IMMUNOLOGICZ

IMMUNOLOGICZ

NE

NE

OSTRZEŻENIE

OSTRZEŻENIE

PRZED

PRZED

CHOROBĄ

CHOROBĄ

Autoprzeciwciała charakterystyczne dla niektórych schorzeń

Autoprzeciwciała charakterystyczne dla niektórych schorzeń

autoimmunologicznych pojawiają się we krwi na wiele lat

autoimmunologicznych pojawiają się we krwi na wiele lat

przed pierwszymi objawami. Daje to szansę i czas na podjęcie

przed pierwszymi objawami. Daje to szansę i czas na podjęcie

działań zapobiegawczych.

działań zapobiegawczych.

Czasami autoprzeciwciała są czynnikami sprawczymi rozwoju

Czasami autoprzeciwciała są czynnikami sprawczymi rozwoju

chorób a czasami ostrzegają przed ich wystąpieniem (wtedy

chorób a czasami ostrzegają przed ich wystąpieniem (wtedy

czynnikami sprawczymi są np. limfocyty T lub makrofagi).

czynnikami sprawczymi są np. limfocyty T lub makrofagi).

Obecnie obserwujemy wzrost intensywności rozwoju badań

Obecnie obserwujemy wzrost intensywności rozwoju badań

nad doborem właściwej profilaktyki i metod leczenia chorób

nad doborem właściwej profilaktyki i metod leczenia chorób

autoimmunologicznych.

autoimmunologicznych.



Poznano ponad 40 typów chorób

Poznano ponad 40 typów chorób

autoimmunologicznych.

autoimmunologicznych.



Niektóre np. cukrzyca typu

Niektóre np. cukrzyca typu

1(insulinozależna), reuma-toidalne

1(insulinozależna), reuma-toidalne

zapalenie stawów czy celiakia są bardzo

zapalenie stawów czy celiakia są bardzo

roz-powszechnione i stanowią w krajach

roz-powszechnione i stanowią w krajach

rozwiniętych 3 przyczynę chorób i zgonów.

rozwiniętych 3 przyczynę chorób i zgonów.



W Stanach Zjednoczonych cierpi na nie ok.

W Stanach Zjednoczonych cierpi na nie ok.

5-8 % ludności.

5-8 % ludności.

Jak

dochodzi

do

rozwoju

cukrzycy

typu I

Jak dochodzi do rozwoju cukrzycy

Jak dochodzi do rozwoju cukrzycy

typu 1

typu 1

Atak na komórki B rozpoczyna się gromadzeniem

Atak na komórki B rozpoczyna się gromadzeniem

limfocytów T i B w wyspach Langerhansa, gdzie

limfocytów T i B w wyspach Langerhansa, gdzie

znajdują się komórki B.

znajdują się komórki B.

Najprawdopodobniej największe szkody wyrządzają

Najprawdopodobniej największe szkody wyrządzają

limfocyty T, ale to limfocyty B produkują

limfocyty T, ale to limfocyty B produkują

autoprzeciwciała skierowane przeciwko białkom

autoprzeciwciała skierowane przeciwko białkom

wytwarzanym przez komórki B najczęściej

wytwarzanym przez komórki B najczęściej

przeciwko insulinie.

przeciwko insulinie.

Długo trwający atak na wyspy trzustki prowadzi do

Długo trwający atak na wyspy trzustki prowadzi do

ich ciężkiego uszkodzenia i pojawienia się

ich ciężkiego uszkodzenia i pojawienia się

autoprzeciwciał innego rodzaju np..skierowanych

autoprzeciwciał innego rodzaju np..skierowanych

przeciwko białkom GAD i IA-2. Kolejność i czas

przeciwko białkom GAD i IA-2. Kolejność i czas

ich włączania się w proces chorobowy są różne.

ich włączania się w proces chorobowy są różne.

Jak szukać autoprzeciwciał

Jak szukać autoprzeciwciał

predykcyjnych ?

predykcyjnych ?

Dotychczas prowadzono badania nad

Dotychczas prowadzono badania nad

autoprzeciwciałami charakte-rystycznymi dla kilku

autoprzeciwciałami charakte-rystycznymi dla kilku

najczęstrzych chorób, jednak poszerzono ich

najczęstrzych chorób, jednak poszerzono ich

zakres dla wielu innych chorób

zakres dla wielu innych chorób

autoimmunologicznych.

autoimmunologicznych.

Badania retrospektywne – polegają na

Badania retrospektywne – polegają na

wykorzystaniu dostępnych już baz danych

wykorzystaniu dostępnych już baz danych

medycznych tworzonych wcześniej w innych celach.

medycznych tworzonych wcześniej w innych celach.

Przykładem są m.in. bazy gromadzące przez wiele

Przykładem są m.in. bazy gromadzące przez wiele

lat dane o stanie zdrowia i próbkach krwi żołnierzy

lat dane o stanie zdrowia i próbkach krwi żołnierzy

armii amarykańskiej lub kobiet biorących udział w

armii amarykańskiej lub kobiet biorących udział w

programie „Women’s Health Initiative”.

programie „Women’s Health Initiative”.

Badania prospektywne – polegają na obserwacji

Badania prospektywne – polegają na obserwacji

olbrzymiej grupy ludzi; wykrycie autoprzeciwciała

olbrzymiej grupy ludzi; wykrycie autoprzeciwciała

zapowiada możliwość wystąpienia choroby w

zapowiada możliwość wystąpienia choroby w

przyszłości. Badania tego typu są bardzo

przyszłości. Badania tego typu są bardzo

kosztowne ze względu na konieczność rekrutacji

kosztowne ze względu na konieczność rekrutacji

dużej liczby zdrowych ochotni-ków oraz pobraniem

dużej liczby zdrowych ochotni-ków oraz pobraniem

i przechowywaniem próbek ich krwi oraz ich

i przechowywaniem próbek ich krwi oraz ich

obserwacją przez minimum 10 lat.

obserwacją przez minimum 10 lat.

Jak szukać autoprzeciwciał

Jak szukać autoprzeciwciał

predykcyjnych ?

predykcyjnych ?

Badania autoantygenów – polegają na

Badania autoantygenów – polegają na

wyszukiwa-niu sekwencji kodujących białka w

wyszukiwa-niu sekwencji kodujących białka w

bazach danych ludzkiego genomu, następnie

bazach danych ludzkiego genomu, następnie

namnaża się te białka w laboratoriach i

namnaża się te białka w laboratoriach i

miesza każde z osobna z krwią chorych.

miesza każde z osobna z krwią chorych.

Tworzy się w ten sposób kompleksy zło-żone z

Tworzy się w ten sposób kompleksy zło-żone z

białek i przeciwciał a ich analiza pozwala

białek i przeciwciał a ich analiza pozwala

stwierdzić, które autoantygeny reagują z

stwierdzić, które autoantygeny reagują z

danymi autoprzeciwciałami.

danymi autoprzeciwciałami.

Test przyszłości

Test przyszłości

Dawniej medycyna opierała się na leczeniu

Dawniej medycyna opierała się na leczeniu

objawowym. Obecnie bardzo ważne staje się

objawowym. Obecnie bardzo ważne staje się

przewidywanie i zapobieganie chorobom. Za 10

przewidywanie i zapobieganie chorobom. Za 10

czy 20 lat testy przesiewowe na obecność

czy 20 lat testy przesiewowe na obecność

przeciwciał chara-kterystycznych dla wielu

przeciwciał chara-kterystycznych dla wielu

groźnych chorób autoimmunologicznych będą

groźnych chorób autoimmunologicznych będą

częścią standardowego badania lekarskiego.

częścią standardowego badania lekarskiego.

Aby zwiększyć precyzję rokowania można wykonać

Aby zwiększyć precyzję rokowania można wykonać

jednocześnie to badanie i ocenę innych markerów.

jednocześnie to badanie i ocenę innych markerów.

Na przykład przewidując ryzyko zachorowania na

Na przykład przewidując ryzyko zachorowania na

cukrzycę powi-nno się wykonać badania na

cukrzycę powi-nno się wykonać badania na

obecność genów układu HLA (geny regulujące

obecność genów układu HLA (geny regulujące

działanie układu odpornościowego) oraz test

działanie układu odpornościowego) oraz test

przesiewowy na obecność autoprzeciwciał

przesiewowy na obecność autoprzeciwciał

predykcyjnych.

predykcyjnych.

Test przyszłości

Test przyszłości

„…

„…

.Być może pewnego dnia wystarczy

.Być może pewnego dnia wystarczy

zbadać się na obecność określonych

zbadać się na obecność określonych

przeciwciał predykcyjnych, by ocenić

przeciwciał predykcyjnych, by ocenić

, czy w ciągu kilku lat grozi nam

, czy w ciągu kilku lat grozi nam

choroba. Wiedza o tym pozwoliłaby

choroba. Wiedza o tym pozwoliłaby

podjąć działania zapobiegające

podjąć działania zapobiegające

wystąpieniu objawów np. Rozpocząć

wystąpieniu objawów np. Rozpocząć

przyjmowanie odpowiednich leków

przyjmowanie odpowiednich leków

czy stosowanie specjalnej diety…….’

czy stosowanie specjalnej diety…….’

KORZYŚCI

KORZYŚCI

Autoprzeciwciała predykcyjne mogą pozwolić na:

Autoprzeciwciała predykcyjne mogą pozwolić na:

OKREŚLENIE RYZYKA

OKREŚLENIE RYZYKA

Pozwalają zawczasu ocenić zagrożenie chorobą ,

Pozwalają zawczasu ocenić zagrożenie chorobą ,

dając szansę

dając szansę

na wdrożenie działań zapobiegawczych.

na wdrożenie działań zapobiegawczych.

PRZEWIDYWANIE CZASU

PRZEWIDYWANIE CZASU

Informują, jak szybko proces chorobowy

Informują, jak szybko proces chorobowy

doprowadzi do

doprowadzi do

wystąpienia objawów.

wystąpienia objawów.

USTALENIE RAKOWANIA

USTALENIE RAKOWANIA

Dają podstawy do prognozowania tempa rozwoju i

Dają podstawy do prognozowania tempa rozwoju i

ciężkości

ciężkości

przebiegu choroby.

przebiegu choroby.

UPROSZCZENIE PRÓB KLINICZNYCH

UPROSZCZENIE PRÓB KLINICZNYCH

Umożliwiają przeprowadzenie badań nad

Umożliwiają przeprowadzenie badań nad

profilaktyką

profilaktyką

rzadkich chorób, wskazując osoby bardzo

rzadkich chorób, wskazując osoby bardzo

zagrożone ich

zagrożone ich

wystąpieniem. Pozwala to zmniejszyć liczbę

wystąpieniem. Pozwala to zmniejszyć liczbę

uczestników badania,

uczestników badania,

która w przeciwnym przypadku byłaby bardzo duża.

która w przeciwnym przypadku byłaby bardzo duża.

„

„

Świat

Świat

nauki’

nauki’

kwiecień

kwiecień

2007

2007

Dziękujemy za

Dziękujemy za

uwagę.

uwagę.

Monika BLOCH

Agnieszka
KLARKOWSKA