Wybrane zagadnienia prawa

Trójpodział władzy

Władza ustawodawcza

Władzę ustawodawczą w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują

Sejm i Senat.

Sejm i senat stanowią prawo.

Sejm sprawuje kontrolę nad działalnością Rady Ministrów w

zakresie określonym przepisami Konstytucji i ustaw.

Sejm składa się z 460 posłów. Senat składa się ze 100

senatorów.

Władza wykonawcza



Prezydent RP



Premier i Rada Ministrów



Organy terenowej administracji publicznej – wojewodowie

Władza sądownicza



Sądy powszechne



Sądy wojskowe



Trybunały – stanu i konstytucyjny



Prokuratura i organy ścigania

Rozdzielność władz

Nie można być równocześnie posłem i senatorem. Nie

można kandydować równocześnie do Sejmu i Senatu.

Mandatu posła i senatora nie można łączyć z funkcją

Prezydenta RP, Prezesa NBP, Prezesa NIK, Rzecznika Praw

Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka i ich zastępców,

członka Rady Polityki Pieniężnej, członka Krajowej Rady

Radiofonii i Telewizji, ambasadora oraz z zatrudnieniem w

Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, Kancelarii Prezydenta

Rzeczypospolitej lub z zatrudnieniem w administracji

rządowej, mandatem radnego - wyjątek członkowie Rady

Ministrów.

Sędzia, prokurator, urzędnik służby cywilnej, żołnierz

pozostający w czynnej służbie wojskowej, funkcjonariusz

policji oraz funkcjonariusz służb ochrony państwa nie mogą

sprawować mandatu poselskiego i senatorskiego, ani

zajmować żadnej funkcji w organach administracji.

Kadencja Sejmu

Sejm i Senat są wybierane na czteroletnie kadencje.

Wybory do Sejmu i Senatu zarządza Prezydent Rzeczypospolitej nie później

niż na 90 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu i

Senatu, wyznaczając wybory na dzień wolny od pracy, przypadający w

ciągu 30 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu i

Senatu.

Sejm może skrócić swoją kadencję uchwałą podjętą większością co najmniej

2/3 głosów ustawowej liczby posłów. Skrócenie kadencji Sejmu oznacza

jednoczesne skrócenie kadencji Senatu.

Prezydent Rzeczypospolitej, po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu i

Marszałka Senatu, może w przypadkach określonych w Konstytucji

zarządzić skrócenie kadencji Sejmu. Wraz ze skróceniem kadencji Sejmu

skrócona zostaje również kadencja Senatu.

Prezydent Rzeczypospolitej, zarządzając skrócenie kadencji Sejmu oraz gdy

kadencję skrócił sam Sejm, zarządza jednocześnie wybory do Sejmu i

Senatu i wyznacza ich datę na dzień przypadający nie później niż w

ciągu 45 dni od dnia zarządzenia - uchwalenia skrócenia kadencji

Sejmu.

Ważność wyborów do Sejmu i Senatu stwierdza Sąd Najwyższy.

Posłowie są przedstawicielami Narodu. Nie wiążą ich instrukcje wyborców.

Sejm i Senat obradują na posiedzeniach.

Pierwsze posiedzenia Sejmu i Senatu Prezydent Rzeczypospolitej zwołuje na

dzień przypadający w ciągu 30 dni od dnia wyborów, w wypadku

skrócenia kadencji – w ciągu 15 dni od dnia wyborów.

Prawa wyborcze

Prawo wyborcze ma każdy obywatel, który ukończył 18 lat i nie

ma odebranych praw publicznych, ani nie jest

ubezwłasnowolniony – czynne prawo wyborcze.

Bierne prawo wyborcze:



Wybrany do Sejmu może być obywatel polski mający prawo

wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 21 lat.



Wybrany do Senatu może być obywatel polski mający prawo

wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 30 lat.



Wybraną do Sejmu lub do Senatu nie może być osoba

skazana prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia

wolności za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia

publicznego.

Wybory do Sejmu są powszechne, równe, bezpośrednie i

proporcjonalne oraz odbywają się w głosowaniu tajnym.

Wybory do Senatu są powszechne, bezpośrednie, według

zasady większości i odbywają się w głosowaniu tajnym.

W wyborach do Sejmu i do Senatu głosować można tylko

osobiście i tylko jeden raz.

Wybory Prezydenta

Rzeczypospolitej

Prezydent wybierany jest w wyborach powszechnych, równych,

bezpośrednich i w głosowaniu tajnym – system większości

bezwzględnej



Na Prezydenta Rzeczypospolitej może być wybrany obywatel polski,

który najpóźniej w dniu wyborów kończy 35 lat i korzysta z pełni praw

wyborczych do Sejmu. Kandydata zgłasza co najmniej 100 000

obywateli mających prawo wybierania do Sejmu.



Na Prezydenta Rzeczypospolitej wybrany zostaje kandydat, który

otrzymał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów.



Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości,

czternastego dnia po pierwszym głosowaniu przeprowadza się

ponowne głosowanie.



W ponownym głosowaniu wyboru dokonuje się spośród dwóch

kandydatów, którzy w pierwszym głosowaniu otrzymali kolejno

największą liczbę głosów. Jeżeli którykolwiek z tych dwóch

kandydatów wycofa zgodę na kandydowanie, utraci prawo wyborcze

lub umrze, w jego miejsce do wyborów w ponownym głosowaniu

dopuszcza się kandydata, który otrzymał kolejno największą liczbę

głosów w pierwszym głosowaniu. W takim przypadku datę ponownego

głosowania odracza się o dalszych 14 dni.



Na Prezydenta Rzeczypospolitej wybrany zostaje kandydat, który w

ponownym głosowaniu otrzymał więcej głosów.

Kadencja Prezydenta

Rzeczypospolitej

Prezydent wybierany jest na kadencję 5-letnią z możliwością

jednorazowego kandydowania na ponowną kadencję



Jeżeli Prezydent Rzeczypospolitej nie może przejściowo sprawować

urzędu, zawiadamia o tym Marszałka Sejmu, który tymczasowo

przejmuje obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej.



Gdy Prezydent Rzeczypospolitej nie jest w stanie zawiadomić

Marszałka Sejmu o niemożności sprawowania urzędu, wówczas o

stwierdzeniu przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta

Rzeczypospolitej rozstrzyga Trybunał Konstytucyjny na wniosek

Marszałka Sejmu i powierza Marszałkowi Sejmu tymczasowe

wykonywanie obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej.



Kadencja może ulec skróceniu w wypadku:



Śmierci



Zrzeczenia się urzędu



Zdjęcia z urzędu orzeczeniem Trybunału Stanu



Uznania przez Zgromadzenie Narodowe większością 2/3 ustawowej

liczby członków trwałej niezdolności do sprawowania urzędu z

powodów zdrowotnych



Marszałek Sejmu tymczasowo, do czasu wyboru nowego

Prezydenta Rzeczypospolitej



Jeżeli Marszałek Sejmu nie może wykonywać obowiązków

Prezydenta Rzeczypospolitej, obowiązki te przejmuje Marszałek

Senatu.

Funkcje Prezydenta

Rzeczypospolitej



Symboliczna:



jest najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej Polskiej

i gwarantem ciągłości władzy państwowej



czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, stoi na straży

suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz

nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium



Reprezentacyjna:



ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, o czym

zawiadamia Sejm i Senat,



mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli

Rzeczypospolitej Polskiej w innych państwach i przy

organizacjach międzynarodowych,



przyjmuje listy uwierzytelniające i odwołujące

akredytowanych przy nim przedstawicieli dyplomatycznych

innych państw i organizacji międzynarodowych



jest najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych

Rzeczypospolitej Polskiej

Funkcje Prezydenta

Rzeczypospolitej



Arbitra:



ma prawo veta i wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego



może zarządzać referenda narodowe



może zgłaszać projekty zmian w konstytucji i projekty ustaw



ma prawo łaski



może zwracać się z orędziem



Wykonawcza:



ogłasza wybory



skraca kadencję Sejmu



Prowadzi politykę zagraniczną i obronną - może wydawać

rozporządzenia w tym zakresie



wprowadza stanu wyjątkowego i stanu wojny



powołuje rząd i przyjmuje jego dymisję



nadaje stopnie wojskowe



nadaje obywatelstwo polskie i wyraża zgodę na zrzeczenie się

obywatelstwa polskiego



nadaje ordery i odznaczenia



powołuje sędziów

Rada Ministrów



Powoływana:



Przez Prezydenta w ciągu 14 dni od pierwszego posiedzenia

Sejmu/dymisji poprzedniego rządu



w ciągu 14 dni od powołania Premier przedkłada Sejmowi

program działania rządu z wnioskiem o votum zaufania Sejmu

(bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej

połowy posłów)



jeśli go nie uzyska, inicjatywa formowania rządu przechodzi na

Sejm – ma 14 dni, jeśli uzyska votum zaufania, Prezydent musi

taki rząd powołać



jeśli Sejmowi nie uda się skompletować rządu, który otrzymałby

votum zaufania, inicjatywa znowu przechodzi w ręce Prezydenta,

który ma 14 dni na powołanie rządu, wymaga się już tylko votum

zaufania wyrażonego zwykłą większością głosów – rząd

mniejszościowy



w wypadku porażki, Prezydent ma obowiązek rozwiązania Sejmu



Na czas nieokreślony – do czasu wyrażenia przez Sejm votum

nieufności lub nieudzielenia absolutorium z wykonania budżetu

(głosowanie coroczne) – w takim wypadku nowy premier wybierany

jest przez Sejm



Składa się z:



Premiera



Ministrów



Sekretarzy i podsekretarzy stanu

Rada Ministrów

Odwołanie:



Sejm wyraża Radzie Ministrów wotum nieufności większością

ustawowej liczby posłów na wniosek zgłoszony przez co najmniej 46

posłów i wskazujący imiennie kandydata na Prezesa Rady Ministrów.

Jeżeli uchwała została przyjęta przez Sejm, Prezydent Rzeczypospolitej

przyjmuje dymisję Rady Ministrów i powołuje wybranego przez Sejm

nowego Prezesa Rady Ministrów, a na jego wniosek pozostałych

członków Rady Ministrów oraz odbiera od nich przysięgę.



Wniosek o podjęcie takiej uchwały może być poddany pod

głosowanie nie wcześniej niż po upływie 7 dni od dnia jego

zgłoszenia. Powtórny wniosek może być zgłoszony nie wcześniej niż

po upływie 3 miesięcy od dnia zgłoszenia poprzedniego wniosku,

jeżeli wystąpi z nim co najmniej 115 posłów.



Sejm może wyrazić ministrowi wotum nieufności. Wniosek o wyrażenie

wotum nieufności może być zgłoszony przez co najmniej 69 posłów.

Prezydent Rzeczypospolitej odwołuje ministra, któremu Sejm wyraził

wotum nieufności większością głosów ustawowej liczby posłów.



Prezes Rady Ministrów może zwrócić się do Sejmu o wyrażenie Radzie

Ministrów wotum zaufania. Udzielenie wotum zaufania Radzie

Ministrów następuje większością głosów w obecności co najmniej

połowy ustawowej liczby posłów.



Prezes Rady Ministrów składa dymisję Rady Ministrów na pierwszym

posiedzeniu nowo wybranego Sejmu.

Kompetencje Rady

Ministrów



Inicjatywa ustawodawcza, wyłączna odnośnie do ustawy budżetowej i

zaciąganiu długu publicznego



Prawodawcza – uchwalania rozporządzeń (powszechnie obowiązujące)

i aktów niższego rzędu (wewnętrzne)



Nadzór nad terenową administracją publiczną i samorządem

terytorialnym – np. wprowadzanie zarządu komisarycznego w gminie



Zapewnianie wykonanie ustaw



Kierowanie wykonaniem budżetu państwa oraz uchwalanie zamknięcie

rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu



Zapewnianie bezpieczeństwa wewnętrzne i zewnętrznego państwa

oraz porządku publicznego



Sprawowanie ogólnego kierownictwa w dziedzinie stosunków z innymi

państwami i organizacjami międzynarodowymi



Zawieranie umów międzynarodowych wymagających ratyfikacji oraz

zatwierdzanie i wypowiadanie innych umów międzynarodowych



Sprawowanie ogólnego kierownictwa w dziedzinie obronności kraju

oraz określanie corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej

służby wojskowej

Kompetencje Prezesa Rady

Ministrów



reprezentuje Radę Ministrów,



kieruje pracami Rady Ministrów,



wydaje rozporządzenia,



zapewnia wykonywanie polityki Rady Ministrów i

określa sposoby jej wykonywania,



koordynuje i kontroluje pracę członków Rady Ministrów,



sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w

granicach i formach określonych w Konstytucji i

ustawach,



jest zwierzchnikiem służbowym pracowników

administracji rządowej,



jest zwierzchnikiem korpusu służby cywilnej.



W celu zapewnienia zawodowego, rzetelnego, bezstronnego i

politycznie neutralnego wykonywania zadań państwa, w

urzędach administracji rządowej działa niezależny politycznie

korpus służby cywilnej.

System władzy terenowej



Administracja rządowa:



Administracja zespolona:



Minister



Wojewoda



Samorząd terytorialny w ramach zadań zleconych



Administracja niezespolona:



Urząd centralny – Minister albo urząd odrębny (np. Główny

Inspektor Nadzoru Budowlanego, Główny Inspektor Ochrony

Danych Osobowych, Główny Inspektor Farmaceutyczny,

Główny Inspektor Sanitarny, Główny Komendant Policji,

Główny Komendant Straży Pożarnej)



Organ terenowy w województwie – urząd specjalny (np.

Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny, Wojewódzki Kurator

Oświaty, Wojewódzki Inspektor Sanitarny)



Organ terenowy w powiecie i gminie – samorząd terytorialny

w ramach zadań zleconych lub urząd specjalny (Powiatowy

Inspektor Sanitarny, Powiatowy Inspektor Weterynaryjny)

Samorząd terytorialny



Samorząd terytorialny jest trójstopniowy:



Gmina (jednostka pomocnicza – sołectwo)



Powiat



Województwo



Organy prawodawcze – prawo miejscowe:



Rada gminy (zebranie mieszkańców sołectwa, rada sołectwa to organ

doradczy)



Rada powiatu



Sejmik województwa



Organy wykonawcze – zadania własne i zlecone:



Burmistrz/ wójt/ prezydent miasta (sołtys)



Starosta



Marszałek województwa



Organ sądowniczy:



Samorządowe Kolegium Odwoławcze



Zasady odwołania od decyzji administracyjnej wydanej przez organ

samorządu – niezależnie od poziomu podziału:



Zadania własne – Samorządowe Kolegium Odwoławcze



Zadania zlecone:



W ramach administracji zespolonej – wojewoda



W ramach administracji niezespolonej – odpowiedni organ

Document Outline