Ocena szkolna

Ocena i ocenianie –

sprawdzanie co uczeń umie,

jakie ma osiągnięcia i braki,

wystawienie stopnia,

informacja o efektach uczenia

się.

Kontrola – sprawdzenie

osiągnięć ucznia, czy i w

jakim stopniu uczniowie

opanowali materiał

programowy.

Trzy główne formy

oceniania:

- ocenianie słowne,

- ocenianie opisowe,

- ocenianie stopniem

szkolnym.

Zadania oceny:
- korygowanie swojego

dotychczasowego postępowania,

- uruchamia refleksję nad sobą,
- dostarcza informacji zwrotnej,
- formułuje jasno

sprecyzowane

kryteria.

Konsekwencje tradycyjnego systemu
oceniania:

-

blokowanie twórczych

możliwości

dziecka,
- stymulowanie egocentryzmu dziecka,
- prowokowanie do niewychowawczej

rywalizacji,
- wzmacnianie jedynie zewnętrznej
dyscypliny,
- zdobywanie dobrej oceny jest
głównym celem działania dziecka.

Jak to zmienić:
- komu ma służyć ocena,
- co oceniać,
- po co oceniać,
- jak ujmować związek między
programem kształcenia a
ocenianiem.

Ocena opisowa i jej walory

Różnorodność form:

- charakterystyka ucznia,
- list do ucznia,
- list do rodziców,
- recenzje rozbudowane,
- komentarz.

Ocena opisowa znacznie rozszerza
przedmiot oceny, stąd jej większe
walory.Należą do nich:
- dostrzeganie wysiłku dziecka
i umacnianie w nim wiary we własne siły,
- przygotowanie ucznia do samokontroli i
samooceny,
- osiąganie lepszych wyników przez ucznia,
- większa obiektywność,
- dowartościowanie, mobilizacja,
- odkrywanie wiedzy dla wiedzy
i przeżywania, a nie dla stopnia.

Ocenianie wewnątrzszkolne

Ocenianie osiągnięć edukacyjnych ucznia, które odbywa
się w ramach oceniania wewnątrzszkolnego, polega na
rozpoznawaniu przez nauczycieli poziomu i postępów w
opanowaniu przez ucznia wiadomości i umiejętności w
stosunku do wymagań edukacyjnych wynikających z
podstawy programowej i realizowanych w szkole
programów nauczania uwzględniających tę podstawę.
Szczegółowe zasady oceniania wewnątrzszkolnego
określa statut szkoły z uwzględnieniem przepisów
rozporządzenia [1].

Ocenianie wewnątrzszkolne ma na celu:

ˇ poinformowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć
edukacyjnych i jego zachowaniu oraz o postępach w tym
zakresie,

ˇ pomoc uczniowi w samodzielnym planowaniu swojego
rozwoju,

ˇ motywowanie ucznia do dalszych postępów w nauce i
zachowaniu,

ˇ dostarczenie rodzicom (prawnym opiekunom) i
nauczycielom informacji o postępach, trudnościach w
nauce, zachowaniu oraz specjalnych uzdolnieniach
ucznia,

ˇ umożliwienie nauczycielom doskonalenia organizacji i
metod pracy dydaktyczno - wychowawczej.

Ocenianie wewnątrzszkolne obejmuje:

ˇ formułowanie przez nauczycieli wymagań edukacyjnych
niezbędnych do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych
(semestralnych) ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych i
dodatkowych zajęć edukacyjnych,

ˇ ustalanie kryteriów oceniania zachowania,

ˇ ocenianie bieżące i ustalanie śródrocznych ocen klasyfikacyjnych z
obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych oraz śródrocznej
oceny klasyfikacyjnej zachowania, według skali i w formach
przyjętych w danej szkole,

ˇ przeprowadzanie egzaminów klasyfikacyjnych,

ˇ ustalanie rocznych (semestralnych) ocen klasyfikacyjnych z
obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych oraz rocznej
oceny klasyfikacyjnej zachowania,
ˇ ustalanie warunków i trybu uzyskania wyższych niż przewidywane
rocznych (semestralnych) ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych i
dodatkowych zajęć edukacyjnych oraz rocznej oceny klasyfikacyjnej
zachowania,

ˇ ustalanie warunków i sposobu przekazywania rodzicom (prawnym
opiekunom) informacji o postępach i trudnościach ucznia w nauce

Ogólne zasady oceniania wewnątrzszkolnego
określono w rozporządzeniu MEN, lecz szczegółowe
rozwiązania obowiązujące w danej szkole powinny
być przedstawione w jej statucie.
W szczególności należy określić:

ˇ skalę i sposób formułowania ocen bieżących i śródrocznych ocen
klasyfikacyjnych;

ˇ skalę i tryb ustalania oraz sposób formułowania śródrocznej oceny
zachowania;

ˇ termin i formę informowania ucznia o przewidywanych dla niego
ocenach klasyfikacyjnych;

ˇ tryb odwoływania się od ustalonych ocen i formę sprawdzania
zasadności odwołania (np. egzamin sprawdzający);

ˇ terminy klasyfikacji śródrocznej, np. dwa semestry - jak dotychczas
lub trzy trymestry itp. jednak nie mniej niż jeden termin w każdym
roku szkolnym;

ˇ tryb i formę egzaminów klasyfikacyjnych..

WSO - ZASADY OGÓLNE

SPIS TREŚCI:

1. Podstawa prawna
2. Cele oceniania
3. Funkcje oceny
4. Dekalog, kryteria, czynniki oceniania

1. Podstawa prawna

Zasady oceniania zostały określone w Rozporządzeniu MEN w
sprawie oceniania klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy.
Zgodnie z nim ocenianie osiągnięć edukacyjnych (rozdz. 2, § 2.2)
polega na rozpoznawaniu przez nauczycieli poziomu i postępów w
opanowaniu przez ucznia wiadomości i umiejętności w stosunku do
wymagań edukacyjnych wynikających z podstawy programowej,
określonej w odrębnych przepisach, i realizowanych w szkole
programów nauczania uwzględniających tę podstawę. Natomiast
ocenianie zachowania ucznia (rozdz. 2, § 2.3) polega na
rozpoznawaniu przez wychowawcę klasy, nauczycieli oraz uczniów
danej klasy stopnia respektowania przez ucznia zasad współżycia
społecznego i norm etycznych.

Celem wewnątrzszkolnego oceniania jest (rozdz. 2, § 3.2):

1) informowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i
jego zachowaniu oraz o postępach w tym zakresie;

2) udzielanie uczniowi pomocy w samodzielnym planowaniu swojego
rozwoju;

3) motywowanie ucznia do dalszych postępów w nauce i zachowaniu;

4) dostarczenie rodzicom (prawnym opiekunom) i nauczycielom
informacji o postępach, trudnościach w nauce, zachowaniu oraz
specjalnych uzdolnieniach ucznia;

5) umożliwienie nauczycielom doskonalenia organizacji i metod
pracy dydaktyczno-wychowawczej.

Rozporządzenie to określa ogólne zasady oceniania, lecz
szczegółowe rozwiązania obowiązujące w danej szkole powinny być
przedstawione w jej statucie, a dokładniej w regulaminie pt.:
Wewnątrzszkolnym system oceniania. Każda szkoła powinna
posiadać taki dokument, w którym określi skale i sposób
formułowania ocen bieżących i śródrocznych ocen kwalifikacyjnych,
tryb odwołania się od ustalonych ocen, itp.

2. Cele oceniania

Charles Gallowey sformułował główne cele oceniania. Są to:

Przewidywanie i selekcja - same przez się
niewystarczające, jako że służą bezpośrednio ulepszaniu
procesu uczenia się i nauczania

Wywołanie maksimum pożądanych zmian u
poszczególnych uczniów, nie zaś sposób na
wyselekcjonowanie na każdym poziomie tych, którzy mogą
i tych, którzy nie mogą

Wprowadzenie informacji oceniającej w formie
korygującego spostrzeżenia zwrotnego.

Ponadto ocenianie:

jest procesem gromadzenia informacji zwrotnej

jest integralna częścią procesu uczenia się i nauczania

powinno służyć wspieraniu szkolnej kariery uczniów i ich
motywowaniu.

Cel oceniania - ukierunkowywanie i stymulowanie rozwoju
potencjalnych możliwości i potrzeb ucznia
Filozofia oceniania filozofia sukcesu - wiara we własne możliwości
Motywacja głównie wewnętrzna - motywacja pozytywna
Treść ocen wartościowa informacja o stanie osiągnięć, sukcesach,
brakach i postępach Cechy oceniania trafne, rzetelne, obiektywne,
przyjazne, systematyczne, jawne Charakter procesu aktywny - z
udziałem uczniów i rodziców
Podstawa oceniania diagnoza wstępna - i rozpoznanie kontekstu
osiągnięć
Metody sprawdzania różnorodne - stosowne do celów edukacji
Metody rejestrowania osiągnięć i postępów karty obserwacji,
karty osiągnięć i postępów itp.
Analiza wyników głównie jakościowa
Główne aspekty analizy wyników sukcesy i postępy w
osiągnięciach i wysiłkach Spodziewane skutki psychologiczne
samoocena, samorozwój, wiara we własne możliwości, aktywność,
odpowiedzialność, otwartość, kreatywność i inne

Cele oceniania:

Diagnoza -Określanie indywidualnych potrzeb i przyczyn trudności
każdego ucznia

Informacja o efektywności procesu nauczania -Opisywanie
rozwoju postępów uczniów, ewaluacja i modyfikowanie procesu
nauczania

Ocenianie dla stopnia -Różnicowanie i klasyfikowanie uczniów

Upowszechnianie odciągnięć uczniów -Porównywanie osiągnięć
szkół, określenie stopnia opanowania standardów

Ewaluacja programów nauczania -

Ocena efektywności

różnych modeli kształcenia.

Efektem procesu oceniania jest ocena - dydaktyczna i społeczno-
wychowawcza. Ta pierwsza to taka, która uwzględnia wyłącznie
spełnienie wymagań programowych. Natomiast druga uwzględnia
inne kryteria poza wymaganiami programowymi.

3. Funkcje Oceny

Rodzaj funkcji i jej opis Kiedy dana funkcja jest
użyteczna?
FUNKCJA KLASYFIKACYJNA
ocena wyrażona za pomocą umownego symbolu służy zróżnicowaniu
i porządkowaniu uczniów zgodnie z pewna skalą
1. Przy ocenie poziomu opanowania wiedzy w dłuższym okresie

2. Przy różnicowaniu i selekcji uczniów ze względu na dalsze
kształcenie
3. Przy porównywaniu osiągnięć uczniów ze standardami
4. Informowanie nadzoru i środowiska
FUNKCJA DIAGNOSTYCZNA

•wspieranie szkolnej kariery ucznia

•monitorowanie postępów uczniów

•określenie indywidualnych potrzeb uczniów

•1. Przy rozpoznaniu indywidualnych potrzeb każdego ucznia

2. Przy opisie rozwoju kompetencji ucznia
3. Przy porównaniu efektywności programów nauczania

4. Przy planowaniu procesu nauczania
5. Przy braniu przez ucznia odpowiedzialności za proces

uczenia się

6. Przy informacji zwrotnej dla ucznia i rodziców
7. Przy określeniu efektywności stosowanych metod pracy,

Można wyróżnić następujące rodzaje funkcji:

Rodzaj funkcji

Zależność funkcji w stosunku do

oceny
dydaktyczna

ocena powinna być informacją o stopniu

opanowania

treści nauczania przez ucznia

dydaktyczno-prognostyczna

ocena powinna informować o stopniu

znajomości

zagadnienia niekoniecznie w oparciu

o program

wyłącznie szkolny, jest

pomocna przy planowaniu

czynności

nauczyciela, informuje o przyszłych
wynikach ucznia na podstawie bieżących ocen

dydaktycznych

sterująco-metodyczna

ocena powinna uzmysłowić nauczycielowi

konieczność zmiany lub kontynuacji

metod pracy z

uczniem

psychologiczna

ocena powinna obejmować kontekst

zdrowia

psychicznego i fizycznego

ucznia
wychowawcza

ocena powinna uwzględniać zaangażowanie,

staranność, wkład pracy itp.

selektywna

ocena powinna odróżniać uczniów dobrze

przygotowanych do dalszej nauki od

tych, którzy

danej umiejętności jeszcze

nie opanowali
społeczna

ocena powinna kształtować stosunki w klasie

i

określić przygotowanie oraz

predyspozycje ucznia

do dalszej nauki, pracy

Szkolny system ocieniania powinien uwzględniać określone
kryteria:

Wymagania programowe

Poziom klasy

Poziom szkoły

Możliwości intelektualne uczniów

Wkład pracy ucznia

Sytuacja rodzinna

Ustalając zasady oceniania należy także brać pod uwagę następujące
czynniki determinujące szkolny system oceniania:

Podstawy programowe

Rozporządzenie MEN z 7 września 2004 roku w sprawie
oceniania, klasyfikowania i promowania, a także inne
dokumenty MEN

Standardy osiągnięć i wymagań

System osiągnięć i wymagań

System egzaminów zewnętrznych

Osoby zaangażowane w szkolny system oceniania i
odbiorcy informacji

Program szkoły

Zasoby szkoły

Stan wiedzy pedagogicznej

Oferty rynku wydawniczego

Kryteria ocen zachowania.

Aby otrzymać ocenę wzorową, bardzo dobrą, dobrą, poprawną,
nieodpowiednią lub naganną uczeń musi spełniać poniższe
kryteria:

Ocena wzorowa

Aby otrzymać ocenę wzorową, uczeń musi spełniać kryteria oceny
bardzo dobrej, a ponadto:

1 . Brać aktywny udział wżyciu szkoły;
2. Podejmować się dodatkowych zadań oraz pełnić funkcje w
organizacjach szkolnych i sumiennie się z nich wywiązywać;
3. Reprezentować szkołę w konkursach i zawodach pozaszkolnych;
4. Przejawiać własną inicjatywę i pomysłowość w realizacji podjętych
zadań;
5. Być twórczym i kreatywnym;
6. Swoją postawą wpływać pozytywnie na rówieśników i mobilizować
ich do pracy;
7. Służyć innym pomocą.

Ocena bardzo dobra

1. Systematycznie uczęszcza na lekcje, nie ma
nieusprawiedliwionych nieobecności;
2. Przestrzega przepisów dotyczących bezpieczeństwa w szkole oraz
regulaminów szkolnych;
3. Przestrzega zasad higieny osobistej, dba o estetyczny wygląd;
4. Dba o mienie szkolne i estetykę pomieszczeń szkolnych, reaguje
na fakty niszczenia mienia szkolnego, szanuje mienie szkolne i
kolegów;
5. Jest solidnie przygotowany do zajęć, bierze aktywny udział w
lekcji;
6. Bierze aktywny udział w życiu klasy;
7. Uczestniczy w zajęciach pozalekcyjnych, konkursach i zawodach
sportowych;
8. Wyróżnia się kulturą osobistą w kontaktach z dorosłymi i
rówieśnikami, zawsze używa zwrotów grzecznościowych;
9. Jest życzliwy, chętnie służy innym pomocą;
10. Stara się pozytywnie oddziaływać na innych, umie
współpracować w grupie, jest koleżeński;
11. Nie stosuje żadnych form przemocy.

Ocena dobra
1. Systematycznie uczęszcza na lekcje, nie ma
nieusprawiedliwionych nieobecności, maksymalnie trzy spóźnienia
nieusprawiedliwione;
2. Przestrzega przepisów dotyczących bezpieczeństwa w szkole oraz
regulaminów szkolnych;
3. Przestrzega zasad higieny osobistej, dba o estetyczny wygląd;
4. Szanuje mienie własne, kolegów i szkoły;
5 Jest przygotowany do zajęć, stara się brać aktywny udział w lekcji,
nie przeszkadza w prowadzeniu zajęć;
6. Chętnie podejmuje zaproponowane mu przez nauczyciela prace na
rzecz klasy, szkoły;
7. Stara się brać udział w zajęciach pozalekcyjnych proponowanych
przez nauczyciela;
8. Jest kulturalny w kontaktach z dorosłymi i rówieśnikami, używa
zwrotów grzecznościowych;
9. Słucha poleceń nauczycieli i pracowników szkoły i chętnie je
wykonuje;
10. Jest koleżeński i potrafi współpracować w grupie;
11 Nie stosuje przemocy wobec innych.

Ocena poprawna

1. Systematycznie uczęszcza na lekcje, maksymalna liczba godzin
nieusprawiedliwionych - 15;
2. Przestrzega przepisów dotyczących bezpieczeństwa w szkole oraz
regulaminów szkolnych;
3. Przestrzega zasad higieny osobistej, dba o estetyczny wygląd;
4. Nie niszczy mienia szkoły i kolegów;
5. Sporadycznie jest nieprzygotowany do zajęć, nie zawsze bierze
aktywny udział w lekcji;
6. Uczy się i pracuje poniżej swoich możliwości, podejmuje jednak
starania o poprawne wyniki w nauce;
7. Zdarza mu się przeszkadzać w lekcji, ale reaguje na uwagi
nauczyciela;
8. Nie angażuje się w życie klasy i szkoły, z powierzonych mu zadań
stara się jednak wywiązywać;
9. Poprawnie komunikuje się z dorosłymi i rówieśnikami, czasami
zapomina o zwrotach grzecznościowych;
10. Poprawnie reaguje na polecenia nauczycieli i pracowników
szkoły;
11 Nie zawsze potrafi współdziałać w grupie;
12 Sporadycznie popada w drobne konflikty z rówieśnikami, stara
się jednak poprawić swoje zachowanie.

Ocena nieodpowiednia

1. Opuszcza zajęcia lekcyjne bez usprawiedliwienia;
2. Często nie przestrzega regulaminów szkolnych;
3. Zdarza mu się dokonać drobnych zniszczeń mienia szkoły i
kolegów;
4. Często jest nieprzygotowany do lekcji, nie odrabia zadań
domowych;
5. Przeszkadza w prowadzeniu lekcji, nie reaguje na uwagi
nauczyciela;
6. Nie potrafi współdziałać w grupie;
7. Często nie wykonuje poleceń nauczyciela;
8. Używa wulgarnych słów, kłamie, ośmiesza innych;
9. Jest agresywny, stosuje przemoc fizyczną i psychiczną.

Ocena naganna
Ocenę naganą otrzymuje uczeń, który popełni jedno z poniższych
wykroczeń:
1. Dopuści się czynu zagrażającego zdrowiu i bezpieczeństwu
innych;
2. Ucieka z lekcji, wagaruje;
3. Dokona zniszczenia mienia szkoły, klasy, kolegów;
4. Grozi rówieśnikom, zastrasza ich i czerpie z tego korzyści;
5. Pali papierosy lub pije alkohol, lub używa bądź rozprowadza
środki odurzające;
6. Dopuści się kradzieży lub wymuszania pieniędzy.

Powyższy materiał został opracowany na podstawie:

1. Mateusz Pilich, Ustawa o systemie oświaty. Komentarz.
Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2006
2. Antoni Jeżowski, Statut szkoły. Instytut Badań w
Oświacie, Wrocław 2002
3.

www.cke.edu.pl

4. Irena Adamek, Podstawy edukacji wczesnoszkolnej,
Kraków 1997 r.