Zakład Pielęgniarstwa Ogólnego AMB Matylda Sierakowska

Zakład Pielęgniarstwa Ogólnego

AMB

Matylda Sierakowska

BADANIE FIZYKALNE

KOŚCI, STAWÓW

I MIĘŚNI

BUDOWA I CZYNNO

ŚĆ

KOŚCI, MIĘŚNI I STAWÓW

Szkielet kostny stanowi ochronę dla

narządów wewnętrznych oraz wzmacnia i
podtrzymuje wszystkie kończyny.

Obecność stawów w kończynach i kręgosłupie
umożliwia wykonywanie ruchów w strukturach,
które w przeciwnym razie byłyby sztywne.

BUDOWA I CZYNNO

ŚĆ

KOŚCI, MIĘŚNI I STAWÓW

Chrząstki położone pomiędzy strukturami

kostnymi i stawami amortyzują siły wywierane

na stawy podczas ruchów.

Siła stawów wzmacniana jest przez więzadła,

które są wbudowane w torebkę stawową lub

położone niezależnie od niej.

Ruchy stawów powstają na skutek skurczu

przebiegających w ich okolicy mięśni.

BUDOWA I CZYNNOŚĆ

KOŚCI

Kości długie są puste w środku, na powierzchni posiadają

warstwę kości zbitej ułożonej w płaskie blaszki, a głębiej w

koncentryczne okręgi poprzecinane podłużnymi przewodami

(kanałami Haversa).

Środkowa jama kości długich zawiera szpik kostny.

Końcowe odcinki kości długich tworzy siatka kości

gąbczastej, w której znajduje się szpik wraz z

podścieliskiem.

W przestrzeniach pomiędzy blaszkami układają się

osteocyty.

BUDOWA I CZYNNOŚĆ

KOŚCI

Powstawanie kości jest kontrolowane przez osteoblasty a

jej niszczenie przez osteoklasty.

Osteocyty wywodzą się z osteoblastów, odpowiadają za

wymianę

wapnia

pomiędzy

kością

płynem

zewnątrzkomórkowym.

Kolagen, który jest wytwarzany przez osteoblasty i

fibroblasty tworzy znaczącą część macierzy kostnej.

Wapń w kościach występuje głównie w postaci

hydroksyapatytu. Wymiana wapnia pomiędzy kością a

płynem zewnątrzkomórkowym kontrolowana jest przez

parathormon

1,25-dwuhydroksywitaminę

1(kalcitrol).

BUDOWA I CZYNNOŚĆ

KOŚCI

Chrząstki składają się z grup zaokrąglonych

komórek (chondroblastów) osadzonych w
macierzy.

Wyróżnia się trzy główne

typy chrząstek

        - szklistą
        - sprężystą
        - włóknistą.

BUDOWA I CZYNNOŚĆ

KOŚCI

Chrząstka szklista znajduje się na stawowych

powierzchniach chrząstek stawowych - tworzy chrząstkę żeber,

krtani, tchawicy i oskrzeli. Wraz z wiekiem zawartość wody w

chrząstce obniża się, co w konsekwencji prowadzi do utraty

sprężystej sztywności, zmniejszenia siły i oporności.

Chrząstka sprężysta posiada koncentryczną sieć

elastycznych włókien, co daje jej znaczną giętkość. Występuje

w małżowinach usznych. Zbudowane z niej są również niektóre

chrząstki krtani.

Chrząstka włóknista w dominującej części jest zbudowana z

tkanki włóknistej i stanowi element ścięgien w miejscach ich

przyczepów do kości (włókna Sharpey'a). Można ją spotkać

również w niektórych stawach.

BUDOWA I CZYNNOŚĆ

STAWY

wykonywane są swobodne ruchy

(

diarthrasis

) - staw z błoną maziową

- sztywne (

synarthrasis

) - staw nieruchomy

- wykonywane są ograniczone ruch
(

amphiartrasis

) - połączenie chrząstkowe.

BUDOWA I CZYNNOŚĆ

STAWY

W stawach typu diarthrasis pomiędzy kośćmi istnieje

przestrzeń umożliwiająca wykonywanie ruchów jednej kości

względem drugiej (ruch kulki w panewce, ruch zawiasowy).

Staw z błoną maziową jest otoczony przez kolagenową

torebkę przyczepioną do kości w pewnej odległości od

stawu. Wewnętrzna powierzchnia torebki jest wyścielona

błoną wytwarzającą płyn. Więzadła łączą sąsiadujące kości.

Płyn maziowy odżywia chrząstkę stawową oraz "smaruje"

powierzchnie stawów.

BUDOWA I CZYNNOŚĆ

STAWY

Szwy czaszki są nieruchomymi stawami typu

synarthrasis

gdzie

brzegi

kostne

są

połączone tkanką włóknistą.

Stawy czasowo sztywne (chrząstkozrost)

spotyka się w punktach wzrostu kości długich,
gdzie

występują

postaci

chrząstki

nasadowej.

BUDOWA I CZYNNOŚĆ

STAWY

Stawy typu amphiartrasis są stawami

trwałymi

np. krążek międzykręgowy kręgosłupa.

Zewnętrzna warstwa gęstych, koncentrycznych

włókien kolagenu, czyli pierścień włóknisty,
otacza rdzeń z uwodnionej tkanki zbitej
nazywanej jądrem miażdżystym.

BUDOWA I CZYNNOŚĆ

MIĘŚNIE

Neuron ruchowy unerwia 100-1000 włókien

mięśniowych.

Wewnątrz włókien mięśniowych występuje powtarzająca

się anatomiczna struktura - sarkomer - składająca się z:

    -  cienkich włókienek zbudowanych z aktyny
    -  grubych włókienek zbudowanych z miozyny.

        Podczas  skurczu  i  rozkurczu  mięśnia  cienkie  i  grube

włókienka mięśniowe poruszają się wzajemnie w

stosunku do siebie.

BUDOWA I CZYNNOŚĆ

MIĘŚNIE

Włókna mięśniowe podzielone są na szybko i wolno

drgające (typu I i II).

Wolno kurczące się jednostki ruchowe są unerwione

przez wolno przewodzące włókna nerwowe z niskim progiem

i małą częstością pobudzeń.

Szybko kurczące się jednostki ruchowe są unerwione

przez aksony szybko przewodzące, mające wysoki próg.

Mięśnie wolno drgające posiadają dużo mioglobiny, co daje

im czerwonawy wygląd.

Mięśnie wolno drgające wytwarzają energię na drodze

przemian tlenowych, odporne są na zmęczenie.

Mięśnie szybko drgające zdobywają energię na drodze

glikolizy, męczą się szybko.

OBJAWY CHORÓB KO

Ból

Ból kości jest bardzo przykry i męczący:
    - ogniskowy - w przypadku obecności guza
      kości lub infekcji
    - rozlany - w uogólnionych chorobach (np. w
      osteoporozie)
    - ostry i przeszywający – spowodowany
      złamaniem, nasila się przy ruchach i
      ustępuje w spoczynku.

PRZYCZYNY BÓLÓW KOSTNYCH

Ból zlokalizowany

. Złamanie lub uraz
. Infekcja
. Nowotwór złośliwy
. Choroba Pageta
. Kostniak kostninowy

Ból rozlany

. Nowotwór Złośliwy
. Choroba Pageta
. Osteomalacja
. Osteoporoza
. Metaboliczne choroby kości

PODSTAWOWE ZASADY

BADANIA KOŚCI

Niezależnie, którą część ciała badamy, należy

upewnić się, że jest ona odpowiednio odsłonięta a

pacjent jest w wygodnej pozycji.

Oceń:
    - czy są obecne jakieś nieprawidłowe zagięcia
    - czy kończyna jest skrócona.

    Szukaj tkliwości uciskowej przez delikatne badanie

palpacyjne tych części kości, które leżą blisko

powierzchni skóry.

OBJAWY CHORÓB STAWÓW

BÓL, OBRZĘK, TRZESZCZENIE, UNIERUCHOMIENIE.

Ból

W chorobach reumatycznych ból jest zwykle podstawową

dolegliwością.

Ważne jest ustalenie:
-   umiejscowienia i nasilenia bólu
-   czy jest on ostry czy przewlekły
-   jak zmienia się po odpoczynku i w czasie aktywności
-   czy pojawia się przy wykonywaniu szczególnego
     rodzaju zakresu ruchów.

BÓL PRZENIESIONY

Segmenty, do których przenoszony jest ból (sklerotomy)
różnią się w pewnym stopniu od jego skórnej lokalizacji - w

rezultacie, głęboki ból może być odczuwany w miejscu nieco

oddalonym od struktury, której dotyczy.

Ból pochodzący z okolicy kręgosłupa może być bólem

przeniesionym.

Nieprawidłowa czynność górnej części odcinka szyjnego

kręgosłupa może powodować ból okolicy potylicznej.

Zaburzenia dolnej części kręgosłupa lędźwiowego mogą

powodować ból w górnej części okolicy lędźwiowej pleców -

tylne więzadło podłużne kręgosłupa jest unerwione przez

nerwy lędźwiowe górne.

NASILENIE BÓLU STAWOWEGO

przewlekły ból z okresowymi zaostrzeniami

– choroba

zwyrodnieniowa stawów oraz reumatoidalne zapalenie stawów

-

bardzo ostry ból stawu

- septyczne zapalenie stawów lub dna

moczanowa.

Choroby zapalne stawów mają tendencję do powodowania

bólu po przebudzeniu się. Do poprawy dochodzi podczas większej

aktywności ruchowej i bóle ponownie nawracają przy odpoczynku.

Choroby mechaniczne stawów (np. spowodowane chorobą

zwyrodnieniową stawów) powodują dolegliwości bólowe, które

nasilają się podczas dnia, szczególnie przy aktywności ruchowej.

PRZYCZYNY BÓLÓW STAWÓW

Zapalne:



reumatoidalne zapalenie stawów,



zesztywniające zapalenie stawów

kręgosłupa.

Mechaniczne:



choroba zwyrodnieniowa stawów.

Infekcyjne:



ropne,



gruźlicze,



brucelloza.

Urazowe.

OBRZĘK

TRZESZCZENIE

UNIERUCHOMIENIE

Jeżeli pacjent zauważył

obrzęk stawu

, ustal:

         - kiedy obrzęk się pojawił,
         - czy jest połączony z bólem
         - czy ból zmienia swoje nasilenie.

   "Halaśliwy" staw niekoniecznie jest zjawiskiem patologicznym.

Trzeszczenie

jest zgrzytliwym odgłosem lub odczuciem; może

mieć zarówno cechy słuchowe, jak i dotykowe.

Drobne trzeszczenia są łatwiej wyczuwalne niż słyszalne.

Trzeszczenia będące wynikiem zaawansowanej destrukcji dużego

stawu (np. biodra) są lepiej słyszalne.

Unieruchomienie

- staw blokuje się, gdy przemieszczony materiał

dostaje się między powierzchnie stawowe, szczególnie w przypadku

zniszczenia chrząstek stawu kolanowego.

PODSTAWOWE ZASADY BADANIA

STAWÓW

oglądanie

Objawy, których szuka się poprzez oglądanie

to:

obrzmienie

deformacje stawów

zmiany zlokalizowane ponad skórą

wygląd okolicznych struktur

OBRZĘK STAWU

Przyczynami obrzmienia stawów są:

- wysięk
- pogrubienie maziówki i brzegów kostnych

stawu.

Różnicowanie tych stanów przeprowadza się za pomocą

badania palpacyjnego.

Jeżeli podejrzewasz obrzęk stawu, porównaj go ze stawem

drugiej kończyny.

Zwróć szczególną uwagę czy obrzęk dotyczy samego

stawu, czy struktur położonych w jego okolicy.

DEFORMACJ

STAW

ÓW

Deformacja stawu jest skutkiem nieliniowego

ustawienia kości tworzących staw lub wynikiem

przebudowy

stosunków

pomiędzy

powierzchniami stawowymi:

      -  odchylenie części położonej dystalnie w stosunku
         do stawu od linii środkowej ciała nazywane jest

koślawością

- odchylenie w kierunku do linii środkowej ciała
nazywane jest

szpotawością.

     W przypadku deformacji należy ustalić, czy jest ona
     nieruchoma czy  ruchoma.

DEFORMACJE STAWÓW

Częściowa utrata kontaktu pomiędzy powierzchniami

stawowymi

nazywana

jest

podwichnięciem

zaś

całkowita

zwichnięciem

Chociaż są one zwykle pourazowe, spotykane są

również w chorobach zapalnych stawów, szczególnie w

reumatoidalnym zapaleniu stawów.

Deformacje stawów śródręczno-paliczkowych

i międzypaliczkowych w RZS:
- palec typu "

łabędzia szyja

- palec typu "

butonierka

- palec "

młotkowaty

ZMIANY SKÓRNE

ZMIANY

OKOLICZNYCH

STRUKTUR

ZMIANY SKÓRNE

Należy zbadać skórę nad stawem dla oceny jego:

        - ocieplenia
        - zabarwienia.
          Zaczerwienienie skóry  nad  stawem  pozwala  myśleć  o  ostrej reakcji

zapalnej w stawie (np. w dnie moczanowej).

ZMIANY OKOLICZNYCH STRUKTUR

Najbardziej uderzającą zmianą tkanek zlokalizowanych w pobliżu

chorego stawu są zaniki mięśni.

Oceń masę mięśniową powyżej i poniżej chorego stawu, porównując ze

stroną przeciwną.

Zanik mięśnia czworogłowego zwraca szczególną uwagę w

poważnych chorobach stawu kolanowego.

PODSTAWOWE ZASADY BADANIA

STAWÓW

- obmacywanie

Podczas obmacywania stawów, oceń cechy obrzęku. Zwróć

uwagę czy występuje tkliwość uciskowa i czy staw jest

ocieplony.

  Obrzęk - ocena konsystencji obrzęku:
         -    obrzęk twardy  - sugeruje deformacje kostne wtórne do
             zapalenia kostno stawowego,
         -    obrzęk lekko gąbczasty lub bagnisty – sugeruje
              pogrubienie maziówki i często występuje w
              reumatoidalnym zapaleniu stawów.
     Obrzmienie może również dotyczyć tkanek położonych w  pobliżu

chorego stawu.

Oceń konsystencję tkanek: miękkie, zmienne obrzmienia

sugerują powiększenie kaletek; twardsze obrzęki występują w

reumatoidalnym zapaleniu stawów i dnie moczanowej.

TKLIWOŚĆ UCISKOWA

Ostrożnie obmacuj brzeg stawu i okoliczne tkanki razem z

otaczającymi więzadłami i ścięgnami.

     Celem jest wykrycie:
       - tkliwości uciskowej w stawie lub na zewnątrz stawu
       - określenie czy jest ona lokalna, czy uogólniona.

          W  przypadku  ostrego  stanu  zapalnego  stawu  jest  on  w

całości tkliwy.

W przypadku zaburzenia pojedynczej chrząstki kolana,

tkliwość będzie ograniczona do brzegu chrząstki.

W chorobie zwyrodnieniowej stawów wyczuwa się tkliwość w

strukturach przylegających do stawu.

Tkliwość zlokalizowana w pobliżu stawu może wynikać z

pierwotnej patologii rozwijającej się w kości (np. zapalenie

szpiku kostnego) lub w pochewce ścięgna (np. zapalenie

pochewki ścięgnistej De Quervaina).

TEMPERATURA

W przypadku małych stawów, na przykład

stawów palców, oceń temperaturę za pomocą

czubków swoich palców, porównując temperaturę

z temperaturą zdrowych stawów tej samej lub

drugiej dłoni.

W przypadku większych stawów, na przykład

stawów kolanowych, potrzyj grzbiet swojej dłoni

wzdłuż stawu i porównaj temperaturę z

temperaturą stawu drugiej kończyny.

Jeżeli staw po drugiej stronie jest również

zmieniony chorobowo, dla oceny temperatury

przesuń dłoń powyżej i poniżej brzegu stawu.

RUCHY STAWÓW

Oceń, czy występuje jakieś ograniczenie bólowe ruchów lub

niestabilność w stawie.

Dla oceny zakresu ruchów rozpocznij od ułożenia stawów w

pozycji neutralnej:

     - kończyna dolna - wyprost kończyny ze zgięciem grzbietowym
   stopy do 90°,
     - kończyna górna - położenie pomiędzy pronacją a supinacją z
    ramieniem zgiętym do 90° w stawach łokciowych.

Ruch w stawie

może być:

         - czynny - wykonywany przez pacjenta – badanie kręgosłupa
         - bierny - wykonywany przez badającego - badanie kończyn.
     Ograniczenie ruchów czynnych w porównaniu z ograniczeniem

ruchów biernych wynika zwykle z osłabienia mięśni.

OBJAWY CHORÓB MIĘŚNI

BÓL I SZTYWNOŚĆ, OSŁABIENIE, WYNISZCZENIE,

NIEPRAWIDŁOWE RUCHY SAMOISTNE I SKURCZE.

Ból i sztywność

Bóle mięśni są zwykle głębokie, stałe i trudne do

zlokalizowania.

Spowodowane miejscową chorobą mięśnia - nasilają się w

czasie skurczu i zmniejszają podczas odpoczynku.

Jeżeli chory w większym stopniu uskarża się na sztywność

(szczególnie dotyczącą kończyn dolnych) niż ból - należy wziąć

pod uwagę możliwość występowania spastyczności wywołanej

uszkodzeniem górnego neuronu ruchowego.

OBJAWY CHORÓB MIĘŚNI

Osłabienie

Skargi dotyczące uogólnionego osłabienia mięśni są częściej

zgłaszane przez neurotycznych chorych, niż przez chorych z

faktycznymi zaburzeniami neurologicznymi.

Skargi na osłabienie proksymalne sugerują możliwość

istnienia

pierwotnej

choroby

mięśni

(np.

zapalenia

wielomięśniowego lub miopatii).

Skargi na osłabienie dystalne są częściej neuropatyczne. Jeżeli

osłabienie waha się nieregularnie i szczególnie nasila podczas

aktywności ruchowej, należy wziąć pod uwagę możliwość

wystąpienia miastenii.

OBJAWY CHORÓB MIĘŚNI

Wyniszczenie i pęczkowe drgania mięśni

Jeżeli chory opisuje drgania mięśni, upewnij

się czy ruchy te pochodzą z kilku różnych
mięśni czy tylko z jednego obszaru, najczęściej
z łydki.

Skurcze

Skurcze mają rzadko znaczenie patologiczne.

Są zwykle ograniczone do łydek i mogą być
wyzwolone przez silny skurcz mięśni.

PRZYCZYNY BÓLÓW MIĘŚNI

Zapalne:

zapalenie wielomięśniowe,

zapalenie skórno-mięśniowe

Infekcyjne:

ropne,

wągrzyca.

Urazowe.

Zespól bólu wielomięśniowego.

. Neuropatyczne

np. zespól Guillaina-Barrego

PODSTAWOWE ZASADY BADANIA

MIĘŚNI

Ocena zawiera: oglądanie, badanie palpacyjne,
ocenę siły mięśni.

Oglądanie

Należy szukać obecności zaników mięśniowych,

objawów obecności nieprawidłowej masy
mięśniowej i samoistnych skurczów.

ZANIKI MIĘŚNI

Uderzający zanik mięśni może towarzyszyć chorobie stawów

(np. zaniki drobnych stawów dłoni w RZS i zanik mięśnia

czworogłowego w artropatii stawu kolanowego).

Jeżeli nie ma jednoznacznej choroby stawów, zaniki (inne niż

spowodowane przez znaczny ubytek masy ciała) są wynikiem

pierwotnej choroby mięśni lub choroby unerwiającego

mięsień neuronu.

Należy uwzględnić wiek i zawód wykonywany przez pacjenta.
Niewielkie wyszczuplenie mięśni dłoni występuje u ludzi

starszych, lecz nie jest połączone z osłabieniem ich siły.

Jeżeli podejrzewasz zaniki jednej kończyny, zmierz obwody

na podejrzanej kończynie i porównaj z drugą.

ZWIĘKSZONA MASA MIĘŚNIOWA

Zwiększona masa mięśniowa występuje:

- zwykle u mężczyzn - obsesja pacjenta

       dotycząca jego siły,
-      hipertrofia - we wrodzonej miotomii,
-      pseudohipertofia - zwiększenie zawartości tkanki
       tłuszczowej (obserwuje się osłabienie mięśnia) –
        charakterystyczna w przypadkach niektórych
        dystrofii mięśniowych (np. w dystrofii Duchenne'a).

SKURCZE SAMOISTNE

W poszukiwaniu skurczów samoistnych należy całkowicie

uwidocznić mięsień. Upewnij się, że pacjent jest rozgrzany

i odprężony. Drżenie wywołane zimnem może być trudne

do odróżnienia od drżenia pęczkowego mięśni.

Ruchy samoistne

mogą występować przy uszkodzeniu

zarówno górnego, jak i dolnego neuronu ruchowego:

- przy uszkodzeniu

górnego neuronu ruchowego

(na

poziomie rdzenia kręgowego) można stwierdzić w

kończynach dolnych zarówno skurcze zginaczy, jak i

prostowników stawu biodrowego i kolanowego.

Ruchy mogą występować samoistnie lub zostać wywołane

próbami poruszania się pacjenta i często są bolesne.

SKURCZE SAMOISTNE

przy

uszkodzeniu

dolnego neuronu ruchowego

występuje

       epizodyczne drganie mięśni, które może być prawie
       niewidoczne w małych mięśniach.
        Może  być  też  ono  spotykane  u  osób  zdrowych.  Drżenie  pęczkowe

jest przemijające.

Szczególnie ważne jest określenie, czy

drżenie pęczkowe

    -  jest ograniczone do pojedynczego mięśnia – choroba
       szyjnych korzeni nerwowych lub może być zjawiskiem
       fizjologicznym (szczególnie jeśli jest ograniczone do łydki),
    - czy jest bardziej rozprzestrzenione - sugeruje rozpoznanie
      choroby neuronu ruchowego.

BADANIE PALPACYJNE MIĘŚNI

Badanie palpacyjne mięśni ma ograniczoną wartość.

W przebiegu zakażenia lub stanu zapalnego

mięśnia będzie on prawdopodobnie tkliwy uciskowo.

Większość miopatii powoduje bolesność.

Tkliwość uciskowa

mięśni może występować w

zaburzeniach

neurogennych,

(np.

obwodowa

neuropatia z niedoboru tiaminy -witaminy B1, może

prowadzić do znacznej tkliwości mięśni łydki).

TESTY SIŁY MIĘŚNIOWEJ

Podczas badania i rejestrowania siły mięśni należy brać pod uwagę:

płeć, wiek, budowę pacjenta

    Jeśli mięsień lub poruszane stawy są bolesne, wówczas siła mięśni będzie adekwatnie osłabiona.
     Rodzaj osłabienia siły mięśni jest szczególnie ważny w ustalaniu rozpoznania neurologicznego.

    Ustal czy osłabienie siły mięśni jest:
        - uogólnione
        - czy dotyczy przeważnie dystalnych czy proksymalnych części
          kończyny
        - czy jego rozmieszczenie jest zgodne z przebiegiem nerwów
         obwodowych lub korzeni nerwowych.

STAW SKRONIOWO-

UCHWOWY

Poleć pacjentowi aby otworzył i zamknął usta. W przypadku

zwichnięcia

stawów

skroniowo-żuchwowych

może

występować wyraźny ruch z boku na bok.

Następnie zbadaj palpacyjnie brzegi stawu poprzez

umieszczenie swoich palców bezpośrednio z przodu i poniżej

skrawka ucha.

Podczas gdy pacjent ma otwarte usta zbadaj palpacyjnie

żuchwę i oceń jak porusza się do przodu i w dół.

W dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego torebka

stawowa jest tkliwa a żucie sprawia ból.

Uogólnione zaburzenia zapalne stawów rzadko obejmują ten

staw

BADANIE KRĘGOSŁUPA

Kiedy pacjent jest już rozebrany poleć mu, aby stanął prosto.

Oceń wygląd całego kręgosłupa zanim przystąpisz do badania

jego części składowych.

Pogłębione zgięcie jest zwane kifozą, pogłębiony wyprost jest

określany jako lordoza a krzywizna boczna jako skolioza.

Skolioza jest najbardziej widoczna kiedy pacjent jest zgięty do

przodu.

     Garb odnosi się do odcinkowego zniekształcenia zgięciowego.

     Na każdym poziomie kręgosłupa rozpoczynaj od oglądania a

następnie badaj palpacyjnie tak, aby możliwe było

stwierdzenie tkliwości uciskowej.

Na końcu określ zakres ruchu i oceń czy jest on ograniczony

przez ból.

KREGOSŁUP SZYJNY

Badanie najlepiej przeprowadzać gdy pacjent znajduje się w pozycji

siedzącej. Zwróć uwagę na wszelkie zniekształcenia, następnie

zbadaj palpacyjnie wyrostki kręgowe.

Zbadaj czynne a następnie bierne ruchy.

W celu zbadania czynności zgięcia poleć pacjentowi, aby

doprowadził podbródek do klatki piersiowej a następnie, badając

wyprost, poleć aby odgiął głowę bardzo mocno do tylu. Obserwuj z

boku oba te ruchy.

Badając zgięcie w bok, stań z przodu lub z tylu pacjenta i poleć

mu, aby przywiódł ucho do ramienia, najpierw po jednej stronie a

następnie po drugiej.

Badając ruch obrotowy stań z przodu lub nad pacjentem,

polecając mu, aby spojrzał najpierw przez jedno ramię a następnie

przez drugie.

KREGOSŁUP SZYJNY

Zwróć uwagę czy którykolwiek z ruchów głowy

wywołuje ból miejscowy lub ból w kończynie górnej.

Powtarzanie ruchów, przy jednoczesnym delikatnym

uciskaniu szczytu czaszki, może wywołać ból lub
parestezje w ramieniu jeżeli obecne jest znacznego
stopnia zwężenie otworu międzykręgowego.

KRĘGOSŁUP PIERSIOWY

Pacjent siedzi z ramionami złożonymi na klatce piersiowej.

Poleć mu, aby wykonywał skręty na boki, tak daleko jak jest

to możliwe.

Zakres ruchu najlepiej można ocenić od góry.

Zmierz zakres rozszerzania się klatki piersiowej.

Powinien być wykonany ruch o zakresie przynajmniej 5 cm -

umożliwia to ocenę ruchomości połączeń żebrowo-

kręgowych.

Zbadaj palpacyjnie wyrostki kolczyste kręgów w celu

wykrycia

tkliwości

uciskowej

oceń

wszelkie

zniekształcenia.

KRĘGOSŁUP LĘDŹWIOWY

Badając kręgosłup lędźwiowy i sprawdzając czy istnieje tkliwość

uciskowa, oceń zakres ruchu.

Stojąc z boku pacjenta, poleć mu, aby dotknął swych palców u

stopy i chwycił wyprostowane kolana.

Oceń udział kręgosłupa lędźwiowego w zgięciu – oznakuj

kręgosłup w miejscu połączenia krzyżowo-lędźwiowego, 10 cm

powyżej i 5 cm poniżej tego punktu. Odległość powyżej połączenia

krzyżowo-lędźwiowego powinna zwiększyć się o 4 cm.

Oceń wyprost, stojąc z boku pacjenta.
W celu oceny zgięcia bocznego, stań za pacjentem i poleć mu,

aby przesuwał swoją dłoń w dół po zewnętrznej powierzchni

kończyny dolnej, najpierw po jednej stronie, a następnie po drugiej.

STAWY KRZYŻOWO-BIODROWE

Zbadaj palpacyjnie stawy, które leżą poniżej dołków

znajdujących się w dolnej okolicy lędźwiowej.

W celu sprawdzenia czy ruch w stawie jest

bolesny:

    -  mocno uciśnij środkową część kości krzyżowej gdy
       pacjent leży na brzuchu,
    -  silnie zegnij jedno biodro, wówczas gdy drugie jest
       utrzymane w pozycji wyprostowanej, gdy pacjent
       leży na plecach.

TESTY ROZCIĄGANIA NERWU

Cel: określenie czy istnieją objawy podrażnienia korzeni nerwowych,

zazwyczaj w następstwie wypadnięcia krążka międzykręgowego

w okolicy lędźwiowej.

Próba unoszenia prostej nogi

Podczas gdy pacjent leży na plecach, ostrożnie unieś wyprostowaną

w stawie biodrowym kończynę dolną. Prawidłowo możliwe jest zgięcie

80-90°.

W przypadku podrażnienia korzeni nerwowych na poziomie L4 lub

niżej, próba unoszenia prostej nogi wywołuje ból, gdy rozciągany jest

nerw kulszowy. Jeśli wówczas zegniemy grzbietowo stopę, ból nasila

się

(test Bragarda).

Po powrocie stopy do pozycji neutralnej zegnij kolano. Biodro może

teraz być zgięte. Ból pojawia się i nasila wraz z wykonywaniem

wyprostu w stawie kolanowym

(test Laseguea).

TESTY ROZCIĄGANIA NERWU

Próba rozciągania uda

Ułóż pacjenta w pozycji na brzuchu. Najpierw

zegnij jedno kolano. Jeśli to wywołuje ból,

wykonaj wyprost w stawie biodrowym.

Dodatni wynik próby

- ból pleców

promieniujący do przedniej części uda,

sugerujący podrażnienie drugiego, trzeciego lub

czwartego korzenia lędźwiowego po tej stronie.

PRZYCZYNY BÓLU PLECÓW



Powysiłkowe uszkodzenie mięśni i więzadeł.



Zwyrodnieniowy krążek miedzykręgowy.



Kręgozmyk.



Zapalenie stawów:

     - zapalenie kostno-stawowe
     - reumatoidalne zapalenie stawów
     - zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.



Infekcja kości:

- ropna
- gruźlica.



Uraz.



Guz.



Zapalenie kości i chrząstki.



Metaboliczna choroba kości.

BÓL PLECÓW

Pytania, które należy zadać:



Czy ból ograniczony jest do pleców, czy
promieniuje do kończyny dolnej lub górnej?



Czy ból nasila się przy kaszlu i kichaniu?



Czy ból rozpoczął się nagle, czy stopniowo
narastał?

BARK

Ruchy barku odbywają się zarówno w stawie panewkowo-

ramiennym, jak i w stawie łopatkowo-piersiowym.

OGLĄDANIE I PALPACJA

Obejrzyj zarys barku i struktur otaczających. Niewielki wysięk

w stawach barku jest trudny do wykrycia.

Przednie zwichnięcie objawia się przemieszczeniem barku do

przodu i w dół, co powoduje zmianę zarysu.

Złamanie obojczyka i przednie przemieszczenie stawu

mostkowo-obojczykowego są zwykle dobrze widoczne.

Zbadaj palpacyjnie bark i stawy mostkowo-obojczykowe w

poszukiwaniu tkliwości uciskowej.

RUCH STAWU

BARKU

Na ruch barku składają się głównie ruch w stawie panewkowo-

ramiennym i rotacja łopatki w poprzek klatki piersiowej.

Należy oceniać zgięcie i wyprost, obrót wewnętrzny i

zewnętrzny, przywodzenie i odwodzenie.

Oceniając odwodzenie ustabilizuj łopatkę swą wolną ręką, tak

aby zapewnić wykonanie pierwszych 90 ruchu przez staw

panewkowo-ramienny. Oceniaj najpierw bierny a następnie

czynny ruch.

Podczas odwodzenia zwróć szczególną uwagę czy występuje

ból. Czy ból jest obecny podczas całego ruchu, czy tylko przy

ruchu w szczególnym zakresie?

W unieruchomieniu barku na skutek stanu zapalnego tkanek

okołobarkowych ból współistnieje z ograniczeniem ruchomości

stawu panewkowo-ramiennego.

ŁOKIEĆ

Na łokieć składają się dwa stawy:



utworzony jest z kości ramiennej, promieniowej i
łokciowej,



łączy górny koniec kości promieniowej i łokciowej.

Ruch zginania i prostowania odbywa się w

pierwszym stawie i ma zakres około 150°.

Drugi staw umożliwia ruch obrotowy przedramienia

(nawracanie-odwracanie) o zakresie około 180°.

U mężczyzn przedramię jest tylko lekko odwodzone od

osi kości ramiennej. U kobiet możliwość odwodzenia jest
większa, tworząc kąt nośny około 15°.

ŁOKIEĆ

OGLĄDANIE I PALPACJA

Obejrzyj staw od tyłu, porównując jego ustawienie w linii z

drugim ramieniem.

Wysięk powoduje obrzmienie po jednej ze stron wyrostka

łokciowego. Obrzmienie kaletki wyrostka łokciowego może

nastąpić po urazie lub w przebiegu reumatoidalnego

zapalenia stawu.

Zbadaj palpacyjnie podskórny brzeg kości ramiennej, gdzie

często lokalizują się guzki reumatyczne.

     Kolejno należy zbadać nadkłykieć boczny i przyśrodkowy.

     Bezpośrednio wewnątrz nadkłykcia przyśrodkowego znajduje

się bruzda łokciowa, w której przebiega nerw łokciowy.

ŁOKIEĆ TENISISTY I ŁOKIEĆ

GRACZA W GOLFA

“Łokieć tenisisty" i łokieć gracza w golfa" - stan

zapalny prostownika i zginacza wywodzący się z tych
miejsc:

ból w okolicy łokcia, nasilający się przy silnym

prostowaniu

nadgarstka -

zapalenie prostownika

ból w okolicy łokcia, nasilający się przy silnym zginaniu
nadgarstka -

zapalenie zginacza.

ŁOKIEĆ -

RUCH STAWU

Całkowity zakres ruchu, zgięcia i wyprostu łokcia wynosi około 150°.

Odwracanie i nawracanie odbywają się w zakresie około 90°.

FUNKCJA MIĘŚNI

Zbadaj główne mięśnie związane ze zginaniem i prostowaniem łokcia,

łącznie z nawracaniem i odwracaniem.

Powszechne jest uszkodzenie korzenia nerwowego C6. Skutki tego

uszkodzenia mogą obejmować: mięsień dwugłowy,

     ramienno-promieniowy, mięsień odwracający, trójgłowy.

     W praktyce, dominujące jest osłabienie siły mięśnia trójgłowego z

osłabieniem lub zniesieniem odruchu z tego mięśnia. Utrata czucia

występuje w kciuku i palcu wskazującym.

PRZEDRAMI

I NADGARSTEK

BUDOWA I FUNKCJA

Na ruchy nadgarstka składają się:
        zgięcie,
        wyprost
        odchylenie łokciowe
        odchylenie promieniowe.
       Ruchy  zgięcie-wyprost  palców  odbywają  się  zarówno  w

stawach

śródręczno-paliczkowych,

jak

międzypaliczkowych.

OGLĄDANIE I PALPACJA

Porównaj rozmiary obu przedramion pamiętając, że

dominujące przedramię jest zazwyczaj dłuższe.

Porównaj oba nadgarstki oceniając ich rozmiary i

poszukując obrzmienia lub odchylenia.

PRZEDRAMI

I NADGARSTEK

RUCHY STAWU

Rozpoczynając od pozycji neutralnej zbadaj zginanie

nadgarstka (około 90°) a następnie wyprost (około 70°).

Porównania stopnia zginania grzbietowego obydwu

nadgarstków najlepiej dokonać poprzez polecenie pacjentowi, aby

docisnął dłonie jedną do drugiej podczas unoszenia łokci, tak aby

przedramiona były w linii prostej.

Zakres zginania dłoniowego może być porównany poprzez

dociskanie do siebie grzbietów dłoni.

Oceń łokciowe (55°) i promieniowe (20°) odchylenie

nadgarstka.

PRZEDRAMI

I NADGARSTEK

FUNKCJA MIĘŚNI

Należy zbadać mięśnie poruszające nadgarstek, długie

zginacze i prostowniki palców.

Uszkodzenie korzenia C7 wyraża się zaburzeniem funkcji

mięśnia trójgłowego wraz z upośledzeniem prostowania

nadgarstka i palców.

Osłabiony może być odruch z mięśnia trójgłowego a czucie

ponad palcem środkowym jest zniesione.

Porażenie promieniowe najczęściej jest skutkiem

uszkodzenia nerwu w bruździe nerwu promieniowego.

DŁOŃ

BUDOWA I FUNKCJA

Stawy śródręczno-paliczkowe umożliwiają ruchy odwodzenia i

przywodzenia gdy palce są wyprostowane.

Odwodzenie kciuka polega na oddalaniu go od płaszczyzny dłoni,

a przywodzenie na przybliżaniu go w kierunku dłoni.

Ruch wyprostu kciuka odbywa się w kierunku promieniowym, a

zgięcia w kierunku łokciowym.

Ustawienie kciuka w opozycji następuje wówczas, gdy jego

dłoniowa powierzchnia styka się z piątym palcem.

     Małe mięśnie dłoni kontrolują drobne ruchy kciuka i palców.
     Kłębik składa się z mięśni:
       - odwodziciel najmniejszy palców,
       - zginacz najmniejszy palców
       - przeciwstawiacz najmniejszy palców.

STAWY DŁONI

OGLĄDANIE I PALPACJA

Dobrym sposobem badania funkcji stawów i mięśni dłoni jest

polecenie pacjentowi aby usiadł naprzeciw z dłońmi

rozłożonymi na płaskiej powierzchni.

     Oceń wzrokowo:
      - czy są oznaki zniekształcenia stawu
      - czy zniekształcenie jest uogólnione czy ogniskowe (jeśli jest
        ogniskowe, czy zajęte są szczególne stawy?)

     Podczas oglądania stawów oceń stan skóry, paznokci  - czy

są zniekształcone?

Następnie odwróć dłoń, aby umożliwić obejrzenie powierzchni

dłoniowej. Czy pojawiły się tutaj oznaki zgrubienia ścięgna?

Dokładnie zbadaj stawy. Czy występuje tkliwość uciskowa

stawów? Oceń rodzaj jakiegokolwiek obrzmienia. Czy

wyczuwasz jakiekolwiek guzki wzdłuż pochewek ścięgien?

DŁOŃ

We wczesnym okresie reumatoidalnego zapalenia stawów obecne jest

lekkie obrzmienie proksymalnych stawów międzypaliczkowych połączone z

tkliwością uciskową.

W późnym okresie choroby występują znaczne zniekształcenia

połączone z zanikami małych mięśni.

Jeśli zmiany obejmują głównie dystalne stawy międzypaliczkowe, dokładnie

obejrzyj paznokcie poszukując objawów sugerujących łuszczycę.

Powstanie guzków na ścięgnie zginacza może prowadzić do uwięźnięcia

ścięgna w miejscowo zwężonej pochewce. Skutkiem tego jest palec

spustowy, będący zgięciowym zniekształceniem, w którym palec może

zostać wyprostowany tylko przy użyciu siły.

DŁOŃ

W chorobie zwyrodnieniowej stawów, typowe jest

występowanie guzków (guzki Heberdena) ponad
dystalnymi stawami międzypaliczkowymi, ale widoczne
są

one

także

ponad

proksymalnymi

stawami

międzypaliczkowymi (guzki Boucharda).

Choroba zwyrodnieniowa stawów zazwyczaj

obejmuje staw nadgarstkowo śródręczny kciuka w
połączeniu ze zmianami w dystalnych stawach
międzypaliczkowych - kwadratowa ręka.

DŁOŃ - MIĘŚNIE

OGLĄDANIE

Najpierw obejrzyj grzbiet dłoni. W tej pozycji wszystkie widoczne

mięśnie są unerwiane przez nerw łokciowy.

U starszych ludzi masa mięśni dłoni zmniejsza się, ale nie towarzyszy

temu osłabienie ich siły.

Zanik mięśni powoduje powstanie rowków pomiędzy ścięgnami

prostownika, pogłębienie zagłębienia pomiędzy kciukiem i palcem

wskazującym oraz zmniejszenie wypukłości kłębika.

Sprawdź czy obecne jest drganie pęczkowe mięśni.

DŁON – POWIERZCHNIA

DŁONIOWA

Odwróć dłoń i obejrzyj powierzchnię dłoniową.

Dokonaj oceny masy mięśni unerwianych przez nerw
pośrodkawy - zbadaj kłęb kciuka.

Należy ustalić, czy występują jakieś zaniki małych

mięśni, czy są one obustronne, czy jednostronne.

Jeśli zanik jest jednostronny, sprawdź czy jest

uogólniony, czy ograniczony do okolic unerwianych
przez nerw pośrodkawy lub łokciowy.

STAW BIODROWY

BUDOWA I FUNKCJA

Staw biodrowy jest stawem panewkowym umożliwiającym:
       - zginanie,
       - prostowanie,
       - odwodzenie,
       - przywodzenie
       - rotację wewnętrzną i zewnętrzną.

Szyjka kości udowej tworzy z trzonem kąt około 130°.

     Mięśnie poruszające staw biodrowy mogą mieć dodatkowo udział

w ruchach kręgosłupa i kolana.

STAW BIODROWY

OGLĄDANIE I PALPACJA

Aby badanie stawów biodrowych było zadowalające pacjent

powinien być ubrany tylko w slipy.

Na początku badania pacjent stoi.
Oceń wzrokowo czy istnieją cechy skrócenia jednej z kończyn.

Przy nierównej długości kończyn kompensację umożliwia

postawa skoliotyczna lub zgięcie kończyny.

Zniekształcenie odwiedzeniowe jest kompensowane przez

zgięcie

kolana

tej

stronie,

zniekształcenie

przywiedzeniowe przez zgięcie przeciwległego.

Zniekształcenie zgięciowe jest kompensowane poprzez

pogłębienie lordozy kolana.

STAW BIODROWY

INTEGRALNOŚĆ STAWU BIODROWEGO

Podczas gdy pacjent stoi, oceń integralność całego

stawu biodrowego i otaczających go mięśni przez
polecenie pacjentowi, aby stanął najpierw na jednej
nodze, a następnie na drugiej (

test Trendelenberga

Prawidłowo, podczas gdy uniesiona jest stopa, miednica

po  tej  samej  stronie  przechyla  się  w  górę.  Jeśli  istnieje
nieprawidłowość  stawu  biodrowego  lub  osłabienie
aktywności  mięśni  po  drugiej  stronie,  miednica  obniża
się.

STAW BIODROWY

     W kolejnej fazie badania pacjent powinien leżeć płasko.

    Określ, czy grzebienie biodrowe mogą być ustawione w takiej

samej poziomej pozycji, pod kątem prostym w stosunku do

kręgosłupa. Jeśli nie jest to możliwe, istnieje przywiedzeniowe

lub odwiedzeniowe zniekształcenie jednego z bioder.

Pamiętaj, że zniekształcenie zgięciowe biodra może być

niewidoczne kiedy pacjent leży płasko na skutek

kompensacyjnej lordozy lędźwiowej.

W celu sprawdzenia tego zegnij maksymalnie przeciwległe

biodro, co eliminuje lordozę. Jeśli istnieje zniekształcenie

zgięciowe, objęta nim kończyna będzie zginać biodro (

test

Thomasa).

POMIAR DŁUGOŚCI KOŃCZYNY

Mierząc długość kończyny należy odróżniać jej rzeczywiste i

pozorne skrócenie.

  Upewnij się, że pozycja obu bioder podczas pomiaru jest podobna.

          Rzeczywiste  skrócenie  kończyny  stwierdza  się  mierząc

odległość pomiędzy kolcem biodrowym przednim górnym a

kostką przyśrodkową nogi. Jeśli jedna kończyna jest krótsza,

należy podejrzewać patologię wewnątrz lub wokół stawu

biodrowego po tej stronie.

Pozorne skrócenie ocenia się mierząc odległość od pępka do

kostki przyśrodkowej nogi. Różnica w tym przypadku, bez różnicy

w rzeczywistych długościach kończyn, wskazuje na boczne

przechylenie

miednicy,

najczęściej

spowodowane

zniekształceniem przywiedzeniowym biodra.

STAW BIODROWY

RUCH STAWU

Przystępując do pomiaru zakresu ruchów stawu biodrowego

upewnij się, że miednica jest ustabilizowana. W tym celu

trzymaj swą wolną rękę na kolcu biodrowyrn przednim górnym,

co pozwoli ci wykryć każdy ruch pacjenta.

Badając zgięcie zegnij kończynę tak, aby kolano było

przywiedzione do brzucha.

Wyprost najlepiej jest oceniać stojąc za pacjentem i

pociągając kończynę do tyłu aż do momentu, w którym

miednica zacznie się skręcać.

Odwodzenie jest oceniane poprzez odchylanie kończyny na

zewnątrz przy pomocy przeciwległej dłoni, ponownie do

momentu, w którym miednica zacznie się poruszać.

Rotację wewnętrzną i zewnętrzną bada się kiedy biodro i

kolano są zgięte pod kątem 90.

STAW BIODROWY

- BÓL

Przyczyny bólu biodra zmieniają się w zakresie częstości występowania wraz z wiekiem pacjenta.
Zapalenie kostno-stawowe często obejmuje staw biodrowy. Ból może być zarówno miejscowy, jak i

promieniujący. Ruchy stawu są jednocześnie ograniczone i bolesne. W zaawansowanych przypadkach

następuje skrócenie kończyny wraz z jej rotacją na zewnątrz.

Przyczyny bólu biodra

       Uraz:
     - zwichnięcie.
        Zapalenie stawu:
     - zapalenie kostno-stawowe,
     - reumatoidalne zapalenie stawów.
    Nadwichnięcie nasady kości udowej.
        Zapalenie kości i chrząstki (choroba Perthe'a).
        Zakażenie:
   - np. zapalenie szpiku.

KOLANO

BUDOWA I CZYNNOŚĆ

W stawie kolanowym możliwe jest wykonanie niewielkiej

rotacji, chociaż zasadniczo jest to staw zawiasowy.

Od przodu torebka stawowa utworzona jest przez ścięgno

mięśnia czworogłowego uda i rzepkę.

Z boku, jest ona wzmocniona przez więzadła oboczne

przyśrodkowe i boczne.

Wewnątrz stawu znajdują się więzadła krzyżowe przednie

i tylne przebiegające od piszczeli do odpowiednio bocznych i

przyśrodkowych kłykci kości udowej.

Torebka stawowa jest wyścielona przez błonę maziową, które

częściowo otacza więzadła krzyżowe.

KOLANO

Ruch zginania-prostowania wykonywany jest w tym

stawie w zakresie od 0° do 150°.

U niektórych osób występuje niewielkiego stopnia

wyprost. Po osiągnięciu całkowitego wyprostu, kość
udowa skręca się przyśrodkowo.

Za zgięcie odpowiadają więzadła podkolanowe a za

wyprost mięsień czworogławy uda.

KOLANO

OGLĄDANIE I PALPACJA

U stojącego pacjenta należy poszukiwać deformacji kolana:
         - kolana koślawego (kolano iksowate)
         - kolana szpotawego (pałąkowate nogi).

          Następnie  badanie  przeprowadza  się  gdy  pacjent  położy  się  na

plecach.

Masa mięśnia czworogłowego uda jest czułym wskaźnikiem

obecności patologii stawu kolanowego - zmierz obwód obu ud w

tym samym odstępie od brzegu stawu.

Zwróć uwagę czy obecny jest wysięk. Przy dużym wysięku,

obrzęk będzie sięgał od okolicy nadrzepkowej i w dół po obu

stronach rzepki.

Mniejsze wysięki można wykryć tylko badaniem palpacyjnym.

KOLANO

Sprawdź

balotowanie

: test uciskowy rzepki.

Lewą ręką wypchnij płyn z kieszonki nadrzepkowej a następnie

delikatnie przyciśnij rzepkę drugim i trzecim palcem prawej ręki

do kości udowej.

Jeżeli w stawie będzie znacząca ilość płynu, rzepka będzie

sprężynowała w kierunku palców.

W przypadku mniejszych

wysięków, szukaj objawu

wybrzuszania. Ponownie wyciśnij płyn z kieszonki nadrzepkowej

i jednocześnie przyciskaj rzepkę palcem wskazującym tej samej

ręki. Następnie delikatnie głaskaj powierzchnie pomiędzy rzepką

a kłykciami udowymi, najpierw z jednej, a później z drugiej strony.

Jeżeli wysięk jest obecny, z przeciwnej, w stosunku do głaskanej

strony, pojawia się

wybrzuszenie.

KOLANO

Zbadaj palpacyjnie staw i otaczające go struktury w

poszukiwaniu jakiejkolwiek tkliwości uciskowej i również

w celu oceny jakiegokolwiek obrzmienia.

RUCHY W STAWIE

Zbadaj zakres ruchów u pacjenta w pozycji leżącej.

Ruch zgięciowy osiąga około 150°. U niektórych osób

występuje niewielkiego stopnia wyprost.

Po zanotowaniu zakresu ruchów badaj staw pod kątem

występowania jakichkolwiek trzeszczeń.

Dodatkowo poruszaj rzepkę poprzecznie, na bok i

przyśrodkowo. Zwróć uwagę czy ruchy są bolesne lub czy

wywołują jakieś trzeszczenia?

KOLANO

STABILNOŚĆ

INTEGRALNOŚĆ WIĘZADEŁ OBOCZNYCH I KRZYŻOWYCH.

Aby sprawdzić

więzadła oboczne

, spróbuj odwieść i

przywieść kończynę dolną.

Dla oceny

więzadeł krzyżowych

wykonaj niewielkie zgięcie

w stawie, usiądź na stopie chorego (wcześniej uprzedź go o

tym i zapytaj o pozwolenie!) a następnie naprężaj dolną

część kończyny w kierunku do przodu i do tyłu. Jeżeli

którekolwiek więzadło jest rozluźnione, zauważysz nadmierną

ruchomość.

Uszkodzenie tych więzadeł jest prawie zawsze skutkiem

urazu.

PRZYCZYNY BÓLU KOLANA

Uraz:

   - złamanie,
   - zwichnięcie,
   - uszkodzenie więzadła,
   - uszkodzenie chrząstki.
   . Zapalenie stawu:
   - zapalenie kostno-stawowe,

- reumatoidalne zapalenie stawów.

. Martwica aseptyczna kostno-chrzęstna.
. Zakażenie:
- np. zapalenie szpiku.
. Guzy kości.
. Ból promieniujący
- np. z biodra.

KOLANO

CZYNNOŚĆ MIĘŚNI

Zbadaj mięśnie odpowiedzialne za wyprost i zgięcie kolana,

mięsień czworogłowy i tylną grupę mięśni uda. Zarówno

osłabienie siły, jak i zanik mięśnia czworogłowego mogą

towarzyszyć chorobie stawu kolanowego.

Jeśli staw kolanowy jest prawidłowy, jednostronne

osłabienie

siły

mięśnia

czworogłowego

sugeruje

neuropatię nerwu udowego lub zespół korzenia L3.

W zespole korzeniowym następuje osłabienie siły mięśnia

czworogłowego i przywodzicieli biodra połączone z

osłabieniem odruchu kolanowego i zmianą czucia

przyśrodkowej powierzchni uda i kolana.

STAW SKOKOWY I STOPA

BUDOWA I FUNKCJA

     Ruchy stawu skokowego są ograniczone do:
        wyprostu - zgięcie grzbietowe - 20°
        zgięcia - zgięcie podeszwowe - 50°.

    Odwracanie i nawracanie stopy są częściowo wykonywane

przez ruch stawów śródstopnych -20°.

Głównymi ruchami palców stopy są zgięcie grzbietowe i

zgięcie podeszwowe – 60°.

Głównymi mięśniami łydki są mięsień płaszczkowaty i

mięsień brzuchaty łydki.

STAW SKOKOWY I STOPA

OGLĄDANIE I PALPACJA

Aby ocenić liniowe ustawienie stawów okolicy podskokowej stopy,

należy spojrzeć na stawy skokowe stojącego pacjenta od przodu.

Podczas gdy pacjent stoi, oceń stopy szukając zniekształceń:



szpotawości - stopa odchylona do linii środkowej



koślawości - stopa odchylona od linii środkowej



czy łuk stopy jest pogłębiony, czy nieobecny?



czy występuje zniekształcenie lub obrzęk stawów

palców

stopy?

STAW SKOKOWY I STOPA

Zbadaj część podeszwową i grzbiet stopy, palpacyjnie brzegi

stawu skokowego. W artropatii zapalnej cały staw jest tkliwy i

wszystkim jego ruchom towarzyszy ból.

W powysiłkowym uszkodzeniu tkliwość jest zwykle ograniczona

do jednej okolicy, a ból pojawia się przy wykonywaniu określonego

ruchu.

W celu wykrycia tkliwości uciskowej w stawach śródstopno-

paliczkowych uciśnij każdy staw pomiędzy swoim kciukiem i

palcem.

Obmacaj piętę i ścięgno Achillesa. Jest ono dosyć powszechnym

miejscem umiejscowienia guzków reumatycznych.

Dla zbadania integralności ścięgna Achillesa, uciśnij łydkę

zaraz poniżej jej maksymalnego obwodu:

 ścięgno jest nienaruszone- stopa zgina się podeszwowo
 ścięgno jest zerwane - nie występuje żaden ruch.

ZNIEKSZTAŁCENIA STOPY



stopa płaska - podłużny łuk stopy zanika, czego konsekwencją jest

większy kontakt stopy z podłożem.



paluch koślawy - nieprawidłowe przywiedzenie palucha w stawie

sródstopno-paliczkowym - występuje głównie u kobiet.



palec młotkowaty - nadmierny wyprost w stawie śródstopno-

paliczkowym ze zgięciem w stawie międzypaliczkowym.



bolesne zgrubienie skóry (nagniotek) - ma skłonność do rozwijania

się

miejscach

ucisku

(np.

ponad

bliższymi

stawami

międzypaliczkowymi).

Pytania, które należy zadać
. Czy zniekształcenie jest obecne od urodzenia?
. Czy dotyczy ono obu stóp?
. Czy zniekształcenie jest skojarzone z bólem stawu lub tkliwością

uciskową?

Document Outline