PRZEDMIOT I ZADANIA GEOGRAFII REGIONALNEJ

PRZEDMIOT I ZADANIA

GEOGRAFII REGIONALNEJ

Autor artykułu: Józef

Barbag

Przegląd geograficzny,

1959r.

Aleksandra

Błaszczyk
Artykuł opracowały:  Joanna Maroszek

                              Anna Nadolna

SPIS TREŚCI:

Czym jest nauka?

Miejsce geografii regionalnej wśród

nauk.

Definicje geografii regionalnej.

Sąd nad geografią regionalną.

Przedmiot badań.

Metody badań.

Pytania badawcze.

Rola geografa.

Podsumowanie.

WARUNKI JAKIE POWINNA SPEŁNIAĆ

DANA NAUKA ABY ZYSKAĆ MIANO

ODRĘBNEJ DZIEDZINY?

J.Barbag: „Własny obiekt badań jest

niewątpliwie koniecznym warunkiem

odrębności każdej dyscypliny.”

►

Własny przedmiot badań

►

Własne metody badań

EWOLUCJA POJĘCIA GEOGRAFII.

►

Klasyfikacja Veraniusa : geografia ogólna i

szczegółowa

►

Nałkowski: „Geografia ogólna rozpatruje zjawiska

ziemskie według kategorii ułożonych na podstawie

podobieństw lub przeciwieństw geografia zaś

szczegółowa rozpatruje zjawiska według ich

ugrupowania się przestrzennego na pewnych

obszarach, indywiduach geograficznych, czyli

krajach”

►

Marksizm: geografia ekonomiczna i fizyczna

2. GEOGRAFIA REGIONALNA JAKO

NAUKA.

►

W.Nałkowski - „geografia w swym charakterze dualistyczna

staje się nauką ogniskową łączącą dwie grupy nauk:

humanistycznych z przyrodniczymi”



S.Pawłowski
„Przewaga substancji i większości zjawisk oraz

związków którymi się geografia zajmuje odnosi się

niewątpliwie do przyrody. Z tego jednak nie wynika

bezwzględna przynależność do nauk przyrodniczych.”

„(…) geografia stoi niejako pośrodku między naukami

przyrodniczymi a humanistycznymi.”



Podobne stanowisko zajmują: Hettner, Kirchoff,

H.Wagner, Nowakowski, W.A.Anuczin



Geografia szczegółowa

≠

geografia regionalna

►

„Geografia regionalna spełnia również formalne

warunki stawiane na ogół dyscyplinom: jest zbiorem

sądów prawdziwych lub prawdopodobnych

odnoszących się do rzeczywistości i sprawdzalnych

oraz dotyczących spraw społecznie ważnych.” –

J.Barbag

DEFINICJE GEOGRAFII REGIONALNEJ

►

S. Pawłowski

►

„Geografia była i jest nauką antropocentryczną. Jakkolwiek

bowiem patrzeć będziemy na krajobraz geograficzny i jego

ewolucję, przyznać musimy, że dopiero w swym

ustosunkowaniu do człowieka krajobraz staje się czymś

pełnym i naprawdę geograficznym”

►

Nalwikin

►

„Jeżeli geografia zniknie z systematyki nauk i rozpadnie się

na szereg specjalnych, samodzielnych dyscyplin, to

badanie wzajemnych związków przyrody i społeczeństwa

na różnych etapach historycznych, interpretacja

środowiska jako materialnego podłoża społeczeństw nie

rozpłynie się pomiędzy innymi dyscyplinami i pozostanie

na zawsze geografią”

►

W.A Anuczin

►

„Rzecz jasna, że społeczeństwo ludzkie to
swoista kategoria świata materialnego,
rozwijająca się według swoich odrębnych
praw. Jednakże odrębny charakter praw
rozwoju społecznego nie stawia człowieka
poza przyrodą, nie wyrywa go z przyrody.
Jakościowo wyodrębniający się z przyrody
człowiek pozostał wewnątrz niej, tak że w
danym wypadku można mówić o jakościowej
różnicy istniejącej wewnątrz całości, a nie o
dwóch zupełnie przeciwstawnych i całkowicie
niezależnych od siebie kategoriach”

►

Preston James

►

„Jeżeli jakakolwiek grupa ludzi pragnie na długo zostać

na określonym skrawku ziemi, to konieczne jest wstąpienie

w produkcyjne związki z przyrodniczymi zasobami tego

terytorium”

►

G. Chabot

►

„Właśnie w regionie jedność geografii znajduje swój pełny

sens, a oddzielenie geografii fizycznej i geografii człowieka

oznaczałoby śmierć geografii regionalnej”

►

Nałkowski

►

„geografia w swym charakterze dualistyczna staje się

nauką ogniskową łączącą dwie grupy nauk- nauki

przyrodnicze i humanistyczne”

►

Finch

►

„Geografia regionalna była pierwszą, będzie ostatnią i

zawsze geografią

ZARZUTY STAWIANE GEOGRAFII

REGIONALNEJ I OBRONA.

►

Geografia regionalna

nie jest nauką

►

Zbiór łączący

informacje z różnych

dziedzin

►

Opis faktów bez

wyjaśnienia przyczyn i

analizy skutków

►

Pojęcie nauki nie jest

czysto zdefiniowane

►

Geografia regionalna

dokonuje syntezy faktów

►

Celem geografii

regionalnej jest

„syntetyczna

charakterystyka

jednostek terytorialnych”

►

prace z zakresu geo.reg

cechuje subiektywizm

►

powierzchowność opisu

wynikająca z braku

kompetencji autora w

wielu dziedzinach

geografii

►

nie ustala praw

►

konieczność subiektywizmu

►

opis ma być czytelny

►

Geografia regionalna

zajmuje się syntezą faktów

a nie tworzeniem praw

PRZEDMIOT BADAŃ GEOGRAFII

REGIONALNEJ

►

„Ziemia i człowiek to najważniejsze i niezbędne
komponenty geografii regionalnej” – J.Barbag

►

Terytorium – pod kątem zachodzących na nim związków
pomiędzy poszczególnymi elementami przyrody oraz między
środowiskiem a życiem społeczeństwa, zarówno obecnie jak i
w czasach minionych.

►

Środowisko przyrodnicze – jako podstawa materialna
działalności społeczeństwa



Relacje środowisko przyrodnicze – społeczeństwo



Wpływ społeczeństwa na przyrodę



Wpływ przyrody na społeczeństwo – np. wpływ klimatu

►

Środowisko geograficzne – wg. Anuczin’a to „czysta przyroda” i człowiek wraz z produktami jego działalności

►

Region – „Właśnie w regionie jedność geografii znajduje swój pełny sens, a oddzielenie geografii fizycznej i
geografii człowieka oznaczałoby śmierć geografii regionalnej.”

►

„

Nie ma żadnych metodologicznych

przeciwwskazań, aby jedna

autonomiczna dziedzina zajmowała

się zarówno przyrodą, jak i

społeczeństwem- co jest istotą

geografii – ich wzajemnymi

związkami, pomimo istnienia

jakościowych różnic między

społeczeństwem a przyrodą.”

METODY

BADAŃ GEOGRAFII

REGIONALNEJ

►

Analiza kartograficzna

►

Metoda statystyczna i metoda porównań

SYNTEZA WIADOMOŚCI OPARTA NA:

OBSERWACJI

MATERIAŁACH ZACZERPNIĘTYCH

Z RÓŻNYCH DYSCYPLIN

GEOGRAFIA FIZYCZNA

GEOGRAFIA EKONOMICZNA

INNE

GEOGRAFIA PRZEMYSŁU

GEOGRAFIA ROLNICTWA

KOMUNIKACJI
OSADNICTWA

GEOMORFOLOGIA

HYDROGRAFIA

KLIMATOLOGIA

FITOGEOGRAFIA

ZOOGEOGRAFIA

EKONOMIA

SOCJOLOGIA

ETNOLOGIA

PYTANIA JAKIE STAWIA GEOGRAFIA

REGIONALNA

►

Jak gospodaruje człowiek na danym obszarze i

co z tego wynika?



Jaki typ działalności człowieka widoczny jest na

danym obszarze?



W jaki sposób wykorzystuje on zasoby środowiska

przyrodniczego?



W jaki sposób środowisko wpływa na działania

człowieka?



Jakie są konsekwencje danej działalności?

►

W jaki sposób gospodarka na danym etapie

historycznym zawiązana jest z miejscowymi

zespołami zjawisk przyrodniczych?



Jak dana gospodarka kształtowała się w przeszłości a

jak teraz?



Jakie relacje wiążą działalność człowieka na danym

obszarze z jego środowiskiem naturalnym?

PODSTAWOWE ZADANIA GEOGRAFII

REGIONALNEJ



podział świata na regiony i mniejsze
jednostki strukturalne



tworzenie charakterystyk regionów



synteza faktów geograficznych

ROLA GEOGRAFA

►

Przewidywanie zmian

►

Kształtowanie opinii

►

Doradztwo

►

Funkcja wychowawcza

►

Działania dążące do poprawy
sytuacji geografii regionalnej

PODSUMOWANIE

►

„Geografia regionalna nie zastępuje analitycznych dyscyplin

specjalnych ale opiera się na nich i uzupełnia je”

►

Konkretnym zadaniem geografii regionalnej jest opracowywanie

monografii regionów lub obszarów o określonych granicach.

Monografie, opisy nie mogą mieć charakteru wyłącznie

przyrodniczego albo tylko społeczno-ekonomicznego

Zasadniczą treścią takich monografii musi być opis połączony z

wyjaśnieniem i porównywaniem, podziałem na jednostki oraz ocena

potencjalnych sił i perspektyw rozwojowych danego obszaru

►

Geograf zajmujący się geografią regionalną nie może być

specjalistą we wszystkich dziedzinach równocześnie ale

posiadać wiedzę która zezwala na dokonanie syntezy

geograficznej.

►

Przemiany dokonujące się w przyrodzie i w społeczeństwie są

przyczyną szybkiej dezaktualizacji opisów regionalnych

►

Opisy takie nie tracą jednak na wartości, ponieważ staja się

dokumentami odzwierciedlającymi sytuację w określonym

momencie historycznym, staja się również odzwierciedleniem

etapów rozwoju geografii jako nauki

►

Na pytanie: „czy geografia regionalna jest tym co stworzyli

autorzy monografii krajów i państw?” nie można odpowiedzieć

jednoznacznie. Niektóre z prac są jedynie opisem i

inwentaryzacją faktów, inne zaś są próbą wyjaśnienia i

interpretacji środowiska przyrodniczego jako miejsca

zamieszkania człowieka

►

Metody badań geografii regionalnej wymagają udoskonalenia

Geografia regionalna „była pierwszą, będzie

ostatnią i zawsze geografią”.

Finch

Document Outline