PODSTAWY ANATOMII I

FIZJOLOGII CZŁOWIEKA

• Katedra i Zakład Anatomii

Prawidłowej AM w Poznaniu

• Kierownik Katedry:

prof. dr hab. Małgorzata Bruska

• Osoba prowadząca:

dr n. med. Agnieszka Przystańska

WYKŁADY I ĆWICZENIA

WYKŁADY
Piątki godz.

15.00-15.45

(

6.10, 13.10, 20.10, 27.10,

3.11,17.11, 24.11, 1.12, 8.12, 15.12

)

ĆWICZENIA
Piątki godz.

15.45-17.15

ANATOMIA

NAUKA O:

• Budowie organizmu (opisywanie

narządów, naczyń, nerwów, mięśni)

• Czynności badanych struktur

OSIE CIAŁA

• OŚ PIONOWA(PODŁUŻNA) – prostopadła do

powierzchni ziemi, łączy szczyt głowy z
ostatnim kręgiem guzicznym (oś główna)

• OŚ STRZAŁKOWA – od przodu do tyłu,

prostopadła do osi pionowej i poprzecznej

• OŚ POPRZECZNA LUB POZIOMA – łączy

dwa jednakowo położone punkty po prawej
i lewej stronie ciała. Prostopadła do obu
poprzednich.

• Pozycja anatomiczna w

anatomii

jest to

położenie ciała człowieka według określonego

wzoru. W oparciu o pozycję anatomiczną powstały

miana położenia i kierunku, płaszczyzny i osie ciała

ludzkiego. Położenie ciała w pozycji anatomicznej:

• postawa stojąca, wyprostowana

• kończyny górne zwisające swobodnie po obu

stronach tułowia

• powierzchnie dłoni zwrócone są do przodu

• głowa i oczy zwrócone do przodu

• pięty złączone

• śródstopie wraz z palcami odwiedzione nieco na

zewnątrz

PŁASZCZYZNY CIAŁA

• pionowe - (na przecięciu płaszczyzny

czołowej i strzałkowej)

• poprzeczne (poziome) - (na

przecięciu płaszczyzny czołowej i
poprzecznej)

• strzałkowe - (na przecięciu

płaszczyzny pionowej i poprzecznej)

HOLOTOPIA

• Jest to położenie narządu w stosunku

do głównych płaszczyzn ciała, np..

• położenie przyśrodkowe lub boczne

(pł. pośrodkowa)

• przedni(brzuszny), tylny (grzbietowy),

powierzchowny, głęboki (pł. czołowa)

• górny, dolny, bliższy, dalszy (pł.

pozioma)

UKŁADY NARZĄDÓW

1.

Ukł. Szkieletowy

2.

Ukł. Stawowy

3.

Ukł. Mięśniowy

4.

Ukł. Trawienny

5.

Ukł. Oddechowy

6.

Ukł. Moczowy

7.

Ukł. Płciowe

8.

Ukł. Dokrewny

9.

Ukł. Sercowo-naczyniowy

10. Ukł. Chłonny
11. Ukł. Nerwowy
12. Narządy zmysłów
13. Powłoka wspólna

Układ szkieletowy

Budowa:
• Chrząstka
• Kości
• Szpik kostny
• okostna

Funkcja
• Podporowa (rusztowanie

dla części miękkich,

przyczepy mięśni)

• Ochronna (mózgowie,

serce, płuca itp..)

• Bierny układ ruchu
• Rezerwuar związków

mineralnych (wapń, fosfor)

• Hemopoeza (wytwarzanie

elementów morfotycznych

krwi)

• Rezerwuar energii (komórki

tłuszczowe)

Budowa kości

• Grubowłóknista

(splotowata) wystepuje

głównie w okresie rozwoju,

a u dorosłych w miejscach

przyczepów ścięgien,

szwach, wyrostkach

zębodołowych)

•

Drobnowłóknista

(blaszkowata) – kość

dojrzała, zbudowana z

blaszek kostnych

1. Kość zbita (zbudowana z

osteonów. W centrum

osteonu znajduje się kanał

zawierajacy naczynia i

nerwy, wystepuje w

kościach długich i

blaszkach kości płaskich)

2. Kość gąbczasta

(zbudowana z blaszek

tworzących siec

rozgałęzionych beleczek,

między którymi znajduje

się szpik czerwony;

wystepuje w nasadach

kości długich, oraz stanowi

śródkoście kości płaskich)

Okostna i śródkostna

• Okostna-bogato unaczyniona i

unerwiona błona włóknista
pokrywająca zewnętrzną
powierzchnie kości

• Śródkostna – błona wyścielająca

beleczki kości gąbczastej, kanały
osteonów oraz jamy szpikowe

Szpik kostny

• Znajduje się w jamach szpikowych

trzonów kości długich, w jamkach
istoty gąbczastej oraz w kościach
płaskich

• Stanowi 5% masy ciała
• Szpik czerwony- u dzieci, u dorosłych

głównie w kościach płaskich

• Szpik żółty – u dorosłych

Rodzaje kości

• Kości długie (np.kość ramienna, udowa)
• Kości krótkie (np. kości nadgarstka)
• Kości płaskie (np. kości sklepienia

czaski, łopatka)

• Kości różnokształtne (np. szczęka, kręgi)
• Kości pneumatyczne (np.szczęka, kość

sitowa)

• Kości trzeszczkowate (rzepka)

SZKIELET CZŁOWEKA

• SZKIELET OSIOWY:
1.

Kości czaszki (28)

2.

Kości kręgosłupa

3.

Kości klatki piersiowej

(żebra i mostek)

• SZKIELET KOŃCZYN
1.

Kości obręczy

kończyny górnej

2.

Kości kończyny górnej

wolnej

3.

Kości obręczy

kończyny dolnej

4.

Kości kończyny dolnej

wolnej

UKŁAD STAWOWY

• RAZEM Z UKŁADEM KOSTNYM

STANOWI BIERNY UKŁAD RUCHU

• PODZIAŁ:
1. Połączenia ścisłe
2. Połączenia ruchome

Połączenia ścisłe

• Więzozrosty (szwy, wklinowanie,

błona międzykostna)

• Chrząstkozrosty (szkliste, włókniste

=spojenia)

• Kościozrosty (skostniałe

chrząstkozrosty szkliste lub szwy)

Połączenia wolne

Stawy (połączenia maziowe)
charakteryzują się obecnością:

1. Powierzchni stawowych
2. Torebki stawowej
3. Jamy stawowej

Są to podstawowe elementy
warunkujące staw.

Budowa stawu

Dodatkowe elementy stawu

• Więzadła stawowe
• Obrąbki stawowe
• Krążki stawowe
• Kaletki maziowe

Rodzaje stawów

• Stawy jednoosiowe
1. Staw zawiasowy np. staw łokciowy,

ruchy zginania i prostowania

2. Staw obrotowy np. stawy

promieniowo-łokciowe, ruchy
nawracania i odwracania

3. Staw śrubowy np. Staw szczytowo-

obrotowy, odmiana stawu obrotowego

Rodzaje stawów- cd.

• Stawy dwuosiowe
1.

Staw elipsoidalny albo kłykciowy np. staw
promieniowo-nadgarstkowy, ruchy
zginania i prostowania; przywodzenia i
odwodzenia oraz kombinacja tych
ruchów, czyli obwodzenie.

2.

Staw siodełkowy np. staw nadgarstkowo-
śródręczny kciuka, ruchy przywodzenia,
odwodzenia, przeciwstawiania i
odprowadzania.

Rodzaje stawów-cd.

• Stawy wieloosiowe (we wszystkich typach

wystepują ruchy w wielu kierunkach;
zginanie, prostowanie, przywodzenie,
odwodzenie, ruchy obrotowe, obwodzenie)

1. Staw kulisty wolny np. staw ramienny
2. Staw kulisty panewkowy np. staw biodrowy
3. Staw nieregularny (zwykle wystepuje w nim

krążek stawowy), np. staw mostkowo-
obojczykowy

Rodzaje stawów-cd.

• Stawy płaskie (mają płaskie

powierzchnie stawowe oraz bardzo
małą ruchomość, określamy je jako
połączenie półścisłe), np. staw
krzyżowo-biodrowy lub piszczelowo-
strzałkowy

Klasyfikacja stawów

• Staw prosty – gdy utworzony jest przez

dwie kości, np. staw ramienny

• Staw złożony – gdy utworzony przez

więcej kości np. staw promieniowo-
nadgarstkowy

• Stawy sprzężone – gdy ruchom w

jednym stawie towarzyszą ruchy w
innym stawie np. stawy skroniowo-
żuchwowe