Dogoterapia

"... towarzyszą nam zawsze i wszędzie, pomagając w

"... towarzyszą nam zawsze i wszędzie, pomagając w

codziennym trudzie, dając nam czystą radość, bez nich człowiek

codziennym trudzie, dając nam czystą radość, bez nich człowiek

czułby się źle na tym świecie, bo ileż radości daje tak piękna i

czułby się źle na tym świecie, bo ileż radości daje tak piękna i

rozumna istota jak pies.

rozumna istota jak pies."

/Ks. Jan Twardowski/

/Ks. Jan Twardowski/

Co to jest dogoterapia?

Co to jest dogoterapia?

Dogoterapia to metoda wykorzystująca odpowiednio przygotowane psy w

Dogoterapia to metoda wykorzystująca odpowiednio przygotowane psy w

rehabilitacji osób niepełnosprawnych, jak również dająca wspaniałe efekty w

rehabilitacji osób niepełnosprawnych, jak również dająca wspaniałe efekty w

terapii osób samotnych i starszych.

terapii osób samotnych i starszych.

Dogoterapia jest jedną z najbardziej naturalnych form rehabilitacji. Badania

Dogoterapia jest jedną z najbardziej naturalnych form rehabilitacji. Badania

wykazują znakomity wpływ kontaktu z psem na zdrowie i psychikę człowieka.

wykazują znakomity wpływ kontaktu z psem na zdrowie i psychikę człowieka.

Jest jedną z form zooterapii, którą stosuje się w wielu krajach, głównie

Jest jedną z form zooterapii, którą stosuje się w wielu krajach, głównie

w USA.

w USA.

Została zapoczątkowana w 1964 roku przez amerykańskiego psychiatrę

Została zapoczątkowana w 1964 roku przez amerykańskiego psychiatrę

dziecięcego Borisa Levisona. W naszym kraju dogoterapia obecna jest

dziecięcego Borisa Levisona. W naszym kraju dogoterapia obecna jest

dopiero od kilku lat.

dopiero od kilku lat.

Dogoterapia to system ćwiczeń i zabaw z psami wspomagający rehabilitację

Dogoterapia to system ćwiczeń i zabaw z psami wspomagający rehabilitację

ruchową oraz umysłową dzieci i dorosłych dotkniętych takimi chorobami, jak;

ruchową oraz umysłową dzieci i dorosłych dotkniętych takimi chorobami, jak;

autyzm, porażenie mózgowe, upośledzenie umysłowe, niedowład kończyn

autyzm, porażenie mózgowe, upośledzenie umysłowe, niedowład kończyn

oraz wieloma innymi. Poprzez terapię kontaktową, czyli zabawy, przytulanie i

oraz wieloma innymi. Poprzez terapię kontaktową, czyli zabawy, przytulanie i

głaskanie psa, osoby dotknięte niepełnosprawnością dużo szybciej i

głaskanie psa, osoby dotknięte niepełnosprawnością dużo szybciej i

dokładniej próbują wykonać ćwiczenia. Rozluźnieni, w bezstresowej zabawie

dokładniej próbują wykonać ćwiczenia. Rozluźnieni, w bezstresowej zabawie

zapominają o swoich problemach. Radość i uśmiech jest widoczny na ich

zapominają o swoich problemach. Radość i uśmiech jest widoczny na ich

twarzach. Tutaj udział psa służy wzmocnieniu rehabilitacji , wszechstronnie

twarzach. Tutaj udział psa służy wzmocnieniu rehabilitacji , wszechstronnie

oddziałując na psychikę, odczucia i zdrowie dziecka.

oddziałując na psychikę, odczucia i zdrowie dziecka.

Jakie psy nadają

Jakie psy nadają

się do

się do

dogoterapii?

dogoterapii?

Do dogoterapii nadają się psy

różnych ras, jednak

najczęściej spotykane to:

• Labrador retriever,

• Golden retriever,

• Alaskan malamute,

• Syberian husky,

• Samojed,

• Nowofundland.

Jakich problemów dotyczy

Jakich problemów dotyczy

dogoterapia?

dogoterapia?

Zaburzenia i niepełnosprawności psychiczne i fizyczne w tym:

• mózgowe porażenie dziecięce

• nerwice

• autyzm

• ADHD

• Zespół Downa

• niedowład kończyn różnego pochodzenia

• wady postawy

• zaburzenia nastroju

• zaburzenia lękowe

• różnorodne zaburzenia emocjonalne

• rehabilitacja dzieci

• trudności w szkole (problemy z rówieśnikami, rodzicami)

• zaburzenia mowy i wzroku

Na czym polega dogoterapia?

Na czym polega dogoterapia?

•

poznawanie budowy ciała psa

•

kształtowanie orientacji w schemacie własnego ciała

•

doskonalenie sprawności ruchowej

•

stymulowanie zmysłów: słuchu, wzroku, dotyku

•

ćwiczenie koncentracji uwagi

• wyzwalanie spontanicznej aktywność dziecka w zabawie z psem

• nauka troski o higienę własną i psa – mycie rąk, czesanie,

karmienie

•

okazywania emocji i uczuć związanych z kontaktem ze

zwierzętami

•

naśladowania ruchu poprzez obserwowanie czynności

wykonywanych przez psa i naśladowanie ich np. chodzenie,

siadanie, leżenie

• nauka samodzielności – samodzielne wykonywanie zadań z

udziałem psa (chodzenie na smyczy, czesanie, elementy tresury)

•

ćwiczenia relaksacyjne

Pies pracujący z osobą

Pies pracujący z osobą

niepełnosprawną powinien

niepełnosprawną powinien

być :

być :

• stabilny psychicznie,

• łagodny,

• odpowiednio energiczny,

• nie nadmiernie aktywny,

• łagodny bądź opiekuńczy,

• o niskim instynkcie pogoni,

• zdolny do skupienia się przez długi okres czasu,

• nie dający się łatwo rozproszyć,

• chętny do pracy i kontaktów z człowiekiem,

• ufny i tolerancyjny wobec dzieci,

• ufny i tolerancyjny wobec innych zwierząt,

• posłuszny/reagujący na ludzki głos,

• nie powinien zachowywać się zbyt głośno lub zachowywać się

nieśmiało,

• niezbyt dominujący lub zainteresowany samym sobą,

• reagujący bez stresu na zmiany środowiska,

• wolny od wszelkich obciążeń genetycznych,

• agresja, nerwowość, nieśmiałość lub lękliwość są cechami

dyskwalifikującymi.

Golden retriever w pracy z

Golden retriever w pracy z

niewidomymi

niewidomymi

Początkowo do celów pomocy osobom niepełnosprawnym szkolono owczarki niemieckie.

Jednak stopniowo, wraz ze wzrostem popularności wynikającej z większej podatności na

szkolenie oraz łagodności, goldeny i labradory zaczęły wypierać ON.

Goldeny i labradory doskonale sprawdzają się w pracy z osobami niewidomymi. Są

inteligentne, wrażliwe, szybko się uczą, robią dobre wrażenie i interesują się pracą.

Niektóre goldeny są nawet zbyt wrażliwe i może im to przeszkadzać w pracy. Dlatego też

warunkiem powodzenia jest hodowla psów z odpowiednimi cechami.

Na świecie, głównie w Anglii i USA, funkcjonują specjalistyczne hodowle psów realizujące

odpowiednie programy hodowlane, zarówno pod kątem warunków zdrowotnych jak i

psychicznych psów.

Przykładowo, angielska Guide Dogs for the Blind Association liczy ok. 250 psów uzyskując

900 szczeniąt rocznie. Na obszarze całej Anglii pracuje obecnie ok. 4000 psów

przewodników.

Podobny program hodowlany w Stanach Zjednoczonych prowadzi organizacja Seeing Eye.

Sukcesy odnoszą również krzyżówki psów dwóch czystych lecz różnych ras - zauważono,

że takie psy równie łatwo szkolić jak psy jednej rasy.

Przez skrzyżowanie labradora z goldenem otrzymuje się nieco spokojniejszego, ale i bardziej

odpornego psychicznie psa z mniejszymi wymaganiami w zakresie pielęgnacji szaty.

Połączenie labradora z goldenem odniosło całkowity sukces - otrzymano psa z tolerancją

labradora i czułością goldena. Tworzenie krzyżówek golden/labrador ogranicza się do

pierwszego miotu.

Szkolenie psa

Szkolenie psa

Warunkiem powodzenia jest jak najwcześniejsze rozpoczęcie szkolenia szczeniaka.

Wg programów (GDBA - Anglia) czy (SE - USA) 6-8 tygodniowe szczenięta trafiają do

domów wolontariuszy, gdzie wzrastają normalnych warunkach poznając zwykłe życie,

ruch uliczny, zapoznają się z podstawowymi komendami.

Szczenię uczy się chodzić przed człowiekiem ignorując wszystko to co go rozprasza. W

tym czasie rozpoczyna się również podstawowe szkolenie posłuszeństwa. Prawdziwe

szkolenie na psa przewodnika rozpoczyna się w wieku 12-16 miesięcy. Zarówno psy

jak i suki dopuszczane do szkolenia muszą być wysterylizowane - suki sterylizuje się

po pierwszej cieczce (w wieku ok. 14 miesięcy), gdy osiągnęły już dojrzałość fizyczną

i psychiczną, psy są kastrowane w wieku ok. 12 miesięcy, przed ujawnieniem się cech

charakterystycznych dla dominującego samca. Szkolenie trwa, w zależności od

programu, 4-7 miesięcy.

Program szkolenia rozwija u psów zmysł koncentracji oraz chęć współpracy z

człowiekiem. Pies uczy się w takich warunkach środowiskowych jakie później spotka

pracując jako przewodnik, zarówno w mieście jak i na wsi.

Pies musi nauczyć się właściwie chodzić w prostej linii, środkiem chodnika, zatrzymując

się przy krawężnikach. Uczy się omijania przeszkód na chodniku, również pieszych,

pokonywania przeszkód blokujących chodnik i powracania na trasę po ominięciu

przeszkody. Szkolenie psa w ruchu miejskim jest decydującym punktem treningu.

Podczas szkolenia dąży się do rozwinięcia u psa poczucia tzw. "obszaru krytycznego".

Jeżeli jakikolwiek pojazd zbliży się do tego obszaru pies musi odmówić spełnienia

polecenia. Wielkość "obszaru krytycznego" zależy od prędkości zbliżającego się

pojazdu - im szybciej porusza się pojazd tym większy staje się "obszar krytyczny" a

pies szybciej podejmuje decyzję o odmowie wykonania polecenia.

Psy uczy się też zachowania w innych warunkach i miejscach, jak np. transport

publiczny, podczas podróży autem, w supermarketach, sklepach, lokalizowania

skrzyżowania, znajdywania drzwi, toalety, jazdy windą itp.

Cele dogoterapii :

Cele dogoterapii :

Prowadzenie zajęć z udziałem psa ma na celu między innymi:

•

przełamanie bariery lęku przed kontaktem z psem,

•

akceptowanie obecności psa w bliskim otoczeniu,

•

nawiązanie i pogłębianie kontaktu z psem,

•

kształtowanie pozytywnych emocji dziecka,

•

pobudzanie zmysłów: wzroku, słuchu, dotyku i węchu,

•

koncentrację uwagi,

•

rozpoznawanie części ciała człowieka i psa,

•

podejmowanie różnych form działań ruchowych w obecności

•

psa i w kontakcie z nim,

•

naukę relaksacji w obecności psa,

•

umożliwienie dziecku wykonywanie wybranych czynności

•

pielęgnacyjnych przy psie,

•

jeżeli to możliwe – rozwijanie mowy, wzbogacanie

•

słownictwa oraz nazywanie własnych emocji,

•

wykonywanie czynności porządkowych w kontakcie z psem,

•

uczenie zasad bezpiecznego postępowania z psem, itp.

Korzyści płynące z

Korzyści płynące z

dogoterapii:

dogoterapii:

• przynosi radość i wywołuje uśmiech

• pozwala rozwijać kontakty społeczne

• poprawia komunikację

• pozwala myśleć o czymś innym niż własna osoba, wiek, choroba

• stymuluje ruch i aktywność, samodzielność i odpowiedzialność

• daje możliwość okazania uczuć

• wytwarza swoistą więź: człowiek – zwierzę

• podwyższa pewność siebie

• pomaga zdobyć nowych przyjaciół

• ułatwia przejść przez samotność, chorobę i depresję

• rozwija funkcje poznawcze, koncentrację uwagi, orientację przestrzenną

• uczy samoakceptacji

Formy zajęć:

Formy zajęć:

AAA (Animal Assisted Activity) dostarcza możliwości motywacyjnych,

edukacyjnych i rekreacyjnych i/lub terapeutycznych korzyści podnoszących jakość

życia.

Cechy charakterystyczne AAA :

•

cele terapeutyczne nie są planowane z wizyty na wizytę

•

wolontariusze i terapeuci nie są zobowiązani do prowadzenia dokładnych notatek

•

przebieg wizyty jest spontaniczny i trwa tak długo (lub krótko) jak jest to konieczne

•

prowadzone są w formie grupowej.

AAT (Animal Assisted Therapy) to działanie terapeutyczne mające określony cel, w

którym zwierzę spełniające określone kryteria jest integralną częścią procesu

leczenia. AAT jest planowane, aby spowodować poprawę w fizycznym, społecznym,

emocjonalnym i poznawczym funkcjonowaniu człowieka. AAT przeprowadza się

grupowo, indywidualnie lub naprzemiennie.

Cechy charakterystyczne AAT:

•

określone są cele i zadania dla każdego uczestnika

•

proces jest dokumentowany i rozwijany

Kynoterapia najbardziej efektywna jest w rehabilitacji dzieci, ze względu na "ukrycie"

ćwiczeń rehabilitacyjnych w formie zabawy z psem. Daje również efekty w terapii

osób chorych, samotnych i starszych. Działanie w tym przypadku przede wszystkim

polega na nawiązaniu psychicznej więzi ze zwierzęciem, co przyspiesza leczenie lub

ułatwia przejście choroby. Kynoterapia w formie AAA jest powszechnie

wykorzystywana na świecie jako program Visiting pets. Psy niemal codziennie

odwiedzają chorych w szpitalach, hospicjach i placówkach opieki społecznej,

ośrodkach dla narkomanów oraz więzieniach. Terapię kontaktową z udziałem zwierząt

stosuje się coraz częściej jako metodę wspomagającą proces rehabilitacji. Istniejące

organizacje w USA i Kanadzie od ponad 20 lat stosują z powodzeniem kynoterapię.