Procedury 

Procedury 

uchwalania budżetu 

uchwalania budżetu 

państwa

państwa

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

I ETAP

I ETAP

PRZYGOTOWANIE 

PRZYGOTOWANIE 

PROJEKTU

PROJEKTU

 

 

 

 

Minister Finansów 

Minister Finansów 

przedstawia Radzie Ministrów 

przedstawia Radzie Ministrów 

gotowy projekt Ustawy 

gotowy projekt Ustawy 

budżetowej.

budżetowej.

 

 

 

 

INICJATYWA

INICJATYWA

 

 

USTAWODAWCZA

USTAWODAWCZA

Projekt ustawy budżetowej może być 

Projekt ustawy budżetowej może być 

wniesiony do Sejmu tylko przez Radę 

wniesiony do Sejmu tylko przez Radę 

Ministrów

Ministrów

 

 

 

 

II ETAP

II ETAP

UCHWALENIE 

UCHWALENIE 

BUDŻETU

BUDŻETU

 

 

 

 

Termin przedłożenia projektu 

Termin przedłożenia projektu 

ustawy budżetowej przez Radę 

ustawy budżetowej przez Radę 

Ministrów

Ministrów

-

Konstytucja wymaga, aby projekt ustawy 

Konstytucja wymaga, aby projekt ustawy 

budżetowej był przedłożony przez Radę 

budżetowej był przedłożony przez Radę 

Ministrów Sejmowi najpóźniej na 3 miesiące 

Ministrów Sejmowi najpóźniej na 3 miesiące 

przed rozpoczęciem roku budżetowego

przed rozpoczęciem roku budżetowego

-

Art. 141 Ustawy o finansach publicznych z 

Art. 141 Ustawy o finansach publicznych z 

dnia 27.08.2009 r. precyzuje, iż RM 

dnia 27.08.2009 r. precyzuje, iż RM 

uchwalony projekt ustawy budżetowej 

uchwalony projekt ustawy budżetowej 

przedkłada Sejmowi w terminie do dnia 30 

przedkłada Sejmowi w terminie do dnia 30 

września roku poprzedzającego rok 

września roku poprzedzającego rok 

budżetowy.

budżetowy.

 

 

 

 

Możliwość późniejszego przedłożenia 

Możliwość późniejszego przedłożenia 

budżetu

budżetu



Konstytucja RP przewiduje możliwość późniejszego 

Konstytucja RP przewiduje możliwość późniejszego 

przedłożenia projektu „w wyjątkowych wypadkach" 

przedłożenia projektu „w wyjątkowych wypadkach" 

których nie definiuje. 

których nie definiuje. 



Z praktyki budżetowej wynika, że Sejm nie wymaga 

Z praktyki budżetowej wynika, że Sejm nie wymaga 

nawet od rządu specjalnego uzasadnienia przyczyny 

nawet od rządu specjalnego uzasadnienia przyczyny 

opóźnienia w przedstawieniu projektu ustawy 

opóźnienia w przedstawieniu projektu ustawy 

budżetowej. 

budżetowej. 



Ponadto termin do przedstawienia projektu ustawy 

Ponadto termin do przedstawienia projektu ustawy 

budżetowej Sejmowi ulega wydłużeniu, gdy Rada 

budżetowej Sejmowi ulega wydłużeniu, gdy Rada 

Ministrów przedstawiła najpierw projekt ustawy o 

Ministrów przedstawiła najpierw projekt ustawy o 

prowizorium budżetowym. 

prowizorium budżetowym. 



W przypadku przedstawienia prowizorium budżetowego 

W przypadku przedstawienia prowizorium budżetowego 

projekt ustawy budżetowej powinien być przedstawiony 

projekt ustawy budżetowej powinien być przedstawiony 

Sejmowi najpóźniej na 3 miesiące przed upływem 

Sejmowi najpóźniej na 3 miesiące przed upływem 

obowiązywania prowizorium budżetowego.

obowiązywania prowizorium budżetowego.

 

 

 

 

 

 

 

 

PRACE PARLAMENTARNE NAD 

PRACE PARLAMENTARNE NAD 

PROJEKTEM USTAWY BUDŻETOWEJ

PROJEKTEM USTAWY BUDŻETOWEJ



Toczą się według regulaminów 

Toczą się według regulaminów 

Sejmu RP

Sejmu RP



Przewidują pewne odrębności w 

Przewidują pewne odrębności w 

stosunku od postępowania z 

stosunku od postępowania z 

projektami innych ustaw

projektami innych ustaw



Uczestnictwo obu izb parlamentu w 

Uczestnictwo obu izb parlamentu w 

uchwalaniu ustawy budżetowej

uchwalaniu ustawy budżetowej

 

 

 

 

Odrębności trybu 

Odrębności trybu 

uchwalania ustawy 

uchwalania ustawy 

budżetowej

budżetowej



inicjatywa ustawodawcza należy wyłącznie do Rady 

inicjatywa ustawodawcza należy wyłącznie do Rady 

Ministrów i jest ujęta jako obowiązek rządu

Ministrów i jest ujęta jako obowiązek rządu



projekt ustawy budżetowej powinien być przedłożony 

projekt ustawy budżetowej powinien być przedłożony 

Sejmowi najpóźniej na 3 miesiące przed rozpoczęciem 

Sejmowi najpóźniej na 3 miesiące przed rozpoczęciem 

roku budżetowego, tzn. przed dniem l października, 

roku budżetowego, tzn. przed dniem l października, 

chyba że zaistnieje wyjątkowy przypadek 

chyba że zaistnieje wyjątkowy przypadek 



jeżeli nie uda się na czas przygotować projektu 

jeżeli nie uda się na czas przygotować projektu 

ustawy budżetowej na okres całego roku, to rząd ma 

ustawy budżetowej na okres całego roku, to rząd ma 

obowiązek wnieść projekt ustawy o prowizorium 

obowiązek wnieść projekt ustawy o prowizorium 

budżetowym

budżetowym



 

 

nie ma możliwości zastosowania trybu pilnego

nie ma możliwości zastosowania trybu pilnego

 

 

 

 



 

 

pierwsze czytanie musi odbyć się na posiedzeniu Sejmu

pierwsze czytanie musi odbyć się na posiedzeniu Sejmu



projekt kierowany jest w całości do Komisji Finansów 

projekt kierowany jest w całości do Komisji Finansów 

Publicznych 

Publicznych 



nie jest dopuszczalne ustalenia przez Sejm większego 

nie jest dopuszczalne ustalenia przez Sejm większego 

deficytu budżetowego niż przewidzianego w projekcie 

deficytu budżetowego niż przewidzianego w projekcie 

ustawy budżetowej

ustawy budżetowej



Senat ma 20 dni w którym może zająć stanowisko. 

Senat ma 20 dni w którym może zająć stanowisko. 

Senat nie ma możliwości zaproponowania odrzucenia 

Senat nie ma możliwości zaproponowania odrzucenia 

ustawy, może tylko uchwalać do niej poprawki, które w 

ustawy, może tylko uchwalać do niej poprawki, które w 

ogólnym trybie, wynikającym z art. 121 ust. 3, 

ogólnym trybie, wynikającym z art. 121 ust. 3, 

podlegają rozpatrzeniu przez Sejm

podlegają rozpatrzeniu przez Sejm



prezydent ma 7 dni na podpisanie ustawy budżetowej, 

prezydent ma 7 dni na podpisanie ustawy budżetowej, 

nie może skierować przeciw niej weta ustawodawczego, 

nie może skierować przeciw niej weta ustawodawczego, 

może ją natomiast skierować do Trybunału 

może ją natomiast skierować do Trybunału 

Konstytucyjnego w trybie kontroli prewencyjnej 

Konstytucyjnego w trybie kontroli prewencyjnej 



Trybunał Konstytucyjny obowiązany jest do wydania 

Trybunał Konstytucyjny obowiązany jest do wydania 

orzeczenia nie później niż w terminie 2 miesięcy 

orzeczenia nie później niż w terminie 2 miesięcy 

 

 

 

 

 

 

POSTĘPOWAN

POSTĘPOWAN

IE 

IE 

W 

W 

SEJMIE

SEJMIE

 

 

 

 



Rozpatruje i uchwala ustawę 

Rozpatruje i uchwala ustawę 

budżetową w III czytaniach

budżetową w III czytaniach



Zgodnie z art. 225 Konstytucji Sejm 

Zgodnie z art. 225 Konstytucji Sejm 

ma 4 miesiące na przeprowadzenie 

ma 4 miesiące na przeprowadzenie 

prac parlamentarnych nad projektem 

prac parlamentarnych nad projektem 

ustawy budżetowej

ustawy budżetowej

 

 

 

 

 

 

I CZYTANIE

I CZYTANIE

 

 

 

 

Projekt ustawy budżetowej 

Projekt ustawy budżetowej 

zwyczajowo przedstawia na 

zwyczajowo przedstawia na 

posiedzeniu plenarnym Sejmu 

posiedzeniu plenarnym Sejmu 

Premier albo Minister Finansów. 

Premier albo Minister Finansów. 

Jest to obszerne wystąpienie 

Jest to obszerne wystąpienie 

tzw. „expose budżetowe”.

tzw. „expose budżetowe”.

 

 

 

 

Po pierwszym czytaniu budżet w 

Po pierwszym czytaniu budżet w 

całości trafia do Sejmowej 

całości trafia do Sejmowej 

Komisji Funduszów Publicznych, 

Komisji Funduszów Publicznych, 

a w częściach do komisji 

a w częściach do komisji 

resortowych. Nad tymi pracami 

resortowych. Nad tymi pracami 

czuwa Komisja Finansów 

czuwa Komisja Finansów 

Publicznych, która 

Publicznych, która 

przygotowuje budżet do II 

przygotowuje budżet do II 

czytania.

czytania.

 

 

 

 

 

 

II CZYTANIE

II CZYTANIE

 

 

 

 

II CZYTANIE OBEJMUJE NASTĘPUJĄCE 

II CZYTANIE OBEJMUJE NASTĘPUJĄCE 

ELEMENTY:

ELEMENTY:



Przedstawienie Sejmowi sprawozdania 

Przedstawienie Sejmowi sprawozdania 

komisji,

komisji,



Przeprowadzenie debaty,

Przeprowadzenie debaty,



Zgłaszanie poprawek i wniosków.

Zgłaszanie poprawek i wniosków.

 

 

 

 

 

 

III CZYTANIE

III CZYTANIE

 

 

 

 

III CZYTANIE OBEJMUJE NASTĘPUJĄCE 

III CZYTANIE OBEJMUJE NASTĘPUJĄCE 

ELEMENTY:

ELEMENTY:



Przedstawienie przez posła sprawozdawcę poprawek lub 

Przedstawienie przez posła sprawozdawcę poprawek lub 

wniosków przedstawionych podczas II czytania,

wniosków przedstawionych podczas II czytania,



Głosowanie (uchwalana przez Sejm zwykłą większością głosów nie 

Głosowanie (uchwalana przez Sejm zwykłą większością głosów nie 

bierze się pod uwagę przy połowie  ustawowej liczby posłów).

bierze się pod uwagę przy połowie  ustawowej liczby posłów).



Po głosowaniu Marszałek Sejmu przesyła niezwłocznie 

Po głosowaniu Marszałek Sejmu przesyła niezwłocznie 

Marszałkowi Senatu i Prezydentowi potwierdzony swoim 

Marszałkowi Senatu i Prezydentowi potwierdzony swoim 

podpisem tekst uchwalonej przez Sejm ustawy.

podpisem tekst uchwalonej przez Sejm ustawy.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

POSTĘPOWAN

POSTĘPOWAN

IE 

IE 

W 

W 

SENACIE

SENACIE

 

 

 

 



Otrzymuje ustawę budżetową uchwaloną 

Otrzymuje ustawę budżetową uchwaloną 

przez Sejm,

przez Sejm,



Marszałek Senatu przekazuje ustawę do 

Marszałek Senatu przekazuje ustawę do 

oceny komisjom senackim

oceny komisjom senackim



Prace w komisjach senackich koordynowane 

Prace w komisjach senackich koordynowane 

są w całości przez Komisję  Gospodarki i 

są w całości przez Komisję  Gospodarki i 

Finansów Publicznych,

Finansów Publicznych,



Komisje senackie mogą kierować zapytania 

Komisje senackie mogą kierować zapytania 

do reprezentantów poszczególnych resortów 

do reprezentantów poszczególnych resortów 

z wnioskami o udzielenie wyjaśnień,

z wnioskami o udzielenie wyjaśnień,



Komisje senackie przekazują swoje opinie dla 

Komisje senackie przekazują swoje opinie dla 

Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych

Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych

 

 

 

 

 

 

 

 

PREZYDENT

PREZYDENT



Podpisuje ustawę budżetową w ciągu 7 dni 

Podpisuje ustawę budżetową w ciągu 7 dni 

i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw 

i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw 

RP

RP



Nie może odmówić podpisu ustawy 

Nie może odmówić podpisu ustawy 

budżetowej

budżetowej



Nie może też skierować ustawy do Sejmu 

Nie może też skierować ustawy do Sejmu 

celem ponownego rozpatrzenia

celem ponownego rozpatrzenia



Przed podpisaniem ustawy może zwrócić 

Przed podpisaniem ustawy może zwrócić 

się do Trybunału Konstytucyjnego z 

się do Trybunału Konstytucyjnego z 

wnioskiem o zbadanie zgodności ustawy 

wnioskiem o zbadanie zgodności ustawy 

budżetowej z Konstytucją ( Trybunał musi 

budżetowej z Konstytucją ( Trybunał musi 

orzec w tej sprawie w okresie do 2 miesięcy 

orzec w tej sprawie w okresie do 2 miesięcy 

od chwili złożenia takiego wniosku).

od chwili złożenia takiego wniosku).

 

 

 

 

-

Minister Finansów przygotowuje projekt ustawy budżetowej,

Minister Finansów przygotowuje projekt ustawy budżetowej,

-

Rząd opracowuje projekt ustawy budżetowej i wnosi go do 

Rząd opracowuje projekt ustawy budżetowej i wnosi go do 

Parlamentu w celu uchwalenia przez Sejm

Parlamentu w celu uchwalenia przez Sejm

-

Ustawa budżetowa podlega rozpatrzeniu przez Senat

Ustawa budżetowa podlega rozpatrzeniu przez Senat

-

Przed ogłoszeniem ustawa budżetowa wymaga

Przed ogłoszeniem ustawa budżetowa wymaga

 

 

podpisu 

podpisu 

Prezydenta, który może odmówić

Prezydenta, który może odmówić

 

 

podpisania ustawy i skierować 

podpisania ustawy i skierować 

do badania przez

do badania przez

 

 

Trybunał Konstytucyjny. 

Trybunał Konstytucyjny. 

-

Wykonanie ustawy budżetowej należy do rządu i jego agend.

Wykonanie ustawy budżetowej należy do rządu i jego agend.

-

Kontrolę wykonywania i wykonania ustawy budżetowej sprawuje 

Kontrolę wykonywania i wykonania ustawy budżetowej sprawuje 

Sejm, oceniając sprawozdanie

Sejm, oceniając sprawozdanie

 

 

rządu z wykonania budżetu 

rządu z wykonania budżetu 

państwa i opierając się na wynikach kontroli i ocen

państwa i opierając się na wynikach kontroli i ocen

 

 

przedstawionych

przedstawionych

 

 

Sejmowi przez Najwyższą Izbę Kontroli.

Sejmowi przez Najwyższą Izbę Kontroli.

 

 

 

 

 

 

 

 

III ETAP

III ETAP

WYKONANIE

WYKONANIE

BUDŻETU

BUDŻETU

 

 

 

 

Wykonaniem 

Wykonaniem 

budżetu zajmuje 

budżetu zajmuje 

się Rada 

się Rada 

Ministrów.

Ministrów.

 

 

 

 

Wykonanie ustawy budżetowej 

Wykonanie ustawy budżetowej 



jest corocznie poddawane specjalnemu 

jest corocznie poddawane specjalnemu 

postępowaniu kontrolnemu w Sejmie

postępowaniu kontrolnemu w Sejmie



Rada Ministrów ma obowiązek przedłożyć Sejmowi w 

Rada Ministrów ma obowiązek przedłożyć Sejmowi w 

terminie 5 miesięcy od zakończenia roku 

terminie 5 miesięcy od zakończenia roku 

budżetowego sprawozdanie z wykonania ustawy 

budżetowego sprawozdanie z wykonania ustawy 

budżetowej wraz z informacją o stanie zadłużenia 

budżetowej wraz z informacją o stanie zadłużenia 

państwa

państwa



Sejm powinien rozpatrzyć sprawozdanie w terminie 

Sejm powinien rozpatrzyć sprawozdanie w terminie 

90 dni 

90 dni 



wraz ze sprawozdaniem rządu do Sejmu wpływają 

wraz ze sprawozdaniem rządu do Sejmu wpływają 

też dwa dokumenty Najwyższej Izby Kontroli: analiza 

też dwa dokumenty Najwyższej Izby Kontroli: analiza 

wykonania budżetu państwa i założeń polityki 

wykonania budżetu państwa i założeń polityki 

pieniężnej oraz opinia w przedmiocie absolutorium 

pieniężnej oraz opinia w przedmiocie absolutorium 

dla Rady Ministrów 

dla Rady Ministrów 

 

 

 

 

DZIĘKUJĘ

DZIĘKUJĘ