Relacje lekarz- pacjent

Relacje lekarz- pacjent

Aspekty socjologiczne

Aspekty socjologiczne

Relacje społeczne

Relacje społeczne



W każdej relacji społecznej występuje

W każdej relacji społecznej występuje

zjawisko zależności, wynikającej ze

zjawisko zależności, wynikającej ze

świadomych oddziaływań ludzi na siebie:

świadomych oddziaływań ludzi na siebie:

zależności te mogą mieć charakter

zależności te mogą mieć charakter

przyczynowy, strukturalny i funkcjonalny.

przyczynowy, strukturalny i funkcjonalny.



Relacje społeczne mogą zachodzić w sposób

Relacje społeczne mogą zachodzić w sposób

symetryczny lub asymetryczny, gdy partnerzy

symetryczny lub asymetryczny, gdy partnerzy

posiadają zróżnicowaną władzę lub gdy jeden

posiadają zróżnicowaną władzę lub gdy jeden

z partnerów dąży do dominacji nad drugim

z partnerów dąży do dominacji nad drugim

Relacje między lekarzem a pacjentem

Relacje między lekarzem a pacjentem



Relacje między lekarzem a

Relacje między lekarzem a

pacjentem można określić jako

pacjentem można określić jako

system unormowanych

system unormowanych

oddziaływań między nimi,

oddziaływań między nimi,

wynikających z sytuacji zdrowotnej

wynikających z sytuacji zdrowotnej

pacjenta.

pacjenta.

Dwa podejścia

Dwa podejścia

w relacji lekarz pacjent

w relacji lekarz pacjent



Model biologiczny

Model biologiczny

- zachowania są

- zachowania są

ukierunkowane na zadania

ukierunkowane na zadania

instrumentalne

instrumentalne



Model psychospołeczny

Model psychospołeczny

- dotyczy

- dotyczy

zachowań społecznych,

zachowań społecznych,

afektywnych, ekspresywnych

afektywnych, ekspresywnych

Teorie wyjaśniające relacje lekarz-

Teorie wyjaśniające relacje lekarz-

pacjent:

pacjent:



Teoria ról społecznych T. Parsonsa

Teoria ról społecznych T. Parsonsa



Teoria konfliktu E. Freidsona

Teoria konfliktu E. Freidsona



Teoria wymiany

Teoria wymiany



Teoria interakcjonizmu symbolicznego

Teoria interakcjonizmu symbolicznego

Relacje lekarz- pacjent a teorie

Relacje lekarz- pacjent a teorie

socjologiczne-

socjologiczne-

model zgodności T.

model zgodności T.

Parsonsa

Parsonsa

ROLA

PACJENTA

BRAK RÓWNOŚCI W

RELACJACH

PRESTIŻ

ZAWODOWY

I

KOMPETENCJ

E

SYTUACJA
ZALEŻNOŚC
I

ROLA
LEKARZ
A

ASYMETRIA

RELACJI



Wspólny cel lekarza i pacjenta- poprawa lub

Wspólny cel lekarza i pacjenta- poprawa lub

podtrzymanie zdrowia pacjenta

podtrzymanie zdrowia pacjenta



Odmienność ról- odmienny charakter ich

Odmienność ról- odmienny charakter ich

udziału w realizacji wspólnego celu

udziału w realizacji wspólnego celu



Lekarz podchodzi do choroby obiektywnie,

Lekarz podchodzi do choroby obiektywnie,

pacjent- subiektywnie

pacjent- subiektywnie



Pełnienie ról lekarza i pacjenta jest ściśle

Pełnienie ról lekarza i pacjenta jest ściśle

określone przez system norm społecznych

określone przez system norm społecznych



Naruszenie emocjonalnej równowagi pacjenta

Naruszenie emocjonalnej równowagi pacjenta

przez czynność instrumentalną wymaga

przez czynność instrumentalną wymaga

czynności ekspresywnej

czynności ekspresywnej

Relacje lekarz- pacjent a teorie

Relacje lekarz- pacjent a teorie

socjologiczne - model niezgodności

socjologiczne - model niezgodności

E. Freidsona

E. Freidsona

Odmienność ról społecznych

Odmienność ról społecznych

zakłada różnicę

zakłada różnicę

interesów,oczekiwań, wiedzy.

interesów,oczekiwań, wiedzy.

Ta różnica wyraża się w

Ta różnica wyraża się w

zachowaniach postawach oraz

zachowaniach postawach oraz

reakcjach lekarza i pacjenta.

reakcjach lekarza i pacjenta.

Konflikt według E. Freidsona

Konflikt według E. Freidsona

W relacjach lekarz- pacjent zawsze istnieje

W relacjach lekarz- pacjent zawsze istnieje

potencjalny konflikt, który został nazwany

potencjalny konflikt, który został nazwany

zderzeniem perspektyw.

zderzeniem perspektyw.

Inna jest perspektywa laika: jego sposób

Inna jest perspektywa laika: jego sposób

widzenia roli pacjenta i lekarza, specyficzna

widzenia roli pacjenta i lekarza, specyficzna

interpretacja choroby, nieprofesjonalna

interpretacja choroby, nieprofesjonalna

diagnoza, inna perspektywa profesjonalisty:

diagnoza, inna perspektywa profesjonalisty:

ocena własnej roli jako eksperta od spraw

ocena własnej roli jako eksperta od spraw

zdrowia i choroby, dystans

zdrowia i choroby, dystans

profesjonalisty,brak emocjonalnego

profesjonalisty,brak emocjonalnego

zaangażowania.

zaangażowania.

Źródła konfliktu

Źródła konfliktu

System oddziaływania laików

System oddziaływania laików

Jest to zakres informacji o chorobie,

Jest to zakres informacji o chorobie,

przyczynach leczeniu ( i lekarzu ), z

przyczynach leczeniu ( i lekarzu ), z

którym pacjent przychodzi do do lekarza.

którym pacjent przychodzi do do lekarza.

Struktura i organizacja opieki lekarskiej

Struktura i organizacja opieki lekarskiej

Wyróżnia się dwa rodzaje praktyk: „zależną

Wyróżnia się dwa rodzaje praktyk: „zależną

od klienta” oraz „zależną od profesji”.

od klienta” oraz „zależną od profesji”.

-

Zderzenie dwóch

Zderzenie dwóch

kultur

kultur

Lekarz i pacjent żyją w dwóch różnych

Lekarz i pacjent żyją w dwóch różnych

środowiskach społecznych, w których

środowiskach społecznych, w których

istnieją inne wzorce zachowań.

istnieją inne wzorce zachowań.

Konflikt

Konflikt

Nieprofesjonalne oceny pacjentów

Nieprofesjonalne oceny pacjentów

odgrywają istotną rolę w

odgrywają istotną rolę w

relacjach z lekarzem, decydują o

relacjach z lekarzem, decydują o

rezultacie tego kontaktu,

rezultacie tego kontaktu,

wpływają na sposób realizacji

wpływają na sposób realizacji

lekarskich zaleceń.

lekarskich zaleceń.

Relacje lekarz- pacjent a teorie

Relacje lekarz- pacjent a teorie

socjologiczne- interakcjonizm

socjologiczne- interakcjonizm

symboliczny

symboliczny



Relację lekarz- pacjent można opisać w

Relację lekarz- pacjent można opisać w

kategoriach interakcji- społecznego działania, w

kategoriach interakcji- społecznego działania, w

którym dwie osoby oddziaływają na siebie za

którym dwie osoby oddziaływają na siebie za

pośrednictwem komunikacji, modyfikując

pośrednictwem komunikacji, modyfikując

wzajemnie swoje zachowania.

wzajemnie swoje zachowania.



Interakcja jest procesem twórczym, jej

Interakcja jest procesem twórczym, jej

uczestnicy wyznaczają jej przebieg przez

uczestnicy wyznaczają jej przebieg przez

nieustanną interpretację podejmowanych działań

nieustanną interpretację podejmowanych działań



Komunikacja jest wymianą symboli werbalnych i

Komunikacja jest wymianą symboli werbalnych i

niewerbalnych, jest negocjowaniem znaczeń i

niewerbalnych, jest negocjowaniem znaczeń i

definiowaniem sytuacji

definiowaniem sytuacji

Relacje lekarz- pacjent a teorie

Relacje lekarz- pacjent a teorie

socjologiczne- teoria wymiany

socjologiczne- teoria wymiany



Interakcja utożsamiana jest z wymianą-

Interakcja utożsamiana jest z wymianą-

zachowania jednostki są nagradzane

zachowania jednostki są nagradzane

lub karane przez partnera interakcji

lub karane przez partnera interakcji



Interakcja polega na przedstawianiu

Interakcja polega na przedstawianiu

siebie i narzucaniu roli partnerowi

siebie i narzucaniu roli partnerowi



Obie strony starają się przekazać

Obie strony starają się przekazać

pozytywne informacje, a niekorzystne

pozytywne informacje, a niekorzystne

ukryć

ukryć

Modele relacji lekarz- pacjent

Modele relacji lekarz- pacjent

według R. A. Pierloota

według R. A. Pierloota

Model komunikacji

Model komunikacji



Oczekiwania pacjenta

Oczekiwania pacjenta

- pacjent chce być

- pacjent chce być

wysłuchany, otrzymać wskazówki oraz

wysłuchany, otrzymać wskazówki oraz

wsparcie emocjonalne

wsparcie emocjonalne



Postawa lekarza-

Postawa lekarza-

poszukuje informacji,

poszukuje informacji,

współpracuje, pełni inne role

współpracuje, pełni inne role



Koncepcja interakcji-

Koncepcja interakcji-

sprzężenie zwrotne,

sprzężenie zwrotne,

kształtowanie, wymiana kontekstów,

kształtowanie, wymiana kontekstów,

obustronne pełnienie roli

obustronne pełnienie roli



Najbardziej odpowiednie dla

Najbardziej odpowiednie dla

- sterowania

- sterowania

kontekstami

kontekstami

Model społeczno- kulturowy

Model społeczno- kulturowy



Oczekiwania pacjenta-

Oczekiwania pacjenta-

społeczne uznanie

społeczne uznanie

choroby, leczenie zgodnie z jego pozycją

choroby, leczenie zgodnie z jego pozycją

społeczną

społeczną



Postawa lekarza-

Postawa lekarza-

branie pod uwagę społeczno-

branie pod uwagę społeczno-

kulturowych uwarunkowań sytuacji pacjenta i jego

kulturowych uwarunkowań sytuacji pacjenta i jego

choroby

choroby



Koncepcja interakcji-

Koncepcja interakcji-

wypełnianie ról, wpływ

wypełnianie ról, wpływ

innych ról na wypełnianie roli lekarza i pacjenta,

innych ról na wypełnianie roli lekarza i pacjenta,

społeczno- kulturowe uwarunkowania chorób

społeczno- kulturowe uwarunkowania chorób



Najbardziej odpowiednie dla

Najbardziej odpowiednie dla

-zrozumienia pacjenta

-zrozumienia pacjenta

i jego choroby w szerszym kontekście społecznym

i jego choroby w szerszym kontekście społecznym

Model medycznego przenoszenia

Model medycznego przenoszenia



Oczekiwania pacjenta-

Oczekiwania pacjenta-

powtarzanie

powtarzanie

dziecięcych konfliktów i potrzeb w relacji

dziecięcych konfliktów i potrzeb w relacji

lekarz- pacjent

lekarz- pacjent



Postawa lekarza-

Postawa lekarza-

otwarcie na nawroty reakcji

otwarcie na nawroty reakcji

pacjentów, wrażliwość na wszystkie

pacjentów, wrażliwość na wszystkie

dziecinne reakcje pacjentów

dziecinne reakcje pacjentów



Koncepcja interakcji-

Koncepcja interakcji-

nawroty, potwierdzenie,

nawroty, potwierdzenie,

przekazanie, przekazanie zwrotne

przekazanie, przekazanie zwrotne



Najbardziej odpowiednie dla-

Najbardziej odpowiednie dla-

zrozumienia

zrozumienia

powracających potrzeb u pacjenta i lekarza

powracających potrzeb u pacjenta i lekarza

Model ludzkiego spotkania-

Model ludzkiego spotkania-

przyjacielski

przyjacielski



Oczekiwania pacjenta-

Oczekiwania pacjenta-

przyjaźń,

przyjaźń,

współpartnerstwo

współpartnerstwo



Postawa lekarza-

Postawa lekarza-

orientacja na człowieka-

orientacja na człowieka-

nie na pacjenta, skupienie uwagi na

nie na pacjenta, skupienie uwagi na

człowieku nie na pacjencie

człowieku nie na pacjencie



Koncepcja interakcji-

Koncepcja interakcji-

potrzeby

potrzeby

egzystencjalne

egzystencjalne



Najbardziej odpowiednie dla-

Najbardziej odpowiednie dla-

sytuacji

sytuacji

poważnych stresów

poważnych stresów

Model relacji lekarz- pacjent według

Model relacji lekarz- pacjent według

Szasza i Hollendra

Szasza i Hollendra

Kryterium: stopień aktywności

Kryterium: stopień aktywności

partnerów

partnerów

Model

Model

Rola

Rola

lekarza

lekarza

Rola

Rola

pacjenta

pacjenta

Kliniczne

Kliniczne

zastosowan

zastosowan

ie modelu

ie modelu

prototyp

prototyp

aktywność

aktywność

- bierność

- bierność

Robi coś

Robi coś

dla

dla

pacjenta

pacjenta

Przyjmuje,

Przyjmuje,

niezdolny

niezdolny

do

do

reagowani

reagowani

a

a

Narkoza,

Narkoza,

śpiączka,

śpiączka,

ostry

ostry

uraz,

uraz,

Rodzice-

Rodzice-

niemowl

niemowl

ę

ę

Kierowani

Kierowani

e

e

-

-

współprac

współprac

a

a

Mówi

Mówi

pacjentow

pacjentow

i

i

co robić

co robić

współprac

współprac

uje

uje

Zakażenia,

Zakażenia,

choroby

choroby

ostre

ostre

Rodzice-

Rodzice-

dziecko

dziecko

Współ-

Współ-

uczestnict

uczestnict

wo

wo

Pomaga

Pomaga

pacjentow

pacjentow

i, żeby

i, żeby

sam sobie

sam sobie

pomógł

pomógł

Uczestnik

Uczestnik

w

w

partnerst

partnerst

wie

wie

Większość

Większość

chorób

chorób

przewlekłyc

przewlekłyc

h

h

Dorosły-

Dorosły-

dorosły

dorosły

Język komunikacji w relacji lekarz-

Język komunikacji w relacji lekarz-

pacjent

pacjent

JĘZYK,
SŁOWNICTWO

JĘZYK
MEDYCZNY

JĘZYK
CODZIENNY

JĘZYK

CODZIENNY

LEKARZ

PACJENT

Komunikaty werbalne i niewerbalne

Komunikaty werbalne i niewerbalne



Komunikat werbalny- porozumiewanie się za

Komunikat werbalny- porozumiewanie się za

pomocą słów

pomocą słów



Komunikat niewerbalny- mimika, gest,

Komunikat niewerbalny- mimika, gest,

fizyczne rekwizyty

fizyczne rekwizyty

Przy pomocy komunikatów werbalnych i

Przy pomocy komunikatów werbalnych i

niewerbalnych partnerzy mogą

niewerbalnych partnerzy mogą

manipulować wrażeniami- sposób

manipulować wrażeniami- sposób

prezentowania siebie

prezentowania siebie