Slajd 1

HISTORIA IDEI SOCJALNEJ W EUROPIE I W POLSCE

Okresy rozwoju idei socjalnej w Europie

Idee socjalne w starożytności (XII w. p.n.e. – V w. n.e.).

Idee socjalne w średniowieczu (V-XIV w.).

Idee socjalne w czasach nowożytnych (XV-XIX w.).

Idee socjalne w starożytności (XII w. p.n.e. – V w. n.e.)



O rozwoju idei socjalnej można mówić od początku

powstania

państw – miast

(polis), w których kształtowały się społeczeństwa,

hierarchizowały się stosunki społeczne i następował podział pracy.

Większość

polis

liczyła po kilka tysięcy mieszkańców, a nieliczne

tylko po kilkadziesiąt tysięcy. Głównym zajęciem okresu tworzenia

się miast było rybołówstwo, hodowla zwierząt domowych i uprawa

roli.



Czasom starożytnym towarzyszyły

wielkie podboje, powstania

niewolników,

przewroty

polityczne

związane

przewroty

polityczne

związane

ustanowieniem tyranii i powstania ludowe



Pierwsze

prawa

zdefiniowane zostały przez

Drakona

621 r.

p.n.e.

(tzw.

prawa drakońskie

), który spisał ustne dotychczas prawa

zwyczajowe. Cechowała ich duża surowość przejawiająca się w

wymierzaniu bardzo ciężkich kar, nawet za bardzo drobne

przestępstwa.



Wraz z powstaniem społeczeństw i podziałem pracy ujawniły się

pierwsze

kwestie

społeczne

migracje ludności w wyniku podboju

ich terytorium, ubóstwo dużej części mieszkańców miast, obszary

wiejskie podporządkowane miastom, kwestia utrzymania się ludzi

starszych po zakończeniu służby lub pracy, niewolnictwo,

prostytucja, choroby zakaźne, głód, krótki wiek życia, okrucieństwo i

agresja wobec ludzi.

HISTORIA IDEI SOCJALNEJ W EUROPIE I W POLSCE

Formy pomocy społecznej w starożytności:



W czasie świąt głoszono ideę równości i wspólnoty;



Panowie gościli swoich niewolników w domach,

obdarowywali ich jedzeniem i prezentami;



W czasie igrzysk i przedstawień rozrzucano pomiędzy

publiczność pieniądze i podarki;



Powstaje instytucja

klienteli

Była to opiekuńcza

zależność od zamożnych rodów, którzy dawali biednym

używaną odzież, wsparcie pieniężne lub jedzenie;



W I w. n.e. wprowadzono w Rzymie

alimenty

stanowiące państwowe zapomogi na dzieci dla biednych

rodziców (dla dziewcząt do 15 roku życia, a dla chłopców

do 18 lat);



Popularną

formą

wspomagania

Popularną

formą

wspomagania

plebsu

było

rozdawnictwo

zboża,

tzw.

rozdawnictwo

zboża,

tzw.

frumentacje

oraz

obdarowywanie winem, oliwkami i solą;



Popularyzowano potrzebę wyrzeczeń, która legła u

podstaw ascezy i społecznego porządku w myśli

chrześcijańskiej.

HISTORIA IDEI SOCJALNEJ W EUROPIE I W POLSCE

Idee socjalne w twórczości wielkich filozofów starożytności:



Protagoras

(480-410 r. p.n.e.)

– współtwórca zasady wspólnoty (idea braterstwa

wszystkich ludzi, działania na rzecz bliźnich) oraz wartości –

Miarą wszystkich rzeczy

jest człowiek

Człowiek uczestniczy w boskości dzięki

rozumow

i (to dzięki niemu wielbi

bogów, potrafi wyrażać siebie i tworzyć).



Hipokrates

(460-359

r. p.n.e.)

– twórca zasad etyki lekarskiej (nieszkodzenie

choremu –

Przysięga Hipokratesa

) i nauki o temperamentach.



Platon

(427-347 r. p.n.e.)

– autor dzieła „

Państwo”,

w którym pisał:

Państwo idealne,

państwo sprawiedliwe

;

; Sprawiedliwość to zajmowanie właściwego miejsca i jego

Sprawiedliwość to zajmowanie właściwego miejsca i jego

akceptacja we wspólnocie

;

; Społeczeństwo to wspólnota – bez własności prywatnej

Społeczeństwo to wspólnota – bez własności prywatnej

instytucji rodziny

;

; Człowiek powinien być przeciążony pracą dla innych ludzi.

Człowiek powinien być przeciążony pracą dla innych ludzi.



Diogenes z Synopy

(413-323 r. p.n.e.) –

głosił naukę o potrzebie wyrzeczenia się

dóbr materialnych i prowadzeniu życia zgodnego z naturą. Mieszkał w beczce

drewnianej. Głosił powszechną równość ludzi (w tym kobiet i niewolników) oraz

ogólnoludzkie braterstwo



Arystoteles

(384-322 r. p.n.e.)

–

głosił pogląd, że

Człowiek jest z natury istotą

społeczną

, a

społeczeństwo jest ważniejsze od jednostki.

Uważał on również, że:

Rodzina jest pierwszym związkiem i składnikiem elementarnym społeczeństwa, która

zaspokaja

podstawowe potrzeby człowieka

(zwiększanie się potrzeb doprowadziło do

powstania konieczności rozszerzenia współpracy i wymiany z innymi rodzinami. To

łączenie się doprowadziło do powstania osad, a te skupiając się doprowadziły do

powstania miasta – państwa). Zajmował się również migracją oraz anonimowością

życia w miastach.



Cyceron

(106-43 r. p.n.e.)

– twierdził, że: Rozum jest podstawą organizacji

społecznej, zaś uczucie – źródłem społecznego życia człowieka. Przeciwnik

jednowładztwa, które jest wrogiem demokracji.

Rodzina jest najmniejszym elementem

państwowości, jako podstawowa komórka społeczna.



Św. Augustyn

(354-430 r. n.e.)

– twórca

Państwa Bożego.

Głosił ideę równości,

wyzbycia się własności, zaś miłosierdzie winno wypływać z poczucia godności

bliźniego i wyzwalać pomoc, zapewniającą mu ludzki byt. Nakazywał cierpliwe

znoszenie krzywd w państwie ziemskim w imię przyszłej szczęśliwości. W historii

ludzkiej widział walkę porządków: państwa bożego uosabiającego wolność i równość

oraz państwa ziemskiego uosabiającego panowanie zła i grzechu.

HISTORIA IDEI SOCJALNEJ W EUROPIE I W POLSCE

IDEE SOCJALNE W ŚREDNIOWIECZU (V-XIV w.)



Dzieje średniowiecznej Europy rozpoczęły się na gruzach zachodniego

Cesarstwa Rzymskiego w 485 r. n.e.;



W 800 roku

Karol Wielki

- cesarz rzymski

–

Pater Europae

–

Ojciec

Europy

(742-814) zobowiązał instytucje kościelne, aby dziesięcinę

użytkowali na wspieranie ubogich, a ponadto wprowadził podatek dla

ubogich pobierany od notabli kościelnych i rycerstwa;



Reformy Karola Wielkiego

: zakładał szkoły diecezjalne i archidiecezjalne,

zakładał szkoły diecezjalne i archidiecezjalne,

kodyfikował zwyczajowe prawa germańskie, chrystianizował ziemie

przyłączone do cesarstwa, wprowadził jednolity system monetarny,

organizował handel ze Słowianami, wprowadził jednolity język urzędowy –

łacinę, zorganizował wielonarodową armię, dążył do zjednoczenia Europy.

Nazwa

Europa

została zaczerpnięta ze starożytności i oznaczała

„uniwersalizm

”. Po raz pierwszy słowo to wspomniane zostało w hymnie

Homera „

Do Appolina

” w określeniu do północnej części Grecji

(

str. 43 – K.

Głąbicka – Polityka społ. w

UE);



W ramach społeczeństwa feudalnego powstawał społeczny podział pracy.

Struktura społeczna średniowiecznych państw, to: feudalni właściciele

ziemscy, poddani chłopi, bogaci kupcy, lichwiarze, rzemieślnicy i biedota

miejska;



Powstają liczne fundacje dobroczynne niosące pomoc trędowatym,

biednym, chorym, niepełnosprawnym, ludziom dotkniętym zarazami.



Tomasz z Akwinu

(1225-1274)

–

filozof katolicki

– ugruntował etyczno-

religijne znaczenie jałmużny.

Służenie potrzebującym to wielka cnota życia

doczesnego

potrzebujących

uznawał:

zagubionych,

słabych,

potrzebujących

uznawał:

zagubionych,

słabych,

niepiśmiennych, opuszczonych, uciemiężonych, przestępców, grzeszników,

obcych, obdartych, głodnych, więźniów, bezdomnych, chorych.

HISTORIA IDEI SOCJALNEJ W EUROPIE I W POLSCE

c. d.

IDEE SOCJALNE W ŚREDNIOWIECZU (V-XIV w.)



W 1351 r. w Anglii

uchwalono

Statut pracowników

Uznawał on dawanie jałmużny i nakładał obowiązek pracy

w rejonach, gdzie brakowało rąk do pracy;



W średniowieczu główny ciężar opieki nad ubogimi

powierzony był Kościołowi, a fundusze na ten cel

pochodziły z

dziesięciny

. Przy klasztorach powstawały

Domy dla chorych i słabych, niewidomych, kalek i ludzi

starych;



Powstają

schroniska dla pielgrzymów i wędrowców

przytułki dla ubogich;



Rozwinęły się

Samodzielne domy pomocy społecznej

zwane

szpitalami

;



Powstają uniwersytety, w których kształci się przyszła elita

społeczeństw. Podstawowymi dyscyplinami nauczania były:

teologia,

gramatyka,

retoryka

logika.

Pierwsze

teologia,

gramatyka,

retoryka

logika.

Pierwsze

średniowieczne uniwersytety powstają w

Bolonii i Paryżu

Później powstają uniwersytety: Karola w Pradze (1348),

Jagielloński w Krakowie (1364), Wileński (1578), Wrocławski

(1702).

HISTORIA IDEI SOCJALNEJ W EUROPIE I W POLSCE

IDEE SOCJALNE W CZASACH NOWOŻYTNYCH (XV-XIX w.)



Na przełomie XV-XVI w. wyż demograficzny spowodował spadek płac realnych i wzrost

popytu na żywność.

Wzrasta poziom biedy i głodu

;



W związku z rozwojem miast, plagą staje się żebractwo. W 1522 r. w Norymberdze

wprowadzono

zakaz żebractwa

(wcześniej obowiązywał zakaz kościelny);



W Anglii próbowano rozwiązać problem żebractwa poprzez

opodatkowanie na rzecz

nędzarzy

oraz tworzenie miejsc pracy dla biednych;



W XV i XVI w. wprowadzono obowiązek pracy i zdobywania środków do życia

przez pracę;



W 1601 r. została wydana w Anglii

Ustawa o prawie ubogich

tzw.

Akt Elżbietański

który powoływał do życia

Domy Pracy Przymusowej

Miały one na celu dać ubogiemu

możliwość wyjścia ze stanu biedy poprzez możliwość zarobkowania. Pierwsze domy

pracy powstały w Anglii, następnie we Francji (Lyon), w Niderlandach i w Niemczech

(Brema, Lubeka, Hamburg);



W XVI w. tworzone są pierwsze

Domy Poprawy

. Tworzone one były z myślą o

zdemoralizowanych dzieciach (najczęściej przestępcach), które tam resocjalizowano.

Pierwszy

Dom Poprawy

powstał na polecenie króla Anglii Edwarda VI;



Wiek XVII był okresem plagi głodu, wojen i szalejącej zarazy. Pogłębiła się nędza ludzi.

Cala społeczność objęta została działaniem produkcyjnym, by żyć z własnej pracy.

Najprostszą drogą stała się

manufaktura scentralizowana

. Manufaktura była miejscem

doświadczania krzywdy społecznej. Zatrudniano tam najtańszą siłę roboczą, tj.

kobiety i dzieci, pracujące po 14-18 godzin dziennie;



Wiek XVIII wyróżnia się postępem technicznym w przemyśle i rolnictwie.

Manufaktura zostaje zastąpiona produkcją fabryczną.

Powstaje warstwa

robotników przemysłowych – tania siła robocza. Wyzysk, bieda, brak szpitali i lekarzy,

nierówności społeczne – stały się przyczyną wystąpień rewolucyjnych;



Rewolucja Przemysłowa w Anglii (1760-1830),

Rewolucja Przemysłowa w Anglii (1760-1830), Rewolucja Francuska (1789-1799)

Rewolucja Francuska (1789-1799)

dały

początek

nowoczesnej

polityce

społeczno-gospodarczej:

powstanie

ustroju

początek

nowoczesnej

polityce

społeczno-gospodarczej:

powstanie

ustroju

kapitalistycznego, powstanie klasy robotniczej, powstanie przemysłu fabrycznego.

HISTORIA IDEI SOCJALNEJ W EUROPIE I W POLSCE

IDEE SOCJALNE W CZASACH NOWOŻYTNYCH (XV-XIX w.)



26.08.1789 r. uchwalono

Deklarację Praw Człowieka i Obywatela

. W Deklaracji

tej stwierdzono m.in.:

ludzie rodzą się i pozostają wolni i równi z punktu widzenia

prawa, zaś różnice społeczne mogą się opierać tylko na użyteczności wobec

społeczeństwa

Pomoc społeczną uznano za zbiorowy obowiązek wobec swoich

nieszczęśliwych obywateli, czy to w znajdowaniu im pracy czy też w zapewnieniu

środków do życia tym, którzy nie są do pracy zdolni;



W 1792 r. w Anglii uchwalono prawo zobowiązujące do pomocy bezrobotnym

na wsi

(ubóstwo na wsi powstało w wyniku wywłaszczenia właścicieli małych

gospodarstw rolnych). Odpowiedzialnymi za realizację tego prawa uczyniono tzw.

Sędziów Pokoju

. Wprowadzono też tam rodzaj

minimum socjalnego

dla nisko

zarabiających robotników rolnych i bezrobotnych. Wysokość minimum socjalnego

zależała od ceny chleba i wielkości rodziny;



Uprzemysłowienie i powiększenie się klasy robotniczej w XIX w. ujawniło wiele

problemów społecznych takich jak: bardzo złe warunki pracy w fabrykach, czas pracy

– 16 godz., praca oraz wyzysk kobiet i dzieci, epidemie tyfusu i cholery, opieka nad

ludźmi starszymi, wzrost bezdomności, niskie płace itp.;



W 1834 r.

uchwalono w Anglii

Ustawę w sprawie ubogich

Stanowiła ona, że

uprawnienia do pomocy mogą mieć tylko ci, którzy są całkowicie niezdolni do pracy.

Wprowadzono przymus pracy dla mężczyzn

. Osoby, które nie mogli znaleźć sami

pracy, musieli żyć i pracować w

Domach Pracy,

które wówczas przypominały raczej

obozy pracy niż domy pomocy społecznej. Pensjonariusze nosili jednakowe uniformy,

poddani byli ostrej dyscyplinie i wykonywali najcięższe prace, np. w kamieniołomach,

przy budowie dróg i kolei;



System

Domów Pracy

podzielono na

domy zamknięte i otwarte

Domy zamknięte

stawały się coraz bardziej obozami pracy

domy otwarte

–

stawały się domami

pomocy chorym, starym i kobietom samotnym z dziećmi.

Domy Pracy

dostarczały

taniej siły roboczej. Przyczyniały się również do nauczania dzieci z najuboższych

warstw społecznych. Był to początek rozwoju powszechnych szkół publicznych;



W 1842 r. powstaje w Niemczech tzw.

Prawo Pruskie

, zobowiązujące gminę do

pomocy ubogiemu, który co najmniej rok zamieszkiwał na jej terenie. Pomoc ta

dotyczyła najczęściej wskazania zatrudnienia.

HISTORIA IDEI SOCJALNEJ W EUROPIE I W POLSCE

c.d.

IDEE SOCJALNE W CZASACH NOWOŻYTNYCH (XV-XIX w.)



W połowie XIX w. w Europie rozwija się ruch robotniczy, w związku z

pojawieniem się tzw.

kwestii robotniczej

. Rozwiązania tej kwestii domagali

się uczestnicy: Wiosny Ludów (1848), I Międzynarodówki (1864 Londyn) i II

Międzynarodówki (1889 – Paryż);



W XIX w. zgłaszano następujące

postulaty socjalne

ograniczenie czasu

pracy do 8 godz. dziennie, ograniczenie pracy dzieci, zapewnienie nauki

dzieciom, zakaz pracy nocnej dzieci i kobiet, wprowadzenie odpoczynku

niedzielnego, wprowadzenie 8 tygodniowego urlopu macierzyńskiego,

równa płaca dla kobiet za równą z mężczyznami pracę, powołanie inspekcji

pracy, wolność związkowa, popieranie budowy tanich mieszkań, rozwijanie

służby zdrowia, wprowadzenie ubezpieczeń społecznych, wprowadzenie

robót publicznych dla bezrobotnych;



W 1864 r. w Genewie została powołana organizacja Czerwonego Krzyża,

która miała pomagać przede wszystkim rannym, chorym, potrzebującym

pomocy medyczno-sanitarnej i humanitarnej;



twórcę nowoczesnej polityki społecznej

uważany jest

Otto von

Bismarck

, który jako pierwszy kanclerz Rzeszy Niemieckiej wprowadził pod

koniec XIX w.: prawo wyborcze (powszechne, równe, tajne i bezpośrednie),

skrócił czas pracy. Wprowadził też ubezpieczenia społeczne: chorobowe,

wypadkowe, emerytalne i rentowe;



Pod koniec XIX wieku rodzi się ruch związkowy. W Paryżu uchwalono dzień 1

maja jako święto robotnicze (obchodzone od 1890 r.);



Idee socjalne w tym okresie głosili:

Luter

(1483-1546),

Kalwin

(1509-1564),

Machiavelli

(1469-1527),

More

(1478-1535),

Locke

(1632-1704),

Burke

(1729-1797),

Rousseau

(1712-1778),

Comte

(1798-1857),

Durkheim

(1858-

1917),

Spencer

(1820-1903),

Marks

(1818-1883),

Ketteler

(1811-1877).

HISTORIA IDEI SOCJALNEJ W EUROPIE I W POLSCE

POLITYKA SPOŁECZNA W EUROPIE I POLSCE W OKRESIE

MIĘDZYWOJENNYM



W 1901 roku powstaje

Międzynarodowe Biuro Pracy

w Bazylei;



W wielu państwach europejskich wprowadzono

zasiłki dla

bezrobotnych

: Francja –1905 r., Anglia – 1911 r., Włochy 1919 r.,

Niemcy – 1927 r., Szwecja – 1934 r., USA – 1935 r.;



W 1919 r. powstaje

Międzynarodowa Organizacja Pracy

, która

wypracowała system ochrony pracy, ubezpieczeń i walki z

bezrobociem;



W 1920 r. powołano

Ligę Narodów

, której statut podpisały 44

państwa. Celem jej było obrana pokoju i rozwijanie współpracy

międzynarodowej;



Lata 1920-1921 oraz 1929-1933, to ekonomiczne kryzysy

światowe (bieda, bezrobocie);



W okresie międzywojennym i po II wojnie światowej

wprowadzono

zasiłki rodzinne

Francja – 1932 r., Włochy – 1936 r.,

Kanada – 1944 r., Szwecja – 1947 r., Niemcy – 1954 r.;



W 1921 r. powstaje w Polsce

Instytut Gospodarstwa

Społecznego.

Zajmował się diagnozą problemów społecznych:

Krzywicki, Krzeczkowski, Rychliński;



W 1924 r. powstaje

Polskie Towarzystwo Polityki

Społecznej

–

ośrodek pracy naukowej nad polityką społeczną.

HISTORIA IDEI SOCJALNEJ W EUROPIE I W POLSCE

POLITYKA SPOŁECZNA W PRL



Po II wojnie światowej USA uruchomiły tzw.

Plan Marshalla

- finansowa pomoc

zniszczonej Europie;



W 1948 r. powołano do życia

Radę Europy

, organizację stojąca na straży ochrony praw

człowieka i obywatela;



W latach 50-tych wprowadzono w Polsce

ambitne programy socjalne

. Między innymi:

prawo do pracy dla wszystkich obywateli

(uznano to za mniejsze zło niż jawne

bezrobocie),

zapewniono minimum socjalne dla wszystkich ludzi

, wprowadzono

powszechne prawo do ochrony zdrowia

, wprowadzono bezpłatne leczenie,

wprowadzono

bezpłatne

nauczanie

bezpłatne

nauczanie

gwarantowano

emerytury

renty

gwarantowano

emerytury

renty

gwarantowano dostęp do kultury, budowano po 250 tyś mieszkań (jedno mieszkanie dla

rodziny).

W praktyce okazało się, że państwo – zarówno jako pracodawca, jak i dysponent

funduszy spożycia społecznego – nie było w stanie wywiązać się z przyjętych na siebie

obowiązków. Utrzymanie stanu pełnego zatrudnienia okazało się niemożliwe dla

zapewnienia satysfakcjonującego poziomu życia ludności.

W wielu przypadkach płace

pełniły rolę swoistego świadczenia socjalnego;



Przyczyny socjalne były powodem kolejnych kryzysów społeczno-politycznych i

gospodarczych w latach 1956, 1970, 1976 i 1980, 1989;

W Polsce problematyką społeczno-gospodarczą zajmowali się m.in.:

Stanisław Staszic

(1755-1826), który wiele uwagi poświęcał doli chłopów

pańszczyźnianych. Prezes Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Założyciel Towarzystwa

Rolniczego.

Fryderyk Skarbek

(1792-1866) –

pionier polityki społeczno-gospodarczej w Polsce

profesor UW (1818-1831), zwolennik liberalizmu gospodarczego, opracował definicję

ubóstwa i określił jego przyczyny, zajmował się ubóstwem w miastach.

Ludwik Krzywicki (1859-1941)

, który w okresie międzywojennym założył Instytut

Gospodarstwa Społecznego. Organizator GUS. Badał problemy bezrobocia, ubóstwa,

warunki pracy, emigrację zarobkową i konflikty narodowościowe. Zajmował się rodowodem

kwestii socjalnej, uważając ją jako za przedmiot nauki o polityce społecznej.

Konstanty Krzeczkowski

polityka społeczna jako nauka ma obiektywnie badać

rzeczywistość, strukturę społeczną i zmiany tej struktury, oceniać programy partii

politycznych (ale się z nimi nie utożsamiać).

J. Milewski i W. Czerkawski

– twórcy pierwszego podręcznika

Polityka ekonomiczna

wydany został w 1905 r. w Krakowie.

E. Abramowski, St. Rychliński, Wł. Zawadzki, St. Gąbiński

i inni.

HISTORIA IDEI SOCJALNEJ W EUROPIE I W POLSCE

Polityka

społeczno-gospodarcza

okresie

transformacji

Polityka

społeczno-gospodarcza

okresie

transformacji

postsocjalistycznej

po 1989 r.:

1989-1991

– okres odchodzenia od socjalistycznego instrumentarium

polityki społecznej: opierania polityki społecznej na przyznawaniu dotacji

do cen, utrzymywania pełnego zatrudnienia i ograniczania spożycia

indywidualnego

rzecz

zbiorowego.

Był

okres

tworzenia

indywidualnego

rzecz

zbiorowego.

Był

okres

tworzenia

podstawowych instytucji na nowych obszarach aktywności państwa: rynku

pracy i pomocy społecznej. W grudniu 1989 r. wprowadzono

Ustawę o

zasiłku dla

bezrobotnych

oraz

Ustawę o

pomocy społecznej

w 1990 r.;

1992-1993

–

okres decentralizacji gospodarki, reformy podatkowej oraz

korekt w obszarze świadczeń społecznych;

1994-1995

– okres łagodzenia społecznych skutków transformacji przez

odejście od ograniczania wzrostu płac metodą wysoce progresywnego

podatku (popiwek), politykę wzrostu płacy minimalnej oraz niektórych

świadczeń. W 1994 r. uchwalono

Ustawę o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu

bezrobociu

oraz

Ustawę o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych

;

1996-1998

–

intensywne debaty o podstawowych reformach oraz ich

podjęcie. I tak:

Ustawa o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym

- 1997

r.,

Ustawa o

systemie ubezpieczeń społecznych

– 1998 r.,

Ustawa o

emeryturach i rentach z

FUS

– 1998 r.,

1999 i dalsze lata

–

wdrażania reform:



1999 r. – weszła w życie

reforma emerytalna

oraz

reforma edukacji,



1999 r. uchwalono ustawę o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych,



2003 r. wprowadzono Ustawę o świadczeniach rodzinnych,



2004 r. znowelizowano Ustawę o pomocy społecznej,



2004 roku wprowadzono Ustawę o promocji zatrudnienia i instytucjach

rynku pracy,



2004 r. Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze

środków publicznych i inne.

Document Outline