Bezpieczeństwo żywności

Bezpieczeństwo żywności

Żywność (środek spożywczy)

Żywność (środek spożywczy)

oznacza jakiekolwiek

oznacza jakiekolwiek

substancje lub produkty,

substancje lub produkty,

przetworzone, częściowo

przetworzone, częściowo

przetworzone lub

przetworzone lub

nieprzetworzone, przeznaczone

nieprzetworzone, przeznaczone

do spożycia przez ludzi lub

do spożycia przez ludzi lub

których spożycia przez ludzi

których spożycia przez ludzi

można się spodziewać.

można się spodziewać.

Środek spożywczy to napoje, guma

Środek spożywczy to napoje, guma

do żucia i wszelkie substancje,

do żucia i wszelkie substancje,

łącznie z wodą, świadomie dodane

łącznie z wodą, świadomie dodane

do żywności podczas jej

do żywności podczas jej

wytwarzania, przygotowywania lub

wytwarzania, przygotowywania lub

obróbki. Nie obejmuje natomiast:

obróbki. Nie obejmuje natomiast:

pasz, zwierząt żywych, chyba że

pasz, zwierząt żywych, chyba że

mają być one wprowadzone na

mają być one wprowadzone na

rynek do spożycia przez ludzi,

rynek do spożycia przez ludzi,

roślin przed dokonaniem zbiorów,

roślin przed dokonaniem zbiorów,

produktów leczniczych,

produktów leczniczych,

kosmetyków, tytoniu i wyrobów

kosmetyków, tytoniu i wyrobów

tytoniowych, narkotyków oraz

tytoniowych, narkotyków oraz

substancji psychotropowych.

substancji psychotropowych.

Cztery aspekty jakości

Cztery aspekty jakości

żywności:

żywności:

-

Wartość odżywcza

Wartość odżywcza

-

Jakość organoleptyczna

Jakość organoleptyczna

-

Cechy funkcjonalne

Cechy funkcjonalne

-

Bezpieczeństwo dla zdrowia

Bezpieczeństwo dla zdrowia

konsumenta

konsumenta

Bezpieczeństwo żywności

Bezpieczeństwo żywności

oznacza ogół warunków, które muszą

oznacza ogół warunków, które muszą

być spełnione, dotyczących w

być spełnione, dotyczących w

szczególności:

szczególności:

-

stosowanych substancji dodatkowych i

stosowanych substancji dodatkowych i

aromatów

aromatów

-

poziomów substancji

poziomów substancji

zanieczyszczających

zanieczyszczających

-

pozostałości pestycydów

pozostałości pestycydów

-

warunków napromieniania żywności

warunków napromieniania żywności

-

cech organoleptycznych

cech organoleptycznych

i działań, które muszą być podejmowane

i działań, które muszą być podejmowane

na wszystkich etapach produkcji lub

na wszystkich etapach produkcji lub

obrotu żywnością – w celu zapewnienia

obrotu żywnością – w celu zapewnienia

zdrowia i życia człowieka

zdrowia i życia człowieka

Nadzór nad żywnością

Nadzór nad żywnością



Nadzór wewnętrzny – sprawują we

Nadzór wewnętrzny – sprawują we

własnym zakresie przedsiębiorstwa

własnym zakresie przedsiębiorstwa

produkujące żywność, kontrolując

produkujące żywność, kontrolując

produkty gotowe oraz wdrażając

produkty gotowe oraz wdrażając

zasady dobrej praktyki

zasady dobrej praktyki

higienicznej, produkcyjnej i

higienicznej, produkcyjnej i

systemu HACCP

systemu HACCP



Nadzór zewnętrzny nad żywnością i

Nadzór zewnętrzny nad żywnością i

żywieniem: Państwowa Inspekcja

żywieniem: Państwowa Inspekcja

Sanitarna, Inspekcja

Sanitarna, Inspekcja

Weterynaryjna

Weterynaryjna

Prawo żywnościowe

Prawo żywnościowe

oznacza przepisy ustawowe,

oznacza przepisy ustawowe,

wykonawcze i administracyjne

wykonawcze i administracyjne

regulujące sprawy żywności w

regulujące sprawy żywności w

ogólności (a bezpieczeństwo

ogólności (a bezpieczeństwo

żywności w szczególności),

żywności w szczególności),

zarówno na poziomie Wspólnoty,

zarówno na poziomie Wspólnoty,

jak i na poziomie krajowym.

jak i na poziomie krajowym.

Definicja ta obejmuje wszystkie

Definicja ta obejmuje wszystkie

etapy produkcji, przetwarzania i

etapy produkcji, przetwarzania i

dystrybucji żywności oraz pasze

dystrybucji żywności oraz pasze

produkowane lub używane do

produkowane lub używane do

żywienia zwierząt przeznaczonych

żywienia zwierząt przeznaczonych

na żywność.

na żywność.

Geneza polskich przepisów

Geneza polskich przepisów

Prawa Żywnościowego

Prawa Żywnościowego



Ustawa Sanitarna z 1919r.

Ustawa Sanitarna z 1919r.



Rozporządzenie Prezydenta

Rozporządzenie Prezydenta

Rzeczypospolitej z 1928r.

Rzeczypospolitej z 1928r.



Ustawa z 25.11.1970r. o warunkach

Ustawa z 25.11.1970r. o warunkach

zdrowotnych żywności i żywienia

zdrowotnych żywności i żywienia



Ustawa z 11.05.2001r. o warunkach

Ustawa z 11.05.2001r. o warunkach

zdrowotnych żywności i żywienia

zdrowotnych żywności i żywienia



Ustawa z 25.08.2006r. o

Ustawa z 25.08.2006r. o

bezpieczeństwie żywności i

bezpieczeństwie żywności i

żywienia

żywienia

Geneza prawa

Geneza prawa

wspólnotowego

wspólnotowego



Traktat o Wspólnocie

Traktat o Wspólnocie

Europejskiej

Europejskiej



Kodeks Żywnościowy (Codex

Kodeks Żywnościowy (Codex

Alimentarius)

Alimentarius)



Zielona Księga w sprawie prawa

Zielona Księga w sprawie prawa

żywnościowego

żywnościowego



Biała Księga w sprawie

Biała Księga w sprawie

bezpieczeństwa żywności

bezpieczeństwa żywności



Pakiet higieniczny

Pakiet higieniczny

Zielona Księga

Zielona Księga

Bezpieczeństwa Żywności

Bezpieczeństwa Żywności

(1997r.)

(1997r.)

Zamieszczono w niej kierunki

Zamieszczono w niej kierunki

reform prawa żywnościowego UE

reform prawa żywnościowego UE

oraz działania służące realizacji

oraz działania służące realizacji

strategii bezpieczeństwa. Stało

strategii bezpieczeństwa. Stało

się to pod wpływem kryzysów lat

się to pod wpływem kryzysów lat

90:

90:

-

choroba szalonych krów

choroba szalonych krów

-

skażenie pasz dioksynami

skażenie pasz dioksynami

-

epidemia pryszczycy

epidemia pryszczycy

Zielona Księga

Zielona Księga

Bezpieczeństwa Żywności

Bezpieczeństwa Żywności

(1997r.)

(1997r.)

Za najważniejsze cele prawa

Za najważniejsze cele prawa

żywnościowego uznano konieczność:

żywnościowego uznano konieczność:

1.

1.

Zapewnienia wysokiego poziomu

Zapewnienia wysokiego poziomu

ochrony zdrowia publicznego.

ochrony zdrowia publicznego.

2.

2.

Zapewnienie swobodnego przepływu

Zapewnienie swobodnego przepływu

towarów w obrębie Wspólnoty.

towarów w obrębie Wspólnoty.

3.

3.

Oparciu ustawodawstwa na naukowych

Oparciu ustawodawstwa na naukowych

dowodach i analizie ryzyka.

dowodach i analizie ryzyka.

4.

4.

Przypisanie podstawowej

Przypisanie podstawowej

odpowiedzialności za bezpieczeństwo

odpowiedzialności za bezpieczeństwo

żywności na rzecz przemysłu,

żywności na rzecz przemysłu,

producentów i dostawców

producentów i dostawców

Biała Księga

Biała Księga

Wydana w 2000r. była

Wydana w 2000r. była

powtórzeniem założeń

powtórzeniem założeń

Zielonej Księgi i przedstawiała

Zielonej Księgi i przedstawiała

strategię UE w zakresie:

strategię UE w zakresie:

-

Bezpieczeństwa żywności

Bezpieczeństwa żywności

-

Priorytetów stanowienia

Priorytetów stanowienia

prawa

prawa

-

Harmonogramów realizacji

Harmonogramów realizacji

Pakiet higieniczny

Pakiet higieniczny



Stanowi nowe wspólnotowe prawo

Stanowi nowe wspólnotowe prawo

żywnościowe

żywnościowe



Jest gwarancją bezpieczeństwa żywności

Jest gwarancją bezpieczeństwa żywności



Składa się z :

Składa się z :

- Rozporządzenia 178/2002 ustanawiające

- Rozporządzenia 178/2002 ustanawiające

ogólne zasady i wymagania prawa

ogólne zasady i wymagania prawa

żywnościowego powołujące Europejski Urząd

żywnościowego powołujące Europejski Urząd

ds. bezpieczeństwa żywności oraz

ds. bezpieczeństwa żywności oraz

ustanawiające procedury w zakresie

ustanawiające procedury w zakresie

bezpieczeństwa żywności

bezpieczeństwa żywności

-

Rozporządzenia 852/2004 w sprawie higieny

Rozporządzenia 852/2004 w sprawie higieny

środków spożywczych

środków spożywczych

-

Rozporządzenia 853/2004 w sprawie żywności

Rozporządzenia 853/2004 w sprawie żywności

pochodzenia zwierzęcego

pochodzenia zwierzęcego

-

Rozporządzenie 882/2004 w sprawie kontroli

Rozporządzenie 882/2004 w sprawie kontroli

urzędowych przeprowadzanych w celu

urzędowych przeprowadzanych w celu

sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i

sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i

żywnościowym

żywnościowym

Ogólne wymagania prawa

Ogólne wymagania prawa

żywnościowego

żywnościowego

Wprowadzają przede wszystkim

Wprowadzają przede wszystkim

ogólny obowiązek

ogólny obowiązek

bezpieczeństwa, który stosuje

bezpieczeństwa, który stosuje

się do wszystkich produktów

się do wszystkich produktów

:

:

Produkty wprowadzane na

Produkty wprowadzane na

rynek powinny być bezpieczne

rynek powinny być bezpieczne

.

.

Ogólne wymagania prawa

Ogólne wymagania prawa

żywnościowego

żywnościowego

„

„

Produkt bezpieczny” oznacza każdy

Produkt bezpieczny” oznacza każdy

produkt, który w normalnych bądź

produkt, który w normalnych bądź

możliwych do przewidzenia warunkach

możliwych do przewidzenia warunkach

zastosowania, łącznie z

zastosowania, łącznie z

przechowywaniem nie przedstawia

przechowywaniem nie przedstawia

żadnego zagrożenia lub jedynie

żadnego zagrożenia lub jedynie

minimalne zagrożenie związane z jego

minimalne zagrożenie związane z jego

użytkowaniem, uważany za dopuszczalny

użytkowaniem, uważany za dopuszczalny

i odpowiadający wysokiemu poziomowi

i odpowiadający wysokiemu poziomowi

ochrony bezpieczeństwa i zdrowia osób.

ochrony bezpieczeństwa i zdrowia osób.

Ogólne wymagania prawa

Ogólne wymagania prawa

żywnościowego

żywnościowego



1.

1.

Zakaz wprowadzania na rynek

Zakaz wprowadzania na rynek

niebezpiecznych środków

niebezpiecznych środków

spożywczych

spożywczych



2.

2.

Odpowiedzialność i stosowanie

Odpowiedzialność i stosowanie

ustawodawstwa

ustawodawstwa



3.

3.

Obowiązek monitorowania

Obowiązek monitorowania



4.

4.

Zorganizowanie wycofania

Zorganizowanie wycofania

środków spożywczych,

środków spożywczych,

poinformowanie konsumentów i

poinformowanie konsumentów i

władz

władz

Ogólne wymagania prawa

Ogólne wymagania prawa

żywnościowego

żywnościowego



Zakaz wprowadzania na rynek

Zakaz wprowadzania na rynek

niebezpiecznych środków

niebezpiecznych środków

spożywczych

spożywczych



1)

1)

Żaden

Żaden

środek spożywczy nie może być

środek spożywczy nie może być

wprowadzony

na

rynek

jeśli

jest

wprowadzony

na

rynek

jeśli

jest

niebezpieczny

niebezpieczny

,

,

to znaczy szkodliwy dla

to znaczy szkodliwy dla

zdrowia i-lub nie nadaje się do spożycia

zdrowia i-lub nie nadaje się do spożycia

.

.



2)

2)

Żadna pasza nie może być wprowadzona

Żadna pasza nie może być wprowadzona

na

rynek

lub

podana

zwierzętom

na

rynek

lub

podana

zwierzętom

hodowlanym, jeśli jest ona niebezpieczna

hodowlanym, jeśli jest ona niebezpieczna

.

.

Pasza dla zwierząt jest niebezpieczna jeśli

Pasza dla zwierząt jest niebezpieczna jeśli

ma negatywne skutki dla zdrowia ludzi l

ma negatywne skutki dla zdrowia ludzi l

u

u

b

b

zwierząt

zwierząt

.

.

Ogólne wymagania prawa

Ogólne wymagania prawa

żywnościowego

żywnościowego



Stosowanie ustawodawstwa unijnego

Stosowanie ustawodawstwa unijnego

–

Na

wszystkich

etapach

łańcucha

Na

wszystkich

etapach

łańcucha

żywnościowego

żywnościowego

,

,

podmioty działające na rynku

podmioty działające na rynku

spożywczym

czuwają

nad

wdrożeniem

spożywczym

czuwają

nad

wdrożeniem

przepis

przepis

ó

ó

w ustawodawstwa unijnego

w ustawodawstwa unijnego

.

.

–

Państwa Członkowskie kontrolują stosowanie

Państwa Członkowskie kontrolują stosowanie

tego

ustawodawstwa

tego

ustawodawstwa

,

,

sprawdzając

czy

sprawdzając

czy

podmioty działające na rynku spożywczym go

podmioty działające na rynku spożywczym go

przestrzegają i ustalają środki i sankcje w

przestrzegają i ustalają środki i sankcje w

przypadku jego naruszenia

przypadku jego naruszenia

Ogólne wymagania prawa

Ogólne wymagania prawa

żywnościowego

żywnościowego



Obowiązek monitorowania

Obowiązek monitorowania

–

Dotyczy środków spożywczych

Dotyczy środków spożywczych

,

,

pasz

pasz

,

,

zwierząt hodowlanych i wszelkich

zwierząt hodowlanych i wszelkich

substancji przeznaczonych do dodania

substancji przeznaczonych do dodania

do środków spożywczych

do środków spożywczych

–

Obowiązek ten dotyczy wszystkich

Obowiązek ten dotyczy wszystkich

etap

etap

ó

ó

w produkcji

w produkcji

,

,

przetwarzania

przetwarzania

,

,

dystrybucji

dystrybucji

–

Podmioty działające na rynku

Podmioty działające na rynku

spożywczym tworzą

spożywczym tworzą

systemy i

systemy i

procedury umożliwiające monitorowanie

procedury umożliwiające monitorowanie

Ogólne wymagania prawa

Ogólne wymagania prawa

żywnościowego

żywnościowego



Zorganizowanie wycofania danego

Zorganizowanie wycofania danego

środka spożywczego z rynku

środka spożywczego z rynku

i

i

poinformowanie władz i

poinformowanie władz i

konsumentów

konsumentów



Produkt szkodliwy dla zdrowia

Produkt szkodliwy dla zdrowia

ludzkiego lub dla zdrowia zwierząt

ludzkiego lub dla zdrowia zwierząt

powinien być natychmiast wycofany z

powinien być natychmiast wycofany z

rynku

rynku



Podmiot działający na rynku

Podmiot działający na rynku

spożywczym informuje o tym

spożywczym informuje o tym

odpowiednie władze i konsumentów

odpowiednie władze i konsumentów

Rozporządzenie 178/2002

Rozporządzenie 178/2002

Rozporządzenie obciąża

Rozporządzenie obciąża

odpowiedzialnością za

odpowiedzialnością za

bezpieczeństwo żywności przede

bezpieczeństwo żywności przede

wszystkim podmioty działające na

wszystkim podmioty działające na

rynku żywności i ustala:

rynku żywności i ustala:



Ogólny obowiązek bezpieczeństwa

Ogólny obowiązek bezpieczeństwa

wprowadzanej na rynek żywności

wprowadzanej na rynek żywności



Ogólny obowiązek sprawdzania

Ogólny obowiązek sprawdzania

zgodności żywności

zgodności żywności



Ogólny obowiązek

Ogólny obowiązek

identyfikowalności

identyfikowalności

Rozporządzenie 178/2002

Rozporządzenie 178/2002

Art. 17

Art. 17

Podmioty działające na rynku spożywczym

Podmioty działające na rynku spożywczym

i pasz zapewniają, na wszystkich etapach

i pasz zapewniają, na wszystkich etapach

produkcji, przetwarzania i dystrybucji w

produkcji, przetwarzania i dystrybucji w

przedsiębiorstwach będących pod ich

przedsiębiorstwach będących pod ich

kontrolą, zgodność tej żywności lub pasz

kontrolą, zgodność tej żywności lub pasz

z wymogami prawa żywnościowego

z wymogami prawa żywnościowego

właściwymi dla ich działalności i

właściwymi dla ich działalności i

kontrolowanie przestrzegania tych

kontrolowanie przestrzegania tych

wymogów.

wymogów.

Rozporządzenie 178/2002 – pojęcie

Rozporządzenie 178/2002 – pojęcie

tracebility

tracebility

Art. 18

Art. 18

2. Podmioty działające na rynku

2. Podmioty działające na rynku

spożywczym powinny móc zidentyfikować

spożywczym powinny móc zidentyfikować

każdą osobę, która dostarczyła im środek

każdą osobę, która dostarczyła im środek

spożywczy, paszę, zwierzę hodowlane lub

spożywczy, paszę, zwierzę hodowlane lub

substancję przeznaczoną do dodania do

substancję przeznaczoną do dodania do

żywności, bądź którą można do nich

żywności, bądź którą można do nich

dodać.

dodać.

3. Podmioty działające na rynku

3. Podmioty działające na rynku

spożywczym i pasz powinny utworzyć

spożywczym i pasz powinny utworzyć

systemy i procedury identyfikacji innych

systemy i procedury identyfikacji innych

przedsiębiorstw, którym dostarczyli

przedsiębiorstw, którym dostarczyli

swoje produkty.

swoje produkty.

Rozporządzenie 178/2002

Rozporządzenie 178/2002

Art. 19

Art. 19

Jeżeli podmiot działający na rynku

Jeżeli podmiot działający na rynku

spożywczym uważa lub ma podstawy,

spożywczym uważa lub ma podstawy,

aby sądzić, że środek spożywczy przez

aby sądzić, że środek spożywczy przez

niego przywożony, wyprodukowany,

niego przywożony, wyprodukowany,

przetworzony, wytworzony lub

przetworzony, wytworzony lub

rozprowadzany nie jest zgodny z

rozprowadzany nie jest zgodny z

wymogami w zakresie bezpieczeństwa

wymogami w zakresie bezpieczeństwa

żywności, natychmiast rozpocznie

żywności, natychmiast rozpocznie

postępowanie w celu wycofania danej

postępowanie w celu wycofania danej

żywności z rynku i powiadomi o tym

żywności z rynku i powiadomi o tym

właściwe władze.

właściwe władze.

Europejski Urząd ds.

Europejski Urząd ds.

Bezpieczeństwa Żywności EFSA

Bezpieczeństwa Żywności EFSA

Główne cele działania:

Główne cele działania:

-

Wydawanie niezależnych, naukowych opinii

Wydawanie niezależnych, naukowych opinii

-

Doradztwo w zakresie wsparcia

Doradztwo w zakresie wsparcia

technicznego, polityki i rozwiązań prawnych

technicznego, polityki i rozwiązań prawnych

z zakresu bezpieczeństwa żywności i

z zakresu bezpieczeństwa żywności i

żywienia, zdrowia i dobrostanu zwierząt

żywienia, zdrowia i dobrostanu zwierząt

oraz roślin

oraz roślin

-

Zbieranie, analiza danych dotyczących

Zbieranie, analiza danych dotyczących

żywienia, ekspozycji ryzyka i monitorowania

żywienia, ekspozycji ryzyka i monitorowania

bezpieczeństwa żywności w UE

bezpieczeństwa żywności w UE

-

Rozpatrywanie nowych zagrożeń

Rozpatrywanie nowych zagrożeń

-

Zarządzanie operacyjne systemem

Zarządzanie operacyjne systemem

wczesnego ostrzegania odnośnie żywności i

wczesnego ostrzegania odnośnie żywności i

pasz

pasz

Rozporządzenie 852/2004

Rozporządzenie 852/2004

Powtarza przepisy dyrektywy

Powtarza przepisy dyrektywy

93/43/E

93/43/E

WG

WG

,

,

i

i

ustala

ustala





zasady higieny żywności wspólne

zasady higieny żywności wspólne

dla

dla

wszystkich produktów

wszystkich produktów

,

,

łącznie z produkcją

łącznie z produkcją

pierwotną

pierwotną

(art.4)

(art.4)





obowiązek weryfikacji oparty na zasadach

obowiązek weryfikacji oparty na zasadach

systemu

systemu

HACCP (art. 5)

HACCP (art. 5)





rejestrację przedsiębiorstw

rejestrację przedsiębiorstw

(art. 6).

(art. 6).

i popiera opracowywanie Przewodników

i popiera opracowywanie Przewodników

Dobrej Praktyki Higienicznej

Dobrej Praktyki Higienicznej

(

(

rozdział

rozdział

III).

III).

Rozporządzenie 852/2004

Rozporządzenie 852/2004

Wszystkich przedsiębiorstw z sektora

Wszystkich przedsiębiorstw z sektora

żywności

żywności

na wszystkich etapach

na wszystkich etapach

:

:



Produkcja pierwotna

Produkcja pierwotna



Przetwórstwo

Przetwórstwo

,

,

pakowanie

pakowanie



Magazynowanie

Magazynowanie



Hurt

Hurt



Transport

Transport



Dystrybucja w każdej postaci

Dystrybucja w każdej postaci



Żywienie zbiorowe

Żywienie zbiorowe

,

,

również

również

zamknięte

zamknięte



Import

Import



E

E

ks

ks

port

port

Kogo dotyczy?

Rozporządzenie 852/2004

Rozporządzenie 852/2004

Wspólne przepisy w zakresie higieny

Wspólne przepisy w zakresie higieny

określone w załączniku są bardzo zbliżone

określone w załączniku są bardzo zbliżone

do przepisów dyrektywy

do przepisów dyrektywy

93/43.

93/43.

Mają zastosowanie do wszystkich produktów

Mają zastosowanie do wszystkich produktów

i na wszystkich etapach i dotyczą

i na wszystkich etapach i dotyczą

:

:

–

Wszystkich pomieszczeń żywnościowych

Wszystkich pomieszczeń żywnościowych

–

Pomieszczeń służących do przygotowywania

Pomieszczeń służących do przygotowywania

produktów spożywczych

produktów spożywczych

–

Transportu w każdej postaci

Transportu w każdej postaci

–

Sprzętu

Sprzętu

–

Odpadów żywnościowych

Odpadów żywnościowych

–

Zaopatrzenia w wodę

Zaopatrzenia w wodę

Rozporządzenie 852/2004

Rozporządzenie 852/2004

–

Higieny i zdrowia personelu

Higieny i zdrowia personelu

–

Środków spożywczych

Środków spożywczych

–

Pakowania żywności

Pakowania żywności

–

Obróbki termicznej środków zamykanych

Obróbki termicznej środków zamykanych

hermetycznie

hermetycznie

–

Szkolenia personelu w zakresie higieny w

Szkolenia personelu w zakresie higieny w

stopniu przystosowanym do wykonywanych

stopniu przystosowanym do wykonywanych

przez niego zadań i w zakresie systemu

przez niego zadań i w zakresie systemu

H

H

ACCP

ACCP

dla osób, które go wdrażają

dla osób, które go wdrażają

.

.

- Przepisy szczegółowe dla handlu

- Przepisy szczegółowe dla handlu

obwoźnego i dystrybucji za pomocą

obwoźnego i dystrybucji za pomocą

automatów

automatów

.

.

Rozporządzenie 853/2004

Rozporządzenie 853/2004

ustanawiające szczególne przepisy

ustanawiające szczególne przepisy

dotyczące higieny w odniesieniu do

dotyczące higieny w odniesieniu do

żywności pochodzenia zwierzęcego

żywności pochodzenia zwierzęcego



Przedsiębiorstwa produkujące

Przedsiębiorstwa produkujące

żywność pochodzenia

żywność pochodzenia

zwierzęcego zobowiązane są do

zwierzęcego zobowiązane są do

stosowania przepisów

stosowania przepisów

rozporządzenia dotyczących

rozporządzenia dotyczących

m.in. znakowania produktów

m.in. znakowania produktów

znakiem jakości zdrowotnej

znakiem jakości zdrowotnej

oraz znakiem identyfikacyjnym

oraz znakiem identyfikacyjnym

PRP –

PRP –

program warunków

program warunków

wstępnych

wstępnych

Przed wdrożeniem zasad systemu

Przed wdrożeniem zasad systemu

HACCP należy wdrożyć system

HACCP należy wdrożyć system

dobrych praktyk (Good Practice).

dobrych praktyk (Good Practice).



Dobra Praktyka Rolnicza (GAP)

Dobra Praktyka Rolnicza (GAP)



Dobra Praktyka Weterynaryjna

Dobra Praktyka Weterynaryjna

(GVP)

(GVP)



Dobra Praktyka Higieniczna (GHP)

Dobra Praktyka Higieniczna (GHP)



Dobra Praktyka Produkcyjna (GMP)

Dobra Praktyka Produkcyjna (GMP)



Dobra Praktyka Handlowa (GTP)

Dobra Praktyka Handlowa (GTP)

Dobra Praktyka Higieniczna

Dobra Praktyka Higieniczna

GHP to działania, które muszą być podjęte i

GHP to działania, które muszą być podjęte i

warunki higieniczne, które muszą być

warunki higieniczne, które muszą być

spełniane na wszystkich etapach produkcji i

spełniane na wszystkich etapach produkcji i

obrotu żywnością, aby zapewnić

obrotu żywnością, aby zapewnić

bezpieczeństwo żywności. Każde

bezpieczeństwo żywności. Każde

przedsiębiorstwo jest zobowiązane do

przedsiębiorstwo jest zobowiązane do

opracowania własnego programu lub

opracowania własnego programu lub

instrukcji Dobrej Praktyki Higienicznej, które

instrukcji Dobrej Praktyki Higienicznej, które

są podstawą do wdrażania zasad systemu

są podstawą do wdrażania zasad systemu

HACCP. Program taki powinien uwzględniać

HACCP. Program taki powinien uwzględniać

strukturę organizacyjną i specyfikę

strukturę organizacyjną i specyfikę

działalności danego zakładu. GHP obejmuje

działalności danego zakładu. GHP obejmuje

kilka obszarów ściśle ze sobą zintegrowanych

kilka obszarów ściśle ze sobą zintegrowanych

i skierowanych na osiągnięcie jednego celu

i skierowanych na osiągnięcie jednego celu

jakim jest bezpieczeństwo żywności.

jakim jest bezpieczeństwo żywności.

OBSZARY

GHP

Kontrola

obecności

szkodników

Budynki i otoczenie

Maszyny i

urządzenia

Szkolenie

pracowników

Mycie i dezynfekcja

Personel-

higiena

osobista

Kontrola jakości

wody

Funkcjonalność

pomieszczeń

Usuwanie

odpadów

Surowce i materiały

pomocnicze

OBSZARY DOBREJ PRAKTYKI HIGIENICZNEJ

Dobra Praktyka Produkcyjna

Dobra Praktyka Produkcyjna

GMP to działania, które muszą być podjęte i

GMP to działania, które muszą być podjęte i

warunki, które muszą być spełniane, aby

warunki, które muszą być spełniane, aby

produkcja żywności odbywała się w sposób

produkcja żywności odbywała się w sposób

zapewniający jej właściwą jakość zdrowotną,

zapewniający jej właściwą jakość zdrowotną,

zgodnie z jej przeznaczeniem. GMP jest

zgodnie z jej przeznaczeniem. GMP jest

połączeniem procedur produkcyjnych oraz

połączeniem procedur produkcyjnych oraz

skutecznej kontroli i nadzoru produkcji, co

skutecznej kontroli i nadzoru produkcji, co

gwarantuje , iż produkcja przebiega w warunkach

gwarantuje , iż produkcja przebiega w warunkach

pozwalających na wyprodukowanie wyrobów

pozwalających na wyprodukowanie wyrobów

spełniających ustalone wcześniej wymagania

spełniających ustalone wcześniej wymagania

jakościowe. Proces wytwarzania produktu musi

jakościowe. Proces wytwarzania produktu musi

przebiegać prawidłowo, według ściśle określonych

przebiegać prawidłowo, według ściśle określonych

instrukcji i procedur zapewniających jednorodność

instrukcji i procedur zapewniających jednorodność

i powtarzalność wyrobu. System GMP ma nie

i powtarzalność wyrobu. System GMP ma nie

dopuszczać do improwizacji, przypadkowości i do

dopuszczać do improwizacji, przypadkowości i do

popełniania pomyłek w jakimkolwiek momencie w

popełniania pomyłek w jakimkolwiek momencie w

całym procesie produkcyjnym.

całym procesie produkcyjnym.

GM

P

Ocena

surowców i

materiałów

Transport

zewnętrzny

i

dystrybucja

Magazynowa

nie wyrobu

gotowego

Transport

wewnętrzny

Magazynowa

nie i

postępowanie

z surowcem

Procesy

obróbki

wstępnej

Procesy

obróbki

zasadniczej

10 zasad Dobrej Praktyki

10 zasad Dobrej Praktyki

Higienicznej i Produkcyjnej

Higienicznej i Produkcyjnej



Zanim zaczniesz jakąkolwiek pracę

Zanim zaczniesz jakąkolwiek pracę

upewnij się, że posiadasz wymagane

upewnij się, że posiadasz wymagane

procedury i instrukcje

procedury i instrukcje



Zawsze postępuj dokładnie wg instrukcji,

Zawsze postępuj dokładnie wg instrukcji,

nie stosuj skrótów. Jeżeli czegoś nie

nie stosuj skrótów. Jeżeli czegoś nie

wiesz lub nie rozumiesz pytaj

wiesz lub nie rozumiesz pytaj

przełożonych lub sięgnij do odpowiedniej

przełożonych lub sięgnij do odpowiedniej

dokumentacji

dokumentacji



Przed rozpoczęciem pracy upewnij się,

Przed rozpoczęciem pracy upewnij się,

że masz do czynienia z właściwym

że masz do czynienia z właściwym

surowcem lub półproduktem

surowcem lub półproduktem



Upewnij się, że stan techniczny

Upewnij się, że stan techniczny

urządzeń i sprzętu jest prawidłowy

urządzeń i sprzętu jest prawidłowy

oraz, że są one czyste

oraz, że są one czyste



Pracuj tak, aby maksymalnie

Pracuj tak, aby maksymalnie

ograniczać ryzyko zanieczyszczenia

ograniczać ryzyko zanieczyszczenia

produktu, pomieszczeń, sprzętu i

produktu, pomieszczeń, sprzętu i

urządzeń

urządzeń



Bądź uważny, przeciwdziałaj

Bądź uważny, przeciwdziałaj

błędom i pomyłkom

błędom i pomyłkom



Wszelkie nieprawidłowości i

Wszelkie nieprawidłowości i

odchylenia od założonych

odchylenia od założonych

parametrów procesu produkcji

parametrów procesu produkcji

zgłaszaj kierownictwu

zgłaszaj kierownictwu



Dbaj o higienę osobistą,

Dbaj o higienę osobistą,

utrzymuj swoje stanowisko w

utrzymuj swoje stanowisko w

czystości i porządku

czystości i porządku



Dokładnie zapisuj wszystkie

Dokładnie zapisuj wszystkie

parametry przebiegu procesu

parametry przebiegu procesu

technologicznego

technologicznego



Przejmij odpowiedzialność za

Przejmij odpowiedzialność za

to co robisz.

to co robisz.

System HACCP

System HACCP



System „

System „

HACCP

HACCP

”

”

Jest to systemowa metoda prewencyjna

Jest to systemowa metoda prewencyjna

mająca na celu zapewnienie bezpieczeństwa

mająca na celu zapewnienie bezpieczeństwa

i jakości zdrowotnej żywności

i jakości zdrowotnej żywności

Metoda

Metoda

HACCP

HACCP

pozwala na

pozwala na

:

:



identyfikację zagrożeń mogących wpływać

identyfikację zagrożeń mogących wpływać

na bezpieczeństwo i jakość zdrowotną

na bezpieczeństwo i jakość zdrowotną

określonego produktu spożywczego

określonego produktu spożywczego



ustalenie

odpowiednich

środków

ustalenie

odpowiednich

środków

opanowania tych zagrożeń

opanowania tych zagrożeń



dostarczenie dowodu, że środki te są

dostarczenie dowodu, że środki te są

stosowane prawidłowo i że są skuteczne

stosowane prawidłowo i że są skuteczne

System HACCP

System HACCP



Cele

Cele

HACCP

HACCP

dla przedsiębiorcy

dla przedsiębiorcy

:

:



lepiej zrozumieć czynniki

lepiej zrozumieć czynniki

chorobotwórcze, elementy i czynniki

chorobotwórcze, elementy i czynniki

prowadzące do ich obecności w końcowym

prowadzące do ich obecności w końcowym

produkcie

produkcie

= „

= „

Zagrożenie (Zagrożenia

Zagrożenie (Zagrożenia

)" ;

)" ;



zapewnić lepszą kontrolę bezpieczeństwa

zapewnić lepszą kontrolę bezpieczeństwa

;

;



dostarczyć dowód, że środki kontroli są

dostarczyć dowód, że środki kontroli są

stosowane prawidłowo i że są skuteczne

stosowane prawidłowo i że są skuteczne

.

.



Chodzi

zatem

o

Chodzi

zatem

o

zagwarantowanie

zagwarantowanie

bezpieczeństwa żywności względem innych

bezpieczeństwa żywności względem innych

(

(

klientów

klientów

,

,

służb kontrolnych

służb kontrolnych

...)

...)

,

,

ale również

ale również

o zmniejszenie ryzyka wypuszczenia na

o zmniejszenie ryzyka wypuszczenia na

rynek produktów niezgodnych, które trzeba

rynek produktów niezgodnych, które trzeba

będzie wycofać

będzie wycofać

.

.

Hazard Analysis Critical Control Point

Hazard Analysis Critical Control Point

Anal

Anal

iza Zagrożeń i

iza Zagrożeń i

Krytyczny Punkt

Krytyczny Punkt

Kontroli

Kontroli

Syst

Syst

e

e

m

m

,

,

który identyfikuje, ocenia i

który identyfikuje, ocenia i

kontroluje zagrożenia istotne dla

kontroluje zagrożenia istotne dla

bezpieczeństwa i jakości zdrowotnej

bezpieczeństwa i jakości zdrowotnej

żywności

żywności

. (

. (

Kodeks

Kodeks

Żywnościowy

Żywnościowy

)

)

Zagrożenia związane z

Zagrożenia związane z

żywnością

żywnością



Zagrożenie – oznacza czynnik natury

Zagrożenie – oznacza czynnik natury

chemicznej, biologicznej lub fizycznej w

chemicznej, biologicznej lub fizycznej w

żywności lub paszy, mogący powodować

żywności lub paszy, mogący powodować

negatywne skutki dla zdrowia

negatywne skutki dla zdrowia



Zanieczyszczenie – każdy biologiczny

Zanieczyszczenie – każdy biologiczny

lub chemiczny czynnik lub materiał

lub chemiczny czynnik lub materiał

obcy (nie będący żywnością) lub inne

obcy (nie będący żywnością) lub inne

substancje, które nie są celowo dodane

substancje, które nie są celowo dodane

do żywności a mogą zmniejszyć

do żywności a mogą zmniejszyć

bezpieczeństwo zdrowotne żywności

bezpieczeństwo zdrowotne żywności

lub uniemożliwić jej zastosowanie

lub uniemożliwić jej zastosowanie

zgodnie z przeznaczeniem.

zgodnie z przeznaczeniem.

Rodzaje zagrożeń

Rodzaje zagrożeń



Chemiczne

Chemiczne



Biologiczne

Biologiczne



Fizyczne

Fizyczne

Źródła zagrożeń

Źródła zagrożeń



Surowce, półprodukty,

Surowce, półprodukty,

opakowania

opakowania



Proces technologiczny

Proces technologiczny



Sprzęt, aparatura, urządzenia

Sprzęt, aparatura, urządzenia



Czynniki środowiskowe (gleba,

Czynniki środowiskowe (gleba,

powietrze, woda, odpady, stan

powietrze, woda, odpady, stan

techniczny pomieszczeń)

techniczny pomieszczeń)



Człowiek

Człowiek

Zanieczyszczenia chemiczne

Zanieczyszczenia chemiczne



Toksyny naturalne: histamina,

Toksyny naturalne: histamina,

mykotoksyny

mykotoksyny



Związki toksyczne powstające podczas

Związki toksyczne powstające podczas

przechowywania żywności lub w

przechowywania żywności lub w

organizmie człowieka: nitrozaminy

organizmie człowieka: nitrozaminy



Pozostałości zanieczyszczeń

Pozostałości zanieczyszczeń

środowiskowych: antybiotyki, metale

środowiskowych: antybiotyki, metale

ciężkie, pestycydy, nawozy sztuczne,

ciężkie, pestycydy, nawozy sztuczne,

pozostałości leków weterynaryjnych,

pozostałości leków weterynaryjnych,

pozostałości środków myjących i

pozostałości środków myjących i

dezynfekujących, dioksyny, wwa

dezynfekujących, dioksyny, wwa



Nadmierne ilości substancji dodatkowych

Nadmierne ilości substancji dodatkowych

i substancji pomagających w

i substancji pomagających w

przetwarzaniu (azotyny, azotany,

przetwarzaniu (azotyny, azotany,

barwniki, konserwanty)

barwniki, konserwanty)

Zanieczyszczenia

Zanieczyszczenia

biologiczne

biologiczne



Mikrobiologiczne:

Mikrobiologiczne:

-

Bakterie – saprofity powodujące psucie

Bakterie – saprofity powodujące psucie

żywności (Lactobacillus, Bacillus),

żywności (Lactobacillus, Bacillus),

chorobotwórcze (Salmonella, Shigella,

chorobotwórcze (Salmonella, Shigella,

E.coli, Listeria, Campylobacter)

E.coli, Listeria, Campylobacter)

-

Produkty metabolizmu drobnoustrojów

Produkty metabolizmu drobnoustrojów

– enterotoksyna gronkowcowa, toksyna

– enterotoksyna gronkowcowa, toksyna

botulinowa

botulinowa

-

Wirusy – wzw typu A, E

Wirusy – wzw typu A, E

-

Grzyby – Aspergillus, Penicilium,

Grzyby – Aspergillus, Penicilium,

Fusarium

Fusarium

Zanieczyszczenia

Zanieczyszczenia

biologiczne

biologiczne



Pozostałe:

Pozostałe:

-

Szkodniki i ich pozostałości

Szkodniki i ich pozostałości

-

Pasożyty (tasiemce, włośnie)

Pasożyty (tasiemce, włośnie)

-

Priony

Priony

Zagrożenia fizyczne

Zagrożenia fizyczne



Ciała obce: szkło, metal,

Ciała obce: szkło, metal,

drewno, piasek, fragmenty

drewno, piasek, fragmenty

kości, sierść

kości, sierść



Radionuklidy

Radionuklidy



Alergeny

Alergeny

System HACCP - zasady

System HACCP - zasady

1 – Analiza zagrożeń

1 – Analiza zagrożeń

2 – Ustalenie Krytycznych Punktów

2 – Ustalenie Krytycznych Punktów

Kontroli i określenie środków

Kontroli i określenie środków

kontroli

kontroli

3 – Określenie limitów krytycznych

3 – Określenie limitów krytycznych

4 – Ustalenie systemu nadzoru

4 – Ustalenie systemu nadzoru

5 – Działania korygujące

5 – Działania korygujące

6 – Weryfikacja systemu

6 – Weryfikacja systemu

7 - Dokumentacja

7 - Dokumentacja

System HACCP – etapy

System HACCP – etapy

wdrażania

wdrażania

1.

1.

Zebranie zespołu

Zebranie zespołu

o interdyscyplinarnym charakterze i

o interdyscyplinarnym charakterze i

określenie zakresu zastosowania

określenie zakresu zastosowania

2

2

.

.

Opis produktu

Opis produktu

3

3

.

.

Określenie oczekiwanego wykorzystania produktu

Określenie oczekiwanego wykorzystania produktu

4

4

.

.

Opracowanie schematu procesu technologicznego

Opracowanie schematu procesu technologicznego

(o

(o

pis

pis

warunków produkcji

warunków produkcji

)

)

5

5

.

.

Potwierdzenie schematu procesu technologicznego na linii

Potwierdzenie schematu procesu technologicznego na linii

produkcyjnej

produkcyjnej

6

6

.

.

Sporządzenie listy zagrożeń związanych z każdym etapem

Sporządzenie listy zagrożeń związanych z każdym etapem

produkcji

produkcji

,

,

przeprowadzenie analizy tych zagrożeń i

przeprowadzenie analizy tych zagrożeń i

przeanalizowanie wszystkich możliwych środk

przeanalizowanie wszystkich możliwych środk

ó

ó

w kontroli do

w kontroli do

opanowania tych zagrożeń

opanowania tych zagrożeń

7

7

.

.

Ustalenie Krytycznych Punktów Kontroli

Ustalenie Krytycznych Punktów Kontroli

8

8

.

.

Ustalenie limitów krytycznych dla poszczególnych

Ustalenie limitów krytycznych dla poszczególnych

Krytycznych Punktów Kontroli

Krytycznych Punktów Kontroli

9

9

.

.

Opracowanie systemu monitorowania

Opracowanie systemu monitorowania

1

1

0

0

.

.

Opracowanie działań korygujących

Opracowanie działań korygujących

1

1

1

1

.

.

Opracowanie procedur weryfikacji

Opracowanie procedur weryfikacji

1

1

2

2

.

.

Ustalenie wzorów dokumentacji i procedur jej

Ustalenie wzorów dokumentacji i procedur jej

prowadzenia

prowadzenia

System HACCP – etap 1-

System HACCP – etap 1-

Zebranie zespołu

Zebranie zespołu

o

o

interdyscyplinarnym charakterze i

interdyscyplinarnym charakterze i

określenie zakresu zastosowania

określenie zakresu zastosowania



Należy zachęcać do uczestnictwa w tym

Należy zachęcać do uczestnictwa w tym

zespole wszystkie osoby z danego

zespole wszystkie osoby z danego

przedsiębiorstwa, których to zagadnienie

przedsiębiorstwa, których to zagadnienie

dotyczy

dotyczy

:

:



Przedstawiciela kierownictwa

Przedstawiciela kierownictwa



Eksperta w zakresie mikrobiologii

Eksperta w zakresie mikrobiologii



Osobę odpowiedzialną za konserwację

Osobę odpowiedzialną za konserwację

urządzeń i ich dezynfekcję

urządzeń i ich dezynfekcję



Osobę pełniącą nadzór nad produkcją

Osobę pełniącą nadzór nad produkcją



Osobę odpowiedzialną za kontrolę jakości

Osobę odpowiedzialną za kontrolę jakości

System HACCP- etap 2 -

System HACCP- etap 2 -

Opis produktu

Opis produktu

Opisać dokładnie kryteria techniczne

produktu i warunki przechowywania :



sam produkt i kryteria
fizykochemiczne



trwałość produktu lub datę
przydatności do spożycia



rodzaj opakowań a także opis
znaków oraz informacje pozwalające
ustalić drogę, jaką produkt przebył

System HACCP – etap 3 -

System HACCP – etap 3 -

Określenie oczekiwanego

Określenie oczekiwanego

wykorzystania produktu

wykorzystania produktu

Należy ustalić do jakich grup

Należy ustalić do jakich grup

konsumentów adresowany jest

konsumentów adresowany jest

produkt, jak również zdefiniować

produkt, jak również zdefiniować

jakie grupy nie mogą spożywać

jakie grupy nie mogą spożywać

danego produktu.

danego produktu.

Wynika to z faktu, że niektóre artykuły

Wynika to z faktu, że niektóre artykuły

spożywcze przez osoby z tzw. grup

spożywcze przez osoby z tzw. grup

ryzyka (niemowlęta, osoby z

ryzyka (niemowlęta, osoby z

określonymi zaburzeniami przewodu

określonymi zaburzeniami przewodu

pokarmowego, osoby starsze).

pokarmowego, osoby starsze).

System HACCP – etap 4 -

System HACCP – etap 4 -

Opracowanie

Opracowanie

schematu procesu technologicznego

schematu procesu technologicznego

(o

(o

pis

pis

warunków produkcji

warunków produkcji

)

)

Schemat procesu technologicznego

Schemat procesu technologicznego

powinien zawierać dwa elementy:

powinien zawierać dwa elementy:

-

Blokowy schemat technologiczny

Blokowy schemat technologiczny

– ciąg poszczególnych etapów

– ciąg poszczególnych etapów

produkcji)

produkcji)

-

Schemat przepływu –

Schemat przepływu –

prezentujący część czystą, część

prezentujący część czystą, część

brudną, drogi surowców,

brudną, drogi surowców,

produktów, odpadów, personelu)

produktów, odpadów, personelu)

System HACCP – etap 5 -

System HACCP – etap 5 -

Potwierdzenie

Potwierdzenie

schematu procesu technologicznego na

schematu procesu technologicznego na

linii produkcyjnej

linii produkcyjnej

Zespół HACCP musi dokonać

Zespół HACCP musi dokonać

sprawdzenia przebiegu schematu ze

sprawdzenia przebiegu schematu ze

stanem faktycznym bezpośrednio na

stanem faktycznym bezpośrednio na

linii produkcyjnej. W razie

linii produkcyjnej. W razie

stwierdzenia nieprawidłowości należy

stwierdzenia nieprawidłowości należy

wnieść do schematu niezbędne

wnieść do schematu niezbędne

sprostowania i po przygotowaniu

sprostowania i po przygotowaniu

skorygowanej wersji schematu i

skorygowanej wersji schematu i

ewentualnie przeprowadzić jego

ewentualnie przeprowadzić jego

ponowną weryfikację.

ponowną weryfikację.

System HACCP – etap 4 i 5

System HACCP – etap 4 i 5

Niektóre etapy są regularnie pomijane

Niektóre etapy są regularnie pomijane

,

,

szczególnie

szczególnie

:

:

- Zmiana surowców lub modyfikacja ich

- Zmiana surowców lub modyfikacja ich

kryteriów

kryteriów

- Warunki przejścia z jednego etapu do

- Warunki przejścia z jednego etapu do

drugiego i krótki etap technologiczny w

drugiego i krótki etap technologiczny w

schemacie procesu technologicznego

schemacie procesu technologicznego

- Wzmianka o czasie oczekiwania

- Wzmianka o czasie oczekiwania

(

(

zwykłym

zwykłym

lub przypadkowym

lub przypadkowym

)

)

w czasie jakiegoś

w czasie jakiegoś

etapu lub pomiędzy jednym a drugim

etapu lub pomiędzy jednym a drugim

etapem

etapem

- Zmiana działalności przedsiębiorstwa

- Zmiana działalności przedsiębiorstwa

System HACCP – etap 6 -

System HACCP – etap 6 -

Sporządzenie listy

Sporządzenie listy

zagrożeń związanych z każdym etapem produkcji

zagrożeń związanych z każdym etapem produkcji

,

,

przeprowadzenie analizy tych zagrożeń i

przeprowadzenie analizy tych zagrożeń i

przeanalizowanie wszystkich możliwych środk

przeanalizowanie wszystkich możliwych środk

ó

ó

w

w

kontroli do opanowania tych zagrożeń

kontroli do opanowania tych zagrożeń

Na analizę zagrożeń składa się:

Na analizę zagrożeń składa się:

-

Identyfikacja zagrożenia – lista

Identyfikacja zagrożenia – lista

zawierająca wszystkie potencjalne

zawierająca wszystkie potencjalne

zagrożenia

zagrożenia

-

Ocena zagrożenia – istotność,

Ocena zagrożenia – istotność,

rozmiary, prawdopodobieństwo ,

rozmiary, prawdopodobieństwo ,

potencjalna liczba ludzi narażonych

potencjalna liczba ludzi narażonych

-

Wykaz działań zapobiegawczych – jakie

Wykaz działań zapobiegawczych – jakie

działania zapobiegawcze czy środki

działania zapobiegawcze czy środki

kontrolne powinny być podjęte dla

kontrolne powinny być podjęte dla

każdego zagrożenia

każdego zagrożenia

System HACCP – etap 7 -

System HACCP – etap 7 -

Ustalenie

Ustalenie

Krytycznych Punktów Kontroli

Krytycznych Punktów Kontroli

Krytyczny punkt kontroli to punkt,

Krytyczny punkt kontroli to punkt,

procedura, operacja lub etap w

procedura, operacja lub etap w

produkcji żywności, na którym

produkcji żywności, na którym

można zastosować kontrolę lub gdzie

można zastosować kontrolę lub gdzie

kontrola jest niezbędna do

kontrola jest niezbędna do

zapobieżenia lub wyeliminowania

zapobieżenia lub wyeliminowania

zagrożenia bezpieczeństwa żywności.

zagrożenia bezpieczeństwa żywności.

CCP wyznaczany jest przez

CCP wyznaczany jest przez

zastosowanie drzewka decyzyjnego

zastosowanie drzewka decyzyjnego

na każdym etapie procesu.

na każdym etapie procesu.

System HACCP – etap 8 -

System HACCP – etap 8 -

Ustalenie

Ustalenie

limitów krytycznych dla poszczególnych

limitów krytycznych dla poszczególnych

Krytycznych Punktów Kontroli

Krytycznych Punktów Kontroli



„Limit krytyczny" oddziela to, co jest

akceptowalne od tego, co nie powinno być

akceptowalne

- Przestrzeganie limitów krytycznych jest

zapewnione poprzez wdrożenie

odpowiedniego systemu

SYSTEMU MONITOROWANIA

- przekroczenie limitów krytycznych musi

skutkować wdrożeniem działań korygujących

dotyczących produktu lub procesu

System HACCP – etap 9 -

System HACCP – etap 9 -

Opracowanie systemu monitorowania

Opracowanie systemu monitorowania

Monitorowanie to zaplanowane pomiary lub

Monitorowanie to zaplanowane pomiary lub

obserwacje CCP w zależności od jego

obserwacje CCP w zależności od jego

limitów krytycznych.

limitów krytycznych.

Polega na:

Polega na:

-

Wykryciu utraty kontroli nad CCP

Wykryciu utraty kontroli nad CCP

-

Sformułowanie kroków poprawy procesu

Sformułowanie kroków poprawy procesu

zanim wystąpi odchylenie

zanim wystąpi odchylenie

-

Przydzielenie osoby oceniającej i zapisującej

Przydzielenie osoby oceniającej i zapisującej

monitorowane dane

monitorowane dane

-

W przypadku gdy monitorowanie nie jest

W przypadku gdy monitorowanie nie jest

ciągłe – określenie częstotliwości pomiarów.

ciągłe – określenie częstotliwości pomiarów.

Narzędziem monitorowania są testy fizyczne i

Narzędziem monitorowania są testy fizyczne i

chemiczne oraz obserwacje wizualne

chemiczne oraz obserwacje wizualne

peocesu.

peocesu.

System HACCP – etap 10 -

System HACCP – etap 10 -

Opracowanie działań korygujących

Opracowanie działań korygujących



Działania korygujące powinny zostać

ustalone dla każdego krytycznego punktu

kontroli, by mogły być stosowane

systematycznie, kiedy tylko zostanie

zauważona niezgodność (przekroczenie

limitów krytycznych), jak i pozwolić uniknąć

powstania nowego odchylenia.

Składają się one z:
- zidentyfikowania produktów wadliwych i

sposobu

postępowania z nimi

- działań pozwalających przywrócić zgodność

procesu

- ustalenia osób odpowiedzialnych za ich

realizację odpowiednich procedur i zapisów

System HACCP – etap 11 -

System HACCP – etap 11 -

Opracowanie procedur weryfikacji

Opracowanie procedur weryfikacji

Weryfikacja systemu

Działanie wdrażane w celu upewnienia się,

że system:



Funkcjonuje w praktyce



Jest wydajny

We wszystkich przypadkach weryfikacja

powinna być przeprowadzana przez

przedsiębiorstwo.

System HACCP – etap 12 -

System HACCP – etap 12 -

Ustalenie

Ustalenie

wzorów dokumentacji i procedur jej

wzorów dokumentacji i procedur jej

prowadzenia

prowadzenia

Dokumentacja Systemu:

Dokumentacja Systemu:



Zapisy – raporty, wyniki,

Zapisy – raporty, wyniki,

sprawozdania

sprawozdania



Procedury – monitorowanie,

Procedury – monitorowanie,

działania korygujące,

działania korygujące,

weryfikacja

weryfikacja



Plan HACCP

Plan HACCP

Korzyści z wprowadzenia

Korzyści z wprowadzenia

systemu HACCP

systemu HACCP



zwiększenie troski o standardy

zwiększenie troski o standardy

higieniczne zakładów i jakość

higieniczne zakładów i jakość

produkcji a w konsekwencji

produkcji a w konsekwencji

podniesienie bezpieczeństwa,

podniesienie bezpieczeństwa,

jakości zdrowotnej produkowanej

jakości zdrowotnej produkowanej

żywności

żywności



poprawa zdrowia publicznego –

poprawa zdrowia publicznego –

mniej zatruć pokarmowych

mniej zatruć pokarmowych



skuteczna i ukierunkowana

skuteczna i ukierunkowana

kontrola żywności

kontrola żywności

Korzyści z wprowadzenia

Korzyści z wprowadzenia

systemu HACCP

systemu HACCP



zwiększenie zaufania

zwiększenie zaufania

konsumenta do producenta

konsumenta do producenta



poprawa zgodności produktów

poprawa zgodności produktów

z wymaganiami

z wymaganiami



podniesienie świadomości

podniesienie świadomości

załóg w zakładach spożywczych

załóg w zakładach spożywczych



obniżenie lub minimalizacja

obniżenie lub minimalizacja

kosztów wadliwości i zaniedbań

kosztów wadliwości i zaniedbań

System Zarządzania

System Zarządzania

Bezpieczeństwem Żywności ISO

Bezpieczeństwem Żywności ISO

22000:2005. Wymagania dla

22000:2005. Wymagania dla

wszystkich organizacji w

wszystkich organizacji w

łańcuchu żywnościowym.

łańcuchu żywnościowym.



Norma ta integruje zasady systemu

Norma ta integruje zasady systemu

Analizy Zagrożeń i Krytycznego

Analizy Zagrożeń i Krytycznego

Punktu Kontroli, programów

Punktu Kontroli, programów

warunków wstępnych oraz normy ISO

warunków wstępnych oraz normy ISO

9001

9001



Norma wymienia działania, jakie

Norma wymienia działania, jakie

muszą zostać podjęte dla

muszą zostać podjęte dla

prawidłowego wdrożenia systemu

prawidłowego wdrożenia systemu

zarządzania bezpieczeństwem

zarządzania bezpieczeństwem

żywności

żywności



Norma ISO 22000:2005 jest dokumentem

Norma ISO 22000:2005 jest dokumentem

zawierającym wymagania dotyczące wdrażania,

zawierającym wymagania dotyczące wdrażania,

funkcjonowania i doskonalenia systemu

funkcjonowania i doskonalenia systemu

zarządzania ukierunkowanego na dostarczanie

zarządzania ukierunkowanego na dostarczanie

do klienta bezpiecznej żywności. Stanowi

do klienta bezpiecznej żywności. Stanowi

rozwinięcie systemu bezpieczeństwa żywności w

rozwinięcie systemu bezpieczeństwa żywności w

kierunku typowego modelu zarządzania

kierunku typowego modelu zarządzania

bazującego na wymaganiach ISO 9001 i jest

bazującego na wymaganiach ISO 9001 i jest

adresowana do organizacji bezpośrednio lub

adresowana do organizacji bezpośrednio lub

pośrednio uczestniczących w łańcuchu żywienia

pośrednio uczestniczących w łańcuchu żywienia

czyli: producentów żywności, producentów

czyli: producentów żywności, producentów

dodatków do żywności, firm cateringowych,

dodatków do żywności, firm cateringowych,

handlowców, firm transportowych, producentów

handlowców, firm transportowych, producentów

opakowań, hodowców plantatorów etc. Norma

opakowań, hodowców plantatorów etc. Norma

ta jest kompatybilna z systemem ISO

ta jest kompatybilna z systemem ISO

9001:2000 oraz systemem zarządzania

9001:2000 oraz systemem zarządzania

środowiskowego ISO 14001 - pozwala to na

środowiskowego ISO 14001 - pozwala to na

zintegrowanie już istniejących w

zintegrowanie już istniejących w

przedsiębiorstwie systemów zarządzania.

przedsiębiorstwie systemów zarządzania.



Norma definiuje pojęcie łańcucha

Norma definiuje pojęcie łańcucha

żywnościowego:

żywnościowego:

Sekwencja wszystkich etapów i operacji

Sekwencja wszystkich etapów i operacji

obejmująca procesy produkcji,

obejmująca procesy produkcji,

przetwarzania, dystrybucji,

przetwarzania, dystrybucji,

magazynowania oraz handlu

magazynowania oraz handlu

żywnością i jej składnikami, od

żywnością i jej składnikami, od

produkcji pierwotnej do konsumpcji.

produkcji pierwotnej do konsumpcji.

Zawiera się w tym produkcja pasz dla

Zawiera się w tym produkcja pasz dla

zwierząt.

zwierząt.

Łańcuch żywnościowy obejmuje także

Łańcuch żywnościowy obejmuje także

produkcję materiałów, które będą

produkcję materiałów, które będą

miały kontakt z żywnością lub

miały kontakt z żywnością lub

surowcami.

surowcami.

ISO 22000 składa się z czterech

ISO 22000 składa się z czterech

kluczowych elementów, które

kluczowych elementów, które

zapewniają bezpieczeństwo, na

zapewniają bezpieczeństwo, na

przestrzeni całego łańcucha

przestrzeni całego łańcucha

żywnościowego:

żywnościowego:



wzajemną komunikację

wzajemną komunikację

(wewnętrzną i zewnętrzną

(wewnętrzną i zewnętrzną



zarządzanie systemem

zarządzanie systemem



PRP - programy podstawowe

PRP - programy podstawowe

(GMP, GHP, GAP, GVP, GPP, GDP,

(GMP, GHP, GAP, GVP, GPP, GDP,

GTP)

GTP)



zasady HACCP oparte na Codex

zasady HACCP oparte na Codex

Alimentarius.

Alimentarius.

RASSF

RASSF

System Wczesnego Ostrzegania

System Wczesnego Ostrzegania

o Niebezpiecznych Produktach

o Niebezpiecznych Produktach

Żywnościowych i Środkach

Żywnościowych i Środkach

Żywienia Zwierząt - Rapid

Żywienia Zwierząt - Rapid

Alert System for Food and

Alert System for Food and

Feed

Feed

Celem nadrzędnym systemu RASFF

Celem nadrzędnym systemu RASFF



Umożliwienie

Umożliwienie

szybkiej wymiany

szybkiej wymiany

informacji

informacji

pomiędzy Państwami

pomiędzy Państwami

Członkowskimi Unii Europejskiej

Członkowskimi Unii Europejskiej



Wyeliminowanie

Wyeliminowanie

na całym

na całym

terytorium UE ryzyka związanego

terytorium UE ryzyka związanego

z żywnością wykrytego przez

z żywnością wykrytego przez

jedno

jedno

z Państw Członkowskich

z Państw Członkowskich



Osiągnięcie

Osiągnięcie

wysokiego jednolitego

wysokiego jednolitego

poziomu bezpieczeństwa żywności

poziomu bezpieczeństwa żywności

na terytorium całej UE

na terytorium całej UE

PODSTAWA PRAWNA

PODSTAWA PRAWNA

Art. 50 - 52

Art. 50 - 52

Rozporządzenia (WE) nr

Rozporządzenia (WE) nr

178/2002

178/2002

Parlamentu Europejskiego i Rady

Parlamentu Europejskiego i Rady

z 28 stycznia 2002 r. ustanawiające

z 28 stycznia 2002 r. ustanawiające

ogólne zasady i wymagania prawa

ogólne zasady i wymagania prawa

żywnościowego, powołujące

żywnościowego, powołujące

Europejski Urząd ds.

Europejski Urząd ds.

Bezpieczeństwa Żywności

Bezpieczeństwa Żywności

i ustanawiające procedury w

i ustanawiające procedury w

zakresie bezpieczeństwa żywności

zakresie bezpieczeństwa żywności

Zgodnie z art. 85 ustawy z dnia 25

Zgodnie z art. 85 ustawy z dnia 25

sierpnia 2006 r.

sierpnia 2006 r.

o bezpieczeństwie żywności i żywienia

o bezpieczeństwie żywności i żywienia

(Dz. U. Nr 171, poz. 1225)

(Dz. U. Nr 171, poz. 1225)

Główny Inspektor Sanitarny –

Główny Inspektor Sanitarny –

Kierownik Sieci:

Kierownik Sieci:

•

•

prowadzi krajowy punkt kontaktowy

prowadzi krajowy punkt kontaktowy

(KPK) systemu RASFF,

(KPK) systemu RASFF,

•

•

jest odpowiedzialny za funkcjonowanie

jest odpowiedzialny za funkcjonowanie

KPK,

KPK,

•

•

powiadamia Komisję Europejską o

powiadamia Komisję Europejską o

zarejestrowanej w Rzeczypospolitej

zarejestrowanej w Rzeczypospolitej

Polskiej niebezpiecznej żywności oraz

Polskiej niebezpiecznej żywności oraz

paszy

paszy

Zgodnie z art. 3 pkt. 42 ustawy o

Zgodnie z art. 3 pkt. 42 ustawy o

bezpieczeństwie żywności i

bezpieczeństwie żywności i

żywienia

żywienia

System Wczesnego Ostrzegania o

System Wczesnego Ostrzegania o

Niebezpiecznej Żywności i Paszach

Niebezpiecznej Żywności i Paszach

(Rapid Alert System for Food and

(Rapid Alert System for Food and

Feed), zwany dalej

Feed), zwany dalej

„systemem

„systemem

RASFF”

RASFF”

– postępowanie organów

– postępowanie organów

urzędowej kontroli żywności i

urzędowej kontroli żywności i

innych podmiotów realizujących

innych podmiotów realizujących

zadania z zakresu bezpieczeństwa

zadania z zakresu bezpieczeństwa

żywności, zgodnie z zasadami

żywności, zgodnie z zasadami

określonymi w art. 50-52

określonymi w art. 50-52

rozporządzenia nr 178/2002

rozporządzenia nr 178/2002

System RASFF w Polsce

System RASFF w Polsce

działa od 01.01.2003 roku,

działa od 01.01.2003 roku,

jednakże dopiero od dnia

jednakże dopiero od dnia

01.05.2004 r.

01.05.2004 r.

został on

został on

usystematyzowany

usystematyzowany

wg. unijnego

wg. unijnego

Rozporządzenia

Rozporządzenia

178/2002

178/2002

RODZAJE POWIADOMIEŃ

RODZAJE POWIADOMIEŃ

Powiadomienia alarmowe

Powiadomienia alarmowe

(Alert notifications)

(Alert notifications)

Powiadomienie informacyjne

Powiadomienie informacyjne

(Information notification)

(Information notification)

Powiadomienie typu NEWS

Powiadomienie typu NEWS

(NEWS notifications

(NEWS notifications

Powiadomienia alarmowe

Powiadomienia alarmowe

(Alert notifications)

(Alert notifications)

Są przesyłane, gdy:

Są przesyłane, gdy:



żywność lub pasza znajdują się w obrocie

żywność lub pasza znajdują się w obrocie

stanowią ryzyko

stanowią ryzyko



istnieje konieczność podjęcia

istnieje konieczność podjęcia

natychmiastowego działania

natychmiastowego działania

Cel powiadomienia

Cel powiadomienia



przekazanie poprzez system wszystkim

przekazanie poprzez system wszystkim

krajom członkowskim informacji do

krajom członkowskim informacji do

zweryfikowania:

zweryfikowania:



czy produkt ten znajduje się na ich

czy produkt ten znajduje się na ich

terytorium?

terytorium?



czy mają podjąć konieczne działanie?

czy mają podjąć konieczne działanie?

Konsumenci

Konsumenci



mogą być pewni, że produkty

mogą być pewni, że produkty

zgłoszone do systemu w trybie

zgłoszone do systemu w trybie

powiadomienia alarmowego są

powiadomienia alarmowego są

wycofywane z obrotu lub

wycofywane z obrotu lub

zostały już wycofane

zostały już wycofane



kraje członkowskie mają

kraje członkowskie mają

opracowane swoje systemy

opracowane swoje systemy

przeprowadzania odpowiednich

przeprowadzania odpowiednich

działań, w tym zasady

działań, w tym zasady

przekazywania szczegółowych

przekazywania szczegółowych

informacji poprzez media, o ile

informacji poprzez media, o ile

jest to konieczne dla

jest to konieczne dla

uspokojenia konsumentów

uspokojenia konsumentów

Powiadomienia informacyjne

Powiadomienia informacyjne

(Information notifications)

(Information notifications)

Są przesyłane, gdy:

Są przesyłane, gdy:



istnieje żywność lub pasza, dla

istnieje żywność lub pasza, dla

których zidentyfikowano ryzyko, ale

których zidentyfikowano ryzyko, ale

nie ma konieczności

nie ma konieczności

natychmiastowego podejmowania

natychmiastowego podejmowania

działania w innych krajach

działania w innych krajach

członkowskich,

członkowskich,



produkt nie znalazł się na

produkt nie znalazł się na

terytorium krajów UE, dotyczy

terytorium krajów UE, dotyczy

również żywności i pasz, które

również żywności i pasz, które

zbadano i zawrócono poza granice

zbadano i zawrócono poza granice

UE.

UE.

Organizacja systemu

Organizacja systemu



1 stycznia 2003 r

1 stycznia 2003 r

. - powołanie przez

. - powołanie przez

Głównego Inspektora Sanitarnego

Głównego Inspektora Sanitarnego

Krajowego

Krajowego

Punktu Kontaktowego

Punktu Kontaktowego



W Głównym Inspektoracie Weterynarii został

W Głównym Inspektoracie Weterynarii został

powołany

powołany

Podpunkt Krajowego Punktu

Podpunkt Krajowego Punktu

Kontaktowego

Kontaktowego

, który przesyła do KPK

, który przesyła do KPK

informacje o niebezpiecznych produktach

informacje o niebezpiecznych produktach

żywnościowych pochodzenia zwierzęcego i

żywnościowych pochodzenia zwierzęcego i

paszach

paszach



W styczniu 2003 r. w Głównym Inspektoracie

W styczniu 2003 r. w Głównym Inspektoracie

Sanitarnym zostały przygotowane

Sanitarnym zostały przygotowane

procedury

procedury

funkcjonowania systemu RASFF

funkcjonowania systemu RASFF

w Polsce i

w Polsce i

przekazane wszystkim uczestnikom

przekazane wszystkim uczestnikom

systemu.

systemu.

Są one zgodne z wytycznymi Komisji

Są one zgodne z wytycznymi Komisji

Europejskiej.

Europejskiej.

Główny Inspektor Sanitarny powołał

Główny Inspektor Sanitarny powołał

Zespół ds. Oceny Ryzyka

Zespół ds. Oceny Ryzyka

składający się

składający się

z ekspertów naukowych

z ekspertów naukowych

Instytutu Żywności i Żywienia,

Instytutu Żywności i Żywienia,

Narodowego Instytutu Zdrowia

Narodowego Instytutu Zdrowia

Publicznego –Państwowy Zakład

Publicznego –Państwowy Zakład

Higieny,

Higieny,

Państwowego Instytutu

Państwowego Instytutu

Weterynaryjnego,

Weterynaryjnego,

który dokonuje analizy ryzyka

który dokonuje analizy ryzyka

w ciągu 24 godzin od otrzymania

w ciągu 24 godzin od otrzymania

powiadomienia

powiadomienia

Kryteria powiadamiania

Kryteria powiadamiania



Wykrycie niezgodności

Wykrycie niezgodności



Zatwierdzenie istnienia

Zatwierdzenie istnienia

niezgodności

niezgodności



Ocena wagi niezgodności

Ocena wagi niezgodności



Podejmowane działania

Podejmowane działania

W każdym przypadku zespół ekspertów

W każdym przypadku zespół ekspertów

naukowych dokonuje oceny ryzyka. Główny

naukowych dokonuje oceny ryzyka. Główny

Inspektor Sanitarny w oparciu o otrzymaną

Inspektor Sanitarny w oparciu o otrzymaną

analizę ryzyka podejmuje działania

analizę ryzyka podejmuje działania

zapewniające wyeliminowanie zagrożenia na

zapewniające wyeliminowanie zagrożenia na

obszarze całego kraju.

obszarze całego kraju.

Zakwestionowane produkty zostają wycofane z

Zakwestionowane produkty zostają wycofane z

rynku na podstawie decyzji administracyjnych

rynku na podstawie decyzji administracyjnych

wydawanych przez właściwy organ urzędowej

wydawanych przez właściwy organ urzędowej

kontroli żywności lub przez producenta.

kontroli żywności lub przez producenta.

Podejmowane są również działania wyjaśniające

Podejmowane są również działania wyjaśniające

i zaradcze, stosownie do stanu faktycznego.

i zaradcze, stosownie do stanu faktycznego.

Powiadomienia alarmowe dot. produktów,

Powiadomienia alarmowe dot. produktów,

które są w obrocie i dla których na podstawie

które są w obrocie i dla których na podstawie

eksperckiej analizy

eksperckiej analizy

ryzyka stwierdzono w Polsce

ryzyka stwierdzono w Polsce

zagrożenie dla zdrowia lub życia człowieka.

zagrożenie dla zdrowia lub życia człowieka.

Należą do nich przypadki:

Należą do nich przypadki:



obecność rakotwórczych, niedozwolonych do

obecność rakotwórczych, niedozwolonych do

stosowania w żywności barwników Sudan I-IV

stosowania w żywności barwników Sudan I-IV

w przyprawach;

w przyprawach;



obecność szkła w serze feta w oleju, w musie

obecność szkła w serze feta w oleju, w musie

jabłkowym;

jabłkowym;



obecność chloramfenikolu w miodzie, w

obecność chloramfenikolu w miodzie, w

serwatce w proszku

serwatce w proszku



obecność zieleni malachitowej w mrożonym

obecność zieleni malachitowej w mrożonym

węgorzu

węgorzu

Bilans powiadomień

Bilans powiadomień

ROK

ROK

Z KRAJU

Z KRAJU

Z KE

Z KE

WYSŁANE DO

WYSŁANE DO

KE

KE

2005

2005

102

102

87

87

38

38

2006

2006

193

193

93

93

103

103

2007

2007

257

257

104

104

122

122

ROK

ROK

KRAJOWE

KRAJOWE

Z KE

Z KE

WYSŁANE

WYSŁANE

DO KE

DO KE

2005

2005

ALARMOWE

ALARMOWE

34

34

78

78

6

6

2005

2005

INFORMACYJNE

INFORMACYJNE

68

68

9

9

32

32

2006

2006

ALARMOWE

ALARMOWE

58

58

83

83

13

13

2006

2006

INFORMACYJNE

INFORMACYJNE

135

135

9

9

90

90

2007

2007

ALARMOWE

ALARMOWE

96

96

94

94

16

16

X. 2007

X. 2007

INFORMACYJNE

INFORMACYJNE

161

161

10

10

106

106

Dane statystyczne nie są wskaźnikami

Dane statystyczne nie są wskaźnikami

pogarszania się jakości polskiej

pogarszania się jakości polskiej

żywności, lecz

żywności, lecz

wzrostu

wzrostu

świadomości osób

świadomości osób

zaangażowanych w

zaangażowanych w

przekazywanie informacji dot.

przekazywanie informacji dot.

niebezpiecznych produktów oraz

niebezpiecznych produktów oraz

poprawą i zwiększeniem

poprawą i zwiększeniem

zdolności analitycznych

zdolności analitycznych

laboratoriów urzędowej kontroli

laboratoriów urzędowej kontroli

żywności

żywności

.

.



Komórka

Komórka

odpowiedzialna za

odpowiedzialna za

funkcjonowanie

funkcjonowanie

systemu RASFF w

systemu RASFF w

Komisji Europejskiej

Komisji Europejskiej

- opracowuje

- opracowuje

roczny raport ze

roczny raport ze

swojej działalności.

swojej działalności.

Raport publikowany

Raport publikowany

jest na stronie

jest na stronie

http://europa.eu/pol

http://europa.eu/pol

/food/index_pl.htm

/food/index_pl.htm

System RAPEX

System RAPEX

System RAPEX utworzono dla

System RAPEX utworzono dla

zapewnienia wysokiego poziomu

zapewnienia wysokiego poziomu

ochrony zdrowia i bezpieczeństwa

ochrony zdrowia i bezpieczeństwa

konsumentów na obszarze

konsumentów na obszarze

Jednolitego Rynku Unii

Jednolitego Rynku Unii

Europejskiej. Podstawą prawną

Europejskiej. Podstawą prawną

jego funkcjonowania jest

jego funkcjonowania jest

Dyrektywa 2001/95/WE

Dyrektywa 2001/95/WE

Parlamentu Europejskiego i Rady

Parlamentu Europejskiego i Rady

z dnia 3 grudnia 2001r. w sprawie

z dnia 3 grudnia 2001r. w sprawie

ogólnego bezpieczeństwa

ogólnego bezpieczeństwa

produktów.

produktów.

RAPEX obejmuje wszystkie

RAPEX obejmuje wszystkie

produkty nieżywnościowe

produkty nieżywnościowe

przeznaczone dla

przeznaczone dla

konsumentów oraz takie, co do

konsumentów oraz takie, co do

których istnieje

których istnieje

prawdopodobieństwo, że mogą

prawdopodobieństwo, że mogą

być przez nich użyte. Rejestr

być przez nich użyte. Rejestr

nie zawiera informacji na

nie zawiera informacji na

temat środków

temat środków

farmaceutycznych, wyrobów

farmaceutycznych, wyrobów

medycznych, pasz ani żywności

medycznych, pasz ani żywności