KONTROLA
KONTROLA
PAŃSTWO
PAŃSTWO
WA
WA
KONTROLA
KONTROLA
PAŃSTWO
PAŃSTWO
WA
WA
Kontrola państwowa
Kontrola państwowa
-
-
ogół działań
ogół działań
polegający na nadzorze jednych organów
polegający na nadzorze jednych organów
państwowych nad innymi, a także nadzór tych
państwowych nad innymi, a także nadzór tych
organów nad instytucjami, przedsiębiorstwami i
organów nad instytucjami, przedsiębiorstwami i
obywatelami.
obywatelami.
Zgodnie z podziałem władzy wszystkie organy
Zgodnie z podziałem władzy wszystkie organy
władzy czyli władzy wykonawczej,
władzy czyli władzy wykonawczej,
ustawodawczej i sądowniczej winny się
ustawodawczej i sądowniczej winny się
wzajemnie kontrolować. I tak np. Trybunał
wzajemnie kontrolować. I tak np. Trybunał
Stanu kontroluje członków rządu, podobnie jak
Stanu kontroluje członków rządu, podobnie jak
Sejm wystawia rządowi wotum zaufania lub też
Sejm wystawia rządowi wotum zaufania lub też
wotum nieufności.
wotum nieufności.
Organy kontroli
Organy kontroli
państwowej
państwowej
Najwyższa Izba Kontroli
Najwyższa Izba Kontroli
Rzecznik Praw Obywatelskich
Rzecznik Praw Obywatelskich
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji
Państwowa Inspekcja Pracy
Państwowa Inspekcja Pracy
Rzecznik Praw Dziecka
Rzecznik Praw Dziecka
Generalny Inspektorat Ochrony
Generalny Inspektorat Ochrony
Danych Osobowych
Danych Osobowych
Najwyższa Izba
Najwyższa Izba
Kontroli
Kontroli
Najwyższa Izba Kontroli jest
Najwyższa Izba Kontroli jest
naczelnym organem kontroli
naczelnym organem kontroli
państwowej
państwowej
Najwyższa Izba Kontroli podlega
Najwyższa Izba Kontroli podlega
Sejmowi
Sejmowi
Najwyższa Izba Kontroli działa
Najwyższa Izba Kontroli działa
na zasadach kolegialności
na zasadach kolegialności
Zadania i zakres działania
Zadania i zakres działania
NIK
NIK
Najwyższa Izba Kontroli kontroluje działalność
Najwyższa Izba Kontroli kontroluje działalność
organów administracji rządowej, Narodowego
organów administracji rządowej, Narodowego
Banku Polskiego, państwowych osób prawnych i
Banku Polskiego, państwowych osób prawnych i
innych państwowych jednostek organizacyjnych z
innych państwowych jednostek organizacyjnych z
punktu widzenia legalności, gospodarności,
punktu widzenia legalności, gospodarności,
celowości i rzetelności.
celowości i rzetelności.
Najwyższa Izba Kontroli może kontrolować
Najwyższa Izba Kontroli może kontrolować
działalność organów samorządu terytorialnego,
działalność organów samorządu terytorialnego,
komunalnych osób prawnych i innych
komunalnych osób prawnych i innych
komunalnych jednostek organizacyjnych z punktu
komunalnych jednostek organizacyjnych z punktu
widzenia legalności, gospodarności i rzetelności.
widzenia legalności, gospodarności i rzetelności.
Najwyższa Izba Kontroli może również kontrolować z
Najwyższa Izba Kontroli może również kontrolować z
punktu widzenia legalności i gospodarności działalność
punktu widzenia legalności i gospodarności działalność
innych jednostek organizacyjnych i podmiotów
innych jednostek organizacyjnych i podmiotów
gospodarczych w zakresie, w jakim wykorzystują one
gospodarczych w zakresie, w jakim wykorzystują one
majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz
majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz
wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz
wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz
państwa.
państwa.
W szczególności:
W szczególności:
wykonują zadania zlecone lub powierzone przez państwo lub
wykonują zadania zlecone lub powierzone przez państwo lub
samorząd terytorialny,
samorząd terytorialny,
wykonują zamówienia publiczne na rzecz państwa lub samorządu
wykonują zamówienia publiczne na rzecz państwa lub samorządu
terytorialnego,
terytorialnego,
organizują lub wykonują prace interwencyjne albo roboty
organizują lub wykonują prace interwencyjne albo roboty
publiczne,
publiczne,
działają z udziałem państwa lub samorządu terytorialnego,
działają z udziałem państwa lub samorządu terytorialnego,
korzystają z mienia państwowego lub samorządowego, w tym
korzystają z mienia państwowego lub samorządowego, w tym
także ze środków przyznanych na podstawie umów
także ze środków przyznanych na podstawie umów
międzynarodowych,
międzynarodowych,
Najwyższa Izba Kontroli podejmuje kontrole na
Najwyższa Izba Kontroli podejmuje kontrole na
zlecenie Sejmu lub jego organów, na wniosek
zlecenie Sejmu lub jego organów, na wniosek
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesa Rady
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesa Rady
Ministrów oraz z własnej inicjatywy.
Ministrów oraz z własnej inicjatywy.
Najwyższa Izba Kontroli wykonuje swoje zadania na
Najwyższa Izba Kontroli wykonuje swoje zadania na
podstawie okresowych planów pracy, które
podstawie okresowych planów pracy, które
przedkłada Sejmowi; może też przeprowadzać
przedkłada Sejmowi; może też przeprowadzać
kontrole doraźne.
kontrole doraźne.
Najwyższa Izba Kontroli kontroluje wykonanie
Najwyższa Izba Kontroli kontroluje wykonanie
budżetu, gospodarkę finansową i majątkową
budżetu, gospodarkę finansową i majątkową
Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,
Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,
Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, Trybunału
Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, Trybunału
Konstytucyjnego, Rzecznika Praw Obywatelskich,
Konstytucyjnego, Rzecznika Praw Obywatelskich,
Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Generalnego
Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Generalnego
Inspektora Ochrony Danych Osobowych, Instytutu
Inspektora Ochrony Danych Osobowych, Instytutu
Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni
Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni
przeciwko Narodowi Polskiemu, Krajowego Biura
przeciwko Narodowi Polskiemu, Krajowego Biura
Wyborczego, Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu
Wyborczego, Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu
Administracyjnego oraz Państwowej Inspekcji Pracy.
Administracyjnego oraz Państwowej Inspekcji Pracy.
Najwyższa Izba Kontroli przedkłada Sejmowi
Najwyższa Izba Kontroli przedkłada Sejmowi
:
:
I.
I.
analizę wykonania budżetu państwa i założeń polityki
analizę wykonania budżetu państwa i założeń polityki
pieniężnej,
pieniężnej,
II.
II.
informacje o wynikach kontroli, wnioski i wystąpienia,
informacje o wynikach kontroli, wnioski i wystąpienia,
określone w ustawie,
określone w ustawie,
III.
III.
opinię w przedmiocie absolutorium dla Rady Ministrów,
opinię w przedmiocie absolutorium dla Rady Ministrów,
IV.
IV.
informacje o wynikach przeprowadzonych kontroli.
informacje o wynikach przeprowadzonych kontroli.
Najwyższa Izba Kontroli przedstawia Sejmowi
Najwyższa Izba Kontroli przedstawia Sejmowi
coroczne sprawozdanie ze swojej działalności.
coroczne sprawozdanie ze swojej działalności.
Postępowanie kontrolne ma na celu ustalenie
Postępowanie kontrolne ma na celu ustalenie
stanu faktycznego w zakresie działalności
stanu faktycznego w zakresie działalności
jednostek poddanych kontroli, rzetelne jego
jednostek poddanych kontroli, rzetelne jego
udokumentowanie i dokonanie oceny
udokumentowanie i dokonanie oceny
kontrolowanej.
kontrolowanej.
Organizacja Najwyższej Izby
Organizacja Najwyższej Izby
Kontroli
Kontroli
Prezes Najwyższej Izby Kontroli kieruje Najwyższą
Prezes Najwyższej Izby Kontroli kieruje Najwyższą
Izbą Kontroli i odpowiada przed Sejmem za jej
Izbą Kontroli i odpowiada przed Sejmem za jej
działalność.
działalność.
Prezes Najwyższej Izby Kontroli jest powoływany
Prezes Najwyższej Izby Kontroli jest powoływany
przez Sejm (na wniosek Marszałka sejmu lub
przez Sejm (na wniosek Marszałka sejmu lub
grupy 35 posłów) za zgodą Senatu, na 6 lat i
grupy 35 posłów) za zgodą Senatu, na 6 lat i
może być ponownie powołany tylko raz.
może być ponownie powołany tylko raz.
Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może
Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może
zajmować innego stanowiska, z wyjątkiem
zajmować innego stanowiska, z wyjątkiem
stanowiska profesora szkoły wyższej ani
stanowiska profesora szkoły wyższej ani
wykonywać innych zajęć zawodowych.
wykonywać innych zajęć zawodowych.
Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może należeć
Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może należeć
do partii politycznej, związku zawodowego ani
do partii politycznej, związku zawodowego ani
prowadzić działalności publicznej nie dającej się
prowadzić działalności publicznej nie dającej się
pogodzić z godnością jego urzędu.
pogodzić z godnością jego urzędu.
Sejm odwołuje Prezesa Najwyższej Izby
Sejm odwołuje Prezesa Najwyższej Izby
Kontroli, jeżeli:
Kontroli, jeżeli:
1) zrzekł się on stanowiska,
1) zrzekł się on stanowiska,
2) uzna, że stał się on trwale niezdolny do
2) uzna, że stał się on trwale niezdolny do
pełnienia obowiązków na skutek choroby,
pełnienia obowiązków na skutek choroby,
3) został on skazany prawomocnym
3) został on skazany prawomocnym
wyrokiem sądu za popełnienie przestępstwa,
wyrokiem sądu za popełnienie przestępstwa,
4) złożył on niezgodne z prawdą
4) złożył on niezgodne z prawdą
oświadczenie lustracyjne, stwierdzone
oświadczenie lustracyjne, stwierdzone
prawomocnym orzeczeniem sądu,
prawomocnym orzeczeniem sądu,
5) Trybunał Stanu orzekł w stosunku do
5) Trybunał Stanu orzekł w stosunku do
niego zakaz zajmowania kierowniczych
niego zakaz zajmowania kierowniczych
stanowisk lub pełnienia funkcji związanych
stanowisk lub pełnienia funkcji związanych
ze szczególną odpowiedzialnością w
ze szczególną odpowiedzialnością w
organach państwowych.
organach państwowych.
Organem NIK podejmującym decyzje jest
Organem NIK podejmującym decyzje jest
Kolegium Najwyższej Izby Kontroli
Kolegium Najwyższej Izby Kontroli
.
.
W skład Kolegium Najwyższej Izby Kontroli wchodzą: Prezes
W skład Kolegium Najwyższej Izby Kontroli wchodzą: Prezes
Najwyższej Izby Kontroli jako przewodniczący, wiceprezesi i
Najwyższej Izby Kontroli jako przewodniczący, wiceprezesi i
dyrektor generalny Najwyższej Izby Kontroli oraz 14 członków
dyrektor generalny Najwyższej Izby Kontroli oraz 14 członków
Kolegium.
Kolegium.
Marszałek Sejmu, na wniosek Prezesa Najwyższej Izby
Marszałek Sejmu, na wniosek Prezesa Najwyższej Izby
Kontroli, powołuje na członków Kolegium:
Kontroli, powołuje na członków Kolegium:
1) 7 przedstawicieli nauk prawnych lub ekonomicznych,
1) 7 przedstawicieli nauk prawnych lub ekonomicznych,
2) 7 dyrektorów jednostek organizacyjnych Najwyższej Izby Kontroli
2) 7 dyrektorów jednostek organizacyjnych Najwyższej Izby Kontroli
lub doradców Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, spośród których
lub doradców Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, spośród których
Prezes Najwyższej Izby Kontroli wyznacza sekretarza Kolegium.
Prezes Najwyższej Izby Kontroli wyznacza sekretarza Kolegium.
Osoby wchodzące w skład Kolegium Najwyższej Izby Kontroli
Osoby wchodzące w skład Kolegium Najwyższej Izby Kontroli
są w sprawowaniu swych funkcji niezawisłe i mogą w sprawie
są w sprawowaniu swych funkcji niezawisłe i mogą w sprawie
podejmowanych uchwał zgłaszać do protokołu zdanie
podejmowanych uchwał zgłaszać do protokołu zdanie
odrębne.
odrębne.
Kadencja członków Kolegium Najwyższej Izby Kontroli trwa 3
Kadencja członków Kolegium Najwyższej Izby Kontroli trwa 3
lata, licząc od dnia powołania.
lata, licząc od dnia powołania.
Kadencja członka Kolegium Najwyższej Izby Kontroli wygasa
Kadencja członka Kolegium Najwyższej Izby Kontroli wygasa
w razie jego śmierci lub odwołania.
w razie jego śmierci lub odwołania.
Postępowanie kontrolne
Postępowanie kontrolne
Postępowanie kontrolne ma na celu ustalenie stanu
Postępowanie kontrolne ma na celu ustalenie stanu
faktycznego w zakresie działalności jednostek poddanych
faktycznego w zakresie działalności jednostek poddanych
kontroli, rzetelne jego udokumentowanie i dokonanie
kontroli, rzetelne jego udokumentowanie i dokonanie
oceny kontrolowanej działalności.
oceny kontrolowanej działalności.
Kontroler ustala stan faktyczny na podstawie zebranych
Kontroler ustala stan faktyczny na podstawie zebranych
w toku postępowania dowodów.
w toku postępowania dowodów.
Dowodami są w szczególności dokumenty, zabezpieczone
Dowodami są w szczególności dokumenty, zabezpieczone
rzeczy, wyniki oględzin, zeznania świadków, opinie
rzeczy, wyniki oględzin, zeznania świadków, opinie
biegłych oraz pisemne wyjaśnienia i oświadczenia.
biegłych oraz pisemne wyjaśnienia i oświadczenia.
Postępowanie kontrolne prowadzone jest w siedzibie
Postępowanie kontrolne prowadzone jest w siedzibie
jednostki kontrolowanej oraz w miejscach i czasie
jednostki kontrolowanej oraz w miejscach i czasie
wykonywania jej zadań, a jeżeli tego wymaga dobro
wykonywania jej zadań, a jeżeli tego wymaga dobro
kontroli - również w dniach wolnych od pracy i poza
kontroli - również w dniach wolnych od pracy i poza
godzinami pracy.
godzinami pracy.
kierownicy jednostek podlegających kontroli mają
kierownicy jednostek podlegających kontroli mają
obowiązek przedkładać na żądanie Najwyższej Izby
obowiązek przedkładać na żądanie Najwyższej Izby
Kontroli wszelkie dokumenty i materiały niezbędne do
Kontroli wszelkie dokumenty i materiały niezbędne do
przygotowania i przeprowadzenia kontroli, z
przygotowania i przeprowadzenia kontroli, z
zachowaniem przepisów o tajemnicy ustawowo
zachowaniem przepisów o tajemnicy ustawowo
chronionej,
chronionej,
upoważnieni przedstawiciele Najwyższej Izby Kontroli
upoważnieni przedstawiciele Najwyższej Izby Kontroli
mają prawo do:
mają prawo do:
a) swobodnego wstępu do obiektów i pomieszczeń jednostek
a) swobodnego wstępu do obiektów i pomieszczeń jednostek
kontrolowanych,
kontrolowanych,
b) wglądu do wszelkich dokumentów związanych z działalnością
b) wglądu do wszelkich dokumentów związanych z działalnością
jednostek kontrolowanych, pobierania oraz zabezpieczania
jednostek kontrolowanych, pobierania oraz zabezpieczania
dokumentów i innych materiałów dowodowych, z zachowaniem
dokumentów i innych materiałów dowodowych, z zachowaniem
przepisów o tajemnicy ustawowo chronionej,
przepisów o tajemnicy ustawowo chronionej,
c) przeprowadzania oględzin obiektów, składników majątkowych i
c) przeprowadzania oględzin obiektów, składników majątkowych i
przebiegu określonych czynności,
przebiegu określonych czynności,
d) wzywania i przesłuchiwania świadków,
d) wzywania i przesłuchiwania świadków,
e) żądania od pracowników jednostek kontrolowanych udzielania
e) żądania od pracowników jednostek kontrolowanych udzielania
ustnych i pisemnych wyjaśnień,
ustnych i pisemnych wyjaśnień,
f) zasięgania w związku z przeprowadzaną kontrolą informacji w
f) zasięgania w związku z przeprowadzaną kontrolą informacji w
jednostkach niekontrolowanych oraz żądania wyjaśnień od
jednostkach niekontrolowanych oraz żądania wyjaśnień od
pracowników tych jednostek.
pracowników tych jednostek.
Obecny skład Najwyższej Izby
Kontroli
Obecnie kierownictwo NIK funkcjonuje
w następującym składzie:
Prezes NIK-Jacek Jezierski
Wiceprezes NIK-Józef Górny
Wiceprezes NIK-Marek Zająkała
Wiceprezes NIK-Stanisław Jarosz
Wiceprezes NIK-Jacek Zygmunt Kościelniak
Dyrektor Generalny - Marek Chodkiewicz