Prawo Unii Europejskiej

Swoboda świadczenia usług

Wprowadzenie



Swoboda świadczenie usług – jedna z podstawowych
wolności traktatowych



Swoboda zakładania przedsiębiorstw (samozatrudnienie)
a swoboda świadczenia usług (Art. 49 i 56 TFUE):
regularność, ciągłość (usługi – normalnie o charakterze
czasowym i okazjonalnym, samozatrudnienie – ciągłość)

- znaczenie rozróżnienia



Swobodny przepływu pracowników a swoboda
świadczenia usług (Art. 45 i 56 TFUE): ETS C-268/99 Jany:

-

samodzielność

-

na własny rachunek

-

bez podporządkowania

-

za wynagrodzeniem

Swoboda przepływu pracowników

Artykuł 45
1. Zapewnia się swobodę przepływu pracowników

wewnątrz Unii.

2. Swoboda ta obejmuje zniesienie wszelkiej

dyskryminacji ze względu na przynależność
państwową między pracownikami Państw
Członkowskich w zakresie zatrudnienia,
wynagrodzenia i innych warunków pracy.

3. (…)

Swoboda zakładania przedsiębiorstw

Artykuł 49

1. Ograniczenia swobody przedsiębiorczości obywateli jednego

Państwa Członkowskiego na terytorium innego Państwa
Członkowskiego są zakazane w ramach poniższych
postanowień. Zakaz ten obejmuje również ograniczenia w
tworzeniu agencji, oddziałów lub filii przez obywateli danego
Państwa Członkowskiego, ustanowionych na terytorium
innego Państwa Członkowskiego.

2. Z zastrzeżeniem postanowień rozdziału dotyczącego kapitału,

swoboda przedsiębiorczości obejmuje podejmowanie i
wykonywanie działalności prowadzonej na własny rachunek,
jak również zakładanie i zarządzanie przedsiębiorstwami, a
zwłaszcza spółkami w rozumieniu artykułu 54 akapit drugi, na
warunkach określonych przez ustawodawstwo Państwa
przyjmującego dla własnych obywateli.

Swoboda świadczenia usług

Artykuł 56

1. W ramach poniższych postanowień ograniczenia w

swobodnym świadczeniu usług wewnątrz Unii są zakazane w
odniesieniu do obywateli Państw Członkowskich mających
swe przedsiębiorstwo w Państwie Członkowskim innym niż
państwo odbiorcy świadczenia.

2. Parlament Europejski i Rada, stanowiąc zgodnie ze zwykłą

procedurą ustawodawczą, mogą rozszerzyć korzyści
wynikające z postanowień niniejszego rozdziału na obywateli
państwa trzeciego świadczących usługi i mających swe
przedsiębiorstwa wewnątrz Unii.

Generalne zasady



Generalna reguła: zasada wzajemnego uznania:
państwo A musi przyjąć usługodawcę
pochodzącego z państwa B, o ile usługodawca ten
legalnie działa w państwie B



skutek bezpośredni Art. 49 i 56 TFUE:

-

ETS 2/74 Jean Reyners p. Belgii (Art. 49)

-

ETS 33/74 Van Binsbergen (Art. 56)

Rozwój swobody świadczenia usług

•

Etapy rozwoju:

-

Etap I (do 1969):

-

dwa programy dotyczące zniesienia ograniczeń,

-

podejście sektorowe

-

Etap II (1969 – 2006):

-

rozwój w zakresie orzecznictwa ETS (spawy 2/74 Reyners i 33/74 Van Binsbergen)

-

dyrektywa Rady 73/148 w sprawie zniesienia ograniczeń w obrębie poruszania się

i pobytu obywateli państw członkowskich wewnątrz Wspólnoty w zakresie

zakładania przedsiębiorstw i świadczenia usług

-

dyrektywa Rady 75/34 w sprawie prawa obywateli państwa członkowskiego do

pozostania na terytorium innego państwa członkowskiego po zakończeniu

prowadzenia na jego terytorium samodzielnej działalności gospodarczej

-

dyrektywa Rady 90/364 o prawie pobytu

-

dyrektywa Rady 2004/38 w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do

swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium Państw Członkowskich

-

Etap III (2006 – do chwili obecnej):

-

Dyrektywa 2006/123/WE dotycząca usług na rynku wewnętrznym

Art. 56 (swoboda świadczenia usług) 1



Zakres podmiotowy:

-

przysługuje tylko obywatelom Unii (spółkom mającym
siedzibę, zarząd lub główne przedsiębiorstwo w Unii
Europejskiej), obcokrajowcy z prawem stałego pobytu nie
są objęci

-

mającym swe przedsiębiorstwo w jednym z państw
członkowskich

-

także odbiorcy świadczeń



pojęcie „świadczenia usług”:

-

niematerialny charakter świadczenia (ETS 155/73 Sacchi:
emisja filmu a jego sprzedaż na nośnikach) – przykłady
verte

-

transgraniczność działalności (ETS C-186/87 Cowan –
także usługobiorcy) – przykłady verte

Art. 56 (swoboda świadczenia usług) 2

-

czasowe ograniczenie dostarczania usług: należy
brać pod uwagę – długość świadczenia w czasie,
regularność, okresowość, ciągłość (ETS C-55/94
Reinhard Gebhard, ETS C-215/01 Bruno
Schnitzer)

-

odpłatny charakter (czyli nie działalność o
charakterze charytatywnym, społecznym: ETS C-
159/90 The Society for the Protection of Unborn
Children Ireland p. Stephan Grogan)



zarówno dyskryminacja o charakterze
bezpośrednim jak i pośrednim



problem delegowanych pracowników (ETS 332/90
Rush Portuguesa)

Art. 56 (swoboda świadczenia usług) 3



Swoboda świadczenia usług obejmuje
uprawnienia akcesoryjne czyli prawo wjazdu i
wyjazdu, prawo pobytu, oraz prawo do
podejmowania czynności służących do
przygotowania działalności usługowej:

-

reklamy

-

penetracji rynku

-

egzekwowania praw z umowy

Pojęcie usługi (niematerialny charakter
świadczenia)

Artykuł 57 (wyliczenie o charakterze

przykładowym)

1. Usługami w rozumieniu Traktatów są świadczenia

wykonywane zwykle za wynagrodzeniem w zakresie, w
jakim nie są objęte postanowieniami o swobodnym
przepływie towarów, kapitału i osób.

2. Usługi obejmują zwłaszcza:
a) działalność o charakterze przemysłowym;
b) działalność o charakterze handlowym;
c) działalność rzemieślniczą;
d) wykonywanie wolnych zawodów.

Rodzaje usług (transgraniczność
działalności)



Rodzaje transgranicznego przepływu usług:

-

usługodawca z jednego państwa członkowskiego
przemieszcza się do innego państwa i tam świadczy
usługi

-

usługobiorca przemieszcza się do innego państwa i
tam korzysta z usług

-

zarówno usługodawca jak i usługobiorca
przemieszczają się z tego samego państwa
członkowskiego do państwa trzeciego w celu
wykonania usługi

-

ani usługodawca ani usługobiorca nie przemieszczają
się a usługi są świadczone za pomocą środków
telekomunikacyjnych i elektronicznych

Kwalifikacje zawodowe (1)



Obywatele państw członkowskich, którzy wykonują zawód /
prowadzą działalność w jednym państwie UE zgodnie z przepisami
tego państwa, mają prawo świadczyć usługi na obszarze innego
państwa członkowskiego w zakresie tego samego zawodu /
działalności



Jeżeli w „przyjmującym" państwie członkowskim dany zawód jest
regulowany, a w państwie siedziby ten zawód nie jest zawodem
regulowanym, to usługodawca musi udowodnić, iż wykonywał
swój zawód / działalność w państwie członkowskim siedziby przez
co najmniej 2 lata w okresie 10 lat poprzedzających świadczenie
usługi. Wymóg ten nie jest stosowany, jeśli kształcenie
przygotowujące do wykonywania danego zawodu / działalności
było szczegółowo uregulowane przepisami.



Przed świadczeniem usługi po raz pierwszy usługodawca powinien
złożyć pisemne oświadczenie do właściwego organu w sprawach
uznawania kwalifikacji o zamiarze świadczenia usługi, zawierające
informacje o posiadanej polisie ubezpieczeniowej

Kwalifikacje zawodowe (2)



W przypadku świadczenia usług po raz pierwszy w zakresie
zawodów regulowanych, których wykonywanie ma wpływ
na zdrowie lub bezpieczeństwo publiczne, a których wadliwe
wykonanie mogłoby narazić usługobiorców na poważne
konsekwencje, właściwy organ państwa przyjmującego może
sprawdzić kwalifikacje usługodawcy przed rozpoczęciem
świadczenia usługi (tzw. prior check).



W ciągu miesiąca od złożenia przez usługodawcę oświadczenia o
zamiarze świadczenia usługi (wraz z niezbędnymi dokumentami),
właściwy organ zobowiązany jest wydać decyzję w sprawie uznania
kwalifikacji, bądź poinformować o odstąpieniu od sprawdzania
kwalifikacji.

Ograniczenia w zakresie korzystania ze
swobody świadczenia usług (1)



dopuszczalne ograniczenia przewidziane w
TFUE: wykonywanie władczy publicznej



kwalifikowane ograniczenia przewidziane w
TFUE: (i) względy porządku publicznego, (ii)
bezpieczeństwa publicznego, (iii) ochrona
zdrowia



kwalifikowane ograniczenia usprawiedliwione
ochroną nadrzędnego interesu publicznego
ustalonego w orzecznictwie ETS (katalog
otwarty)

Ograniczenia w zakresie korzystania ze
swobody świadczenia usług (2)



Wykonywanie władzy publicznej (Art. 51 w związku z Art. 62:
Postanowienia niniejszego rozdziału nie mają zastosowania do
działalności, która w jednym z Państw Członkowskich jest
związana, choćby przejściowo, z wykonywaniem władzy
publicznej).

ale nie znajduje to zastosowania do aktywności zawodowej związanej

z wykonywaniem funkcji adwokata (149/79 Komisja p. Belgii),
biegłych z zakresu wypadków samochodowych (C-306/89 Komisja
p. Grecji) ale obejmuje notariuszy



Dopuszczalne stosowanie ograniczeń w zakresie swobody
zakładania przedsiębiorstw oraz świadczenia usług ze
względu na porządek, bezpieczeństwo oraz zdrowie
publiczne:

-

Dyrektywa 2004/38 (wyjaśnia znaczenie powyższych pojęć, np.
takimi powodami nie jest wysokie bezrobocie w danym państwie)

-

41/74 van Duyn p. Home Office, 36/75 Rutili

Ograniczenia w zakresie korzystania ze
swobody świadczenia usług (3)

-

stosowane środki muszą być proporcjonalne

-

uprzednia karalność sama w sobie nie jest wystarczającym
elementem

-

nie można wydalać sprawcy przestępstwa wyłącznie ze względu
na fakt jego popełnienia (C-348/96 Criminal Proceeding against
Donatella Calfa)

-

w przypadku odmowy wjazdy do kraju z uwagi na zagrożenie
zdrowia publicznego należy wykazać, jest nosicielem jednej z
chorób wskazanych przez WHO; choroba którą wykryto po
upływie 3 miesięcy po wjeździe nie uzasadnia wydalenia z
państwa przyjmującego



Ochroną nadrzędnego interesu publicznego: ochrona
konsumentów, ochrona osób korzystających z usłu osób
wykonywujących wolne zawody, ochronę własności
intelektualnej (środki takie muszą mieć charakter
proporcjonalny)

Dyrektywa 2006/123/WE

•

Dyrektywa 2006/123/WE o usługach na rynku wewnętrznym:

-

cel: stworzenie prawdziwego rynku wewnętrznego dla usług

-

dwie zasady: (i) koncepcja państwa pochodzenia oraz (ii) zasada

kompetencji regulacyjnych w państwie prowadzenia działalności

-

zakres stosowania: szeroki ale pewne kategorie usług

wyłączone:



usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym (o

charakterze nieekonomicznym – edukacyjne, socjalne, medyczne)



usługi finansowe



usługi zdrowotne



usługi hazardowe



usługi prawne



audiowizualne usługi medialne

-

zakres przedmiotowy dyrektywy: (i) swoboda przedsiębiorczości,

(ii) transgraniczne świadczenie usług, (iii) współpracy

administracyjnej właściwych organów państwowych

Wykaz usług objętych dyrektywą



większość usług świadczonych przez



zawody regulowane



działalność rzemieślnicza



usługi dla przedsiębiorstw



działalność handlowa



usługi rozrywkowe



usługi budowlane, instalacji i konserwacji



sprzętu

Zakres swobody świadczenia usług



Państwa członkowskie uznają prawo usługodawców do świadczenia
usług w państwie członkowskim innym niż to, w którym prowadzą
przedsiębiorstwo



Nie mogą swobody ograniczać poprzez:

-

obowiązek prowadzenia przedsiębiorstwa,

-

obowiązek uzyskania zezwolenia, wpisu do rejestru, rejestracji w
zrzeszeniu lub stowarzyszeniu zawodowym

-

zakaz tworzenia określonej infrastruktury – biura, kancelarii
niezbędnych do świadczenia usług



Państwo, w którym usługa jest świadczona może nałożyć na
usługodawcę wymogi uzasadnione względami porządku
publicznego, bezpieczeństwa publicznego, zdrowia publicznego lub
ochrony środowiska naturalnego.



Państwo to może także stosować własne zasady dotyczące
warunków zatrudnienia, w tym zasad określonych w układach
zbiorowych