Pochwała jest jedną z najskuteczniejszych 

metod nagradzania naszych dzieci. 

Umiejętnie wypowiadana pozytywnie 

wpływa na samoocenę dziecka, która jest 

najważniejszym czynnikiem kształtującym 

prawidłowy rozwój motywacyjny i 

psychiczny oraz modelującym zachowanie. 

Jeśli chcemy, aby dziecko było 

samodzielne, aby wykonywało czynności na 

których nam zależy, to musimy wzmacniać 

te zachowania, które są próbą poradzenia 

sobie z danym problemem. 

Dziecko na podstawie informacji,
 na podstawie naszych pochwał, 

wyciąga wnioski dotyczące swoich 

kompetencji i zadowolenia z siebie.

Należy jednak uważać, bo zdarza 

się 

że nawet wypowiedziana w dobrej

 wierze pochwała może przynieść 

efekty 

inne od oczekiwanych.

Zdarza się nam też chwaląc dziecko 

używać zwrotów: „no w końcu”, „wreszcie” 

czy „ale”. Taka pochwała 

nie działa wzmacniająco, a wręcz 

przeciwnie, przypomina jego wcześniejsze 

niepowodzenia lub słabości. Więc zamiast 

mówić: 

„no wreszcie sprzątnęłaś ten bałagan”, 

spróbujmy powiedzieć: „sprzątnęłaś 

zabawki, podoba mi się to”. Taki komunikat 

wskazuje na konkretną czynność wykonaną 

przez dziecko, 

nie ośmiesza i nie powoduje obniżenia 

poczucia własnej wartości.

Pamiętajmy o tym, żeby pochwała 
była dostosowana do wieku 
dziecka oraz poziomu jego 
rozwoju. Kiedy małemu dziecku 
powiemy z zadowoleniem: „widzę, 
że codziennie samodzielnie 
czeszesz włosy”, będzie ono 
dumne z siebie i zmotywowane. 
Natomiast jeśli taki sam 
komunikat skierujemy do 
nastolatka, może on poczuć się 
urażony oraz może naszą 
pochwałę odebrać jako kpinę.

…JAK CHWALIĆ?

Skuteczne i efektywne chwalenie nie 

jest trudne aczkolwiek wymaga 

pewnych umiejętności. Zachęcam do 

wykorzystania prostego schematu 

konstruowania pochwały:

• opisz, co widzisz

„ Widzę, że ułożyłaś książki na półce, 

a misie wsadziłaś do pudełka”

• opisz, co czujesz

„ Podoba mi się to, jestem 

zadowolona”

Inny sposób chwalenia, w 
którym również stosujemy 
opis, polega na dodaniu do 
tego opisu jednego lub 
dwóch słów, 
podsumowujących 
pożądane zachowanie 
dziecka:
„ Od godziny ćwiczysz 
matematykę. 
To się nazywa
 wytrwałość”

Jak to inaczej powiedzieć?

Jak zatem wyrazić uczucia uznania,

 zachwytu czy innych pozytywnych reakcji, 

bez używania pochwał i unikając całego 

związanego z nimi zamieszania? Dr. 

Thomas Gordon w 1964 roku wymyślił 

całkiem inny rodzaj pozytywnych 

komunikatów, które nazwał komunikatami 

typu JA. Jest to jasny przekaz, który mówi 

jak zachowanie dziecka wpływa 

na rodzica wysyłającego ten komunikat 

Podczas wszystkich kursów 

Treningu Skutecznego Rodzica 

proponujemy, aby rodzice 

stosowali komunikaty JA zamiast 

pochwał, mówiąc np.: „Podoba mi 

się, kiedy...", „Byłam mile 

zaskoczona, gdy..., „Jestem pod 

wrażeniem, tego, że...". W 

przeciwieństwie do zwykłych 

pochwał, komunikaty typu JA 

przekazują coś o rodzicu, który je 

sformułował, ale nie oceniają 

dziecka.

Różnica jest bardzo istotna, 

ponieważ to właśnie oceny 

są tymi częściami 

pochwały, które powodują 

najwięcej problemów. Na 

przykład rodzic mówi: 

„Dzieci jesteście bardzo 

grzeczne (ocena!), bo 

posprzątałyście porządnie 

(ocena!) wszystkie zabawki 

z podłogi" – pochwała.

„Naprawdę jestem 
zadowolona i pod 
wrażeniem, że 
zabawki dokładnie 
zostały posprzątane 
z podłogi. Mogę 
teraz spokojnie 
wejść do waszego 
pokoju" – oto 
właśnie pozytywny 
komunikat typu JA.

Oczywiście ważne jest, aby 

pozytywne komunikaty JA były dla 

dzieci wiarygodne, dlatego muszą 

być uczciwe 

i prawdziwe. 

Zwykle spełniają te wymagania, jeśli są 

spontaniczne (wypowiedzi nie planowane 

z góry, wyrażające uczucia, które nagle 

się pojawią) i wolne od wszelkich 

ukrytych podtekstów tzn. czyste w 

intencjach oraz niemotywowane chęcią 

zmiany zachowania dziecka.