M A K R O E K O N O M I A

M A K R O E K O N O M I A

1

RYNEK

DÓBR

INWESTYCYJNYCH

INWESTYCJE - DEFINICJA (1)

INWESTYCJE - DEFINICJA (1)

RYNEK DÓBR
INWESTYCYJNYCH

2

Nakłady inwestycyjne (inwestycje w sensie
makroekonomicznym) to nakłady finansowe lub
rzeczowe, których celem jest stworzenie nowych
środków trwałych lub ulepszenie (przebudowa,
rozbudowa, rekonstrukcja, adaptacja lub
modernizacja) istniejących obiektów majątku
trwałego, a także nakłady na tzw. pierwsze
wyposażenie inwestycji.

Rocznik statystyczny RP 1999

Dział XXIII. Inwestycje. Środki trwałe

Uwagi ogólne, s. 511

INWESTYCJE - DEFINICJA (2)

INWESTYCJE - DEFINICJA (2)

RYNEK DÓBR
INWESTYCYJNYCH

3

Nakłady na środki trwałe są to nakłady na:

 budynki i budowle, w tym m.in. roboty budowlano-
montażowe, dokumentacje projektowo-kosztorysowe,

 maszyny, urządzania techniczne i narzędzia (łącznie z
przyrządami, ruchomościami i wyposażeniem),

 środki transportu,

 inne, tj.: melioracje szczegółowe, koszty ponoszone przy
nabyciu gruntów i używanych środków trwałych oraz od 1995 r.
inwentarz żywy i zasadzenia wieloletnie, a ponadto odsetki od
kredytów i pożyczek inwestycyjnych za okres realizacji
inwestycji.

Pozostałe nakłady są to nakłady na tzw. pierwsze
wyposażenie inwestycji oraz inne koszty związane z
realizacją inwestycji. Nakłady te nie powiększają wartości
środków trwałych.

INWESTYCJE - WARUNKI RÓWNOWAGI

INWESTYCJE - WARUNKI RÓWNOWAGI

RYNEK DÓBR
INWESTYCYJNYCH

4

Inwestycje

Możliwości

inwestycyjne

Skłonność do

inwestycji

Podaż dóbr

inwestycyjnych

oszczędności w
gospodarce,
akumulacja
kapitału

klimat gospodarczy
(stopy procentowe,
podatki itp.),
perspektywy rozwoju
sektora
perspektywy rozwoju
gospodarki
umiejętności
menedżerskie
posiadany poziom
kapitału
wielkość zatrudnienia

muszą istnieć
podmioty
gospodarcze, które
dostarczają na rynek
dóbr inwestycyjnych

ZŁOTA REGUŁA OPTIMUM PRODUKCJI

ZŁOTA REGUŁA OPTIMUM PRODUKCJI

RYNEK DÓBR
INWESTYCYJNYCH

5

Decyzje inwestycyjne będą podejmowane
wówczas, gdy przyrost dochodu wynikający z
rozszerzenia produkcji w efekcie inwestycji
będzie większy lub równy kosztom związanym z
jej realizacją.

przychód marginalny = koszt marginalny

ZŁOTA REGUŁA OPTIMUM PRODUKCJI:

ZŁOTA REGUŁA OPTIMUM PRODUKCJI:

PRODUKTYWNOŚĆ KAPITAŁU

PRODUKTYWNOŚĆ KAPITAŁU

RYNEK DÓBR
INWESTYCYJNYCH

6

kapitał

kapitał

produkcja

Y(K,N)

Funkcja produkcji Cobba-

Douglasa

produktywno

ść krańcowa

MPK(K)

Malejąca krańcowa produktywność

kapitału

Im więcej kapitału,

tym większa

produkcja

Im więcej kapitału,

tym wolniej rośnie

produkcja

ZŁOTA REGUŁA OPTIMUM PRODUKCJI:

ZŁOTA REGUŁA OPTIMUM PRODUKCJI:

KOSZTY KAPITAŁU

KOSZTY KAPITAŁU

(1)

(1)

RYNEK DÓBR
INWESTYCYJNYCH

7

kapitał

kapitał

koszt

kapitału

KK(K)=K+r•

K

Funkcja całkowitego kosztu

kapitału

krańcowy

koszt

kapitału

MKK(K)=1+r

Stały krańcowy koszt kapitału

Im więcej kapitału,

tym większy koszt

1+r

ZŁOTA REGUŁA OPTIMUM PRODUKCJI:

ZŁOTA REGUŁA OPTIMUM PRODUKCJI:

KOSZTY KAPITAŁU

KOSZTY KAPITAŁU

(2)

(2)

RYNEK DÓBR
INWESTYCYJNYCH

8

Na marginalny koszt kapitału składają się:

 stopa procentowa (

obrazująca koszt pozyskania kapitału

)

 koszt deprecjacji majątku (

stopa amortyzacji

)

 cena nabycia dóbr kapitałowych

 inflacyjny wzrost cen dóbr kapitałowych

ZŁOTA REGUŁA OPTIMUM PRODUKCJI:

ZŁOTA REGUŁA OPTIMUM PRODUKCJI:

PRODUKTYWNOŚĆ I KOSZTY

PRODUKTYWNOŚĆ I KOSZTY

RYNEK DÓBR
INWESTYCYJNYCH

9

K

K

Y, KK

KK(K)

MPK, MKK

MKK(K)

1+r

Y(K,N)

MPK(K)

K*

K*

K* to optymalna (pożądana) wielkość
kapitału

OPTIMUM KAPITAŁU A WIELKOŚĆ INWESTYCJI

OPTIMUM KAPITAŁU A WIELKOŚĆ INWESTYCJI

RYNEK DÓBR
INWESTYCYJNYCH

1
0

K

MPK, MKK

MKK(K)

1+r

MPK(K)

Jeżeli gospodarka dysponuje wielkością K

0

kapitału,

K

0

a pożądana wielkość kapitału to K*,

K*

to konieczne będzie zwiększenie kapitału od
K

0

do K* poprzez inwestycje równe

brakującej różnicy:

I = K*-K

0

= K

WPŁYW STOPY PROCENTOWEJ NA INWESTYCJE (1)

WPŁYW STOPY PROCENTOWEJ NA INWESTYCJE (1)

RYNEK DÓBR
INWESTYCYJNYCH

1
1

Jeżeli spada stopa procentowa (z r

0

do r

1

), maleje krańcowy

koszt kapitału,

K

MPK, MKK

MKK(K)

1+r

0

MPK(K)

K

0

K

0

*

K

1

*

1+r

1

pożądana wielkość kapitału rośnie, a więc rosną konieczne
inwestycje.

WPŁYW STOPY PROCENTOWEJ NA INWESTYCJE (2)

WPŁYW STOPY PROCENTOWEJ NA INWESTYCJE (2)

RYNEK DÓBR
INWESTYCYJNYCH

1
2

Jeżeli rośnie stopa procentowa (z r

0

do r

1

), rośnie krańcowy

koszt kapitału,

K

0

K

MPK, MKK

MKK(K)

1+r

0

MPK(K)

K

0

*

K

1

*

1+r

1

pożądana wielkość kapitału maleje, a więc maleją konieczne
inwestycje.

WPŁYW STOPY PROCENTOWEJ NA INWESTYCJE (3)

WPŁYW STOPY PROCENTOWEJ NA INWESTYCJE (3)

RYNEK DÓBR
INWESTYCYJNYCH

1
3

Przy stopie r

0

inwestycje wynoszą I

0

= K

0

* - K

0

Przy stopie r

1

(niższej) inwestycje wynoszą I

1

= K

1

* - K

0

(wyższe)

1+r

1

K

1

*

K

0

K

MKK

MKK(K)

MPK(K)

1+r

0

K

0

*

r

1

I

1

I

r

r

0

I

0

I(r
)

WRAŻLIWOŚĆ INWESTYCJI NA STOPĘ PROCENTOWĄ

WRAŻLIWOŚĆ INWESTYCJI NA STOPĘ PROCENTOWĄ

RYNEK DÓBR
INWESTYCYJNYCH

1
4

Przy

niskiej

stopie procentowej wzrost

stopy procentowej powoduje
relatywnie duży spadek inwestycji.

I

r

I(r
)

r

0

I

0

I

0

’

r

0

+r

r

1

I

1

I

1

’

r

1

+r

Przy

wysokiej

stopie procentowej

wzrost stopy procentowej powoduje
relatywnie mały spadek inwestycji.

Oznacza to, że inwestycje są bardziej

wrażliwe na zmiany stóp procentowych

przy niskich stopach oraz mało

wrażliwe przy wysokich stopach

procentowych:

I(r) = I

o

-b(r)•r

Współczynnik wrażliwości b(r) nie jest

stały!

WPŁYW DOCHODU NA INWESTYCJE (1)

WPŁYW DOCHODU NA INWESTYCJE (1)

RYNEK DÓBR
INWESTYCYJNYCH

1
5

K

MPK, MKK

MKK(K)

1+r

0

MPK(K)

K

0

K

0

*

Jeżeli rośnie dochód, wzrasta marginalna produktywność
kapitału,

pożądana wielkość kapitału rośnie, a więc rosną konieczne
inwestycje.

K

MPK, MKK

MKK(K)

1+r

0

MPK(K)

K

0

K

0

*

K

1

*

WPŁYW DOCHODU NA INWESTYCJE (2)

WPŁYW DOCHODU NA INWESTYCJE (2)

RYNEK DÓBR
INWESTYCYJNYCH

1
6

Jeżeli maleje dochód, maleje marginalna produktywność
kapitału,

pożądana wielkość kapitału maleje, a więc maleją konieczne
inwestycje.

K

MPK, MKK

MKK(K)

1+r

0

MPK(K)

K

0

K

0

*

K

1

*

DOSTOSOWANIE KAPITAŁU DO WIELKOŚCI POŻĄDANEJ (1)

DOSTOSOWANIE KAPITAŁU DO WIELKOŚCI POŻĄDANEJ (1)

RYNEK DÓBR
INWESTYCYJNYCH

1
7

 jest rozłożone w czasie

(czas trwania procesu zależy od elastyczności
cenowej dóbr kapitałowych)

 musi uwzględniać zmiany cen dóbr

kapitałowych

 odbywa się poprzez inwestycje

wywołane wzrostem dochodu lub
spadkiem stopy procentowej

DOSTOSOWANIE KAPITAŁU DO WIELKOŚCI POŻĄDANEJ (2)

DOSTOSOWANIE KAPITAŁU DO WIELKOŚCI POŻĄDANEJ (2)

RYNEK DÓBR
INWESTYCYJNYCH

1
8

P

K

K

*

P

K

K

*

P

K(0)

K

0

D(r

0

)

S(r

0

)

A

DOSTOSOWANIE KAPITAŁU DO WIELKOŚCI POŻĄDANEJ (3)

DOSTOSOWANIE KAPITAŁU DO WIELKOŚCI POŻĄDANEJ (3)

RYNEK DÓBR
INWESTYCYJNYCH

1
9

D(r

1

)

P

K

K

*

D(r

0

)

S(r

0

)

P

K(0)

K

0

A

A’

spadek stopy

procentowej

wywołuje wzrost

popytu na dobra

kapitałowe

K

0

’

P

K(0)

DOSTOSOWANIE KAPITAŁU DO WIELKOŚCI POŻĄDANEJ (4)

DOSTOSOWANIE KAPITAŁU DO WIELKOŚCI POŻĄDANEJ (4)

RYNEK DÓBR
INWESTYCYJNYCH

2
0

K

*

A

P

K

D(r

0

)

S(r

0

)

D(r

1

)

A’

P

K(0)

K

0

K

0

’

P

K(1)

B

mało elastyczna

podaż rośnie w

niewielkim stopniu

– równocześnie

następuje wzrost

cen dóbr

kapitałowych

K

1

DOSTOSOWANIE KAPITAŁU DO WIELKOŚCI POŻĄDANEJ (5)

DOSTOSOWANIE KAPITAŁU DO WIELKOŚCI POŻĄDANEJ (5)

RYNEK DÓBR
INWESTYCYJNYCH

2
1

P

K

K

*

S(r

0

)

D(r

1

)

P

K(1)

K

1

P

K(0)

A’

K

0

’

B

wzrost rentowności

produkcji dóbr

kapitałowych

przyczynia się do

wzrostu podaży

tych dóbr

P

K(2)

C

K

2

DOSTOSOWANIE KAPITAŁU DO WIELKOŚCI POŻĄDANEJ (6)

DOSTOSOWANIE KAPITAŁU DO WIELKOŚCI POŻĄDANEJ (6)

RYNEK DÓBR
INWESTYCYJNYCH

2
2

dostosowanie

kapitału

istniejącego do

pożądanego

następuje na

poziomie niższym

niż K

0

’

N

K

N

P

K(N)

P

K

K

*

S(r

0

)

D(r

1

)

P

K(1)

P

K(0)

K

0

’

K

1

WZROST CEN A PRODUKTYWNOŚĆ MARGINALNA INWESTYCJI (1)

WZROST CEN A PRODUKTYWNOŚĆ MARGINALNA INWESTYCJI (1)

RYNEK DÓBR
INWESTYCYJNYCH

2
3

Realizując inwestycje, zaczynamy od projektów najbardziej
efektywnych, czyli przynoszących największy dochód.

Gdyby ceny dóbr kapitałowych były stałe, to marginalna
produktywność inwestycji byłaby taka sama jak marginalna
produktywność kapitału.

Przy spadku wymogów efektywnościowych (wywołanych spadkiem
stopy procentowej) sięgamy po projekty mniej efektywne.

Gdyby ceny dóbr kapitałowych były stałe, jedyną przyczyną
zmian marginalnej produktywności inwestycji i kapitału byłby
spadek stopy procentowej.

WZROST CEN A PRODUKTYWNOŚĆ MARGINALNA INWESTYCJI (2)

WZROST CEN A PRODUKTYWNOŚĆ MARGINALNA INWESTYCJI (2)

RYNEK DÓBR
INWESTYCYJNYCH

2
4

r

I

r

K

A

A

A’

A’

r

0

I

0

’

K

0

’

marginalna produktywność

inwestycji dla cen stałych

marginalna produktywność

kapitału dla cen stałych

I

0

K

0

WZROST CEN A PRODUKTYWNOŚĆ MARGINALNA INWESTYCJI (3)

WZROST CEN A PRODUKTYWNOŚĆ MARGINALNA INWESTYCJI (3)

RYNEK DÓBR
INWESTYCYJNYCH

2
5

r

I

r

K

A

A

A’

A’

r

0

I

0

K

0

I

0

’

K

0

’

r

1

Wzrost cen stanowi dodatkowy czynnik (obok zmniejszenia
wymogów efektywnościowych) zmniejszający efektywność
marginalną inwestycji – krzywa jest silniej malejąca.

B

B

I

1

K

1

WSPÓŁCZYNNIK q-TOBINA (1)

WSPÓŁCZYNNIK q-TOBINA (1)

RYNEK DÓBR
INWESTYCYJNYCH

2
6

Decydując się na inwestycje, należy uwzględniać koszt kapitału,
wyrażony najpełniej przez stopę procentową.

Niezależnie od kosztów kapitału w trakcie uruchamiania
inwestycji inwestor ponosi dodatkowe koszty obejmujące:



zakłócenia w dotychczasowym procesie produkcji



proces nabywania przez pracowników umiejętności efektywnej

obsługi nowych maszyn i urządzeń (szkolenia, czas niezbędny do
osiągnięcia odpowiednich kwalifikacji)



zakłócenia w procesie zarządzania na poziomie operacyjnym (efekt

Penrose)

WSPÓŁCZYNNIK q-TOBINA (2)

WSPÓŁCZYNNIK q-TOBINA (2)

RYNEK DÓBR
INWESTYCYJNYCH

2
7

Współczynnik q-Tobina pozwala określić poziom pożądanego
kapitału przy uwzględnieniu

wszystkich kosztów inwestycji

(nie

tylko kosztu kapitału).

Jeśli źródłem finansowania inwestycji jest kredyt bankowy,

kolejne

jednostki tego kredytu są coraz droższe

, bo wzrasta ryzyko

związane z jego udzieleniem.

Marginalny koszt inwestycji

– w przeciwieństwie do kosztu kapitału

–

wykazuje więc tendencję rosnącą

.

WSPÓŁCZYNNIK q-TOBINA (3)

WSPÓŁCZYNNIK q-TOBINA (3)

RYNEK DÓBR
INWESTYCYJNYCH

2
8

przychód i
koszt
marginalny

(I/K)

*

(I/K)

0

r

0

marginalny

koszt

kapitału

marginalna

produktywność

kapitału

(I/K)

2

marginalny

koszt

inwestycji

q

WSPÓŁCZYNNIK q-TOBINA (4)

WSPÓŁCZYNNIK q-TOBINA (4)

RYNEK DÓBR
INWESTYCYJNYCH

2
9

marginalny przychód z kapitału

marginalny koszt kapitału

q =

wartość rynkowa kapitału

wartość odtworzeniowa kapitału

q =

M A K R O E K O N O M I A

M A K R O E K O N O M I A

RYNEK DÓBR
INWESTYCYJNYCH

3
0

Ufff... Koniec