1

1

Prawo dewizowe

Prawo dewizowe

I.

I.

Podstawy prawne

Podstawy prawne

1.

1.

Ustawa z dnia 27.07.2002 r. Prawo dewizowe

Ustawa z dnia 27.07.2002 r. Prawo dewizowe

(Dz.U. nr

(Dz.U. nr

141,poz. 1178, zmiany: Dz.U. nr 228,poz. 2260 z 2003 r., Dz.U. nr 91,poz.

141,poz. 1178, zmiany: Dz.U. nr 228,poz. 2260 z 2003 r., Dz.U. nr 91,poz.

870 i Dz.U. nr 173,poz. 1808 z 2004 r., Dz.U. nr 61, poz.410 z 2007 r.,

870 i Dz.U. nr 173,poz. 1808 z 2004 r., Dz.U. nr 61, poz.410 z 2007 r.,

Dz.u. nr 228, poz.1506 z 2008 r., Dz.U. nr 18,poz.97 z 2009 r., Dz.U. nr

Dz.u. nr 228, poz.1506 z 2008 r., Dz.U. nr 18,poz.97 z 2009 r., Dz.U. nr

69,poz.589 z 2009 r.)

69,poz.589 z 2009 r.)

2.

2.

Rozporządzenie MF z 20.04.2009 r. w sprawie

Rozporządzenie MF z 20.04.2009 r. w sprawie

ogólnych zezwoleń dewizowych

ogólnych zezwoleń dewizowych

(Dz.U. nr 69, poz. 597 z 2009

(Dz.U. nr 69, poz. 597 z 2009

r.);

r.);

3.

3.

Rozporządzenie MF z 23.10.2009 r

Rozporządzenie MF z 23.10.2009 r

. w sprawie

. w sprawie

przekazywania Narodowemu Bankowi Polskiemu danych

przekazywania Narodowemu Bankowi Polskiemu danych

niezbędnych do sporządzania bilansu płatniczego oraz

niezbędnych do sporządzania bilansu płatniczego oraz

międzynarodowej pozycji inwestycyjnej (

międzynarodowej pozycji inwestycyjnej (

Dz.U. nr 184, poz.1437

Dz.U. nr 184, poz.1437

z 2009 r.)

z 2009 r.)

;

;

2

2

Podstawy prawne

Podstawy prawne

4.

4.

Rozporządzenie MF z 29.06.2007 r. w sprawie

Rozporządzenie MF z 29.06.2007 r. w sprawie

sposobu dokonywania potwierdzenia przywozu do

sposobu dokonywania potwierdzenia przywozu do

kraju oraz wywozu za granicę wartości dewizowych

kraju oraz wywozu za granicę wartości dewizowych

lub krajowych środków płatniczych oraz wzoru

lub krajowych środków płatniczych oraz wzoru

zgłoszenia przywozu do kraju i wywozu za granicę

zgłoszenia przywozu do kraju i wywozu za granicę

tych wartości lub środków

tych wartości lub środków

(Dz.U. nr 1126, poz. 875);

(Dz.U. nr 1126, poz. 875);

4.

4.

Rozporządzenie MFz 18.08.2004 r. w sprawie wniosku

Rozporządzenie MFz 18.08.2004 r. w sprawie wniosku

o dokonanie wpisu w rejestrze działalności

o dokonanie wpisu w rejestrze działalności

kantorowej

kantorowej

(Dz.U. nr 187,poz.1934 z 2004 r.);

(Dz.U. nr 187,poz.1934 z 2004 r.);

5.

5.

Obwieszczenie Prezesa NBP z 25.02.2008 r. w sprawie

Obwieszczenie Prezesa NBP z 25.02.2008 r. w sprawie

ogłoszenia wykazu walut wymienialnych

ogłoszenia wykazu walut wymienialnych

(M.P. nr 19,poz.

(M.P. nr 19,poz.

202 z 2008 r.)

202 z 2008 r.)

3

3

Prawo dewizowe

Prawo dewizowe

II.

II.

Przedmiot regulacji

Przedmiot regulacji

(art. 1 ustawy)

(art. 1 ustawy)

1.

1.

zasady obrotu dewizowego z zagranicą

zasady obrotu dewizowego z zagranicą

2.

2.

zasady obrotu wartościami dewizowymi w

zasady obrotu wartościami dewizowymi w

kraju

kraju

3.

3.

zasady prowadzenia działalności

zasady prowadzenia działalności

kantorowej

kantorowej

oraz wynikające z tych zasad obowiązki uczestników

oraz wynikające z tych zasad obowiązki uczestników

obrotu

obrotu

III.

III.

Podstawowe definicje ustawowe

Podstawowe definicje ustawowe

(definicje „nowego” polskiego prawa dewizowego w dużej

(definicje „nowego” polskiego prawa dewizowego w dużej

mierze odpowiadają terminologii stosowanej w rozwiniętych

mierze odpowiadają terminologii stosowanej w rozwiniętych

gospodarkach i organizacjach międzynarodowych)

gospodarkach i organizacjach międzynarodowych)

4

4

Prawo dewizowe

Prawo dewizowe

1.

1.

rezydent

rezydent

(art. 2 ust. 1 pkt 1)

(art. 2 ust. 1 pkt 1)



osoby fizyczne zamieszkałe w kraju;

osoby fizyczne zamieszkałe w kraju;



jednostki organizacyjne (będące osobami prawnymi i

jednostki organizacyjne (będące osobami prawnymi i

nie będące nimi) mające siedzibę w kraju

nie będące nimi) mające siedzibę w kraju



polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne i

polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne i

konsularne

konsularne

2.

2.

nierezydent

nierezydent

(art. 2 ust. 1 pkt 2)

(art. 2 ust. 1 pkt 2)



osoby fizyczne zamieszkałe za granicą;

osoby fizyczne zamieszkałe za granicą;



jednostki organizacyjne (będące osobami prawnymi i

jednostki organizacyjne (będące osobami prawnymi i

nie będące nimi) mające siedzibę za granicą;

nie będące nimi) mające siedzibę za granicą;



przedsiębiorstwa, oddziały i przedstawicielstwa

przedsiębiorstwa, oddziały i przedstawicielstwa

utworzone za granicą przez rezydentów;

utworzone za granicą przez rezydentów;



przedstawicielstwa dyplomatyczne i konsularne

przedstawicielstwa dyplomatyczne i konsularne

usytuowane w kraju

usytuowane w kraju

5

5

Prawo dewizowe

Prawo dewizowe

3.

3.

krajowe środki płatnicze

krajowe środki płatnicze

(art. 2 ust.1 pkt 6)

(art. 2 ust.1 pkt 6)



waluta polska

waluta polska

–

–

banknoty i monety będące w prawnym obiegu i wycofane z

banknoty i monety będące w prawnym obiegu i wycofane z

obiegu ale podlegające wymianie

obiegu ale podlegające wymianie

(art. 2ust. 1 pkt 7);

(art. 2ust. 1 pkt 7);



papiery wartościowe i inne dokumenty, pełniące funkcję

papiery wartościowe i inne dokumenty, pełniące funkcję

środka płatniczego, wystawione w walucie polskiej

środka płatniczego, wystawione w walucie polskiej

4. wartości dewizowe

4. wartości dewizowe

(art. 2 ust. 1 pkt 9)

(art. 2 ust. 1 pkt 9)

zagraniczne środki płatnicze

zagraniczne środki płatnicze

-

waluty obce

waluty obce

–

–

banknoty i monety

banknoty i monety

będące w prawnym obiegu w innych

będące w prawnym obiegu w innych

krajach, również te wycofane z obiegu lecz podlegające wymianie oraz

krajach, również te wycofane z obiegu lecz podlegające wymianie oraz

wymienialne jednostki rozrachunkowe stosowane w rozliczeniach

wymienialne jednostki rozrachunkowe stosowane w rozliczeniach

międzynarodowych

międzynarodowych

(art. 2 ust. 1 pkt 10)

(art. 2 ust. 1 pkt 10)

-

dewizy

dewizy

–

–

papiery wartościowe i inne dokumenty pełniące funkcję środka

papiery wartościowe i inne dokumenty pełniące funkcję środka

płatniczego wystawione w walutach obcych

płatniczego wystawione w walutach obcych

(art. 2 ust. 1 pkt 12)

(art. 2 ust. 1 pkt 12)



złoto i platyna dewizowa

złoto i platyna dewizowa

(art. 2 ust. 1 pkt 13)

(art. 2 ust. 1 pkt 13)

-

kruszce w stanie nieprzerobionym

kruszce w stanie nieprzerobionym

-

w postaci sztab i monet bitych po 1850 r.

w postaci sztab i monet bitych po 1850 r.

-

w postaci półfabrykatów

w postaci półfabrykatów

(z wyjątkiem stosowanych w technice

(z wyjątkiem stosowanych w technice

dentystycznej)

dentystycznej)

-

przedmioty zazwyczaj nie wytwarzane z tych kruszców

przedmioty zazwyczaj nie wytwarzane z tych kruszców

6

6

Prawo dewizowe

Prawo dewizowe

5.

5.

obrót dewizowy

obrót dewizowy

(art. 2 ust. 1 pkt 16)

(art. 2 ust. 1 pkt 16)

obrót dewizowy z zagranicą

obrót dewizowy z zagranicą

(art. 2 ust. 1 pkt 17)

(art. 2 ust. 1 pkt 17)

-

zawarcie umowy

zawarcie umowy

lub dokonanie innej czynności prawnej

lub dokonanie innej czynności prawnej

powodującej

powodującej

(mogącej powodować)

(mogącej powodować)

między rezydentem i

między rezydentem i

nierezydentem

nierezydentem

rozliczenia pieniężne

rozliczenia pieniężne

lub

lub

przeniesienie

przeniesienie

własności wartości dewizowych lub krajowych środków

własności wartości dewizowych lub krajowych środków

płatniczych

płatniczych

, a także wykonywanie takich umów lub czynności

, a także wykonywanie takich umów lub czynności

-

zawarcie umowy lub dokonanie innej czynności prawnej, powodującej

zawarcie umowy lub dokonanie innej czynności prawnej, powodującej

(mogącej powodować) przeniesienie między rezydentami praw lub rzeczy,

(mogącej powodować) przeniesienie między rezydentami praw lub rzeczy,

nabytych w obrocie dewizowym z zagranicą, a także wykonywanie takich

nabytych w obrocie dewizowym z zagranicą, a także wykonywanie takich

umów

umów

-

wywóz

wywóz

, przekazanie lub wysłanie

, przekazanie lub wysłanie

za granicę wartości

za granicę wartości

dewizowych lub krajowych środków płatniczych oraz ich

dewizowych lub krajowych środków płatniczych oraz ich

przywóz

przywóz

, przekazywanie, nadsyłanie do kraju

, przekazywanie, nadsyłanie do kraju

7

7

•

obrót wartościami dewizowymi w kraju

obrót wartościami dewizowymi w kraju

(art.2

(art.2

ust.1 pkt 18)

ust.1 pkt 18)

zawarcie umowy

zawarcie umowy

lub dokonanie innej czynności prawnej

lub dokonanie innej czynności prawnej

powodujące

powodujące

j

j

(mogącej powodować)

(mogącej powodować)

dokonywanie w kraju

dokonywanie w kraju

między rezydentami

między rezydentami

lub

lub

między nierezydentami

między nierezydentami

rozliczeń w

rozliczeń w

walutach obcych

walutach obcych

albo

albo

przeniesienie w kraju między

przeniesienie w kraju między

rezydentami lub między nierezydentami

rezydentami lub między nierezydentami

własności wartości

własności wartości

dewizowych

dewizowych

, a także wykonywanie takich umów lub

, a także wykonywanie takich umów lub

czynności

czynności

6. kraje trzecie

6. kraje trzecie

–

–

państwa nie będące członkami Unii Europejskiej ,

państwa nie będące członkami Unii Europejskiej ,

a także ich terytoria

a także ich terytoria

zamorskie, autonomiczne i stowarzyszone oraz

zamorskie, autonomiczne i stowarzyszone oraz

terytoria zależne,

terytoria zależne,

autonomiczne i stowarzyszone państ

autonomiczne i stowarzyszone państ

członkowskich UE

członkowskich UE

(art. 2 ust. 1 pkt 5)

(art. 2 ust. 1 pkt 5)

Kraje należące do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (

Kraje należące do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (

EOG

EOG

) i

) i

Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (

Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (

OECD

OECD

)

)

traktowane są na

traktowane są na

równi z państwami UE

równi z państwami UE

(art. 2 ust. 2)

(art. 2 ust. 2)

EOG

EOG

– UE + Norwegia, Islandia, Lichtenstein

– UE + Norwegia, Islandia, Lichtenstein

OECD

OECD

– UE + Australia, Islandia, Japonia, Kanada, Korea, Meksyk,

– UE + Australia, Islandia, Japonia, Kanada, Korea, Meksyk,

Nowa Zelandia, Norwegia, USA, Szwajcaria, Turcja, St. Lucia

Nowa Zelandia, Norwegia, USA, Szwajcaria, Turcja, St. Lucia

8

8

Prawo dewizowe

Prawo dewizowe

IV.

IV.

Zasada swobody obrotu dewizowego

Zasada swobody obrotu dewizowego

Z zasady tej wynika, iż wszystko, w obrocie dewizowym, co

nie jest wyraźnie zakazane jest dozwolone.

Ograniczenia tej zasady mogą być wprowadzane jedynie

regulacjami prawnymi rangi ustawowej

V. Ograniczenia zasady swobody obrotu

dewizowego

1. zwyczajne

– art. 9 ustawy

2. szczególne

– art. 10 ustawy

ustawowe upoważnienie RM do wprowadzenia ograniczeń dla

•

wykonania decyzji organów organizacji międzynarodowych

•

zapewnienie równowagi bilansu płatniczego

Upoważnienie określone w art. 10 ust. 1 pkt 2 i 4 utraciło moc na podst. art. 62

ustawy po wejściu Polski do UE

9

9

Prawo dewizowe

Prawo dewizowe

V.

V.

Obowiązki podmiotów

Obowiązki podmiotów

uczestniczących w obrocie

uczestniczących w obrocie

1.

1.

Obowiązki przy wywozie za granicę i

Obowiązki przy wywozie za granicę i

przywozie do kraju wartości dewizowych i

przywozie do kraju wartości dewizowych i

krajowych środków płatniczych

krajowych środków płatniczych



zgłaszania w formie pisemnej: przywożonych i wywożonych

zgłaszania w formie pisemnej: przywożonych i wywożonych

złota dewizowego i platyny dewizowej, bez względu na ilość

złota dewizowego i platyny dewizowej, bez względu na ilość

oraz krajowych i zagranicznych środków płatniczych

oraz krajowych i zagranicznych środków płatniczych

( walorów pow. równowartości 10.000 euro) –

( walorów pow. równowartości 10.000 euro) –

art. 18

art. 18



przedstawiania -na żądanie uprawnionych organów-

przedstawiania -na żądanie uprawnionych organów-

wywożonych lub przywożonych wartości dewizowych oraz

wywożonych lub przywożonych wartości dewizowych oraz

krajowych środków płatniczych –

krajowych środków płatniczych –

art. 20 ust. 1

art. 20 ust. 1

10

10

•

Obowiązek korzystania z pośrednictwa

Obowiązek korzystania z pośrednictwa

bankowego

bankowego

przez rezydentów przy dokonywaniu

przez rezydentów przy dokonywaniu

przekazów pieniężnych za granicę oraz rozliczeń w kraju

przekazów pieniężnych za granicę oraz rozliczeń w kraju

związanych z obrotem dewizowym przy kwotach

związanych z obrotem dewizowym przy kwotach

pow.

pow.

15.000 euro

15.000 euro

–

–

art. 25 ust. 1

art. 25 ust. 1

3.

3.

Obowiązek notyfikacyjny

Obowiązek notyfikacyjny

–

–

przekazywania NBP przez

przekazywania NBP przez

rezydentów oraz przedsiębiorców prowadzących działalność

rezydentów oraz przedsiębiorców prowadzących działalność

kantorową, danych o obrocie dewizowym w zakresie

kantorową, danych o obrocie dewizowym w zakresie

niezbędnym dla sporządzania bilansu płatniczego oraz

niezbędnym dla sporządzania bilansu płatniczego oraz

międzynarodowej pozycji inwestycyjnej

międzynarodowej pozycji inwestycyjnej

–

–

art. 30 ust. 1 ustawy i

art. 30 ust. 1 ustawy i

Rozporządzenie MF z

Rozporządzenie MF z 23.10.2009 r. w sprawie przekazywania

Narodowemu Bankowi Polskiemu danych niezbędnych do

sporządzania bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji

inwestycyjnej (Dz.U. nr 184, poz.1437 z 2009 r.)

11

11

Prawo dewizowe

Prawo dewizowe

VI.

VI.

Odstępstwa od ograniczeń i

Odstępstwa od ograniczeń i

obowiązków ustawowych

obowiązków ustawowych

1.

1.

Ustawowe wyłączenie stosowania ograniczeń

Ustawowe wyłączenie stosowania ograniczeń

(

(

autonomia dewizowa

autonomia dewizowa

) –

) –

art. 3 ust. 2 i 3

art. 3 ust. 2 i 3

gdy stroną jest:

gdy stroną jest:

Skarb Państwa reprezentowany przez Ministra Finansów lub

Skarb Państwa reprezentowany przez Ministra Finansów lub

Skarbu

Skarbu

NBP

NBP

organ władzy publicznej podejmujący czynności w

organ władzy publicznej podejmujący czynności w

postępowaniu karnym, cywilnym, administracyjnym

postępowaniu karnym, cywilnym, administracyjnym

bank lub inny podmiot mający siedzibę w kraju w zakresie

bank lub inny podmiot mający siedzibę w kraju w zakresie

działalności podlegającej nadzorowi: bankowemu,

działalności podlegającej nadzorowi: bankowemu,

ubezpieczeniowemu, emerytalnemu lub nad rynkiem

ubezpieczeniowemu, emerytalnemu lub nad rynkiem

kapitałowym, prowadzonej na własny rachunek lub rachunek

kapitałowym, prowadzonej na własny rachunek lub rachunek

osób trzecich uprawnionych do dokonywania obrotu

osób trzecich uprawnionych do dokonywania obrotu

podlegającego tym ograniczeniom

podlegającego tym ograniczeniom

12

12

Prawo dewizowe

Prawo dewizowe

2.

2.

ogólne zezwolenie dewizowe

ogólne zezwolenie dewizowe

– art. 5-7 ustawy i rozporządzenie

– art. 5-7 ustawy i rozporządzenie

MF w sprawie ogólnych zezwoleń dewizowych

MF w sprawie ogólnych zezwoleń dewizowych

3.

3.

indywidualne zezwolenie dewizowe

indywidualne zezwolenie dewizowe

– art. 5,6,8 ustawy

– art. 5,6,8 ustawy

wydaje w formie decyzji administracyjnej Prezes NBP lub

wydaje w formie decyzji administracyjnej Prezes NBP lub

upoważnieni przez niego dyrektorzy departamentów lub oddziałów

upoważnieni przez niego dyrektorzy departamentów lub oddziałów

warunki wydania określona są w art. 6 ust. 1 ustawy

warunki wydania określona są w art. 6 ust. 1 ustawy

wydane decyzje są ostateczne

wydane decyzje są ostateczne

VII.

VII.

Działalność kantorowa

Działalność kantorowa

– art. 11 – 17f ustawy

– art. 11 – 17f ustawy

1.

1.

Działalność gospodarcza regulowana polegająca na

Działalność gospodarcza regulowana polegająca na

kupnie i sprzedaży wartości dewizowych oraz

kupnie i sprzedaży wartości dewizowych oraz

pośrednictwie w tym zakresie

pośrednictwie w tym zakresie

(definicja art.2 ust.1 pkt 19)

(definicja art.2 ust.1 pkt 19)

wymaga wpisu do rejestru

wymaga wpisu do rejestru

rejestr prowadzi Prezes NBP

rejestr prowadzi Prezes NBP

– art. 16

– art. 16

13

13

Prawo dewizowe

Prawo dewizowe

2.

2.

Wymogi dla prowadzenia działalności

Wymogi dla prowadzenia działalności

(art. 12)

(art. 12)

niekaralność za przestępstwa skarbowe oraz popełnione w celu

niekaralność za przestępstwa skarbowe oraz popełnione w celu

osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej

osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej

3.

3.

Wymogi wobec osoby wykonującej bezpośrednie

Wymogi wobec osoby wykonującej bezpośrednie

czynności

czynności

(art. 13)

(art. 13)

niekaralność jak wyżej

niekaralność jak wyżej

fachowe przygotowanie

fachowe przygotowanie

(ukończenie kursu lub roczny okres

(ukończenie kursu lub roczny okres

zatrudnienia w banku na stanowisku związanym z obsługą

zatrudnienia w banku na stanowisku związanym z obsługą

transakcji walutowych)

transakcji walutowych)

4.

4.

Obowiązki prowadzącego działalność kantorową

Obowiązki prowadzącego działalność kantorową

(art. 14)

(art. 14)

prowadzenie ewidencji w sposób trwały i ciągły

prowadzenie ewidencji w sposób trwały i ciągły

ciągła sprzedaż – kupno, w godz. pracy kantoru

ciągła sprzedaż – kupno, w godz. pracy kantoru

wydawanie dowodów kupna – sprzedaży

wydawanie dowodów kupna – sprzedaży

zapewnienie technicznych i organizacyjnych warunków dla

zapewnienie technicznych i organizacyjnych warunków dla

bezpiecznego i prawidłowego wykonywania działalności

bezpiecznego i prawidłowego wykonywania działalności

coroczne dokumentowanie niekaralności

coroczne dokumentowanie niekaralności

14

14

Prawo dewizowe

Prawo dewizowe

VIII.

VIII.

Kontrola obrotu dewizowego

Kontrola obrotu dewizowego

1.

1.

Uprawnienia kontrolne Służby Celnej i

Uprawnienia kontrolne Służby Celnej i

Straży Granicznej

Straży Granicznej

kontrola przewozu wartości dewizowych i

kontrola przewozu wartości dewizowych i

krajowych środków płatniczych przez granicę

krajowych środków płatniczych przez granicę

2.

2.

Kontrola sprawowana przez UKS

Kontrola sprawowana przez UKS

przestrzegania przez rezydentów i nierezydentów

przestrzegania przez rezydentów i nierezydentów

ograniczeń i obowiązków określonych w prawie

ograniczeń i obowiązków określonych w prawie

dewizowym

dewizowym

warunków udzielonych zezwoleń dewizowych

warunków udzielonych zezwoleń dewizowych

zezwoleń na prowadzenie działalności kantorowej

zezwoleń na prowadzenie działalności kantorowej

15

15

Prawo dewizowe

Prawo dewizowe

3. Kontrola sprawowana przez

3. Kontrola sprawowana przez

Prezesa NBP

Prezesa NBP

– art. 33 – 41 ustawy

– art. 33 – 41 ustawy

udzielonych indywidualnych zezwoleń

udzielonych indywidualnych zezwoleń

dewizowych

dewizowych

działalności kantorowej

działalności kantorowej

wykonywania obowiązku notyfikacyjnego

wykonywania obowiązku notyfikacyjnego