Postępowanie przed

sądem pierwszej

instancji

dr Wojciech Jasiński
Postępowanie karne –
SNP(w)
Rok akademicki
2010/2011

Rozprawa główna

Czynności

przygotowawcze do

rozprawy głównej

1) Przepis art. 348 KPK nakazuje wyznaczyć i

przeprowadzić

rozprawę

bez

nieuzasadnionej zwłoki.

2) Wyznaczenie składu orzekającego (art. 351

KPK)

a) Zasada: metoda chronologiczno-alfabetyczna
b) Wyjątkowo: losowanie

3)

Rozstrzygnięcie

w

przedmiocie

dopuszczenia dowodów (art. 352 KPK)

4) Możliwe

jest

przeprowadzenie

tzw.

posiedzenia przygotowawczego (art. 349

KPK)

Czynności

przygotowawcze do

rozprawy głównej

5) Wydanie przez prezesa sądu

(przewodniczącego wydziału, innego

upoważnionego sędziego) zarządzenia o

wyznaczeniu rozprawy (art. 350 § 1 KPK).

Ma ono charakter pisemny i wskazuje się w nim:
a) sędziego albo członków składu orzekającego,
b) dzień, godzinę i salę rozprawy,
c) strony i inne osoby, które należy wezwać na

rozprawę lub zawiadomić o jej terminie,

d) inne czynności konieczne do przygotowania

rozprawy (np. sprowadzenie świadka pozbawionego

wolności, wyznaczenie oskarżonemu obrońcy z

urzędu).

Czynności

przygotowawcze do

rozprawy głównej

Pomiędzy doręczeniem zawiadomienia

(wezwania) a terminem rozprawy

głównej powinno upłynąć co najmniej 7

dni!

W razie niezachowania tego terminu w

stosunku do oskarżonego lub jego

obrońcy rozprawa na ich wniosek,

zgłoszony przed rozpoczęciem

przewodu sądowego, ulega

odroczeniu.

ROZPRAWA GŁÓWNA

Etapy rozprawy głównej:
1) Wywołanie sprawy
2) Rozpoczęcie rozprawy (od wywołania

sprawy do odczytania aktu oskarżenia)

3) Przewód sądowy (od odczytania aktu

oskarżenia do zamknięcia przewodu

sądowego)

4) Głosy stron
5) Wyrokowanie (od udania się na naradę,

przez głosowanie do ogłoszenia wyroku)

Obecność stron na

rozprawie głównej

1)Oskarżony

a) W trybie zwyczajnym

-

co do zasady obowiązkowa

-

wyjątki – art. 376, 377 KPK oraz 375 par. 2 i
390 par. 2 KPK a także art. 419 par. 1 KPK

b) W trybie uproszczonym

(przyspieszonym) – nieobowiązkowa
(por. jednak art. 480 KPK)

Obecność stron na

rozprawie głównej

2)

Obrońca oskarżonego

a) W przypadku obrony obligatoryjnej –

obowiązkowa

b) W pozostałych sytuacjach

niestawiennictwo obrońcy z wyboru (z
urzędu) nie musi tamować biegu
rozprawy.

Obecność stron na

rozprawie głównej

3) Oskarżyciel publiczny

a) Obecność prokuratora w trybie

zwyczajnym jest obowiązkowa

b) Wymóg ten nie dotyczy

nieprokuratorskich organów będących
oskarżycielem publicznym

c) W trybie uproszczonym

(przyspieszonym) niestawiennictwo
oskarżyciela nie tamuje toku rozprawy
(art. 477 KPK).

Obecność stron na

rozprawie głównej

3) Oskarżyciel posiłkowy, powód

cywilny, ich pełnomocnicy

a)

Brak obowiązku obecności na rozprawie głównej
(chyba, że obecność na rozprawie wynika z
konieczności przesłuchania w charakterze
świadka)

b)

W razie niestawiennictwa powoda cywilnego do
chwili rozpoczęcia przewodu sądowego, sąd
pozostawia powództwo cywilne bez rozpoznania,
chyba że powód złożył wniosek o rozpoznanie
pomimo jego nieobecności (art. 383 KPK)

Przebieg rozprawy

głównej

1)

Jawność (zewnętrzna) rozprawy

głównej

a)

Rozprawa jest co do zasady jawna

(poza naradą i głosowaniem)

b)

Bezwzględnie jawne jest zawsze

ogłoszenie wyroku

c)

Pozostała część rozprawy może

odbywać się z wyłączeniem jawności

* zauważ, że posiedzenia sądu w przeciwieństwie do rozprawy nie

są jawne (w aspekcie zewnętrznym)

Przebieg rozprawy

głównej

1)

Jawność

(zewnętrzna)

rozprawy głównej

d) Jawność zewnętrzna oznacza

obecność

publiczności

na

rozprawie (zauważ jednak, że

nie każdy ma prawo wstępu na

salę rozpraw)

e)

Wyłączenie

jawności

może

nastąpić w części lub w całości

Przebieg rozprawy

głównej

1)

Jawność (zewnętrzna) rozprawy głównej

f) tzw. ekwiwalenty publiczności na rozprawie głównej:
-

instytucja osób godnych zaufania (art. 361 § 1

KPK),

-

możliwość zezwolenia przez przewodniczącego

składu orzekającego na udział wrozprawie

osobom przez niego wskazanym (art. 361 § 3

KPK),

-

możliwość udziału w rozprawie osób

powołanych do kierowania sądami i nadzoru

nad działalnością administracyjną sądów (art.

37 § 7 PrUSP),

-

jawność ogłoszenia wyroku (art. 364 § 1 KPK).

Ciągłość rozprawy

głównej

1)

Ma sprzyjać realizacji postulatu

rozstrzygnięcia

sprawy

w

rozsądnym

terminie

oraz

umożliwić

kompleksową

i

rzetelną

ocenę

materiału

dowodowego

2)

Przewodniczący powinien dążyć

do tego,

aby

rozstrzygnięcie

sprawy nastąpiło na pierwszej

rozprawie głównej (art. 366 par. 2

KPK).

Wyjątki od zasady

ciągłości rozprawy

głównej

PRZERWA

1)

Zarządzenie

przewodniczącego

2)

Cel: sprowadzenie

dowodu, dla

wypoczynku lub z innej

ważnej przyczyny

3)

Po przerwie

postępowanie

prowadzi się co do

zasady w dalszym

ciągu

ODROCZENIE

1)Postanowienie sądu
2)Zasadne w tych

przypadkach, gdy

przerwa byłaby

niewystarczająca

3)Po przerwie

postępowanie

prowadzi się co do

zasady w dalszym

ciągu

Zasada bezpośredniości

na rozprawie głównej

1)

Co

do

zasady

dowody

sprowadza się na rozprawę (art.

395 KPK)

2)

Wyjątki:

a)

Możliwość

przesłuchania

świadka

w

miejscu

jego

zamieszkania (art. 177 par. 2

KPK)

b)

Zlecenie dokonania czynności

dowodowych sędziemu składu

orzekającego

lub

sądowi

wezwanemu (art. 396 KPK)

Zasada bezpośredniości

na rozprawie głównej

3)

Dowody

powinny

zostać

przeprowadzone

na

rozprawie bezpośrednio

4) Możliwe jest jednak odstępstwo

od tej zasady:

a)

Odczytanie

protokołów

wcześniej przeprowadzonych

czynności

(ewentualnie

innych dokumentów)

b)

Uznanie treści protokołów za

ujawnioną bez odczytywania

Tryb uproszczony

1)Zakres: sprawy, w których

prowadzono dochodzenie (chodzi
wyłącznie o legalne dochodzenie)

2)Odmienności w porównaniu do

trybu zwyczajnego

a)

Odpis aktu oskarżenia doręczony może
zostać razem z wezwaniem na rozprawę

b)

Wyłączenie orzeczenia w składzie
trzyosobowym zawodowym

Tryb uproszczony

2) Odmienności w porównaniu do

trybu zwyczajnego – cd.

c) Możliwe jest rozpoznanie sprawy w

postępowaniu odwoławczym w składzie
jednoosobowym (zarządzenie prezesa
sądu odwoławczego)

d) Brak obowiązku udziału oskarżyciela w

rozprawie

e) Ograniczenie maksymalnego czasu

trwania przerwy – 21 dni

Tryb uproszczony

3) Wyrok zaoczny
Charakterystyczny rodzaj wyroku dla

trybu uproszczonego (także możliwy do

wydania w trybie prywatnoskargowym)

- Warunki wydania:
a) oskarżony, któremu doręczono

wezwanie, nie stawił się na rozprawę

główną,

b) nie stawił się również jego obrońca
c) odczytanie uprzednio złożonych przez

oskarżonego wyjaśnień

Tryb uproszczony

3) Wyrok zaoczny

- Zaskarżanie:

Wyrok zaoczny doręcza się oskarżonemu. W

terminie 7 dni od doręczenia odpisu wyroku

zaocznego

oskarżony

może

wnieść

sprzeciw, w którym powinien usprawiedliwić

swoją nieobecność na rozprawie.
Może on połączyć ze sprzeciwem wniosek o

uzasadnienie

wyroku

na

wypadek

nieprzyjęcia

lub

nieuwzględnienia

sprzeciwu.

•

Tryb uproszczony

3) Wyrok zaoczny
- Zaskarżanie:

Sąd nie uwzględni sprzeciwu, jeżeli uzna

nieobecność oskarżonego na rozprawie za

nie

usprawiedliwioną.

Sąd

rozstrzyga

postanowieniem, na które służy zażalenie
Uwzględnienie sprzeciwu powoduje ponowne

rozpoznanie sprawy.
Wyrok zaoczny traci moc, gdy oskarżony lub

jego obrońca stawi się na rozprawę.

Orzekanie w przedmiocie

środków zabezpieczających

1)

Prokurator skierował wniosek o

zastosowanie tytułem środka

zabezpieczającego przepadku (art. 323

par. 3 KPK)

-

Sprawa kierowana jest na posiedzenie (art.

339 par. 1 pkt 1 KPK)

-

Sąd postanowieniem uwzględnia wniosek

lub nie uwzględnia go

-

Postępowanie w tej sprawie ograniczone jest

wyłącznie do orzekania w przedmiocie

przepadku (prokurator wcześniej umorzył

postępowanie a postanowienie w tej kwestii

jest prawomocne– art. 323 par. 3 KPK)

Orzekanie w przedmiocie

środków zabezpieczających

2)

Prokurator skierował wniosek o

umorzenie

postępowania

i

zastosowanie

środka

zabezpieczającego (art. 324 KPK)

-

Dotyczy sytuacji, w których podejrzany jest

niepoczytalny

-

Wniosek

może

dotyczyć

każdego

środka

zabezpieczającego orzekanego w stosunku do

osoby niepoczytalnej poza przepadkiem

-

Sąd orzeka co do zasady na rozprawie a

wyjątkowo na posiedzeniu (art. 354 pkt 2 KPK)

-

Nie mają zastosowania w tej sprawie przepisy o

oskarżycielu posiłkowym, a powództwo cywilne

jest niedopuszczalne

Orzekanie w przedmiocie

środków zabezpieczających

2)

Prokurator skierował wniosek o
umorzenie

postępowania

i

zastosowanie

środka

zabezpieczającego (art. 324 KPK)

-

Sąd albo uwzględnia wniosek w
całości (postanowieniem), albo też
przekazuje prokuratorowi sprawę do
dalszego prowadzenia. Postanowienie
to jest zaskarżalne przez strony