Podstawowe pojęcia – rynek 
finansowy

dr Ewa Feder-Sempach
Uniwersytet Łódzki

 

 

Nauka o finansach - terminologia



Finanse – to ogół zjawisk związanych z działalnością 

człowieka, w której to działalności występuje przepływ 

pieniądza.



Aktywa – są to rzeczy, których posiadaczem jest dany 

podmiot i które mają określoną wartość. Aktywa mogą 

mieć formę instrumentów finansowych. 



Kapitał – stanowią aktywa, które mogą być 

wykorzystywane do osiągnięcia przyszłych korzyści, w 

tym do wytwarzania innych aktywów. Wyróżniamy 

kapitał rzeczowy, finansowy i ludzki.



Inwestowanie – jest procesem udostępniania 

kapitału finansowego. 

 

 

Inwestycja i finansowanie



Inwestycja

Inwestycja jest to wyrzeczenie się bieżącej 

konsumpcji na rzecz przyszłych i niepewnych korzyści.



Finansowanie

Finansowanie jest procesem pozyskiwania i 

zastosowania kapitału finansowego. Podmiot, który 

potrzebuje kapitału finansowego może go uzyskać od 

podmiotu dysponującego nim.

W procesie transferu kapitału występują dwa podmioty:
- dawca kapitału – dla niego transfer kapitału jest 

inwestowaniem;
- biorca kapitału – dla niego transfer kapitału jest 

finansowaniem.

 

 

Rynek finansowy – ogólne pojęcie



Rynek finansowy jest to miejsce , 
gdzie zawierane są różnego rodzaju 
umowy pożyczkowe bądź kredytowe 
czy inne, będące w ogólnym 
rozumieniu źródłem finansowania 
działalności gospodarczej.

 

 

Pośrednicy finansowi



Pośrednicy finansowi są to instytucje 
pośredniczące w przepływie środków 
finansowych między podmiotami 
mającymi ich nadwyżkę a 
podmiotami, które te środki chcą 
przyjąć do zagospodarowania.

 

 

Równowaga między podmiotami 
rynku finansowego



Z punktu widzenia teorii na rynku 
finansowym powinna wystąpić 
równowaga w bieżących przepływach 
strumieni finansowych. 



Z punktu widzenia praktyki tak nie 
jest. Istnieją podmioty mające trwałe 
nadwyżki dochodów nad wydatkami i 
podmioty mające stałe deficyty. 

 

 

Rynek finansowy - definicja



Miejsce zawierania transakcji 
mających za przedmiot szeroko 
rozumiany kapitał finansowy.



Jest to ogół transakcji papierami 
wartościowymi, będącymi 
instrumentami udzielania kredytów 
krótko-, średnio- i długoterminowych

 

 

Rynek finansowy a instrument 
finansowy



Rynek finansowy jest jednym z 
najważniejszych rynków we współczesnej 
gospodarce, bo obejmuje transakcje 
specyficznym towarem jakim jest pieniądz.



Na rynku finansowym przedmiotem obrotu 
są instrumenty finansowe.



Instrument finansowy to zobowiązanie 
finansowe jednego podmiotu w stosunku do 
drugiego.

 

 

Instrument finansowy



Instrument finansowy to określone 
zobowiązania finansowe (stosunek 
kredytowy) lub, inaczej, roszczenie 
majątkowe kapitałodawcy w stosunku 
do kapitałobiorcy.



Podstawowym instrumentem rynku 
finansowego są papiery wartościowe.

 

 

Papiery wartościowe



Papier wartościowy można 

zdefiniować jako dokument 

stwierdzający fakt dokonania 

transakcji odpłatnego udostępnienia 

kapitału, co daje kapitałodawcy 

określone prawa. 



Celem udostępniania środków jest 

inwestowanie, czyli chęć osiągania 

dochodu.

 

 

Podział instrumentów finansowych

Istnieje wiele kryteriów podziału 

instrumentów finansowych.

Z punktu widzenia aspektu 

własnościowego, dzielimy:



Instrumenty o charakterze 

udziałowym,



Instrumenty o charakterze 

wierzytelnościowym.

 

 

Podział instrumentów finansowych

Z punktu widzenia sposobu generowania 

dochodu, dzielimy:



Instrumenty o stałym dochodzie,



Instrumenty o zmiennym dochodzie.

 

 

Podział instrumentów finansowych

Z punktu widzenia przynależności 

sektorowej emitenta, dzielimy:



Instrumenty bezpośrednie,



Instrumenty pośrednie.

 

 

Podział instrumentów finansowych

Z punktu widzenia okresu zapadalności, 

czyli czasu trwania od emisji do 
wykupu, dzielimy:



Instrumenty krótkoterminowe,



Instrumenty średnioterminowe,



Instrument długoterminowe.

 

 

Podział instrumentów finansowych



Instrumenty pieniężne (instrumenty 

rynku pieniężnego) – okres 

zapadalności do roku.



Instrumenty kapitałowe (instrumenty 

rynku kapitałowego) -  okres 

zapadalności powyżej roku.

Uwaga: Akcje nie mają z góry określonego okresu 
zapadalności.

 

 

Podział rynku finansowego

Istnieje wiele kryteriów podziału rynku finansowego.



Rynek pieniężny – definiujemy jako segment rynku finansowego, 

przez który podmioty gospodarcze finansują swoja bieżącą 

działalność, a okres tego finansowania nie przekracza jednego 

roku.



Rynek kapitałowy – definiujemy jako segment rynku 

finansowego, na którym zawierane są transakcje instrumentami 

finansowymi o terminie wykupu powyżej roku z przeznaczeniem 

uzyskanych środków na cele rozwojowe.



Rynek instrumentów pochodnych – definiujemy jako segment 

rynku finansowego, na którym obraca się instrumentami 

pochodnymi. Wartość tych instrumentów kształtuje się jako 

pochodna wartości innego instrumentu finansowego.

 

 

Podział rynku finansowego



Rynek pierwotny – rynek transakcji 
między emitentem instrumentu a jego 
pierwotnymi nabywcami. 



Rynek wtórny – rynek transakcji 
między inwestorami bez udziału 
emitenta.

Uwaga: nie wszystkie instrumenty mogą być przedmiotem 
obrotu na rynku wtórnym np. kredyty.

 

 

Podział rynku finansowego



Z punktu widzenia zasięgu 

terytorialnego: rynek krajowy, 

regionalny, globalny.



Z punktu widzenia momentu 

rozliczenia transakcji: rynek 

natychmiastowy i terminowy.



Z punktu widzenia formy 

organizacyjnej rynku: rynek giełdowy i 

pozagiełdowy.

 

 

Instytucje finansowe



Transakcje na rynku finansowym  mają 
charakter zinstytucjonalizowany, czyli 
odbywają się za pośrednictwem określonej 
instytucji.



Instytucja finansowa to podmiot świadczący 
usługi związane z zawieraniem transakcji, 
których przedmiotem są instrumenty 
finansowe i utrzymywanie ich w swoich 
aktywach. 

 

 

Dziękuję za uwagę