Metoda z wyboru

Metoda z wyboru

usprawniania pacjentów

usprawniania pacjentów

po udarach mózgu –

po udarach mózgu –

Metoda Bobathów

Metoda Bobathów

Dr n.med. Małgorzata

Dr n.med. Małgorzata

Łukowicz

Łukowicz

Metoda Bobathów

Metoda Bobathów

jest

jest

stosowana w terapii schorzeń

stosowana w terapii schorzeń

neurologicznych. Została

neurologicznych. Została

specjalnie opracowana dla

specjalnie opracowana dla

pacjentów z hemiplegią.

pacjentów z hemiplegią.

Metoda opiera się na

Metoda opiera się na

wstrzymywaniu

wstrzymywaniu

nieprawidłowych odruchów i na

nieprawidłowych odruchów i na

ponownej nauce (torowaniu)

ponownej nauce (torowaniu)

odruchów prawidłowych.

odruchów prawidłowych.

Cel terapii

Cel terapii



Zaburzenie napięć mięśniowych

Zaburzenie napięć mięśniowych

spowodowane uszkodzeniem układu

spowodowane uszkodzeniem układu

nerwowego powinno być korygowane

nerwowego powinno być korygowane

poprzez aktywną zmianę patologicznych

poprzez aktywną zmianę patologicznych

wzorców ruchowych.

wzorców ruchowych.



Poprawa koordynacji następuje dzięki:

Poprawa koordynacji następuje dzięki:

•

Poprawie regulacji napięcia

Poprawie regulacji napięcia

•

Wspieraniu percepcji

Wspieraniu percepcji

•

Zapobieganiu nieprawidłowym wzorcom

Zapobieganiu nieprawidłowym wzorcom

ruchowym

ruchowym

•

Torowaniu fizjologicznych wzorców ruchowych

Torowaniu fizjologicznych wzorców ruchowych

Fazy porażenia połowiczego

Fazy porażenia połowiczego

(hemiplegii)

(hemiplegii)



I faza ostra – wiotka (silne

I faza ostra – wiotka (silne

zmniejszenie napięcia mięśniowego)

zmniejszenie napięcia mięśniowego)



II faza późna – stadium spastyczne

II faza późna – stadium spastyczne

(wzrost napięcia mięśniowego)

(wzrost napięcia mięśniowego)



III faza późna – stadium reaktywnego

III faza późna – stadium reaktywnego

powrotu do dawnego stanu

powrotu do dawnego stanu

Reakcje wzorcowe zbiorowe

Reakcje wzorcowe zbiorowe



Strona bliższa:

Strona bliższa:

•

Reakcja prostowników:

Reakcja prostowników:

zwiększanie napięcia

zwiększanie napięcia

prostowników od tułowia ku kończynom ( na skutek

prostowników od tułowia ku kończynom ( na skutek

długotrwałego leżenia w łóżku na plecach – ucisk na

długotrwałego leżenia w łóżku na plecach – ucisk na

głowę i górna część tułowia)

głowę i górna część tułowia)

•

Aktywność zginaczy:

Aktywność zginaczy:

zwiększanie napięcia zginaczy od

zwiększanie napięcia zginaczy od

tułowia ku kończynom (na skutek zbyt wczesnego

tułowia ku kończynom (na skutek zbyt wczesnego

siadania, często bez wystarczającego podparcia –

siadania, często bez wystarczającego podparcia –

powoduje to zwiększona napięcie mm. brzucha, zginaczy

powoduje to zwiększona napięcie mm. brzucha, zginaczy

stawu biodrowego, przy prostowaniu się powstaje

stawu biodrowego, przy prostowaniu się powstaje

wzorzec zginający tułów i kończyny dolne)

wzorzec zginający tułów i kończyny dolne)

SKUTKI: utrata selektywnych ruchów tułowia i kończyn,

SKUTKI: utrata selektywnych ruchów tułowia i kończyn,

brak równowagi, duże ryzyko upadków.

brak równowagi, duże ryzyko upadków.

Reakcje wzorcowe zbiorowe

Reakcje wzorcowe zbiorowe



Strona dalsza:

Strona dalsza:

•

Pozytywna reakcja wspierająca (napięcie

Pozytywna reakcja wspierająca (napięcie

prostowników):

prostowników):

zwiększenie napięcia

zwiększenie napięcia

prostowników począwszy od stóp

prostowników począwszy od stóp

dośrodkowo – ucisk i dotyk przedniej

dośrodkowo – ucisk i dotyk przedniej

strony stopy, nadważliwość.

strony stopy, nadważliwość.

•

Reakcja chwytu (reakcja zginaczy):

Reakcja chwytu (reakcja zginaczy):

zwiększenie napięcia zginaczy, od dłoni

zwiększenie napięcia zginaczy, od dłoni

proksymalnie – ucisk i dotyk kłębu dłoni,

proksymalnie – ucisk i dotyk kłębu dłoni,

nadwrażliwość

nadwrażliwość

Patologiczne wzorce:

Patologiczne wzorce:



Głowa:

Głowa:

pochylona i odwrócona w stronę

pochylona i odwrócona w stronę

przeciwną, zdrową – ryzyko zaniedbania chorej

przeciwną, zdrową – ryzyko zaniedbania chorej

strony

strony



Przedramię:

Przedramię:

łokcie zgięte, przedramiona

łokcie zgięte, przedramiona

nawrócone, zgięcie palców

nawrócone, zgięcie palców



Ręka:

Ręka:

nadgarstek zgięty , palce i kciuk odgięte,

nadgarstek zgięty , palce i kciuk odgięte,

przywiedzione

przywiedzione



Tułów:

Tułów:

pochylony w stronę upośledzoną i w

pochylony w stronę upośledzoną i w

całości odchylony do tyłu

całości odchylony do tyłu



Staw biodrowy:

Staw biodrowy:

w wyproście, nawróceniu i

w wyproście, nawróceniu i

przywiedzeniu

przywiedzeniu



Kolano:

Kolano:

maksymalny wyprost

maksymalny wyprost



Stopa:

Stopa:

zgięta podeszwowo i odwrócona

zgięta podeszwowo i odwrócona

Techniki lecznicze

Techniki lecznicze

1.

1.

Inhibicja (hamowanie):

Inhibicja (hamowanie):

obniżanie

obniżanie

napięcia mięśniowego i patologicznych

napięcia mięśniowego i patologicznych

wzorców ruchowych w celu osiagnięcia

wzorców ruchowych w celu osiagnięcia

lepszych pozycji wyjściowych do

lepszych pozycji wyjściowych do

prawidłowych ruchów.

prawidłowych ruchów.

2.

2.

Facylitacja:

Facylitacja:

torowanie fizjologicznych

torowanie fizjologicznych

wzorców ruchowych

wzorców ruchowych

3.

3.

Techniki stymulujące:

Techniki stymulujące:

zabiegi

zabiegi

uruchamiające bezpośrednio zmysły oraz

uruchamiające bezpośrednio zmysły oraz

przygotowujące ruchy. Wyróżniamy

przygotowujące ruchy. Wyróżniamy

stymulację hamującą i aktywizującą

stymulację hamującą i aktywizującą

Techniki wspomagania

Techniki wspomagania

System

System

percepcji

percepcji

Receptory

Receptory

Rodzaj

Rodzaj

bodźca

bodźca

Przykład

Przykład

Dotykowy

Dotykowy

Skóra

Skóra

Dotykowy

Dotykowy

dotykanie

dotykanie

głaskanie

głaskanie

Proprioceptywny

Proprioceptywny

Stawy,

Stawy,

mięśnie,

mięśnie,

ścięgna

ścięgna

Proprioceptywny

Proprioceptywny

Percepcja

Percepcja

własnego ciała

własnego ciała

Nacisk (siła),

Nacisk (siła),

ciągnięcie

ciągnięcie

(ruch, kąt,

(ruch, kąt,

prędkość)

prędkość)

Przedsionkowy

Przedsionkowy

Błędnik

Błędnik

przedsionkowy

przedsionkowy

Ruch i

Ruch i

przyspieszenie

przyspieszenie

do góry/ w dół,

do góry/ w dół,

do przodu/ do

do przodu/ do

tyłu, w prawo/

tyłu, w prawo/

w lewo

w lewo

Stadium I

Stadium I



Rozpoczęcie leczenia natychmiast po

Rozpoczęcie leczenia natychmiast po

wystąpieniu porażenia połowiczego.

wystąpieniu porażenia połowiczego.

Podczas wszystkich zabiegów należy

Podczas wszystkich zabiegów należy

uwzględnić stronę upośledzoną

uwzględnić stronę upośledzoną

(świadoma percepcja).

(świadoma percepcja).

Przebywanie z pacjentem

Przebywanie z pacjentem



ZAWSZE od strony upośledzonej.

ZAWSZE od strony upośledzonej.



Należy udzielić instrukcji rodzinie jak

Należy udzielić instrukcji rodzinie jak

i bliskim, opiekunom.

i bliskim, opiekunom.

Urządzenie pokoju pacjenta

Urządzenie pokoju pacjenta



Strona upośledzona musi być

Strona upośledzona musi być

dostępna przy wszystkich

dostępna przy wszystkich

czynnościach.

czynnościach.



Łóżko ustawić tak, aby strona

Łóżko ustawić tak, aby strona

upośledzona była ułożona od strony

upośledzona była ułożona od strony

pokoju.

pokoju.



Stolik nocny po stronie upośledzonej.

Stolik nocny po stronie upośledzonej.

Ułożenie pacjenta w łóżku

Ułożenie pacjenta w łóżku



Łóżko ustawione płasko, twardy

Łóżko ustawione płasko, twardy

materac, przekładanie w fazie ostrej

materac, przekładanie w fazie ostrej

co 2 godziny, 50% leżenia na stronie

co 2 godziny, 50% leżenia na stronie

chorej, 25% na zdrowej i 25% na

chorej, 25% na zdrowej i 25% na

plecach

plecach



PLAN UŁOŻEŃ – powiesić,

PLAN UŁOŻEŃ – powiesić,

dokumentacja

dokumentacja

Leżenie na stronie

Leżenie na stronie

porażonej

porażonej



Głowa leży na poduszce, odc.szyjny

Głowa leży na poduszce, odc.szyjny

kręgosłupa i głowa poziomo,

kręgosłupa i głowa poziomo,



porażony bark przesunięty do

porażony bark przesunięty do

przodu, ramię wyprostowane do

przodu, ramię wyprostowane do

przodu,

przodu,



porażona noga wyprostowana w

porażona noga wyprostowana w

stawie biodrowym, lekko zgięta w

stawie biodrowym, lekko zgięta w

stawie kolanowym

stawie kolanowym



Zdrowa noga leży na poduszce

Zdrowa noga leży na poduszce

Pozycje ułożeniowe

Pozycje ułożeniowe

Leżenie na stronie zdrowej

Leżenie na stronie zdrowej



Głowa leży na poduszce, odc.szyjny

Głowa leży na poduszce, odc.szyjny

kręgosłupa i głowa poziomo,

kręgosłupa i głowa poziomo,



zdrowe ramię lekko zgięte przed

zdrowe ramię lekko zgięte przed

pacjentem, porażone ramię

pacjentem, porażone ramię

spoczywa na poduszce (dłoń i palce

spoczywa na poduszce (dłoń i palce

otwarte)

otwarte)



porażona noga ułożona na poduszce i

porażona noga ułożona na poduszce i

zgięta w stawie biodrowym i

zgięta w stawie biodrowym i

kolanowym(<90

kolanowym(<90

o

o

)

)

Ułożenie „w gnieździe”

Ułożenie „w gnieździe”



Potrzebne 4 poduszki (80x80 cm) i 1

Potrzebne 4 poduszki (80x80 cm) i 1

mniejsza.

mniejsza.



Ułożenie w formie podkowy:

Ułożenie w formie podkowy:

1.

1.

Poduszka w tylnym lewym końcu łóżka, skośnie na

Poduszka w tylnym lewym końcu łóżka, skośnie na

przykryciu

przykryciu

2.

2.

Poduszka w tylnym prawym końcu łóżka, skośnie

Poduszka w tylnym prawym końcu łóżka, skośnie

na przykryciu, zachodzi na pierwszą poduszkę

na przykryciu, zachodzi na pierwszą poduszkę

3.

3.

Poduszka w środku łóżka, na lewo, lekko

Poduszka w środku łóżka, na lewo, lekko

naciągając na pierwszą

naciągając na pierwszą

4.

4.

Poduszka w środku łóżka, na prawo, jak trzecia

Poduszka w środku łóżka, na prawo, jak trzecia

5.

5.

Poduszka w poprzek (podparcie głowy)

Poduszka w poprzek (podparcie głowy)

Ułożenie „w gnieździe”

Ułożenie „w gnieździe”



Pacjenta układamy tułowiem w

Pacjenta układamy tułowiem w

gnieździe, mostek powinien opaść

gnieździe, mostek powinien opaść

między poduszkami, głowa i ramiona

między poduszkami, głowa i ramiona

podniesione, plecy powinny leżeć na

podniesione, plecy powinny leżeć na

całej długości (można dodać

całej długości (można dodać

poduszkę pod kręgosłupa lędźwiowy i

poduszkę pod kręgosłupa lędźwiowy i

nogi

nogi



Podeszwy nie powinny mieć kontaktu

Podeszwy nie powinny mieć kontaktu

z łóżkiem

z łóżkiem

Siedzenie na krześle przed

Siedzenie na krześle przed

stołem

stołem



Krzesło stoi pewnie, płaskie, poziome

Krzesło stoi pewnie, płaskie, poziome

siedzenie i mocne oparcie pod plecy

siedzenie i mocne oparcie pod plecy



Dobrze jeśli ma oparcie pod łokcie

Dobrze jeśli ma oparcie pod łokcie

(ochrona przed upadkiem)

(ochrona przed upadkiem)



Pacjent siedzi na całej powierzchni, stopy

Pacjent siedzi na całej powierzchni, stopy

całą powierzchnią oparte na podłodze,

całą powierzchnią oparte na podłodze,

miednica odchylona do przedu

miednica odchylona do przedu



Można wspomóc pozycje poduszkami (pod

Można wspomóc pozycje poduszkami (pod

plecy)

plecy)



Ramiona oparte na stole, ręce złożone

Ramiona oparte na stole, ręce złożone



Tułów wysunięty do przodu

Tułów wysunięty do przodu

Samohamowanie

Samohamowanie



Składanie rąk (upośledzony kciuk na

Składanie rąk (upośledzony kciuk na

górze, nadgarstki razem)

górze, nadgarstki razem)



Unoszenie ramion i składanie rąk

Unoszenie ramion i składanie rąk



Kręcenie młynka, wyprost ramion do

Kręcenie młynka, wyprost ramion do

przodu (zahamowanie spastyczności,

przodu (zahamowanie spastyczności,

wyprost łokcia)

wyprost łokcia)



Wysunięcie ramion do przodu,

Wysunięcie ramion do przodu,

ramiona prowadzic do strony zdrowej

ramiona prowadzic do strony zdrowej

Funkcjonalny sposób

Funkcjonalny sposób

obchodzenia się z pacjentem

obchodzenia się z pacjentem

(handling)

(handling)



Przemieszczanie się z pozycji leżącej

Przemieszczanie się z pozycji leżącej

do siedzenia na krawędzi łożka

do siedzenia na krawędzi łożka



Wstawanie,

Wstawanie,



Siadanie

Siadanie



Przesiadanie się do wózka

Przesiadanie się do wózka