Specyfika rehabilitacji w
Specyfika rehabilitacji w
chorobach wewnętrznych.
chorobach wewnętrznych.
Edyta Kwasiborska grupa IV
Edyta Kwasiborska grupa IV
Rehabilitacja
Rehabilitacja
Kardiologiczna
Kardiologiczna
Program rehabilitacji
Program rehabilitacji
kardiologicznej
kardiologicznej
OGÓLNE ZAŁOŻENIA PROGRAMU REHABILITACJI
OGÓLNE ZAŁOŻENIA PROGRAMU REHABILITACJI
KARDIOLOGICZNEJ.
KARDIOLOGICZNEJ.
Rehabilitacja należy do niezbędnych składników
Rehabilitacja należy do niezbędnych składników
postępowania w chorobach układu krążenia. Planowa i
postępowania w chorobach układu krążenia. Planowa i
konsekwentna
konsekwentna rehabilitacja może korzystnie wpływać na
przebieg choroby u każdego chorego, a także ma
znaczenie społeczne dzięki zmniejszaniu zachorowalności i
śmiertelności w różnych populacjach osób z chorobami
układu krążenia.
Każdemu choremu należy wyznaczyć indywidualne cele
rehabilitacji, wynikające przede wszystkim z rodzaju
choroby, jej przebiegu i leczenia, aktualnego stanu
zdrowia, wcześniejszego stylu życia , uwarunkowań
społecznych i zamierzeń chorego na przyszłość.
Program rehabilitacji kardiologicznej powinien zawierać
stosowanie ćwiczeń fizycznych, oddziaływania edukacyjne
i psychologiczne, a także kształtowanie otoczenia chorego
.
OGÓLNE ZAŁOŻENIA PROGRAMU
OGÓLNE ZAŁOŻENIA PROGRAMU
REHABILITACJI KARDIOLOGICZNEJ
REHABILITACJI KARDIOLOGICZNEJ
Ćwiczenia fizyczne są podstawowym składnikiem
Ćwiczenia fizyczne są podstawowym składnikiem
programów rehabilitacji osób z chorobami układu krążenia.
programów rehabilitacji osób z chorobami układu krążenia.
Chociaż według współczesnych poglądów, stosowanie
Chociaż według współczesnych poglądów, stosowanie
samych ćwiczeń fizycznych nie spełnia jeszcze wymaganych
samych ćwiczeń fizycznych nie spełnia jeszcze wymaganych
kryteriów pełnego programu rehabilitacji kardiologicznej,
kryteriów pełnego programu rehabilitacji kardiologicznej,
to jednak wiadomo, że to właśnie dzięki zaplanowanemu
to jednak wiadomo, że to właśnie dzięki zaplanowanemu
wysiłkowi fizycznemu osiąga się zasadniczą część
wysiłkowi fizycznemu osiąga się zasadniczą część
korzystnych efektów rehabilitacji.
korzystnych efektów rehabilitacji.
Badania skuteczności rehabilitacji kardiologicznej wskazują,
Badania skuteczności rehabilitacji kardiologicznej wskazują,
że stosowanie ćwiczeń fizycznych w największym stopniu
że stosowanie ćwiczeń fizycznych w największym stopniu
odpowiada za osiąganie pozytywnych efektów, w tym
odpowiada za osiąganie pozytywnych efektów, w tym
zmniejszenie zachorowalności i śmiertelności.
zmniejszenie zachorowalności i śmiertelności.
OGÓLNE ZAŁOŻENIA PROGRAMU REHABILITACJI
OGÓLNE ZAŁOŻENIA PROGRAMU REHABILITACJI
KARDIOLOGICZNEJ
KARDIOLOGICZNEJ
RODZAJE DZIAŁAŃ W PROGRAMIE REHABILITACJI
RODZAJE DZIAŁAŃ W PROGRAMIE REHABILITACJI
KARDIOLOGICZNEJ
KARDIOLOGICZNEJ
Postępowanie diagnostyczne (lekarskie,
Postępowanie diagnostyczne (lekarskie,
fizjoterapeutyczne, psychologiczne)- w tym testy
fizjoterapeutyczne, psychologiczne)- w tym testy
wysiłkowe.
wysiłkowe.
Ćwiczenia fizyczne.
Ćwiczenia fizyczne.
Edukacja i zalecenia dotyczące: choroby i jej leczenia,
Edukacja i zalecenia dotyczące: choroby i jej leczenia,
zasad „życia z chorobą”, uczestniczenia w programie
zasad „życia z chorobą”, uczestniczenia w programie
rehabilitacji, dozwolonego wysiłku fizycznego , diety,
rehabilitacji, dozwolonego wysiłku fizycznego , diety,
zaprzestania palenia tytoniu, samokontroli i radzenia
zaprzestania palenia tytoniu, samokontroli i radzenia
sobie z problemami psychologicznymi.
sobie z problemami psychologicznymi.
Oddziaływania psychoterapeutyczne i terapia
Oddziaływania psychoterapeutyczne i terapia
behawioralna kształtująca optymalny tryb życia.
behawioralna kształtująca optymalny tryb życia.
Farmakoterapia objawów choroby, zaburzeń
Farmakoterapia objawów choroby, zaburzeń
lipidowych, cukrzycy, wspomagająca odzwyczajenie od
lipidowych, cukrzycy, wspomagająca odzwyczajenie od
nałogu palenia tytoniu oraz redukcję wagi ciała.
nałogu palenia tytoniu oraz redukcję wagi ciała.
Stosowanie ćwiczeń fizycznych dotyczy
Stosowanie ćwiczeń fizycznych dotyczy
w szczególności tych pacjentów,
w szczególności tych pacjentów,
którzy:
którzy:
Z powodu choroby układu krążenia mają
Z powodu choroby układu krążenia mają
zmniejszoną sprawność czynnościową
zmniejszoną sprawność czynnościową
Powinni zwiększać aktywność fizyczną dla lepszej
Powinni zwiększać aktywność fizyczną dla lepszej
wtórnej prewencji chorób układu krążenia
wtórnej prewencji chorób układu krążenia
Pomimo choroby układu krążenia chcą zwiększyć
Pomimo choroby układu krążenia chcą zwiększyć
swoją wydolność fizyczną.
swoją wydolność fizyczną.
Powinni stopniowo zwiększać swoją aktywność
Powinni stopniowo zwiększać swoją aktywność
po okresie czasowego jej ograniczenia.
po okresie czasowego jej ograniczenia.
Kandydaci do rehabilitacji kardiologicznej
Kandydaci do rehabilitacji kardiologicznej
Do lat 50-tych ubiegłego stulecia rutynowym
Do lat 50-tych ubiegłego stulecia rutynowym
postępowaniem z pacjentem po zawale serca było
postępowaniem z pacjentem po zawale serca było
unieruchomienie go w łóżku na okres 8 tygodni.
unieruchomienie go w łóżku na okres 8 tygodni.
Od lat 60-tych zaczęto u pacjentów po zawale
Od lat 60-tych zaczęto u pacjentów po zawale
serca wprowadzać wypoczynek w pozycji
serca wprowadzać wypoczynek w pozycji
siedzącej i ćwiczenia fizyczne o niewielkim
siedzącej i ćwiczenia fizyczne o niewielkim
nasileniu, co przynosiło znacznie większe korzyści
nasileniu, co przynosiło znacznie większe korzyści
niż tradycyjne unieruchomienie.
niż tradycyjne unieruchomienie.
Wraz z rozwojem wiedzy na temat
Wraz z rozwojem wiedzy na temat
poszczególnych jednostek chorobowych, a także
poszczególnych jednostek chorobowych, a także
rozwojem metod diagnostyczno-terapeutycznych i
rozwojem metod diagnostyczno-terapeutycznych i
gromadzeniem doświadczeń w stosowaniu
gromadzeniem doświadczeń w stosowaniu
rehabilitacji kardiologicznej, stopniowo
rehabilitacji kardiologicznej, stopniowo
poszerzała się grupa pacjentów kwalifikowanych
poszerzała się grupa pacjentów kwalifikowanych
do programów rehabilitacji kardiologicznej.
do programów rehabilitacji kardiologicznej.
Kandydaci do rehabilitacji kardiologicznej
Kandydaci do rehabilitacji kardiologicznej
Najliczniejszą grupę kandydatów do rehabilitacji
Najliczniejszą grupę kandydatów do rehabilitacji
kardiologicznej stanowią obecnie pacjenci po zawale
kardiologicznej stanowią obecnie pacjenci po zawale
serca i po ostrych zespołach wieńcowych bez zawału.
serca i po ostrych zespołach wieńcowych bez zawału.
Dużą grupę stanowią pacjenci po operacyjnym leczeniu
Dużą grupę stanowią pacjenci po operacyjnym leczeniu
choroby wieńcowej oraz operacjach zastawkowych.
choroby wieńcowej oraz operacjach zastawkowych.
Od dawna rehabilituje się też chorych z niedokrwieniem
Od dawna rehabilituje się też chorych z niedokrwieniem
obwodowym spowodowanym miażdżycą tętnic kończyn
obwodowym spowodowanym miażdżycą tętnic kończyn
dolnych.
dolnych.
Do rehabilitacji kwalifikuje się chorych w stanach które
Do rehabilitacji kwalifikuje się chorych w stanach które
do niedawna uznawano za przeciwwskazania ( o
do niedawna uznawano za przeciwwskazania ( o
wysokim ryzyku powikłań, z niewydolnością serca,
wysokim ryzyku powikłań, z niewydolnością serca,
zaburzeniami rytmu).
zaburzeniami rytmu).
Co więcej, okazuje się, że rehabilitacja tych pacjentów,
Co więcej, okazuje się, że rehabilitacja tych pacjentów,
rozpatrywana z punktu widzenia uzyskiwanych efektów
rozpatrywana z punktu widzenia uzyskiwanych efektów
i ponoszonych kosztów, jest szczególnie uzasadniona.
i ponoszonych kosztów, jest szczególnie uzasadniona.
PACJENCI KWALIFIKOWANI DO
PACJENCI KWALIFIKOWANI DO
REHABILITACJI KARDIOLOGICZEJ-WEDŁUG
REHABILITACJI KARDIOLOGICZEJ-WEDŁUG
STANU CHOREGO
STANU CHOREGO
Po zawale serca
Po zawale serca
Z chorobą niedokrwienną serca bez zawału
Z chorobą niedokrwienną serca bez zawału
Z chorobą niedokrwienną serca oczekujących
Z chorobą niedokrwienną serca oczekujących
na zabieg operacyjny
na zabieg operacyjny
Z nadciśnieniem tętniczym
Z nadciśnieniem tętniczym
Z niewydolnością serca
Z niewydolnością serca
Po implantacji rozrusznika lub kardiowertera-
Po implantacji rozrusznika lub kardiowertera-
defibrylatora
defibrylatora
Z wadami zastawkowymi
Z wadami zastawkowymi
Po chirurgicznym leczeniu wad zastawkowych
Po chirurgicznym leczeniu wad zastawkowych
Po przeszczepieniu serca
Po przeszczepieniu serca
Po operacjach tętniaka
Po operacjach tętniaka
Z miażdżycą tętnic dolnych
Z miażdżycą tętnic dolnych
PRZEBIEG PROGRAMU REHABILITACJI
PRZEBIEG PROGRAMU REHABILITACJI
KARDIOLOGICZNEJ.
KARDIOLOGICZNEJ.
Osiągnięcie kompleksowości rehabilitacji
Osiągnięcie kompleksowości rehabilitacji
kardiologicznej i realizację jej licznych celów
kardiologicznej i realizację jej licznych celów
ułatwia podzielenie całego procesu rehabilitacji na
ułatwia podzielenie całego procesu rehabilitacji na
kolejne etapy oddziaływań, odpowiadające
kolejne etapy oddziaływań, odpowiadające
procesowi zdrowienia pacjenta i warunkom w jakich
procesowi zdrowienia pacjenta i warunkom w jakich
się znajduje.
się znajduje.
Tradycyjnie proces rehabilitacji kardiologicznej
Tradycyjnie proces rehabilitacji kardiologicznej
dzieli się na cztery etapy:
dzieli się na cztery etapy:
-
Szpitalny- związany z epizodem choroby lub
Szpitalny- związany z epizodem choroby lub
interwencją leczniczą
interwencją leczniczą
-
Poszpitalny- stacjonarny lub ambulatoryjny wczesny.
Poszpitalny- stacjonarny lub ambulatoryjny wczesny.
-
Ambulatoryjny późny
Ambulatoryjny późny
-
Podtrzymujący.
Podtrzymujący.
Etapy rehabilitacji kardiologicznej-podział
Etapy rehabilitacji kardiologicznej-podział
tradycyjny.
tradycyjny.
Etap I- SZPITALNY-w ostrym okresie choroby lub w
Etap I- SZPITALNY-w ostrym okresie choroby lub w
związku z leczeniem inwazyjnym; od momentu
związku z leczeniem inwazyjnym; od momentu
przyjęcia do szpitala aż do wypisu. Zawiera
przyjęcia do szpitala aż do wypisu. Zawiera
oddziaływanie na stan psychiczny, stopniowy powrót
oddziaływanie na stan psychiczny, stopniowy powrót
do podejmowania codziennych czynności, ćwiczenia
do podejmowania codziennych czynności, ćwiczenia
fizyczne i edukację zgodnie z zaleceniami lekarskimi i
fizyczne i edukację zgodnie z zaleceniami lekarskimi i
przyjętym planem postępowania.
przyjętym planem postępowania.
Etap II- POSZPITALNY WCZESNY-rekonwalescencja.
Etap II- POSZPITALNY WCZESNY-rekonwalescencja.
Początek jak najwcześniejszej po wypisie ze szpitala.
Początek jak najwcześniejszej po wypisie ze szpitala.
Czas trwania tego etapu zależny jest od stanu
Czas trwania tego etapu zależny jest od stanu
chorego i oceny stopnia ryzyka wystąpienia powikłań-
chorego i oceny stopnia ryzyka wystąpienia powikłań-
na ogół kilka tygodni. Ćwiczenia najczęściej o małej
na ogół kilka tygodni. Ćwiczenia najczęściej o małej
lub średniej intensywności, zalecane w oparciu o
lub średniej intensywności, zalecane w oparciu o
próbę wysiłkową; monitorowanie stanu chorego w
próbę wysiłkową; monitorowanie stanu chorego w
trakcie ćwiczeń; edukacja, kształtowanie
trakcie ćwiczeń; edukacja, kształtowanie
prozdrowotnego trybu życia i przyzwyczajeń;
prozdrowotnego trybu życia i przyzwyczajeń;
interwencja psychologiczna w razie konieczności.
interwencja psychologiczna w razie konieczności.
Etapy rehabilitacji kardiologicznej-podział
Etapy rehabilitacji kardiologicznej-podział
tradycyjny.cd.
tradycyjny.cd.
Etap III-
Etap III-
ambulatoryjny późny
ambulatoryjny późny
; od zakończenia
; od zakończenia
etapu II przez następne kilka miesięcy, aż do
etapu II przez następne kilka miesięcy, aż do
osiągnięcia przynajmniej niektórych z zakładanych
osiągnięcia przynajmniej niektórych z zakładanych
celów rehabilitacji. Stosowanie ćwiczeń fizycznych w
celów rehabilitacji. Stosowanie ćwiczeń fizycznych w
formie treningu (także o większej intensywności), z
formie treningu (także o większej intensywności), z
możliwością zmniejszenia stopnia nadzoru nad
możliwością zmniejszenia stopnia nadzoru nad
chorym w trakcie ćwiczeń; kontynuacja terapii
chorym w trakcie ćwiczeń; kontynuacja terapii
behawioralnej; interwencja psychologiczna w razie
behawioralnej; interwencja psychologiczna w razie
konieczności.
konieczności.
Etap IV- utrzymanie osiągniętych wyników; od
Etap IV- utrzymanie osiągniętych wyników; od
zakończenia etapu III do końca życia. Samodzielne
zakończenia etapu III do końca życia. Samodzielne
wykonywanie ćwiczeń przez pacjenta; utrzymywanie
wykonywanie ćwiczeń przez pacjenta; utrzymywanie
i wzmacnianie zachowań prozdrowotnych; okresowe
i wzmacnianie zachowań prozdrowotnych; okresowe
kontrolowanie stanu zdrowia.
kontrolowanie stanu zdrowia.
Rehabilitacja szpitalna
Rehabilitacja szpitalna
Etap szpitalny stanowi w zdecydowanej
Etap szpitalny stanowi w zdecydowanej
większości przypadków początek programu
większości przypadków początek programu
rehabilitacji. Prawidłowo przeprowadzony
rehabilitacji. Prawidłowo przeprowadzony
powinien być podstawą do dalszej rehabilitacji,
powinien być podstawą do dalszej rehabilitacji,
zmiany przyzwyczajeń i trybu życia.
zmiany przyzwyczajeń i trybu życia.
W szpitalnym okresie rehabilitacji można
W szpitalnym okresie rehabilitacji można
wyróżnić fazę okresu OSTREGO oraz fazę
wyróżnić fazę okresu OSTREGO oraz fazę
URUCHAMIANIA
URUCHAMIANIA
W fazie okresu ostrego oddziaływania
W fazie okresu ostrego oddziaływania
fizjoterapeutyczne ograniczają się do kontroli i
fizjoterapeutyczne ograniczają się do kontroli i
usprawniania wentylacji, i ewentualnie
usprawniania wentylacji, i ewentualnie
biernego utrzymania zakresu ruchów w
biernego utrzymania zakresu ruchów w
przypadku przedłużania się okresu
przypadku przedłużania się okresu
unieruchomienia.
unieruchomienia.
W fazie uruchamiania następuje stopniowy,
W fazie uruchamiania następuje stopniowy,
kontrolowany powrót do podejmowania przez
kontrolowany powrót do podejmowania przez
pacjenta czynności życia codziennego
pacjenta czynności życia codziennego
.
.
Rehabilitacja poszpitalna stacjonarna,
Rehabilitacja poszpitalna stacjonarna,
ambulatoryjna, domowa.
ambulatoryjna, domowa.
Najczęściej zaleca się, aby wczesną rehabilitację
Najczęściej zaleca się, aby wczesną rehabilitację
poszpitalną rozpocząć do dwóch tygodni po wypisaniu ze
poszpitalną rozpocząć do dwóch tygodni po wypisaniu ze
szpitala.
szpitala.
Czas trwania programu , sposób realizacji, intensywność
Czas trwania programu , sposób realizacji, intensywność
treningu fizycznego, nadzór nad pacjentem, zależą
treningu fizycznego, nadzór nad pacjentem, zależą
zarówno od indywidualnej charakterystyki pacjenta
zarówno od indywidualnej charakterystyki pacjenta
(rodzaj choroby, zaawansowanie choroby i ryzyko
(rodzaj choroby, zaawansowanie choroby i ryzyko
powikłań, sprawność chorego, sytuacja psychospołeczna,
powikłań, sprawność chorego, sytuacja psychospołeczna,
plany chorego), jak i do przyjętych w danym ośrodku
plany chorego), jak i do przyjętych w danym ośrodku
rehabilitacyjnym zasad postępowania (modele
rehabilitacyjnym zasad postępowania (modele
postępowania, dostępność świadczeń i ich finansowanie).
postępowania, dostępność świadczeń i ich finansowanie).
Przebieg programu rehabilitacji kardiologicznej
Przebieg programu rehabilitacji kardiologicznej
Należy zwrócić uwagę, że pacjent jest przypisywany
Należy zwrócić uwagę, że pacjent jest przypisywany
do różnych etapów rehabilitacji w zależności od
do różnych etapów rehabilitacji w zależności od
przebiegu choroby i aktualnego stanu klinicznego.
przebiegu choroby i aktualnego stanu klinicznego.
Przechodzenie do kolejnych etapów wymaga
Przechodzenie do kolejnych etapów wymaga
dokonania kompleksowej oceny klinicznej (w tym w
dokonania kompleksowej oceny klinicznej (w tym w
większości przypadków wykonania próby
większości przypadków wykonania próby
wysiłkowej) i stwierdzenia poprawy stanu chorego.
wysiłkowej) i stwierdzenia poprawy stanu chorego.
Zespół rehabilitacyjny musi przygotować pacjenta do
Zespół rehabilitacyjny musi przygotować pacjenta do
przechodzenia z etapu rehabilitacji ściśle
przechodzenia z etapu rehabilitacji ściśle
nadzorowanej do rehabilitacji w warunkach
nadzorowanej do rehabilitacji w warunkach
ograniczonej kontroli, a zwłaszcza do samodzielnego
ograniczonej kontroli, a zwłaszcza do samodzielnego
podtrzymywania efektów rehabilitacji. Służą temu
podtrzymywania efektów rehabilitacji. Służą temu
m.in.:
m.in.:
-
zalecenie właściwych ćwiczeń, zachowań
zalecenie właściwych ćwiczeń, zachowań
-
nauczenie rozpoznawania niepokojących objawów
nauczenie rozpoznawania niepokojących objawów
.
.
Cele stosowania ćwiczeń fizycznych i zwiększania
Cele stosowania ćwiczeń fizycznych i zwiększania
aktywności fizycznej w fazie szpitalnej
aktywności fizycznej w fazie szpitalnej
rehabilitacji kardiologicznej
rehabilitacji kardiologicznej
Ograniczenie okresu bezczynności ruchowej i
Ograniczenie okresu bezczynności ruchowej i
zapobieganie powikłaniom związanym z bezczynnością
zapobieganie powikłaniom związanym z bezczynnością
ruchową (zwłaszcza powikłaniom zakrzepowo-zatorowym,
ruchową (zwłaszcza powikłaniom zakrzepowo-zatorowym,
zanikom mięśni, zaburzeniom metabolicznym).
zanikom mięśni, zaburzeniom metabolicznym).
Utrzymanie sprawności fizycznej chorego na możliwym do
Utrzymanie sprawności fizycznej chorego na możliwym do
osiągnięcia poziomie.
osiągnięcia poziomie.
Przygotowanie chorego do podejmowania podstawowych
Przygotowanie chorego do podejmowania podstawowych
czynności życia codziennego związanych z lokomocją i
czynności życia codziennego związanych z lokomocją i
samoobsługa
samoobsługa
Rozpoczęcie procesu przygotowania chorego do podjęcia
Rozpoczęcie procesu przygotowania chorego do podjęcia
ról społecznych związanych z życiem osobistym i pracą
ról społecznych związanych z życiem osobistym i pracą
zawodową.
zawodową.
Zmniejszenie stresu związanego z chorobą i procedurami
Zmniejszenie stresu związanego z chorobą i procedurami
leczenia
leczenia
Sprawdzenie reakcji chorego na wysiłek fizyczny
Sprawdzenie reakcji chorego na wysiłek fizyczny
Wyznaczanie możliwości pacjenta w zakresie osiągania
Wyznaczanie możliwości pacjenta w zakresie osiągania
wczesnych celów rehabilitacji.
wczesnych celów rehabilitacji.
Cele stosowania ćwiczeń fizycznych dotyczące
Cele stosowania ćwiczeń fizycznych dotyczące
stanu psychicznego
stanu psychicznego
Przeciwdziałanie lękowi i obniżenie nastroju
Przeciwdziałanie lękowi i obniżenie nastroju
Zmniejszenie lęku przed podejmowaniem
Zmniejszenie lęku przed podejmowaniem
wysiłku fizycznego
wysiłku fizycznego
Zmniejszenie depresji
Zmniejszenie depresji
Poprawienie samooceny
Poprawienie samooceny
Poprawienie ogólnego samopoczucia.
Poprawienie ogólnego samopoczucia.
Zaburzenie i zmiany związane z chorobami
Zaburzenie i zmiany związane z chorobami
układu krążenia, które najczęściej pogarszają
układu krążenia, które najczęściej pogarszają
jakość życia.
jakość życia.
Nasilone objawy choroby.
Nasilone objawy choroby.
Mała tolerancja wysiłku.
Mała tolerancja wysiłku.
Ograniczenie aktywności ruchowej i zdolności
Ograniczenie aktywności ruchowej i zdolności
do podejmowania czynności życia codziennego
do podejmowania czynności życia codziennego
Lęk, depresja oraz poczucie zmniejszonej
Lęk, depresja oraz poczucie zmniejszonej
własnej wartości.
własnej wartości.
Ograniczenie aktywności seksualnej.
Ograniczenie aktywności seksualnej.
Ograniczenie kontaktów społecznych oraz
Ograniczenie kontaktów społecznych oraz
możliwości pracy zawodowej
możliwości pracy zawodowej
Poprawa jakości życia jako ogólny cel
Poprawa jakości życia jako ogólny cel
rehabilitacji
rehabilitacji
Połączenie postępu choroby i prowadzonego
Połączenie postępu choroby i prowadzonego
leczenia z utratą sprawności czynnościowej
leczenia z utratą sprawności czynnościowej
wynikającą z procesu starzenia się, skutkują utratą
wynikającą z procesu starzenia się, skutkują utratą
samodzielności i pogorszeniem jakości życia. Wiele
samodzielności i pogorszeniem jakości życia. Wiele
zmian pogarszających jakość życia może być
zmian pogarszających jakość życia może być
korzystnie modyfikowanych przez konsekwentnie
korzystnie modyfikowanych przez konsekwentnie
realizowany program rehabilitacji.
realizowany program rehabilitacji.
Realizacja wszystkich wyżej wymienionych grup
Realizacja wszystkich wyżej wymienionych grup
celów, indywidualnie wyznaczonych dla każdego
celów, indywidualnie wyznaczonych dla każdego
rehabilitowanego chorego, przekłada się
rehabilitowanego chorego, przekłada się
ostatecznie na bardziej korzystny przebieg choroby
ostatecznie na bardziej korzystny przebieg choroby
i leczenia oraz poprawę jakości życia chorego.
i leczenia oraz poprawę jakości życia chorego.
Możliwości uzyskania istotnej poprawy jakości życia
Możliwości uzyskania istotnej poprawy jakości życia
są największe w grupie chorych, których jakość
są największe w grupie chorych, których jakość
życia przed rozpoczęciem rehabilitacji jest oceniana
życia przed rozpoczęciem rehabilitacji jest oceniana
jako niska, i tych, u których nie występują liczne
jako niska, i tych, u których nie występują liczne
czynniki ryzyka.
czynniki ryzyka.
REHABILITACJA
REHABILITACJA
ODDECHOWA
ODDECHOWA
Wpływ systematycznego wysiłku fizycznego na
Wpływ systematycznego wysiłku fizycznego na
czynność układu oddechowego u osób zdrowych
czynność układu oddechowego u osób zdrowych
Na skutek stosowania treningu fizycznego dochodzi do
Na skutek stosowania treningu fizycznego dochodzi do
zmian wartości parametrów układu oddechowego.
zmian wartości parametrów układu oddechowego.
Zwiększa się pojemność życiowa płuc oraz maksymalna
Zwiększa się pojemność życiowa płuc oraz maksymalna
wentylacja płuc. Częstość oddechów podczas
wentylacja płuc. Częstość oddechów podczas
submaksymalnych wysiłków jest mniejsza, a ich
submaksymalnych wysiłków jest mniejsza, a ich
głębokość większa.
głębokość większa.
Wzrasta pojemność dyfuzyjna płuc zarówno w
Wzrasta pojemność dyfuzyjna płuc zarówno w
spoczynku, jak i w czasie wysiłku. Przyczyną tego może
spoczynku, jak i w czasie wysiłku. Przyczyną tego może
być zwiększenie ogólnej ilości hemoglobiny we krwi.
być zwiększenie ogólnej ilości hemoglobiny we krwi.
Duży wpływ na to ma także zwiększenie ogólnej
Duży wpływ na to ma także zwiększenie ogólnej
objętości krwi w płucach.
objętości krwi w płucach.
W wyniku treningu fizycznego zwiększa się przepływ
W wyniku treningu fizycznego zwiększa się przepływ
przez szczytowe segmenty płuc. Ułatwia to wymianę
przez szczytowe segmenty płuc. Ułatwia to wymianę
gazową w płucach.
gazową w płucach.
Wpływ wysiłku fizycznego na czynność układu
Wpływ wysiłku fizycznego na czynność układu
oddechowego u chorych na przewlekłe choroby
oddechowego u chorych na przewlekłe choroby
płuc
płuc
Stosowanie wysiłku fizycznego u chorych na
Stosowanie wysiłku fizycznego u chorych na
przewlekłe choroby układu oddechowego ma na celu:
przewlekłe choroby układu oddechowego ma na celu:
-
obiektywną ocenę stopnia zaburzeń czynności płuc,
obiektywną ocenę stopnia zaburzeń czynności płuc,
-
Określenie wydolności oddechowej tych chorych oraz
Określenie wydolności oddechowej tych chorych oraz
dopuszczanych obciążeń,
dopuszczanych obciążeń,
-
Ułatwienie rozpoznania przyczyn i mechanizmów
Ułatwienie rozpoznania przyczyn i mechanizmów
upośledzenia oddychania,
upośledzenia oddychania,
-
Ocena skuteczności leczenia,
Ocena skuteczności leczenia,
-
Usprawnianie.
Usprawnianie.
Wpływ wysiłku fizycznego na czynność układu
Wpływ wysiłku fizycznego na czynność układu
oddechowego u chorych na przewlekłe choroby
oddechowego u chorych na przewlekłe choroby
płuc cd.
płuc cd.
Chorzy na przewlekłe choroby układu oddechowego mają
Chorzy na przewlekłe choroby układu oddechowego mają
ograniczoną wydolność wysiłkową. Podczas wysiłku
ograniczoną wydolność wysiłkową. Podczas wysiłku
fizycznego występuje u nich nadmierna w stosunku do
fizycznego występuje u nich nadmierna w stosunku do
obciążenia wentylacja płuc. Jest ona spowodowana
obciążenia wentylacja płuc. Jest ona spowodowana
większym przyspieszeniem oddechów i znacznie mniejszym
większym przyspieszeniem oddechów i znacznie mniejszym
wzrostem objętości oddechowej niż u ludzi zdrowych.
wzrostem objętości oddechowej niż u ludzi zdrowych.
U części chorych pojawia się HIPOKSEMIA a u niektórych
U części chorych pojawia się HIPOKSEMIA a u niektórych
się nasila
się nasila
Pewną rolę w ograniczeniu wydolności chorych na
Pewną rolę w ograniczeniu wydolności chorych na
przewlekłe choroby płuc odgrywa także zmęczenie mięśni
przewlekłe choroby płuc odgrywa także zmęczenie mięśni
oddechowych. Ostatnio u tych chorych zaczyna się
oddechowych. Ostatnio u tych chorych zaczyna się
stosować ćwiczenia zwiększające siłę mięśni
stosować ćwiczenia zwiększające siłę mięśni
oddechowych, co może być przyczyną poprawy wentylacji
oddechowych, co może być przyczyną poprawy wentylacji
pęcherzykowej.
pęcherzykowej.
Znaczenie również mają zmiany czynności układu krążenia
Znaczenie również mają zmiany czynności układu krążenia
ponieważ ograniczają zdolności wysiłkowe chorych na
ponieważ ograniczają zdolności wysiłkowe chorych na
przewlekłe choroby płuc.
przewlekłe choroby płuc.
Cele i zasady stosowania rehabilitacji
Cele i zasady stosowania rehabilitacji
oddechowej w zaburzeniach czynności
oddechowej w zaburzeniach czynności
płuc
płuc
Celem ćwiczeń oddechowych jest poprawa
Celem ćwiczeń oddechowych jest poprawa
czynności układu oddechowego przez:
czynności układu oddechowego przez:
-
utrzymanie prawidłowej wentylacji płuc
utrzymanie prawidłowej wentylacji płuc
-
Zwiększenie ruchomości klatki piersiowej
Zwiększenie ruchomości klatki piersiowej
i przepony
i przepony
-
Zwiększenie siły mięśni oddechowych
Zwiększenie siły mięśni oddechowych
-
Pobudzenie do efektywnego kaszlu
Pobudzenie do efektywnego kaszlu
Cele i zasady stosowania rehabilitacji
Cele i zasady stosowania rehabilitacji
oddechowej w zaburzeniach czynności płuc
oddechowej w zaburzeniach czynności płuc
Zależnie od spełnianych zadań ćwiczenia
Zależnie od spełnianych zadań ćwiczenia
oddechowe mogą mieć charakter:
oddechowe mogą mieć charakter:
1.
1.
Leczniczy- stosowane są w przewlekłych
Leczniczy- stosowane są w przewlekłych
chorobach układu oddechowego i mają za zadanie
chorobach układu oddechowego i mają za zadanie
usprawnienie chorego lub kompensacje
usprawnienie chorego lub kompensacje
istniejących zaburzeń;
istniejących zaburzeń;
2.
2.
Zapobiegawczy- stosowane są u chorych
Zapobiegawczy- stosowane są u chorych
unieruchomionych po zabiegach operacyjnych,
unieruchomionych po zabiegach operacyjnych,
urazach czy udarach mózgu i mają za zadanie
urazach czy udarach mózgu i mają za zadanie
niedopuszczenie do zaburzeń czynności układu
niedopuszczenie do zaburzeń czynności układu
oddechowego wynikających z ograniczenia
oddechowego wynikających z ograniczenia
aktywności ruchowej;
aktywności ruchowej;
3.
3.
Rozluźniająco-uspokajający- stosowane są w czasie
Rozluźniająco-uspokajający- stosowane są w czasie
wykonywania wszelkich ćwiczeń leczniczych.
wykonywania wszelkich ćwiczeń leczniczych.
Ćwiczenia oddechowe mogą być stosowane jako:
Ćwiczenia oddechowe mogą być stosowane jako:
1. Ćwiczenia bierne-wykonywane bez udziału
1. Ćwiczenia bierne-wykonywane bez udziału
chorego, na przykład za pomocą biernych ruchów
chorego, na przykład za pomocą biernych ruchów
kończyn górnych;
kończyn górnych;
2. Ćwiczenia czynno-bierne – wykonywane przez
2. Ćwiczenia czynno-bierne – wykonywane przez
chorego przy częściowej pomocy fizjoterapeuty, na
chorego przy częściowej pomocy fizjoterapeuty, na
przykład oddech wykonywany jest czynnie przy
przykład oddech wykonywany jest czynnie przy
biernych ruchach kończyn górnych i dolnych;
biernych ruchach kończyn górnych i dolnych;
3. Ćwiczenia wspomagane czynnymi ruchami
3. Ćwiczenia wspomagane czynnymi ruchami
kończyn górnych i dolnych;
kończyn górnych i dolnych;
4. Ćwiczenia wolne- polegające na czynnym
4. Ćwiczenia wolne- polegające na czynnym
wykonywaniu prawidłowych oddechów w
wykonywaniu prawidłowych oddechów w
najbardziej dogodnych pozycjach;
najbardziej dogodnych pozycjach;
5. Ćwiczenia z oporem w czasie wdechu, wydechu
5. Ćwiczenia z oporem w czasie wdechu, wydechu
lub podczas obu faz. Opór może stwarzać pozycja
lub podczas obu faz. Opór może stwarzać pozycja
ułożeniowa (np.w leżenie tyłem utrudniona jest faza
ułożeniowa (np.w leżenie tyłem utrudniona jest faza
wdechu
wdechu
).
).
Ćwiczenia oddechowe
Ćwiczenia oddechowe
Ćwiczenia oddechowe prowadzi się w
Ćwiczenia oddechowe prowadzi się w
odpowiednich pozycjach ułożeniowych. Dzięki
odpowiednich pozycjach ułożeniowych. Dzięki
nim można ułatwić bądź utrudnić wdech lub
nim można ułatwić bądź utrudnić wdech lub
wydech, stabilizować jedną część klatki
wydech, stabilizować jedną część klatki
piersiowej oraz poprawiać ruchomość drugiej,
piersiowej oraz poprawiać ruchomość drugiej,
jak również zwiększać udział przepony lub
jak również zwiększać udział przepony lub
mięśni międzyżebrowych w czasie ćwiczeń.
mięśni międzyżebrowych w czasie ćwiczeń.
Zależnie od potrzeb stosuje się dodatkowo
Zależnie od potrzeb stosuje się dodatkowo
pozycje drenażowe oraz oklepywanie klatki
pozycje drenażowe oraz oklepywanie klatki
piersiowej i masaż wibracyjny, które ułatwiają
piersiowej i masaż wibracyjny, które ułatwiają
odkrztuszanie zalegającej wydzieliny
odkrztuszanie zalegającej wydzieliny
poprawiając drożność oskrzeli. Ma to duże
poprawiając drożność oskrzeli. Ma to duże
znaczenie dla prawidłowej wentylacji płuc
znaczenie dla prawidłowej wentylacji płuc
.
.
Fizykoterapia i masaż leczniczy w chorobach
Fizykoterapia i masaż leczniczy w chorobach
układu oddechowego.
układu oddechowego.
Zabiegi fizykoterapeutyczne i masaż mają w leczeniu
Zabiegi fizykoterapeutyczne i masaż mają w leczeniu
chorób i zaburzeń czynności układu oddechowego
chorób i zaburzeń czynności układu oddechowego
znaczenie pomocnicze, uzupełniające i przygotowują
znaczenie pomocnicze, uzupełniające i przygotowują
chorego do kinezyterapii. Zależnie od potrzeb stosuje
chorego do kinezyterapii. Zależnie od potrzeb stosuje
się czynniki fizykalne działające rozluźniająco na
się czynniki fizykalne działające rozluźniająco na
mięśnie klatki piersiowej, przeciwbólowo, rozszerzająco
mięśnie klatki piersiowej, przeciwbólowo, rozszerzająco
na drogi oddechowe, rozrzedzająco na wydzielinę,
na drogi oddechowe, rozrzedzająco na wydzielinę,
wykrztuśnie lub łagodząco na odruch kaszlu.
wykrztuśnie lub łagodząco na odruch kaszlu.
Wśród najczęściej stosowanych zabiegów
Wśród najczęściej stosowanych zabiegów
fizykoterapeutycznych w fizjoterapii chorób i zaburzeń
fizykoterapeutycznych w fizjoterapii chorób i zaburzeń
czynności układu oddechowego należy wymienić:
czynności układu oddechowego należy wymienić:
-
Inhalacje (aerozoloterapię),
Inhalacje (aerozoloterapię),
-
Światłolecznictwo
Światłolecznictwo
-
Elektroterapię
Elektroterapię
-
Ultradźwięki
Ultradźwięki
-
Masaż leczniczy
Masaż leczniczy
Przykłady fizjoterapii w wybranych chorobach
Przykłady fizjoterapii w wybranych chorobach
układu oddechowego
układu oddechowego
*
*
1. Przewlekłe zapalenie oskrzeli:
1. Przewlekłe zapalenie oskrzeli:
- Inhalacje
- Inhalacje
- Kinezyterapia oddechowa
- Kinezyterapia oddechowa
- Naświetlanie klatki piersiowej promieniami
- Naświetlanie klatki piersiowej promieniami
podczerwonymi
podczerwonymi
*2. Rozstrzenie oskrzeli:
*2. Rozstrzenie oskrzeli:
- Drenaż ułożeniowy
- Drenaż ułożeniowy
- Kinezyterapia oddechowa
- Kinezyterapia oddechowa
- Masaż łącznotkankowy
- Masaż łącznotkankowy
- Inhalacje
- Inhalacje
- Diatermia krótkofalowa
- Diatermia krótkofalowa
Przykłady fizjoterapii w wybranych chorobach
Przykłady fizjoterapii w wybranych chorobach
układu oddechowego. cd.
układu oddechowego. cd.
*3 Rozedma płuc
*3 Rozedma płuc
- Kinezyterapia oddechowa,
- Kinezyterapia oddechowa,
- Masaż leczniczy,
- Masaż leczniczy,
- Inhalacje,
- Inhalacje,
- Trening wytrzymałościowy
- Trening wytrzymałościowy
- Drenaż ułożeniowy.
- Drenaż ułożeniowy.
Fizjoterapia w chorobach układu
Fizjoterapia w chorobach układu
oddechowego
oddechowego
.
.
1
1
. Przewlekłe zapalenie oskrzeli
. Przewlekłe zapalenie oskrzeli
Jest chorobą przejawiającą się kaszlem i
Jest chorobą przejawiającą się kaszlem i
wykrztuszaniem utrzymującym się przez
wykrztuszaniem utrzymującym się przez
około 3 miesiące i dłużej.
około 3 miesiące i dłużej.
2. Leczenie przewlekłego zapalenia oskrzeli
2. Leczenie przewlekłego zapalenia oskrzeli
Celem leczenia jest zwalczanie zakażenia,
Celem leczenia jest zwalczanie zakażenia,
zmniejszenie oporów dla powietrza przez
zmniejszenie oporów dla powietrza przez
ułatwienie wykrztuszania wydzieliny z
ułatwienie wykrztuszania wydzieliny z
oskrzeli, a więc poprawa wentylacji
oskrzeli, a więc poprawa wentylacji
pęcherzykowatej i zapobieganie
pęcherzykowatej i zapobieganie
powstawaniu rozedmy płuc.
powstawaniu rozedmy płuc.
Przewlekłe zapalenie oskrzeli
Przewlekłe zapalenie oskrzeli
Kolejność ćwiczeń i zabiegów w przewlekłym
Kolejność ćwiczeń i zabiegów w przewlekłym
zapaleniu oskrzeli:
zapaleniu oskrzeli:
1.
1.
Wypić szklankę gorącego mleka lub herbaty;
Wypić szklankę gorącego mleka lub herbaty;
2.
2.
Zażyć przepisany przez lekarza lek i odczekać
Zażyć przepisany przez lekarza lek i odczekać
15-20 min;
15-20 min;
3.
3.
Przyjmować opisane pozycje ułożeniowe;
Przyjmować opisane pozycje ułożeniowe;
4.
4.
Wykonywać ćwiczenia oddechowe ogólne;
Wykonywać ćwiczenia oddechowe ogólne;
5.
5.
Pozostając w pozycjach ułożeniowych, kaszleć,
Pozostając w pozycjach ułożeniowych, kaszleć,
tak aby kaszel był skuteczny;
tak aby kaszel był skuteczny;
6.
6.
Pozostawać najdłużej w tej pozycji, w której
Pozostawać najdłużej w tej pozycji, w której
pobudzenie do kaszlu jest największe;
pobudzenie do kaszlu jest największe;
7.
7.
Poprosić osobę z otoczenia, aby przede
Poprosić osobę z otoczenia, aby przede
wszystkim w tej pozycji wykonała oklepanie
wszystkim w tej pozycji wykonała oklepanie
klatki piersiowej
klatki piersiowej
.
.
Przewlekłe zapalenie oskrzeli
Przewlekłe zapalenie oskrzeli
Leczenie cd.
Leczenie cd.
Pozycje drenażowe można przyjmować:
Pozycje drenażowe można przyjmować:
-
w siadzie, wykonując skłony tułowia do
w siadzie, wykonując skłony tułowia do
przodu, do tyłu, na boki;
przodu, do tyłu, na boki;
-
W leżeniu tyłem, na boku lewym, prawym;
W leżeniu tyłem, na boku lewym, prawym;
-
W leżeniu na boku lewym i prawym na łóżku
W leżeniu na boku lewym i prawym na łóżku
podwyższonym od strony stóp chorego;
podwyższonym od strony stóp chorego;
-
W leżeniu tyłem na łóżku podwyższonym o
W leżeniu tyłem na łóżku podwyższonym o
około 55 cm od strony stóp chorego, który
około 55 cm od strony stóp chorego, który
skręca tułów w lewo, następnie w prawo;
skręca tułów w lewo, następnie w prawo;
Przewlekłe zapalenie oskrzeli
Przewlekłe zapalenie oskrzeli
Leczenie cd.
Leczenie cd.
-
w leżeniu przodem w poprzek łóżka, tak aby
w leżeniu przodem w poprzek łóżka, tak aby
głowa i tułów zwisały poza łóżkiem. Czoło
głowa i tułów zwisały poza łóżkiem. Czoło
spoczywa na splecionych palcach rąk, pod usta
spoczywa na splecionych palcach rąk, pod usta
chorego podkłada się naczynie na odkrztuszaną
chorego podkłada się naczynie na odkrztuszaną
wydzielinę. W takiej pozycji pozostaje chory
wydzielinę. W takiej pozycji pozostaje chory
początkowo przez 3 min, przedłużając stopniowo
początkowo przez 3 min, przedłużając stopniowo
czas jej trwania i dochodząc do 20 min.
czas jej trwania i dochodząc do 20 min.
Istnieje wiele przeciwwskazań do przyjmowania
Istnieje wiele przeciwwskazań do przyjmowania
tej pozycji zarówno ze strony układu
tej pozycji zarówno ze strony układu
oddechowego, jak i krążenia, dlatego może ją
oddechowego, jak i krążenia, dlatego może ją
zalecić tylko lekarz, określając również czas jej
zalecić tylko lekarz, określając również czas jej
trwania.
trwania.
Pozycje drenażowe ułatwiające wykrztuszanie
Pozycje drenażowe ułatwiające wykrztuszanie
wydzieliny z oskrzeli
wydzieliny z oskrzeli
Pozycje drenażowe ułatwiające wykrztuszanie
Pozycje drenażowe ułatwiające wykrztuszanie
wydzieliny z oskrzeli
wydzieliny z oskrzeli
Pozycje drenażowe ułatwiające wykrztuszanie
Pozycje drenażowe ułatwiające wykrztuszanie
wydzieliny z oskrzeli
wydzieliny z oskrzeli
Rozestrzenie oskrzeli
Rozestrzenie oskrzeli
Rozestrzenie oskrzeli to trwałe rozszerzenie
Rozestrzenie oskrzeli to trwałe rozszerzenie
końcowych odcinków średnich i drobnych
końcowych odcinków średnich i drobnych
oskrzeli ze zmianami zapalnymi ich ścian
oskrzeli ze zmianami zapalnymi ich ścian
oraz tkanek otaczających.
oraz tkanek otaczających.
Wyróżniamy rozestrzenie oskrzeli wrodzone
Wyróżniamy rozestrzenie oskrzeli wrodzone
lub nabyte, jednostronne lub obustronne.
lub nabyte, jednostronne lub obustronne.
Umiejscowione są one przeważnie w
Umiejscowione są one przeważnie w
dolnych częściach płuc.
dolnych częściach płuc.
Rozestrzenie oskrzeli
Rozestrzenie oskrzeli
Leczenie zachowawcze.
Leczenie zachowawcze.
Stosuje się w przypadku obustronnych rozstrzeni
Stosuje się w przypadku obustronnych rozstrzeni
oskrzeli oraz w razie przeciwwskazań do
oskrzeli oraz w razie przeciwwskazań do
leczenia operacyjnego.
leczenia operacyjnego.
Celem leczenia zachowawczego jest:
Celem leczenia zachowawczego jest:
-
zwalczanie procesów zapalnych toczących się
zwalczanie procesów zapalnych toczących się
w obrębie oskrzeli oraz leczenie innych ognisk
w obrębie oskrzeli oraz leczenie innych ognisk
zakażenia,
zakażenia,
-
Ułatwienie wykrztuszania wydzieliny
Ułatwienie wykrztuszania wydzieliny
zalegającej w oskrzelach,
zalegającej w oskrzelach,
-
Leczenie powikłań za strony układu
Leczenie powikłań za strony układu
oddechowego i innych narządów.
oddechowego i innych narządów.
Rozestrzenie oskrzeli
Rozestrzenie oskrzeli
Pozycje drenażowe mają istotne znaczenie w
Pozycje drenażowe mają istotne znaczenie w
leczeniu rozstrzeni i dlatego chory powinien
leczeniu rozstrzeni i dlatego chory powinien
je stosować przynajmniej 2 razy w ciągu
je stosować przynajmniej 2 razy w ciągu
dnia.
dnia.
Na około 20 min przed przyjęciem pozycji
Na około 20 min przed przyjęciem pozycji
drenażowej chory powinien zastosować lek
drenażowej chory powinien zastosować lek
przepisany przez lekarza.
przepisany przez lekarza.
Podłożyć pod nogi specjalnego łóżka klocki,
Podłożyć pod nogi specjalnego łóżka klocki,
dzięki temu ciało chorego znajduje się pod
dzięki temu ciało chorego znajduje się pod
takim kątem który ułatwia odpływ wydzieliny,
takim kątem który ułatwia odpływ wydzieliny,
kładziemy chorego na specjalnym łóżku do
kładziemy chorego na specjalnym łóżku do
drenażu lub na tak zwanym koziołku.
drenażu lub na tak zwanym koziołku.
Rozedma płuc
Rozedma płuc
Cechuje się zwiększeniem się ponad
Cechuje się zwiększeniem się ponad
normę przestrzeni powietrznych
normę przestrzeni powietrznych
znajdujących się obwodowo od
znajdujących się obwodowo od
oskrzelików końcowych ze zniszczeniem
oskrzelików końcowych ze zniszczeniem
ścian tych struktur
ścian tych struktur
Leczenie rozedmy płuc
Leczenie rozedmy płuc
Ćwiczenia oddechowe.
Ćwiczenia oddechowe.
-
Trzeba je rozpocząć jak najwcześniej, to
Trzeba je rozpocząć jak najwcześniej, to
znaczy w okresie jeszcze nie utrwalonych
znaczy w okresie jeszcze nie utrwalonych
zmian w układzie oddechowym.
zmian w układzie oddechowym.
-
Wskazania do ćwiczeń oddechowych, ich
Wskazania do ćwiczeń oddechowych, ich
rodzaju i nasilenia ustala lekarz
rodzaju i nasilenia ustala lekarz
indywidualnie dla każdego chorego.
indywidualnie dla każdego chorego.
Rozedma płuc
Rozedma płuc
Fizjoterapia oddechowa ma na celu:
Fizjoterapia oddechowa ma na celu:
-
Zmniejszenie nadmiernego napięcia
Zmniejszenie nadmiernego napięcia
mięśni klatki piersiowej,
mięśni klatki piersiowej,
-
Nauczenie chorego oddychania z krótkim
Nauczenie chorego oddychania z krótkim
wdechem i wydłużonym, spokojnym
wdechem i wydłużonym, spokojnym
wydechem,
wydechem,
-
Ułatwienie wykrztuszania wydzieliny z
Ułatwienie wykrztuszania wydzieliny z
oskrzeli,
oskrzeli,
-
Zwiększenie ruchu żebrowego dolnych
Zwiększenie ruchu żebrowego dolnych
partii klatki piersiowej oraz wzmocnienie
partii klatki piersiowej oraz wzmocnienie
przepony i mięśni brzucha.
przepony i mięśni brzucha.
Rozedma płuc
Rozedma płuc
Kolejność ćwiczeń i zabiegów:
Kolejność ćwiczeń i zabiegów:
Ćwiczyć należy przed śniadaniem, przed
Ćwiczyć należy przed śniadaniem, przed
kolacją
kolacją
1.
1.
Wypić szklankę gorącego mleka lub
Wypić szklankę gorącego mleka lub
herbaty
herbaty
2.
2.
Zażyć przepisany przez lekarza lek i
Zażyć przepisany przez lekarza lek i
odczekać 15-20 min,
odczekać 15-20 min,
3.
3.
Przyjąć pozycje ułożeniowe,
Przyjąć pozycje ułożeniowe,
4.
4.
Wywołać skuteczny kaszel i stosować
Wywołać skuteczny kaszel i stosować
oklepywanie klatki piersiowej,
oklepywanie klatki piersiowej,
Rozedma płuc
Rozedma płuc
Po wykrztuszeniu wydzieliny z oskrzeli należy
Po wykrztuszeniu wydzieliny z oskrzeli należy
wykonywać:
wykonywać:
1.
1.
Ćwiczenia zmniejszające napięcie mięśni
Ćwiczenia zmniejszające napięcie mięśni
klatki piersiowej
klatki piersiowej
2.
2.
Ćwiczenia krótkiego wdechu przez nos i
Ćwiczenia krótkiego wdechu przez nos i
wydłużonego wydechu przez przymknięte
wydłużonego wydechu przez przymknięte
usta (dmuchanie na płomień świecy,
usta (dmuchanie na płomień świecy,
wdmuchiwanie powietrza przez rurkę do
wdmuchiwanie powietrza przez rurkę do
naczynia z wodą)
naczynia z wodą)
3.
3.
Ćwiczenia wspomagające oddech,
Ćwiczenia wspomagające oddech,
4.
4.
Ćwiczenia zwiększające ruch oddechowy
Ćwiczenia zwiększające ruch oddechowy
dolnych części klatki piersiowej,
dolnych części klatki piersiowej,
5.
5.
Ćwiczenia przepony
Ćwiczenia przepony
6.
6.
Ćwiczenie mięśni brzucha.
Ćwiczenie mięśni brzucha.
Pozycje ograniczające ruchy oddechowe górnej
Pozycje ograniczające ruchy oddechowe górnej
części klatki piersiowej.
części klatki piersiowej.
Ćwiczenia przepony
Ćwiczenia przepony
Przykłady ćwiczeń mięśni brzucha
Przykłady ćwiczeń mięśni brzucha
Astma oskrzelowa
Astma oskrzelowa
Jest przewlekłą, zapalną chorobą
Jest przewlekłą, zapalną chorobą
układu oddechowego, której cechami
układu oddechowego, której cechami
charakterystycznymi są;
charakterystycznymi są;
-
stan zapalny dróg oddechowych
stan zapalny dróg oddechowych
-
Ograniczenie przepływu powietrza
Ograniczenie przepływu powietrza
przez oskrzela spowodowane skurczem
przez oskrzela spowodowane skurczem
ich mięśni
ich mięśni
-
Obrzęk błony śluzowej
Obrzęk błony śluzowej
-
Nadmierne wydzielanie przez gruczoły
Nadmierne wydzielanie przez gruczoły
śluzowe lepkiego śluzu.
śluzowe lepkiego śluzu.
Astma oskrzelowa
Astma oskrzelowa
Leczenie astmy oskrzelowej.
Leczenie astmy oskrzelowej.
-
Ćwiczenia oddechowe w astmie
Ćwiczenia oddechowe w astmie
oskrzelowej mają na celu:
oskrzelowej mają na celu:
-
utrzymanie lub przywrócenie
utrzymanie lub przywrócenie
dolnożebrowego toru oddechowego oraz
dolnożebrowego toru oddechowego oraz
wzmocnienie przepony i mięśni brzucha.
wzmocnienie przepony i mięśni brzucha.
-
Nauczenie chorego sposobów
Nauczenie chorego sposobów
zapobiegania lub przerwanie lżejszych
zapobiegania lub przerwanie lżejszych
napadów duszności.
napadów duszności.
-
Fizjoterapia oddechowa w okresie
Fizjoterapia oddechowa w okresie
wolnym od napadów astmy nie różni się
wolnym od napadów astmy nie różni się
od stosowanej u chorych z rozedmą płuc.
od stosowanej u chorych z rozedmą płuc.
Astma oskrzelowa
Astma oskrzelowa
Postępowanie w zagrażającym napadzie
Postępowanie w zagrażającym napadzie
lub podczas niewielkiego napadu
lub podczas niewielkiego napadu
duszności.
duszności.
Pacjentowi należy zalecić zastosowanie
Pacjentowi należy zalecić zastosowanie
leku rozszerzającego oskrzela
leku rozszerzającego oskrzela
Uspokoić go;
Uspokoić go;
Polecić przyjęcie pozycji sprzyjającej
Polecić przyjęcie pozycji sprzyjającej
rozluźnieniu mięśni
rozluźnieniu mięśni
Pacjent powinien siedzieć na krześle
Pacjent powinien siedzieć na krześle
zwrócony twarzą do jego oparcia, na
zwrócony twarzą do jego oparcia, na
którym opiera on przedramiona, a na nich
którym opiera on przedramiona, a na nich
głowę zwróconą do boku. Pod
głowę zwróconą do boku. Pod
przedramiona podkłada się poduszeczkę.
przedramiona podkłada się poduszeczkę.
Mięśnie obręczy kończyn górnych i brzucha
Mięśnie obręczy kończyn górnych i brzucha
powinny być rozluźnione.
powinny być rozluźnione.
Astma oskrzelowa
Astma oskrzelowa
Postępowanie w zagrażającym napadzie lub
Postępowanie w zagrażającym napadzie lub
podczas niewielkiego napadu duszności cd.
podczas niewielkiego napadu duszności cd.
Wskazane jest również przyjmowanie pozycji
Wskazane jest również przyjmowanie pozycji
kolanowo-łokciowej lub siadu na piętach
kolanowo-łokciowej lub siadu na piętach
(kolana
(kolana
oddalone od siebie) ze skrzyżowanymi
oddalone od siebie) ze skrzyżowanymi
przedramionami spoczywającymi na siedzisku
przedramionami spoczywającymi na siedzisku
krzesła i z głową zwróconą do boku, opartą na
krzesła i z głową zwróconą do boku, opartą na
przedramionach.
przedramionach.
W tych pozycjach utrudnione jest unoszenie
W tych pozycjach utrudnione jest unoszenie
barków ku górze w czasie wdechu, a więc unika się
barków ku górze w czasie wdechu, a więc unika się
włączania pomocniczych mięśni wdechowych.
włączania pomocniczych mięśni wdechowych.
Przyjmowanie opisanych pozycji trzeba chorego
Przyjmowanie opisanych pozycji trzeba chorego
nauczyć w czasie wolnym od napadów duszności.
nauczyć w czasie wolnym od napadów duszności.
W czasie napadu skutecznie działa również masaż
W czasie napadu skutecznie działa również masaż
mięśni klatki piersiowej i obręczy kończyn
mięśni klatki piersiowej i obręczy kończyn
górnych.
górnych.
Astma oskrzelowa
Astma oskrzelowa
Ćwiczenia ogólnie usprawniające
Ćwiczenia ogólnie usprawniające
Chorzy na astmę oskrzelową dają się przeważnie z
Chorzy na astmę oskrzelową dają się przeważnie z
trudem nakłonić do rozpoczęcia ćwiczeń
trudem nakłonić do rozpoczęcia ćwiczeń
fizycznych i uprawiania zajęć sportowo-
fizycznych i uprawiania zajęć sportowo-
rekreacyjnych. Powodem tego jest obawa przed
rekreacyjnych. Powodem tego jest obawa przed
wystąpieniem napadu duszności pod wpływem
wystąpieniem napadu duszności pod wpływem
wysiłku.
wysiłku.
Ćwiczenia należy przeprowadzać w
Ćwiczenia należy przeprowadzać w
pomieszczeniach ciepłych, dokładnie odkurzonych
pomieszczeniach ciepłych, dokładnie odkurzonych
i o dostatecznym poziomie wilgotności.
i o dostatecznym poziomie wilgotności.
Nie wolno ćwiczyć w zimnym pomieszczeniu ani
Nie wolno ćwiczyć w zimnym pomieszczeniu ani
na wolnym powietrzu przy niesprzyjających
na wolnym powietrzu przy niesprzyjających
warunkach atmosferycznych.
warunkach atmosferycznych.
Do programu ćwiczeń nie włącza się ćwiczeń
Do programu ćwiczeń nie włącza się ćwiczeń
wykonywanych w leżeniu.
wykonywanych w leżeniu.
Astma oskrzelowa
Astma oskrzelowa
Ćwiczenia ogólnie usprawniające
Ćwiczenia ogólnie usprawniające
Chory powinien ćwiczyć 4-5 razy w tygodniu,
Chory powinien ćwiczyć 4-5 razy w tygodniu,
najlepiej codziennie. Intensywność ćwiczeń
najlepiej codziennie. Intensywność ćwiczeń
określa się indywidualnie.
określa się indywidualnie.
Wskazane są krótkotrwałe wysiłki oddzielone
Wskazane są krótkotrwałe wysiłki oddzielone
przerwami.
przerwami.
Po zakończeniu treningu należy powoli obniżać
Po zakończeniu treningu należy powoli obniżać
temperaturę rozgrzanego ciała, wykonując
temperaturę rozgrzanego ciała, wykonując
przez około 15 min ćwiczenia rozluźniające i
przez około 15 min ćwiczenia rozluźniające i
uspokajające. Zapobiega to wystąpieniu
uspokajające. Zapobiega to wystąpieniu
nagłych zmian temperatury i wilgotności
nagłych zmian temperatury i wilgotności
powietrza w drogach oddechowych, mogących
powietrza w drogach oddechowych, mogących
wywołać skurcz oskrzeli i napad duszności.
wywołać skurcz oskrzeli i napad duszności.
Zapalenie płuc
Zapalenie płuc
Polega na powstawaniu w miąższu płucnym
Polega na powstawaniu w miąższu płucnym
zapalnego nacieku obejmującego niewielkie
zapalnego nacieku obejmującego niewielkie
lub rozległe obszary płuca.
lub rozległe obszary płuca.
Celem ułatwienia wykrztuszania można
Celem ułatwienia wykrztuszania można
zastosować-ściśle według wskazań lekarskich-
zastosować-ściśle według wskazań lekarskich-
oklepywanie klatki piersiowej i naukę
oklepywanie klatki piersiowej i naukę
efektywnego kaszlu.
efektywnego kaszlu.
Ćwiczenia oddechowe pacjent rozpoczyna po
Ćwiczenia oddechowe pacjent rozpoczyna po
ustąpieniu gorączki. Ich celem jest ułatwienie
ustąpieniu gorączki. Ich celem jest ułatwienie
wykrztuszania wydzieliny z oskrzeli, poprawę
wykrztuszania wydzieliny z oskrzeli, poprawę
wentylacji płuc w odcinkach o upośledzonej
wentylacji płuc w odcinkach o upośledzonej
wentylacji lub objętych niedodmą.
wentylacji lub objętych niedodmą.
Zapalenie płuc cd.
Zapalenie płuc cd.
-
Zaleca się:
Zaleca się:
-
przyjmowanie pozycji ułożeniowych,
przyjmowanie pozycji ułożeniowych,
-
Skuteczny kaszel,
Skuteczny kaszel,
-
Specjalny sposób oddychania (w tym
Specjalny sposób oddychania (w tym
przez rurkę do naczynia z wodą,
przez rurkę do naczynia z wodą,
dmuchanie na płomień świecy),
dmuchanie na płomień świecy),
-
Wspomagany oddech,
Wspomagany oddech,
-
Oklepywanie klatki piersiowej.
Oklepywanie klatki piersiowej.
Fizjoterapia oddechowa
Fizjoterapia oddechowa
Fizjoterapia oddechowa ma również zastosowanie
Fizjoterapia oddechowa ma również zastosowanie
w:
w:
-
chirurgii (dotyczy zabiegów w obrębie klatki
chirurgii (dotyczy zabiegów w obrębie klatki
piersiowej i nadbrzusza).
piersiowej i nadbrzusza).
Okres przedoperacyjny służy nauce ćwiczeń
Okres przedoperacyjny służy nauce ćwiczeń
oddechowych po operacji, utrzymanie prawidłowej
oddechowych po operacji, utrzymanie prawidłowej
wentylacji płuc, zapobieganie zaburzeniom oraz
wentylacji płuc, zapobieganie zaburzeniom oraz
poprawa czynności układu oddechowego.
poprawa czynności układu oddechowego.
Okres pooperacyjny- przeciwdziałanie zmniejszaniu
Okres pooperacyjny- przeciwdziałanie zmniejszaniu
się wentylacji płuc i utrzymanie jej na odpowiednim
się wentylacji płuc i utrzymanie jej na odpowiednim
poziomie, pobudzenie chorego do efektywnego
poziomie, pobudzenie chorego do efektywnego
kaszlu, łagodzenie odruchów wymiotnych, usuwanie
kaszlu, łagodzenie odruchów wymiotnych, usuwanie
pooperacyjnych następstw dotyczących układu
pooperacyjnych następstw dotyczących układu
oddechowego.
oddechowego.
Fizjoterapia oddechowa cd.
Fizjoterapia oddechowa cd.
W kardiochirurgii- w okresie
W kardiochirurgii- w okresie
przedoperacyjnym prowadzi się:
przedoperacyjnym prowadzi się:
-Naukę ćwiczeń oddechowych
-Naukę ćwiczeń oddechowych
-Naukę ćwiczeń efektywnego kaszlu
-Naukę ćwiczeń efektywnego kaszlu
-W okresie pooperacyjnym ćwiczenia
-W okresie pooperacyjnym ćwiczenia
prowadzi się w leżeniu lub siadzie
prowadzi się w leżeniu lub siadzie
powtarzając je co godzinę.
powtarzając je co godzinę.
Fizjoterapia oddechowa cd.
Fizjoterapia oddechowa cd.
Fizjoterapia w chirurgii przewodu
Fizjoterapia w chirurgii przewodu
pokarmowego.
pokarmowego.
W okresie przedoperacyjnym prowadzi
W okresie przedoperacyjnym prowadzi
się
się
-
naukę efektywnego kaszlu
naukę efektywnego kaszlu
-
Naukę ćwiczeń oddechowych
Naukę ćwiczeń oddechowych
W okresie pooperacyjnym ćwiczenia są
W okresie pooperacyjnym ćwiczenia są
zależne od rodzaju zabiegu.
zależne od rodzaju zabiegu.
Fizjoterapia oddechowa cd
Fizjoterapia oddechowa cd
Fizjoterapia oddechowa w onkologii.
Fizjoterapia oddechowa w onkologii.
Program fizjoterapii oddechowej chorych
Program fizjoterapii oddechowej chorych
leczonych z powodu nowotworów złośliwych
leczonych z powodu nowotworów złośliwych
powinien obejmować ćwiczenia i zabiegi:
powinien obejmować ćwiczenia i zabiegi:
-
oddechowe torem przeponowym i żebrowym
oddechowe torem przeponowym i żebrowym
-
Wzmacniające główne i pomocnicze mięśnie
Wzmacniające główne i pomocnicze mięśnie
oddechowe,
oddechowe,
-
Zwiększające ruchomość w stawach
Zwiększające ruchomość w stawach
ważnych w mechanice oddychania
ważnych w mechanice oddychania
-
Rozluźniająco-uspokajające
Rozluźniająco-uspokajające
-
Oklepywanie klatki piersiowej
Oklepywanie klatki piersiowej
Wyróżniamy również:
Wyróżniamy również:
Rehabilitacje w chorobach układu
Rehabilitacje w chorobach układu
moczowego,
moczowego,
Rehabilitacja w położnictwie i
Rehabilitacja w położnictwie i
ginekologii,
ginekologii,
Rehabilitacja w chorobach układu
Rehabilitacja w chorobach układu
pokarmowego.
pokarmowego.
Niezależność pacjenta,
Niezależność pacjenta,
wykształcenie umiejętności
wykształcenie umiejętności
samooceny aktywności oraz
samooceny aktywności oraz
przyjęcie przez pacjenta
przyjęcie przez pacjenta
odpowiedzialności za ograniczenie
odpowiedzialności za ograniczenie
czynników ryzyka, powinny być
czynników ryzyka, powinny być
celami wszystkich programów
celami wszystkich programów
rehabilitacyjnych.
rehabilitacyjnych.
Piśmiennictwo
Piśmiennictwo
* „Rehabilitacja kardiologiczna- stosowanie ćwiczeń fizycznych”,
* „Rehabilitacja kardiologiczna- stosowanie ćwiczeń fizycznych”,
Janusz Bromboszcz, Piotr Dylewicz
Janusz Bromboszcz, Piotr Dylewicz
* „Fizjoterapia oddechowa”, Adam Rosławski, Marek Woźniewski
* „Fizjoterapia oddechowa”, Adam Rosławski, Marek Woźniewski