Aparat
Aparat
ruchu
ruchu
Aparat
Aparat
ruchu
ruchu
Spis zagadnień
Spis zagadnień
aparat ruchu- (układ kostny, układ stawowy, układ
mięśniowy)
zarys anatomii (budowa kości, kształt kości, rodzaje
połączeń kości, mięśnie) procesy kostnienia
czynniki odpowiedzialne za rozwój i przebudowę
układu kostnego,
postawa wyprostowana (wady, zalety)
rozwój motoryki w ontogenezie,
patologie aparatu ruchu- skrzywienia kręgosłupa,
przyczyny, leczenie
Płaskostopie
koślawość i szpotawość kolan i stóp,
krzywica
chondro dystrofia, osteomalacja, osteoporoza,
gościec
złamania kości
Rozwój motoryki w
Rozwój motoryki w
ontogenezie
ontogenezie
ONTOGENEZA
Ontogenezą nazywamy rozwój osobniczy człowieka od
momentu
zapłodnienia komórki jajowej /poczęcia/, aż do śmierci
osobnika.
W okresie tym następują kolejno po sobie ukierunkowane i
nieodwracalne procesy kształtotwórcze i fizjologiczne.
W procesie rozwoju osobniczego człowieka wyróżnia się
pewne
okresy o specyfice tylko sobie właściwej. Są to:
- okres rozwoju wewnątrzmacicznego /prenatalny/
- okres rozwoju pozamacicznego /postnatalny/.
Rozwój motoryczny okresu
Rozwój motoryczny okresu
noworodkowego i
noworodkowego i
niemowlęcego
niemowlęcego
Noworodka przychodzącego na świat charakteryzują
odruchy
bezwarunkowe
W wyniku uczenia się noworodek nabywa zdolność do
wykonywania odruchów o charakterze
warunkowym
, na tym
etapie pojawiają się tak zwane
ruchy błędne
, ruchy te są:
- nie skierowane na cel
- nie powiązane ze sobą (nieskoordynowane),
- nieopanowane (dokonujące się mimo woli, bez świadomości i
zamiaru wykonania ich
Ruchy sensomotoryczne:
w początkowej fazie okresu noworodkowego i niemowlęcego
sfera sensoryczna (zmysłowa) nie jest zbyt mocno powiązana
ze sferą motoryczną (ruchową). Jednak pod wpływem
powtarzających się sytuacji (rezultat dojrzewania ośrodków
korowych i doskonalenia poszczególnych analizatorów)
następuje stopniowe wiązanie sfery ruchowej i sensorycznej
W dalszej fazie wraz z rozwojem i doskonaleniem
ruchów chwytnych rozwija się niezwykle ważna
czynność jaką jest
lokomocja
. Od unoszenia głowy,
poprzez różnego rodzaju formy siadów, pełzania i
raczkowania dziecko przechodzi do samodzielnego
chodu. Czynność ta jest ściśle powiązana z
uzyskaniem przez dziecko wertykalnej (wyprostnej)
pozycji ciała.
Etap ruchów manipulacyjnych
:
Etap ten wg. Przewędy wyposaża dziecko w
najistotniejszą wiedzę o otaczającym go świecie.
Pozwala między innymi na rozpoznawanie czy dany
przedmiot jest blisko czy daleko
Rozwój motoryczny okresu
Rozwój motoryczny okresu
poniemowlęcego i
poniemowlęcego i
przedszkolnego
przedszkolnego
dziecko uczy się i nabywa nowe umiejętności - poczynając
od najprostszych do bardziej złożonych. Przykładem jest
opanowanie chodu z przejściem do formy biegu
Istotne znaczenie w rozwoju motorycznym tego okresu
jest opanowanie i doskonalenie równowagi. Umiejętność
ta ma wpływ na pokonywanie przez dziecko przeszkód. W
późniejszym okresie pojawia się również faza lotu, co
wiąże się z możliwością wykonywania rożnych form skoku
Inną uwidaczniającą się cechą tego okresu jest
umiejętność wykonywania rzutów
Nabyte umiejętności ruchowe, którymi dziecko posługuje
się ok. 5 r. ż., kompatybilność cech morfologicznych
oraz dojrzałość ośrodkowego układu nerwowego sprawia,
że dziecko zaczyna posługiwać się ruchami w sposób
celowy, swobodny, płynny i harmonijny
Dlatego okres ten bywa nazywany:
Dlatego okres ten bywa nazywany:
„pierwszym złotym okresem
motoryczności”
Lub
„pierwszym apogeum
motoryczności”
Rozwój motoryczny okresu
Rozwój motoryczny okresu
wczesnoszkolnego
wczesnoszkolnego
W okresie tym dziecko posiada umiejętność
wykonywania prostych czynności ruchowych
Opanowuje prawie połowę ruchów dorosłego
osobnika
Ruchy te stają się harmonijne, rytmiczne, płynne i
elastyczne
Oprócz takich cech motoryki jak gibkość i zwinność,
pozostałe cechy motoryki są jeszcze słabo
wykształcone
Od ok. 10 roku życia można dostrzec umiejętność
koncentracji (ruchy stają się bardziej skoordynowane
i precyzyjne0
rozumienie treści ruchów
wzbogacenie oraz zwiększenie siły działania
Okres ten zwany jest
„drugim złotym okresem
motoryczności” lub „drugim apogeum
motoryczności”
Rozwój motoryczny okresu
Rozwój motoryczny okresu
szkolnego
szkolnego
Burzliwe przemiany okresu dojrzewania dotyczą całego
ustroju człowieka, również jego rozwoju motorycznego
Zachodzą wówczas zmiany w równowadze fizjologicznej,
wyraźne zmiany proporcji całego ciała
Następuje wówczas zakłócenie rozwoju ruchowego,
efektem czego jest
mutacja motoryczności:
- zmniejszenie się koordynacji ruchów i precyzyjności
ich wykonywania (ruchy stają się sztywne zauważalna jest
skłonność do niepokoju ruchowego)
Według Meinela - w zakresie motoryki tego okresu mogą
pojawiæ się zakłócenia uwidaczniające się przy:
- wykonywaniu trudnych ruchów acyklicznych (np.
wykonywanie ćwiczeń na przyrządach gimnastycznych),
- ruchach kombinowanych,
- uczeniu się nowych ruchów,
- ruchach wymagających precyzji
Rozwój motoryczny okresu
młodzieńczego
Okres wieku młodzieńczego to dalszy, intensywny
wzrost ciała oraz znaczny rozwój muskulatury
Znamienną cechą tego okresu jest wysoka ekonomia
ruchów
W osiąganiu wysokiego poziomu motorycznego tego
okresu istotne znaczenie ma racjonalne odżywianie,
higiena ciała…
Motoryczność okresu
dorosłego i dojrzałego oraz
okresu starości
Model zachowań motorycznych w tym okresie jest
uwarunkowany codziennością życia, jakie prowadzi
człowiek
Motoryka tego okresu wsparta uruchomieniem
wszelkich rezerw organizmu pozwala wznieść się na
najwyższy pułap wydolności fizycznej
STAROŚĆ:
Motoryczność okresu starości jest niewątpliwie
„piętnem”
dotychczasowego trybu życia oraz wynikającego z
niego stanu zdrowia
Zmniejsza się szybkość, elastyczność
i płynność ruchów, co jest wynikiem spadku liczby czynnych
komórek w mózgu i mięśniach
ucieczka przed uczeniem się nowego ruchu -„neofobia”
zmęczenie
Choroby
Choroby
Achondroplazja: [wg. słownika wyrazów obcych i
zwrotów obcojęzycznych Władysława Kopalińskiego]
to:
chondrodystrofia płodowa, najczęstsza przyczyna
karłowatości, dziedziczna wada rozwojowa
polegająca na braku komórek chrząstkowych długich
kości kończyn, który powoduje zahamowanie ich
wzrostu; u osób dotkniętych tą chorobą tułów jest
niemal normalnej wielkości, kończyny bardzo krótkie,
głowa powiększona, Jest ona genetycznie
uwarunkowaną chorobą spowodowaną mutacją
pojedynczego genu (FGFR-3), kodującego receptor 3
czynnika wzrostu fibroblastów. (loci genu: 4p16.3).
Achondroplazja [wg. encyklopedii PWN] med.
chondrodystrofia, genetycznie uwarunkowane
zaburzenia rozwoju szkieletu, polegające na
upośledzeniu kostnienia śródchrzęstnego Osoby z
tym schorzeniem odznaczają się głównie niskim
wzrostem (karłowatością) zaburzeniami proporcji
ciała
W większości przypadków zaburzenie jest wynikiem
mutacji genetycznej (żadne z rodziców nie
przekazuje dziecku choroby), ale czasami dzieci
dziedziczą chorobę po rodzicu. Ryzyko zachorowania
jest większe, jeżeli w rodzinie wcześniej wystąpił
przypadek choroby. Skrócenie długości kończyn w
stosunku do długości tułowia powoduje zaburzenie
proporcji ciała, przy czym typowe jest większe
skrócenie bliższych części kończyn (ud
i przedramion).
Do występujących nieprawidłowości należą:
- skrócenie długości kończyn (głównie części
bliższych kończy tzn. ud i przedramion)
- duża głowa z zapadniętą nasadą nosa
- brachydaktylia (krótkopalczastość)
- genu varum (kolano szpotawe)
- przykurcze w stawach
- krótka szyja
- nadmierna lordoza kręgosłupa w odcinku
lędźwiowym
- krótkie nasady łuków kręgów, które mogą
powodować zwężenie kręgosłupa, a także związane z
patologią kanału kręgowego różnego rodzaju objawy
neurologiczne
- dysplastyczna kość biodrowa
- zaburzenia proporcji ciała (jako wynik skrócenia
długości kończyn w stosunku do długości tułowia).
Płaskostopie
Płaskostopie
Płaskostopie
Przyczyną płaskostopia: może być nieprawidłowe noszenie obuwia. Stopa
zaczyna się deformować wtedy, gdy więzadła są zbyt słabe lub ciężar,
jakiemu muszą się przeciwstawić – zbyt duży. Wtedy zamiast stykać się z
podłożem w trzech punktach (na mięcie oraz na pierwszej i ostatniej kości
śródstopia), rozpłaszcza się.
Płaskostopie podłużne
występuje wtedy, gdy podłużne wysklepienie stopy
się obniża i zaczynamy dotykać podłoża całą podeszwą. Natomiast, jeśli
poszerza się przód stopy, jest to płaskostopie poprzeczne
Objawy płaskostopia
Płaskostopie utrudnia chodzenie i może wywołać ból kręgosłupa. Typowymi
objawami są: bóle stóp i łydek nasilające się w miarę chodzenia, obrzęk i
bolesność po przyśrodkowej stronie kostki, nierówne ścieranie podeszew
butów (szybsze od strony palucha) oraz odciski na podeszwach stóp.
Diagnostyka, leczenie, profilaktyka płaskostopia
Do diagnozowania płaskostopia wystarczą badania przedmiotowe. Zdjęcia
rentgenowskie pomagają ustalić stopień zaawansowania zmian.
Płaskostopie leczy się zachowawczo poprzez noszenie wkładek
ortopedycznych, które podpierają sklepienie oraz ćwiczenia wzmacniające
mięśnie stóp. Dopiero w ciężkich przypadkach zalecane jest leczenie
operacyjne.
Aby zapobiegać powstaniu płaskostopia należy chodzić na bosaka po
nierównym podłożu, nosić wygodne obuwie z szerokim noskiem
(niekrępujące placów) oraz u kobiet – noszenie butów o szerokim i niezbyt
wysokim obcasie.
Koślawość i szpotawość
Koślawość i szpotawość
kolan
kolan
I koślawość
I koślawość
Koślawość kolan (nogi w kształcie litery X) – występuje,
gdy przy złączonych i wyprostowanych kolanach, między
kostkami przyśrodkowymi tworzy się odstęp powyżej 4-5
cm.
Większe predyspozycje do tej wady mają dzieci z
obniżonym napięciem mięśniowym. Koślawość kolan
sprawia, że dzieci mają tendencję do stawania w rozkroku.
Takie ustawienie nóg zwiększa obciążenie wewnętrznych
brzegów stóp, przez co utrudnia kształtowanie się
prawidłowego sklepienia stopy i prowadzi do płaskostopia.
Korekcja koślawości
Leczenie zachowawcze jest uzależnione od przyczyny i
stopnia zaawansowania wady.
Dziecko, które ma skłonności do koślawości kolan:
1. Nie powinno długo chodzić ani stać w rozkroku.
2. Nie może w czasie zabawy przebywać w siadzie klęcznym
między piętami, z podudziami i stopami skierowanymi na
zewnątrz.
3. Powinno jak najczęściej siedzieć w tzw. siadzie skrzyżnym
(„po turecku”).
4. Powinno zredukować
(jeśli istnieje).
5. Może stosować wkładki lub obuwie z podwyższonym
obcasem po stronie wewnętrznej, ale tylko przy zaleceniu
przez lekarza.
Zalecenia
: gimnastyka korekcyjna, pływanie kraulem, jazda
na rowerze, masaż klasyczny, terapia manualna.
Przeciwwskazania
: łyżwiarstwo, jada na nartach technikami
kątowymi (pług, łuk).
Przykładowe ćwiczenia:
siad ugięty, kolana rozchylone na zewnątrz, podeszwy stóp
stykają się ze sobą. Opad tułowia w przód z równoczesnym
ugięciem ramion w stawach łokciowych i chwytem dłońmi stóp,
łokcie szeroko rozstawione na zewnątrz rozpychają kolana;
II Szpotawość kolan
II Szpotawość kolan
Szpotawość kolan
(nogi w kształcie litery O) – rozpoznajemy, gdy przy
złączonych i wyprostowanych kolanach tworzy się między
kolanami odstęp większy niż 4-5 cm.
Kolana szpotawe zazwyczaj zniekształcają całe nogi, ale
czasami wygięcie dotyczy tylko podudzi (nogi pałąkowate).
Najczęstszą przyczyną szpotawości jest krzywica (niedobór
D), ale wadę te spotyka się również u dzieci z
nadwagą, które zbyt wcześnie rozpoczęły chodzenie (brak
fazy raczkowania). Do powstania kolan szpotawych usposabia
również długie siedzenie w pozycji ze skrzyżowanymi nogami
(„po turecku”). Wada nasila się szczególnie w okresie
intensywnego wzrostu i jest zwykle obustronna.
Korekcja szpotawości
Leczenie zachowawcze jest uzależnione od przyczyny i stopnia
zaawansowania wady.
Dziecko, które ma skłonności do szpotawości kolan:
1. Powinno unikać wysiłków i obciążeń w pozycji stojącej.
2. Nie może w czasie zabawy przebywać w tzw. siadzie
skrzyżnym („po turecku”).
3. Powinno jak najczęściej siedzieć ze złączonymi
kolanami i rozstawionymi stopami.
4. Powinno zredukować nadwagę (jeśli istnieje).
5. Może stosować wkładki lub obuwie z
podwyższonym obcasem po stronie zewnętrznej, ale
tylko przy zaleceniu przez lekarza.
Zalecenia
: gimnastyka korekcyjna, łyżwiarstwo, jada
na nartach technikami kątowymi (pług, łuk), masaż
klasyczny, terapia manualna.
Przeciwwskazania
: pływanie kraulem, jazda na
rowerze.
Przykładowe ćwiczenia:
siad ugięty podparty, stopy rozstawione,
naprzemienne skręcanie ugiętych kończyn dolnych
do wewnątrz z równoczesnym dotknięciem kolan do
podłoża
Krzywica
Krzywica
Krzywica
Krzywica jest ogólnoustrojową chorobą polegającą na upośledzonej
mineralizacji kości, która wynika z zaburzeń gospodarki wapniowo
fosforanowej.
Pojęcie krzywicy jest zarezerwowane dla dzieci, ponieważ właśnie w wieku
rozwojowym, w rosnącym kośćcu dochodzi do typowych zmian
rozwojowych.
U dorosłych przy zaburzeniach gospodarki wapniowo - fosforanowej mamy
do czynienia z osteoporozą lub osteomalacją.
Najczęstszą przyczyną krzywicy jest niedobór witaminy D.
Objawy krzywicy można podzielić na:
1) ogólnoustrojowe : apatia, skłonność do zaparć, potliwość, hipotonia
mięśniowa ( jej wyrazem jest między innymi rozlany tzw. żabi brzuch),
opóźnienie rozwoju fizycznego, opóźnione ząbkowanie
2) kostne
Osteoporoza
Osteoporoza
Osteoporoza
Osteoporoza (gr.osteon - kość,
łac.porus - otwór, ubytek) to
przewlekła choroba szkieletu
charakteryzująca się niską masą
kości i zaburzoną jej
mikroarchitekturą, co prowadzi do
zwiększonego ryzyka złamań.
Osteoporoza jest chorobą przewlekłą, która przez długi czas przebiega
bezboleśnie i bezobjawowo. Osteoporoza jej wyniku dochodzi do
stopniowej utarty tkanki kostnej. Prowadzi to w konsekwencji do
mniejszej odporności kości na różnego rodzaju obciążenia, ich większej
łamliwości i wzrostu ryzyka złamań, nawet w sytuacji niewielkiego
urazu.
Najgroźniejszym powikłaniem, do jakiego dochodzi w wyniku
Osteoporoza są złamania, które mogą doprowadzić do trwałego
inwalidztwa.
Istnieje szereg metod pomocnych w diagnozie tej choroby. Najczęściej
sięga się po badania biochemiczne, głownie oznaczenia parametrów
krwi i moczu, odzwierciedlające stopień tworzenia i niszczenia kości oraz
badania obrazowe, oceniające strukturę kości.
testy biochemiczne
Wykonując je warto pamiętać, że w przypadku niepowikłanej
osteoporozy w większości przypadków otrzymamy z laboratorium wyniki
mieszczące się w zakresie normy.
Dla celów praktycznych oraz w różnicowaniu przyczyn niskiej masy
kostnej wystarczą następujące badania:
- poziom wapnia we krwi
- poziom fosforu we krwi
- poziom wapnia w moczu
- poziom fosfatazy zasadowej we krwi
badania obrazowe
Obecnie sięga się po nie coraz częściej ze względu na ich dostępność i
stosunkowo niewielkie koszty niektórych z nich. Zawsze należy mieć na
uwadze fakt, że nie można rozpoznać osteoporozy wyłącznie na
podstawie badań obrazowych.
Zdjęcia przeglądowe kości (kręgosłup, kości przedramienia, staw
biodrowy).
Prześwietlenia kości czyli popularny rentgen (rtg) są od dawna
wykonywanym i najtańszym badaniem obrazowym. Ich zaletą jest dobra na
ogół jakość techniczna obrazu, prostota wykonania, powtarzalność oraz
łatwość w uwidacznianiu złamań. Zasadniczą wadą jest to, że wyraźne
ubytki osteoporotyczne widać dobrze dopiero wtedy, gdy ubytek masy
kostnej przekroczy 30 %.
U osób w podeszłym wieku gdzie często współistnieją choroby
zwyrodnieniowe stawów to badanie ma ograniczoną wartość.
Osteodensytometria
Stosowana w kilku wariantach technicznych (najczęściej tzw. DXA) stała się
obecnie najpopularniejszym badaniem diagnostycznym w osteoporozie.
Densytometria ocenia stopień pochłaniania wiązki promieni
rentgenowskich przenikających tkankę kostną. Na tej podstawie komputer
tworzy dwuwymiarowy obraz trójwymiarowej struktury kości, określając jej
gęstość objętościową i powierzchniową.
Kolorowy wykres jaki otrzymuje się na wydruku zawiera aktualną informację o gęstości
tkanki kostnej w wybranym miejscu pomiaru, którym najczęściej jest:
- kręgosłup w odcinku lędźwiowym
- dystalny (dalszy) odcinek przedramienia
- proksymalny (bliższy) odcinek kości udowej
Wartości liczbowe wyrażone w gramach na centymetr kwadratowy odniesione
są do wartości normalnych dla kości w okresie jej największej masy (30 - 35
rok życia) oraz do normy odpowiedniej dla danego wieku.
W pierwszym przypadku mówimy o tzw. wskaźniku T - score a w drugim
odpowiednio Z - score.
Badanie densytometryczne stało się podstawą do opracowania przez Światową
Organizację Zdrowia (WHO) definicji osteoporozy, uwzględniającej zmienność gęstości
tkanki kostnej - BMD (ang. bone mass density) wyrażoną matematycznie jako
odchylenie standardowe - SD (ang. standard deviation) od wartości T - score,
niezależnej od wieku.
Zgodnie z powyższym wyróżnia się:
- normę (normopenię)
gdy BMD waha się w zakresie +/- 1 SD- osteopenię (stadium przed osteoporozą)
gdy BMD waha się w zakresie od - 1 do - 2,5 SD- osteoporozę
gdy BMD przekracza wartość - 2,5 SD- osteoporozę zaawansowaną
gdy powyższej wartości towarzyszy co najmniej jedno złamanie typowe dla osteoporozy.
Biopsja tkanki kostnej
W tej metodzie diagnostycznej ocenia się pod mikroskopem
materiał tkanki kostnej uzyskany drogą nakłucia wybranej
części szkieletu (zwykle kość biodrowa). Badanie
wykowywane jest wyłącznie ze ściśle określonych przez
lekarza wskazań i z reguły służy różnicowaniu rzadkich
chorób kości. Jako jedyne daje rzeczywisty wgląd w
strukturę tkanki kostnej ale ze względu na inwazyjność i
powyższe ograniczenia nie należy do badań rutynowych.
Gościec
Gościec przewlekle (przewlekły) postepujacy czyli to inna nazwa
reumatoidalnego zapalenia stawów
.
Leczy się lekami zatrzymującymi postęp choroby, przeciwbólowymi, a także
poprzez terapię ruchową, odpowiednią dietę, balneologię. przykładowe leki to
sole złota (używane od wieków), voltaren, salicylany. Niesterydowe środki
przeciwzapalne (NPZS) mogą jednak uszkadzać układ pokarmowy.
Choroba atakuje więzadła, ścięgna, powięzie - dlatego leczenie jest trudne i
długotrwałe, zajmują się nim specjaliści reumatolodzy.
Objawy: bolesność, zniekształcenia i zesztywnienia symetrycznych stawów,
stany podgorączkowe. W tkance podskórnej wytwarzają się guzki reumatyczne
wyczuwalne w partiach skóry pokrywającej części kośćca.
Zmiany chorobowe atakują w pierwszej kolejności
pod postacią wrzecionowatych obrzęków, następnie stopniowo stawy duże. Z
biegiem czasu ruchy są coraz bardziej bolesne i stopniowo coraz bardziej
ograniczone z powodu przykurczów. Kontury stawów są zgrubiałe, postępuje
zanik mięśni.
Skutkiem choroby jest trwałe kalectwo i wyniszczenie. Choroba reumatoidalna
całego ustroju, w błonach
maziowych, chrząstkach i torebkach stawowych, w mięśniach i narządach
wewnętrznych.
Leczenie: postępowanie oszczędzające,
. Leki przeciwzapalne i
przeciwbólowe (salicylany, Butapirazol, Amidopiryna, Arechin, Metindol, Voltaren,
Osteomalacja
czyli zmiękczenie kości, spowodowana jest:
- upośledzonym odkładaniem soli wapnia w szkielecie, w wyniku niedoboru
aktywnego metabolitu witaminy D (1,25-dwuhydroksycholekalcyferolu),
- zaburzeniami gospodarki wapnia i fosforu w organizmie.
W wieku dziecięcym odpowiednikiem tej choroby jest krzywica. Zawartość
soli mineralnych w tkance kostnej jest obniżona, dlatego kość staje się
miękka i łatwo ulega zniekształceniom.
Podział, przyczyny.
1. Osteomałacja niedoborowa:
a) Niedobór witaminy D w diecie.
b) Zaburzenia jej wchłaniania:
- Wchłanianie witaminy D pośrednio uzależnione jest od kwasów
żółciowych. Emulgują one tłuszcze ułatwiając ich trawienie i wchłanianie. Z
kolei tłuszcze, w których rozpuszcza się witamina D, ułatwiają jej absorbcję.
Objawy osteomalacji mogą pojawić się np. w żółtaczce mechanicznej
(niedobór kwasów żółciowych w jelicie).
- Przewlekłe przyjmowanie leków przeczyszczających powoduje
uszkodzenie błony śluzowej, co zmniejsza wchłanianie.
- W chorobie trzewnej (celakii)-odpowiednia absorbcja witaminy i wapnia
pojawia się po stosowaniu diety bezglutenowej.
- Zmniejszone łaknienie, czy częściowa resekcja żołądka-obniżają
wchłanianie.
- U osób w podeszłym wieku (zwłaszcza kobiet) dochodzi do połączenia
małej ilości ruchu, z upośledzonym wchłanianiem tłuszczów.
.
-
W długotrwałym leczeniu wrzodów żołądka lub dwunastnicy, może
dojść do nadużywania wodorotlenku glinu, który hamuje przyswajanie
fosforu z jelit w mechanizmie powstawania niewchłanialnych soli. Należy
odstawić takie środki w przypadku objawów osteomalacji.
c) Nadmierne wydalanie wapnia w chorobach nerek.
d) Zwiększone zapotrzebowanie występujące w okresie szybkiego wzrostu,
ciąży i laktacji (karmienie piersią).
2. Osteomałacja metaboliczna:
a) pierwotna-nieprawidłowe przekształcanie (konieczne do jej działania)
witaminy D w nerkach lub niewrażliwość organizmu na witaminę D (są
uwarunkowane genetycznie);
b) wtórna:
- Upośledzenie przemiany witaminy D oraz wapnia i fosforanów w
uszkodzeniach i chorobach wątroby lub nerek.
- W długotrwałej pierwotnej nadczynności przytarczyc, gdzie jest wysokie
stężenie parathormonu wytwarzanego przez te gruczoły. Efektem jest
zwiększona przemiana witaminy D i wyczerpanie jej zasobów. Poza tym
nadmiar parthormonu powoduje powstanie wielu nowych miejsc
przebudowy w kościach-przebudowy nieefektywnej w osteomalacji.
- Słabe nasłonecznienie to brak przemiany witaminy w skórze. Zauważa się
tutaj sezonowość-ścisły związek z porami roku-zima i wiosna. Według tego
samego mechanizmu choroba może wystąpić u pań, w kulturach
wymagających od kobiet prawie całkowitego zasłaniania ciała.
- Długotrwała terapia lekami przeciwpadaczkowymi powoduje przemianę
witaminy D w nieaktywne metabolity.
Objawy.
- Osłabienie siły mięśniowej (chód kaczkowaty-czasem mylony ze
zmianami zapalnymi czy zwyrodnieniowymi stawów). Trudności z
poruszaniem się (przy wchodzeniu, schodzeniu po schodach), a
nawet dolegliwości przy zmianie pozycji ciała,
- Ból w kościach samoistny i uciskowy (zwłaszcza stóp, miednicy,
pleców, klatki piersiowej).
- W ciężkim przebiegu choroby-postępujące zniekształcenie
szkieletu na skutek złamań samoistnych (nie wywołanych urazem,
a słabą wytrzymałością mechaniczną kości). Największym
deformacjom ulegają kości najbardziej obciążone statycznie -
kręgosłup, kości udowe(pałąkowate wygięcie),kolana (stają się
szpotawe), miednica.
- Zmniejszenie klatki piersiowej (złamania żeber).
- Zdjęcia RTG - uogólniony zanik tkanki kostnej.
Leczenie.
- Potrzebna jest indywidualna dieta bogata w witaminę D i wapń. Celem
podawania witaminy jest uzupełnienie jej niedoborów. Dlatego wymaga to
czasu, by zauważyć poprawę zmian kostnych.
- W schorzeniach związanych upośledzonym wchłanianiem, podawanie
leków odbywa się domięśniowo.
- Po skutecznych dawkach witaminy D szybko ustępuje osłabienie mięśni.
Umożliwia to uruchomienie i wykonywanie ćwiczeń przez chorego co
wpływa na poprawę przebudowy kości. Ustępują bóle, a nawet
zniekształcenia.
- Należy leczyć ewentualną chorobę podstawową-przyczynę zaburzeń
metabolicznych.
- Zapytaj specjalistę, jak zapobiec zniekształceniom przez odpowiednie
ułożenie chorego. W przypadkach zmian w kręgosłupie lekarz może zlecić
noszenie gorsetu ortopedycznego.
- Skuteczne leczenie, daje możliwość prawidłowego zrastania się złamań;
czasem jednak należy podjąć operacyjne leczenie zniekształceń kości.
- Osteomalacja ciężarnych zwykle ulega samowyleczeniu po porodzie, ale
następna ciąża powoduje często nawrót choroby, z bardziej nasilonymi
objawami.
- Stosuje się również naświetlanie promieniami UV.