Psychologia Paliatywna

Stan terminalny:

Duża ilość czasu spędzana
samotnie
Izolacja społeczna
Ograniczenie pełnionych ról
Obniżenie poczucia wartości
Zmiana hierarchii wartości
i struktury potrzeb
Postawa egocentryczna

Reakcje emocjonalne
normalne

Lęk
Gniew
Przygnębienie
Nadzieja

Lęk

Stan pobudzenia emocjonalnego,

spowodowany poczuciem zagrożenia

jakiejś wartości
Rzadko zgłaszany bezpośrednio
Oznaki fizjologiczne (tętno, oddech,

napięcie mięśni, trudności

z zasypianiem, koszmarne sny)
Lęk przed cierpieniem
Lęk przed nieznanym
Lęk o bliskich i przed ich utratą

Gniew

Jest to reakcja na przeszkodę w

realizacji celów
Gniew ogólny
Gniew przeniesiony

(lęk, poczucie winy)

Gniew usprawiedliwiony
Gniew ukryty

(neg. Nastawienie, akcentowanie

dolegliwości somatycznych)

Gniew stłumiony

(ujawnienie budzi poczucie

winy)

Przygnębienie

Jest to reakcja na pewność utraty jakieś

ważnej wartości
Żal wywołany utratą wartości +
Przygnębienie – długotrwały stan smutku
Wyraża się jawnie lub przez mowę ciała
Anhedonia
Jest wyrazem agresji skierowanej przeciwko

sobie
Przygotowuje przez przyzwyczajenie do utraty

wartości
Patologiczne- rozpacz, izolacja
Poczucie niskiej wartości i winy

Nadzieja -To stan oczekiwania
od przyszłości czegoś dobrego

Zmniejsza się:

- „Nic nie da się już

zrobić”

- Chory jest

izolowany

- Ból i dolegliwości są

źle kontrolowane

- Brak wsparcia
- Brakuje celu i sensu

życia

Zwiększa się:

- Gdy okazuje się

choremu szacunek

- Gdy bliscy okazują

wsparcie

- Chory ma realne

cele

- Chory ma pewność,

że rodzina sobie
poradzi bez niego

Negatywne reakcje
emocjonalne:

Stres związany z rozpoznaniem i
rokowaniem
Brak wsparcia ze strony
najbliższych
Zła komunikacja z personelem
medycznym
Cechy osobowości i zaburzenia
nerwicowe

Pomoc:

Informowanie chorego
o przebiegu leczenia
Zachęta chorego do podejmowania
przez niego decyzji o leczeniu
i opiece
Zachęta do wyrażania uczuć
Monitorowanie objawów
psychicznych na równi z fizycznymi

Przekazywanie informacji
o złym rokowaniu

Zachowania lekarza utrudniające
komunikację z chorym
Należy uwzględnić:

- Potrzeby i wrażliwość chorego
- Przekazywanie złych informacji

jest procesem

Należy ustalić:

- Czy pacjent jest zdolny zrozumieć

informację?

- Czy rodzina zgadza się na przeprowadzenie

rozmowy?

- Co pacjent wie o swojej chorobie?
- Czy chce dalszych informacji na ten temat
- Strzał ostrzegawczy – „ Obawiam się, że

sprawa wygląda dosyć poważnie „

- Należy się dostosować do reakcji

emocjonalnych pacjenta i ilości stawianych

pytań

Rodzina

Należy zapytać pacjenta czy chce,
żeby lekarz współpracował z Rodziną
Rodzina nie może decydować o tym
co zostanie powiedziane choremu
Rodzinie także należy dozować
informacje
Pacjent może wskazać osobę do
współpracy

Modele relacji z otoczeniem,
w zależności od kontekstu
świadomości śmierci

Zamknięta świadomość

(zmowa milczenia)

Podejrzewanie
Wzajemne udawanie
Otwarta świadomość

(Opieka bliskich jest

potrzebna choremu jako łączność z życiem)

Mechanizmy Obronne u
Rodziny

Zaprzeczenie
Blokowanie komunikacji
Unikanie
Błaznowanie
Projekcja
Pomniejszanie
Bagatelizowanie

Kończenie rozmowy:

- Akcent racjonalnej nadziei
- Przepisanie leków uspokajających lub

nasennych

- Zachęta do rozmowy
- Należy szanować mechanizmy obronne,

który chory zacznie uruchamiać chory

- „Sądzę, że jest to kwestia miesięcy, a

nie lat lub tygodni”

Jeśli pacjent nie zadaje
pytań:

Boi się potwierdzenia obaw
Boi się, że okaże brak zaufania
lekarzowi
Bierny model zachowania
Lekarz wie lepiej co powiedzieć
pacjentowi
Odpowiadać należy na wszystkie
pytania

Dezorganizacja psychiczna
po doznanym szoku

- Zahamowanie
- Milczenie
- Zamknięcie

w sobie

- Intensywne

uczucia

- Lęk
- Gniew
- Przygnębienie
- Rozpacz

Ustępują czynnościowe
zaburzenia koncentracji i pamięci
Natężenie negatywnych uczuć
słabnie
Rozpoczyna się proces adaptacji
do nowej sytuacji

Patologiczne reakcje
psychiczne
w przebiegu stanu
terminalnego

Zespół lękowy
Zespół depresyjny
Dezadaptacyjne zaburzenia
zachowania
Ostre zaburzenia psychiczne
Przewlekłe zaburzenia
psychiczne

Zespół depresyjny

Obniżony nastrój
Zmiana zachowania
Anhedonia
Zaburzenia snu (wczesne
budzenie, koszmary senne)
Trudności ze skupieniem uwagi
Czynnościowe zaburzenia
pamięci

Mechanizmy obronne

Trwałe wzorce zachowań, myślenia,
postępowania, których celem jest
obrona świadomości przed treściami
wzbudzającymi lęk.
Procesy motywowane nieświadomie.
Dają czas na oswojenie się z chorobą
i zaadoptowanie do nowej roli
Odsuwają złość, lęk depresję, gniew

Mechanizmy represywne

Zapobiegają dostrzeganiu

niebezpieczeństwa choroby przez

selekcję lub zniesienie postrzegania,

albo spostrzeganie niezgodne z

rzeczywistością.

Mechanizmy sensytywne
Prowadzą do zmniejszenia

niebezpieczeństwa choroby przez

zmierzenie się z nią, przez jej lepsze

poznanie, mobilizacje środków do

walki, umacnianie nadziei.

Mechanizmy represywne

Zaprzeczenie
Tłumienie-

dobrowolny dobór myśli i zachowań

odwracający myśli od tego co jest zagrażające

Wypieranie-

Treści zagrażające ego zostają wtórnie

usunięte ze świadomości

Projekcja-

Rzutowanie: postrzeganie zdarzeń i bodźców pod

kątem własnych oczekiwań, potrzeb i dążeń

Racjonalizacja-

Proces dzięki, któremu rzeczy

zawikłane, niejasne i irracjonalne staję się zrozumiałe

Depersonalizacja
Racjonalizacja

Mechanizmy sensytywne

Selektywne przetwarzanie
informacji, pomijanie
niepomyślnych
Zachowania magiczne
Rozszczepianie obrazu choroby
Zabezpieczanie się
Ucieczka w marzenia

Formy zespołu
depresyjnego:

Zespół Hipoaktywny:

- Przygnębienie
- Spowolnienie psychoruchowe
- Zmęczenie lub znużenie

Zespół Hiperaktywny:

- Obniżony nastrój
- Napięcie
- Lęk
- Drażliwość

Zespół depresyjny
nietypowy

Całkowita lub nadmierna
bezsenność
Zmęczenie
Somatyzacja objawów:

- Ból
- Wrażenie pancerza w klatce

piersiowej

- Palenie, piecznie

Dezadaptacyjne zaburzenia
zachowania

Obniżony próg pobudliwości
psychicznej
Drażliwość
Agresywność
Zmienność Nastroju
Zaburzenia snu
Wczesne budzenie się

Ostre zaburzenia psychiczne

Zespół majaczeniowy
Majaczeniowo- zamroczeniowy
Splątanie
Zaburzenia spostrzegania (omamy)
Urojenia
Pobudzenie ruchowe
Przejściwoe zaburzenia świadomości
Lęk
Dezorientacja w czasie i otoczeniu i

we własnej osobowości

Dziękuję za uwagę!