KSIĄŻKI KAMIENNE
KSIĄŻKI KAMIENNE
I BRĄZOWE
I BRĄZOWE
Najtrwalsze książki na świecie, które
Najtrwalsze książki na świecie, które
przetrwały do naszych czasów na ścianach
przetrwały do naszych czasów na ścianach
świątyń i grobowców.
świątyń i grobowców.
Z czasem zaczęto pisać na kamiennych
Z czasem zaczęto pisać na kamiennych
później brązowych tablicach.
później brązowych tablicach.
Przykład książki kamiennej: kamień z
Przykład książki kamiennej: kamień z
Rosetty stanowiący stelę bazaltową z
Rosetty stanowiący stelę bazaltową z
inskrypcją z 196 r. p.n.e; znaleziony w 1799
inskrypcją z 196 r. p.n.e; znaleziony w 1799
r. w czasie wyprawy Napoleona I do Egiptu;
r. w czasie wyprawy Napoleona I do Egiptu;
dzięki znalezisku odczytano pismo egipskie.
dzięki znalezisku odczytano pismo egipskie.
TABLICZKI GLINIANE
TABLICZKI GLINIANE
Pisano na nich twardą trzciną na
Pisano na nich twardą trzciną na
mokro, następnie aby utrwalić
mokro, następnie aby utrwalić
wypisany tekst wypalano tabliczki
wypisany tekst wypalano tabliczki
na słońcu lub w piecach.
na słońcu lub w piecach.
Biblioteka w Niniwie (stolica Asyrii
Biblioteka w Niniwie (stolica Asyrii
- VII w. p.n.e. obecnie miejscowość
- VII w. p.n.e. obecnie miejscowość
w Iraku) starożytna biblioteka
w Iraku) starożytna biblioteka
tabliczek glinianych.
tabliczek glinianych.
Płaskie kawałki drewna ujęte w nieco
Płaskie kawałki drewna ujęte w nieco
wyższą ramkę i powleczone grubą
wyższą ramkę i powleczone grubą
warstwą wosku; pisano na nich ostrym
warstwą wosku; pisano na nich ostrym
rylcem;
rylcem;
w ramce tabliczki wiercono otwory
w ramce tabliczki wiercono otwory
i przewlekano sznurek łączący ze sobą
i przewlekano sznurek łączący ze sobą
kilka tabliczek.
kilka tabliczek.
Tabliczki woskowe odkopano w Pomejach
Tabliczki woskowe odkopano w Pomejach
i Herculanum we Włoszech.
i Herculanum we Włoszech.
ZWOJE PAPIRUSOWE
ZWOJE PAPIRUSOWE
Zwinięty w rulon płat prostokątnego papirusu
Zwinięty w rulon płat prostokątnego papirusu
(produkowanego z trzciny rosnącej w delcie
(produkowanego z trzciny rosnącej w delcie
Nilu) o długości do 10 metrów i szerokości 30
Nilu) o długości do 10 metrów i szerokości 30
cm; pisano na nim po wewnętrznej stronie
cm; pisano na nim po wewnętrznej stronie
w regularnych kolumnach.
w regularnych kolumnach.
Końce zwoju zakończone były ozdobnymi
Końce zwoju zakończone były ozdobnymi
mocowaniami pełniącymi funkcję uchwytów.
mocowaniami pełniącymi funkcję uchwytów.
Największa biblioteka zwojów papirusowych
Największa biblioteka zwojów papirusowych
znajdowała się w stolicy Egiptu Aleksandrii
znajdowała się w stolicy Egiptu Aleksandrii
(w I wieku p.n.e. liczyła ok.. 700 tysięcy
(w I wieku p.n.e. liczyła ok.. 700 tysięcy
zwojów).
zwojów).
Forma kodeksu o dość dużych wymiarach;
Forma kodeksu o dość dużych wymiarach;
oprawa drewniana obijana srebrem,
oprawa drewniana obijana srebrem,
złotem, drogimi materiałami i klejnotami.
złotem, drogimi materiałami i klejnotami.
Stronice pergaminowe wytwarzano ze
Stronice pergaminowe wytwarzano ze
skór zwierzęcych:
skór zwierzęcych:
najpierw skórę oczyszczano, następnie
najpierw skórę oczyszczano, następnie
moczono
moczono
w wodzie wapiennej, nacierano popiołem
w wodzie wapiennej, nacierano popiołem
i suszono na drewnianych ramach, na
i suszono na drewnianych ramach, na
koniec gładzono i wybielano kredą
koniec gładzono i wybielano kredą
W II wieku n.e. pergamin wyparł
W II wieku n.e. pergamin wyparł
całkowicie produkcję papirusu.
całkowicie produkcję papirusu.
Johannes Gutenberg (ok.1399 – 1468)
zbudował około 1445 r. drewnianą prasę
drukarską składającą się z ruchomych
czcionek – pojedynczych liter wyrzeźbionych
na klockach. Klocki układano w określonej
kolejności, powielano farbą i odbijano tekst
na stronicach pergaminowych lub
papierowych.
Inkunabuły – (z łaciny „kolebka”) druki
pochodzące z początkowego „niemowlęcego”
okresu drukarstwa wydane przed 1500 r. np.
Biblia wydrukowana przez Gutenberga.
KSIĄŻKI PAPIEROWE
Papier wynaleziono w 105 r. n.e. w Chinach;
początkowo wyrabiano go z włókien
bambusowych, niektórych rodzajów traw
i z gałganów; obecnie papier produkuje się
z miazgi drzewnej.
Współczesna książka ma formę kodeksu
złożonego ze składek (jedna składka stanowi 16
stron) połączonych i przytwierdzonych do
kapitałki; tak powstały trzon (blok) książki za
pomocą wyklejki jest łączony z okładkami
chroniącymi książkę przed zniszczeniem.
Książki posiadają bogatą szatę graficzną - na jej
jakość wpływa: rodzaj okładek, obwoluta, jakość
papieru, ilustracje, układ tekstu i rodzaj czcionki.
książka elektroniczna, której treść
zapisana jest w formie elektronicznej,
przeznaczona do odczytania za
pomocą odpowiedniego
oprogramowania zainstalowanego np.
w komputerze, specjalnym urządzeniu
do czytania książek, w telefonie
komórkowym lub w palmtopie.
Bibliografia:
1.
Brookfield Karen, Pismo, Warszawa:
Wydawnictwo Arkady, 1996
2.
Encyklopedia wiedzy o książce, Pod
red. A. Birkenmajera i in., Wrocław:
Ossolineum 1971
3.
Iljin M., Czarno na białym,
Warszawa: Nasza Księgarnia, 1960
4.
www.wikipedia.pl
Prezentacja zalecana jako pomoc dydaktyczna
do wykorzystania na lekcjach bibliotecznych w
klasach
III gimnazjum.