Przebieg porodu Organizacja i zasady pomocy porodowej

Przebieg porodu

puerperium

bydła

Organizacja i

zasady pomocy

porodowej

Katedra Rozrodu

GJD

Objawy zbliżającego się

porodu

•

Wzmożony rozwój wymienia i obecność siary

•

Obrzęk gruczołu mlekowego

•

Relaksacja więzadeł miednicy- lig.

sacrospinotuberale

•

Uniesienie podstawy ogona

•

Zwiotczenie sromu i krocza

•

Upłynnianie się czopu śluzowego z szyjki macicy –

czego odzwierciedleniem jest zaobserwowanie

wypływu z pochwy

•

Zmiany w temperaturze wewnętrznej

Uwaga !!

•

Po pojawieniu się powyższych oznak

porodu należy oczekiwać w ciągu 12-

24 godzin. Na krótko przed porodem

stanowisko oczyścić, zdezynfekować a

samą krowę dobrze jest umyć.

Fazy porodu

•

I – sza faza – stadium

rozwierania szyjki macicy

•

II – ga faza – stadium wypierania

płodu (ów)

•

III –cia faza – stadium wypierania

błon płodowych

Przebieg poszczególnych

faz u krowy

•

I –sza faza trwa z reguły 2-6 godzin (do 24

godz.), u pierwiastek dłużej (średnio 8 godzin)

•

Okres wypierania płodu ( II - ga faza) trwa

średnio ok. 1 godziny (zakres 0,5 – 4 godzin). Ta

faza przedłużona bywa na tle zbyt wąskich dróg

rodnych i sromu, zwłaszcza u otłuszczonych

pierwiastek, przy porodzie bliźniąt i przy

nieprawidłowej prezentacji płodu

•

Okres wypierania łożyska (III – cia faza ) trwa do

6 godzin. Jeżeli łożysko nie odejdzie w ciągu 12

godzin to mówimy o zatrzymaniu łożyska

Położenie główkowe

•

Położenie (przodowanie)

główkowe (ok. 95%) jest

bardziej korzystne, niż

pośladkowe - albowiem

najszersza część płodu

czyli miednica wychodzi

jako ostatnia co daje

możliwość lepszego

rozwarcia kanału rodnego

– przez kończyny

piersiowe, głowę oraz pas

barkowy płodu, które

wespół z wypieranymi

omocznią i owodnią

tworzą swoisty

hydrauliczno –

mechaniczny klin

Położenie pośladkowe

•

Położenie

(przodowanie)

pośladkowe jest nieco

mniej korzystne,

ponieważ od początku

porodu do kanału

rodnego wklinowuje

się obręcz miedniczna

co powoduje, że może

dojść do ściśnięcia lub

przerwania pępowiny –

co oczywiście

natychmiast upośledza

krążenie łożyskowe

Czas trwania porodu a

przeżywalność cieląt

•

Cielę może nie przeżyć

więcej niż 8 godzin

trwania II- giej fazy

porodu, czyli fazy

wypierania płodu

(

Jackson 2004

)

•

Liczba martwych

noworodków wzrasta

bowiem wraz z upływem

czasu pomiędzy

pęknięciem omocznio –

kosmówki a właściwym

porodem tzn.

wydaleniem czy

wydobyciem płodu (

Cox

1987

)

Dozorowanie porodu

•

U bydła w zasadzie

nie powinno się

wkraczać z pomocą

porodową do chwili

ukazania się

pęcherza płodowego

lub kończyn płodu –

chyba, że nie ma

postępów w akcji

porodowej pomimo

silnych bólów

partych

Dozorowanie porodu cd

•

Zbyt wczesne

przerwanie pęcherza

płodowego powoduje

utratę wód płodowych,

które normalnie

zapewniają

odpowiednie

nawilżenie podczas

przechodzenia cielęcia

przez kanał rodny

•

Postępowanie takie

może powodować

zaburzenia w

rozwieraniu się kanału

rodnego

Ciężkie porody u bydła

•

Szacuje się, że

ciężki poród

(

dystocia

) dotyczy

ok. 4 - 10 %

pogłowia bydła

•

Smitha i wsp.

(1976)

straty cieląt

z powodu ciężkich

porodów są prawie

4-krotnie wyższe niż

przy porodach

fizjologicznych

Kwestia pierwiastek

•

U pierwiastek

komplikacje porodowe

występują częściej niż u

wieloródek (Berger i

wsp. 1992, Dorynek i

Skrzypek 1979, Mee

2008, Przysucha i

Grodzki 2007), co

znajduje

odzwierciedlenie w ok.

dwukrotnie wyższym

odsetku martwo

urodzonych cieląt

(Chmielnik i Sawa 1988,

Meyer i wsp. 2000).

Przyczyny ciężkiego

(trudnego) porodu

•

Przyczyny ze strony matki

•

Przyczyny ze strony płodu

•

Przyczyny ze strony

człowieka

Przyczyny ze strony

matki

•

Atonia (hipotonia) macicy

•

Niedostateczne rozwarcie się kanału

rodnego

–

Srom (wady wrodzone, zwłóknienia, niedojrzałość)

–

Pochwa (wypadniecie, zwężenia, nowotwory)

–

Szyjka macicy (wady wrodzone, zwłóknienia)

–

Miednica

•

Niedojrzałość

(płody względnie za duże)

•

Deformacje w wyniku wcześniejszych złamań

•

Rasa (dotyczy głownie psów)

•

Nowotwory

•

Skręt ciężarnej macicy

•

Pęknięcie macicy

•

Przepuklina ciężarnej macicy

Przyczyny ze strony

płodu

•

Płody bezwzględnie za duże

–

Rasa

–

Przedłużony czas ciąży

–

Liczebność miotu – nie dotyczy bydła

•

Wady wrodzone i potworkowatości

•

Nieprawidłowa prezentacja płodu

–

Nieprawidłowe położenia

–

Nieprawidłowe postawy

–

Nieprawidłowe ułożenia

•

Śmierć płodu

Hipertrofia mięśni

płodu

•

U niektórych ras

występuje hipertrofia

mięśni płodu, która

sprawia, że pasaż

cielaka przez kanał

rodny staje się zgoła

niemożliwy, lub tez

związany jest z

poważnymi urazami

zarówno noworodka,

jak i matki

•

Klasycznym

przykładem jest tu

rasa Belgian Blue

Czynnik ludzki -

„rozwiązywanie” porodu

•

Niektóre,

nieodpowiedzialne osoby

mają tak wysokie

mniemanie o swoich

umiejętnościach, że gotowi

są rozwiązać każdy poród, i

niejednokrotnie podejmują

brutalne i bezowocne

działania – aż do

wyczerpania sił własnych

jak i rodzącej samicy

•

Mało tego – ludzie tacy

odczuwają często

niekłamaną satysfakcję,

kiedy wezwany (wreszcie !)

lekarz napotyka na

poważne problemy w

trakcie interwencji

położniczej

Plan badania

położniczego

•

Wywiad

•

Badanie ogólne

•

Zewnętrzne badanie położnicze

•

Wewnętrzne badanie położnicze

–

Per vaginam

–

Per rectum

– przy podejrzeniu

skrętu macicy

Wywiad

•

Wiek samicy - pierwiastka czy

wieloródka ?

•

Czy poród rozpoczął się w terminie ?

•

Jak długo trwa poród ?

•

Czy wystąpiły bóle parte ?

•

Czy odeszło wody płodowe ?

•

Czy urodził się już jakiś płód –

kontrola czy nie ma ciąży mnogiej

•

Czy ktoś dotychczas udzielał pomocy

porodowej , a jeżeli tak to jakiej ?

Badanie zewnętrzne

•

Kondycja

•

Stan ogólny rodzącej samicy

•

Omacywanie powłok brzusznych

•

Ocena gruczołu mlekowego

•

Ocena przygotowania

zewnętrznych części narządu

płciowego do porodu

Badaniem

per vaginam

ustalamy

•

Stopień rozwarcia szyjki

•

Prezentację płodu oraz ewent. istnienie zaparcia

•

Istnienie skrętu zaszyjkowego

•

Żywotność płodu

•

Długość trwania porodu

Badanie

per rectum

•

Chodzi tu

głównie o

rozpoznanie

(potwierdzenie )

istnienia skrętu

macicy jako

przeszkody

porodowej

Rodzaj pomocy

porodowej

•

Sprawą

pierwszorzędnej wagi

jest odpowiedni

wybór rodzaju

pomocy porodowej

•

Wbrew

powszechnemu wśród

niektórych właścicieli

mniemaniu nie każdy

poród da się

rozwiązać metodami

zachowawczymi

Sposoby udzielania pomocy

porodowej

•

Poród sterowany farmakologicznie

(małe znaczenie u bydła)

•

Ciągnięcie na siłę (

par force

)

•

Manualna poprawa (korekcja lub

repozycja) nieprawidłowej

prezentacji płodu

•

Fetotomia czyli kawałkowanie płodu

•

Cięcie cesarskie

Co zabieramy do

porodu ?

•

Sznury do pętania

•

Odzież ochronna

•

Środki znieczulające

•

Środki nasercowe

•

Antybiotyki

•

Preparaty wapniowe

•

Oksytocyna

•

Płyny

•

Środki pobudzające oddychanie

•

Zestaw do porodu (fetotomii czy cięcia)

Organizowanie porodu w

oborze

•

Zabezpieczenie dużej ilości

słomy

•

Usunięcie sąsiednich zwierząt

•

Wywiązanie głowy samicy

•

Dobrze jest podnieść zad krowy

•

Ewentualne znieczulenie (chodzi

tu głównie o znieczulenie

epiduralne niskie)

Poród sterowany

farmakologicznie

•

Dotyczy głównie

wielopłodowców

(suka, kotka, locha)

•

Polega przede

wszystkim na

podawaniu środków

kurczących macicę

•

Wskazaniem jest

głównie atonia

macicy

Korekcja lub repozycja

płodu

•

Ze względu na

warunki

przestrzenne

dotyczy przede

wszystkim

dużych samic

zwierząt

udomowionych –

w tym oczywiście

bydła

Zasady wydobywania

płodu

•

Odpowiednie ułożenie rodzącej samicy

•

Wywiązanie wystających kończyn

•

Ukośne –

naprzemienne

ciągnięcie za

kończyny

•

Nie ciągnąć zbyt silnie (max. 2 osoby !)

•

Chronić krocze przed pęknięciem

•

Płód wydobywać zgodnie z osią

kierunkową miednicy

•

Przeprowadzić kontrolę poporodową

Wydobywanie płodu

•

Wydobywanie płodu

powinno być prowadzone

zgodnie z osia kierunkową

miednicy (początkowo

pociąga się w stronę

ogona matki, a potem

kierunek pociągania

zmienia się ku tylnym

kończynom rodzącej

samicy).

•

Samo pociąganie cielaka

powinno mieć miejsce

tylko w czasie bólów

partych, a w czasie przerw

w tych bólach pociąganie

należy wstrzymać

Nacinanie krocza

•

Niektórzy lekarze

decydują się na

nacinanie krocza

przed

wydobyciem

płodu metodą

„na siłę”

Fetotomia

•

Dotyczy również

przede wszystkim

dużych samic takich

jak krowa czy klacz

•

Uwaga ! Nie powinno

się używać określenia

„embriotomia” – gdyż

jest ono kompletnie

bez sensu

•

Fetotomia polega na

odcinaniu rożnych

części martwego

płodu i wyciąganiu go

w kawałkach

Cięcie cesarskie (

sectio

cesarea

)

•

Ma znaczenie u

wszystkich gatunków

– w tym u bydła

•

Wyróżnia się 2

rodzaje cięcia:

–

Zachowawcze

(

hysterotomia

) – z

pozostawieniem macicy

–

Radykalne (

amputatio

uteri gravidi, s. sectio

Porro

) – z odjęciem

ciężarnej macicy wraz z

płodami – nie ma

znaczenia u bydła

Postępowanie po

porodzie

•

Udrożnienie górnych dróg oddechowych

•

Kontrola żywotności noworodka (bicie

serca, puls, odruch powiekowy)

•

Kontrola oddechów

•

Kontrola pępowiny

•

Kontrola zachowania matki w stosunku

do noworodka

•

Kontrola obecności siary w wymieniu i

kontrola odpojenia siarą

Postępowanie z

noworodkiem

•

Dokładnie wytrzeć

•

Usunąć śluz z nosa i jamy gębowej

•

Pobudzić oddychanie - gdy

zachodzi potrzeba podać

odpowiednie leki

•

Podstawić matce

•

Kontrola odpojenia noworodka

siarą

Urazy u cielaka powstałe w

wyniku nieumiejętnej pomocy

porodowej

•

A – złamanie

śródręcza

•

B – atrofia

musculus

quadriceps

wyniku

porażenia nerwu

udowego

Najczęściej popełniane błędy w

trakcie odbierania normalnego

porodu

•

Nieprzestrzeganie czystości w badaniu

przedporodowym, używanie starych

brudnych linek porodowym

•

Przedwczesne wdrażanie pomocy porodowej,

ewentualnie przedwczesne przedarcie

pęcherzy płodowych, następstwem czego

bywa niedostateczne rozwarcie się miękkich

części kanału rodnego i możliwość

wystąpienia nieprawidłowej prezentacji

powodującej komplikacji porodowych

•

Nieprawidłowości w wydobywaniu płodu

UWAGA !

•

Po porodzie

wspomaganym

konieczne jest

dozorowanie

okresu

puerperium

Okres poporodowy

(

puerperium

)

W trakcie

puerperium

w narządzie

płciowym u bydła zachodzą 4 procesy:

–

Zwijanie się, czyli inwolucja macicy

–

Wznowienie cyklicznej aktywności jajników

–

Wydalanie odchodów czyli lochii

poporodowych

–

Eliminacja zakażenia bakteryjnego,

któremu ulega jama macicy tuż po

porodzie

Fazy

puerperium

bydła

•

Wczesne

puerperium

(pierwsze

9-10 dni)

•

Pośrednia faza

puerperium

(od

ok. 10-tego do 25-30 dnia po

porodzie)

•

Pełne

puerperium

(od ok. 30 do

ok. 45 dnia po porodzie)

Inwolucja macicy

•

W normalnych warunkach inwolucja macicy u

krów zachodzi w miarę szybko – szczególnie w

ciągu pierwszego tygodnia

puerperium

kiedy,

to dynamika skurczów

myometrium

jest

najbardziej intensywna

•

W badaniach poubojowych wykazana, że do 7

dnia po wycieleniu waga macicy u zdrowych

krów zmniejsza się ponad 3 razy

•

W następnych tygodniach intensywność

inwolucji maleje, niemniej jednak – w

normalnych warunkach zwijanie się macicy

(stwierdzane badaniem

per rectum

) kończy się

zazwyczaj pomiędzy 25 – 30 dniem po porodzie

Eliminacja bakterii z macicy –

przy prawidłowym przebiegu

puerperium

•

Około 10 dnia po

wycieleniu ponad 90%

krów wykazuje

obecność

drobnoustrojów w

macicy w macicy

•

Około 60 dnia po

porodzie natomiast

tylko niewielki odsetek

samic (kilka %)

wykazuje obecność

bakterii w jamie macicy

(bo zdrowe krowy miały

1-2 ruje – efekt

samooczyszczania)

Lochia poporodowe

•

Po porodzie – w związku z postępującą inwolucja

macicy- dochodzi do wydalania

lochii

czyli

poporodowych odchodów macicznych

•

Składają się one z resztek wód płodowych, śluzu

komórek nabłonkowych ze złuszczającej się warstwy

łożyska oraz elementów morfotycznych krwi

•

W ciągu pierwszych kilkudziesięciu godzin po

porodzie prawidłowe lochia są obfite, ciągliwe,

barwy czerwono – brązowej, i co bardzo ważne –

niecuchnące

•

Po 2 - 3 dniu lochia stają się coraz bardziej klarowne

(jaśnieją przyjmując z czasem kolor żółtawy),

konsystencji płynno-ciągliwej, a ich ilość stopniowo

się zmniejsza w związku z postępującą inwolucją

macicy

•

Prawidłowe lochia są zawsze niecuchnące i kończą się

po ok. 2 tygodniach

Aktywność jajników po

porodzie

•

Przez pewien czas

po porodzie (do 3

tygodni po

wycieleniu) jajniki

są fizjologicznie

nieczynne

•

Można jedynie

czasami wyczuć

zanikające ciałko

żółte ciążowe

Aktywność jajników po

porodzie cd

•

U krów mlecznych z nie zaburzonym przebiegiem

puerperium

, do pierwszej poporodowej owulacji (nie

poprzedzonej zazwyczaj objawami rujowymi – cicha

ruja) dochodzi z reguły na przełomie 3 i 4 tygodnia

po porodzie

•

Po pierwszym jajeczkowaniu ma miejsce skrócony

cykl jajnikowy, gdzie interwał miedzy owulacjami

wynosi 15-17 dni, a następne cykle są już normalnej

długości

•

Tak więc pierwsza poporodowa pełnowartościowa

ruja pojawia się z reguły miedzy 26 a 50 dniem po

wycieleniu – średnio w 30-40 dniu pp

•

U krów z zaburzonym przebiegiem okresu

poporodowego powrót cyklicznej aktywności

jajników jest opóźniony

Regeneracja

endometrium

•

Procesy odnowy

zaczynają się już w

ciągu 2 pierwszych

dni po wycieleniu,

ale kompletna

odnowa struktury

błony śluzowej (w

tym odbudowa

gruczołów

endometrium

)

kończy się w 40-45

dniu

post partum

Document Outline