Wykład II

Glasgow coma scale

Skala śpiączki Glasgow jest 

obiektywnym miernikiem 
dysfunkcji mózgu, a ocenę 
może przeprowadzić 
personel medyczny 
różnych szczebli.

Glasgow coma scale (GCS)

•Otwieranie oczu
•Kontakt słowny
•Odpowiedź 

ruchowa

GCS

Otwieranie oczu

•Otwiera spontanicznie              4
•Otwiera na polecenie słowne  3
•Otwiera na ból                            2
•Nie otwiera                                  1

GCS

Kontakt słowny

• Odpowiada i jest zorientowany   5
• Splątany/nie zorientowany           4
• Niewłaściwe słowa                         3
• Niezrozumiałe dźwięki                   2
• Brak kontaktu słownego                1

GCS

Odpowiedź ruchowa

• Spełnia polecenia            6
• Lokalizuje ból                    5
• Zgięcie/cofanie                 4
• Nieprawidłowe zgięcie    3
• Wyprost                             2
• Brak odpowiedzi              1

GCS

Razem 3-15 pkt
13-15 pkt. Łagodne uszkodzenie 

mózgu

9-12 pkt. średnie uszkodzenie mózgu
poniżej 8 pkt. Ciężki uraz mózgu

Śmierć kliniczna

jest to całkowite ustanie czynności 

układów krążenia i oddechowego, 
które jest jednak odwracalne. Jest to 
moment oddzielający agonię, w której 
zmiany są odwracalne od okresu 
interletalnego, w którym zachodzą 
zmiany nieodwracalne

śmierć biologiczna - ustanie wszelkich 

procesów życiowych komórek.

okres interletalny

• okres interletalny - czas w którym 

równolegle występują dwa stany: 
życie pośrednie (vita intermedia) - 
jest to okres w którym można jeszcze 
od poszczególnych narządów lub 
tkanek uzyskać właściwe dla tej 
tkanki reakcje

Śmierć kliniczna

Śmierć kliniczna

•brak oddechu
• brak czynności układu 

krążenia

Znamiona śmierci

•Znamiona śmierci 

(łac. stigmata 

mortis) dzielimy na:

•Niepewne

•Pewne

Znamiona śmierci

• znamiona niepewne: 

– brak oddechu
– brak tętna
– bladość powłok (łac. palor mortis)
– oziębienie skóry (łac. frigor mortis)

Znamiona śmierci

• znamiona pewne: 

– plamy opadowe 

(łac. livores mortis) - mogą pojawić 

się jeszcze za życia, w trakcie agonii w postaci tzw. 

"róż cmentarnych"

– zmiany w oku(zmętnienie 

rogówki, zwiotczenie gałki 

ocznej)

– stężenie pośmiertne(łac

. rigor mortis)

– autoliza

 (łac. autolysis)

– gnicie

 (łac. putrefactio)

– strupieszenie

 (łac. mumificatio)

– przeobrażenie tłuszczowo-woskowe 

(łac. 

saponificatio)

– przeobrażenie torfowe 

(łac. sphagnum)

– zeszkieletowanie

Znamiona śmierci

• Bladość powłok, wysychanie pośmiertne, 

oziębienie zwłok, zmiany w oku, plamy 
opadowe oraz stężenie pośmiertne należą 
do tzw. wczesnych zmian pośmiertnych.

• Autoliza, gnicie, strupieszczenie, 

przeobrażenie tłuszczowo-woskowe, 
przeobrażenie torfowe oraz 
zeszkieletowienie należą do tzw. późnych 
zmian pośmiertnych.

wstrząs

Zagrażająca życiu niewydolność 

krążenia przebiegająca z krytycznym 
zmniejszeniem ukrwienia narządów i 
następowym hipoksyjno-
metabolicznym uszkodzeniem 
komórek

wstrząs

• Wstrząs jest zagrażającym życiu 

zaburzeniem krążenia, które wynika z 
dysproporcji pomiędzy pożądanym a 
rzeczywistym zaopatrzeniem w krew.

ciśnienie 
krwi

=

Pojemność 
minutowa serca

Układowy 
opór naczyniowy

x

Pojemność
Minutowa
serca

= Objętość 

wyrzutowa

xLiczba skurczów

Serca na min

Wstrząs-objawy

Obraz kliniczny:
• Zmiana samopoczucia(niepokój, lęk, 

apatia, senność, śpiączka)

• Tachykardia (tętno chybkie i niskie)
• Obniżenie RR
• Zimna, wilgotna, szara skóra
• Sinica obwodowa
• Hiperwentylacja
• oliguria

Wstrząs-rodzaje

Rodzaje wstrząsu:
• Hipowolemiczny
• Kardiogenny
• Septyczny
• anafilaktyczny

Wstrząs hipowolemiczny

Utrata krwi objętości krwi, osocza i 

płynów(krwotok, oparzenia wymioty, 
biegunki, zapalenie otrzewnej, 
zapalenie trzustki, niedrożność 
przewodu pokarmowego

Objawy:
Zapadnięte żyły szyjne, blada, zimna i 

wilgotna skóra, silne pragnienie, 
niepokój, dreszcze.

Ocena stopnia ciężkości wstrząsu

Utrata krwi 

(ml)

% objętości 

całk.

Stopień 

ciężkości

objawy

0-500

0-10

Bez 

wstrząsu

Bez objawów

500-1200

10-25

lekki

Tachykardia, 

skompensowany spadek 

RR, skurcz naczyń 

obwodowych

1200-1800

25-35

umiarkowa

ny

Tętno nitkowate, RR↓, 

pocenie się, lęk, niepokój, 

skąpomocz

1800-2500

35-50

ciężki

j.w., tętno>120/min, 

RR<60mmHg, 

centralizacja, anuria

Wstrząs kardiogenny

Zawał serca, zaburzenia rytmu, zator 

tętnicy płucnej, zapalenie mięśnia 
sercowego, tamponada worka 
osierdziowego.

Objawy:
 w wywiadzie nadciśnienie tętnicze, 

choroba niedokrwienna serca, chory w 
pozycji siedzącej, sinica, blady, 
„wrzenia” nad płucami

Wstrząs septyczny

Wywołany przez uwalniane toksyny 

bakteryjne. Czynniki ryzyka:cukrzyca, 
ciężkie zabiegi operacyjne, 
wyniszczenie, nowotwory.

Objawy:
Wysoka gorączka, hiperwentylacja, 

początkowo gorąca, przekrwiona 
skóra

Wstrząs anafilaktyczny

Reakcje alergiczne na leki, obce białka 

i polisacharydy (jady owadów, węży).

Objawy:
Niepokój, świąd, kichanie, pokrzywka, 

zawroty głowy, dreszcze, nudności i 
wymioty, biegunka, obrzęk krtani, 
↓RR, tachykardia.