Problemy etyczne tanatologii

Tanatologia

Tanatologia to nauka o śmierci

człowieka, w szczególności zajmuje

się jakościowym opisem przyczyn

śmierci oraz żalem jej towarzyszącym.

Badania opierają się na założeniu, że

życie jest na tyle istotną wartością, że

może się okazać korzystnym poznanie

procesu umierania i, jeśli to możliwe,

sposobu wpływania na niego.

Postawy wobec śmierci

kiedyś i dziś

Każde istnienie biologiczne ma swój początek i kres. Jak długo

sięga pamięć historyczna, śmierć- choć uznawana za zjawisko

naturalne- otoczona była szczególnym kultem, który w efekcie

prowadził do tworzenia rytualnych obrzędów z nią związanych.

Wszystkie te rytuały miały na celu zachowanie zmarłych w

pamięci i pozostawanie w łączności z nimi. We wczesnym

średniowieczu śmierć nie budziła jeszcze tyle lęku, co w jego

późniejszej fazie. Traktowanie śmierci jako kary Bożej, zwłaszcza

w okresie epidemii, powodowało lęk przed sadem ostatecznym.

Jednak już w renesansie stosunek do śmierci uległ przemianom.

Ceremoniał śmierci gromadził wokół łoża umierającego całą

rodzinę. On wspominał całe swoje życie, żałował złych postępków

i powierzał duszę Bogu. Wiek XIX był wiekiem przyspieszonego

rozwoju sztuki leczenia. Powodzenie działania lekarza było

wiązane z wolą Boga. Zmianie uległo miejsce umierania. Jeśli

przez wieki człowiek umierał w otoczeniu osób najbliższych, to od

połowy XIX stulecia coraz częściej umiera się w szpitalu w

otoczeniu obcych. Wpływa to nie tylko na jego samopoczucie, ale

także odsuwa zjawisko śmierci od bliskich, nie oswaja ich z nią.

Wartość i jakość życia

Dla niektórych ludzi istnieją wartości

ważniejsze od życia dla których gotowi są je

oddać np. wiara, ojczyzna i honor. Jednak dla

lekarza z racji wykonywanego zawodu życie

jego pacjenta musi być wartością najważniejszą.

Wraz z wydłużaniem się przeciętnej długości

życia, pogorszeniu ulega jego przeciętna jakość.

Coraz częściej podaje się w wątpliwość, czy

jedynym czynnikiem skłaniającym do walki o

życie człowieka ma być jego przedłużanie? Czy

nie należy zastanawiać się nad jego jakością?

Wartość i jakość życia

Każdy człowiek potrafi subiektywnie ocenić jakośc

własnego życia. Trudniej jest o ocenę obiektywną.

Kiedy patrzymy na osobę z ciężkim kalectwem,

mówimy często: ‘gdybym miała tak zyć, wolałbym nie

zyć.’ I jest to prawdą ale tylko z naszego punktu

widzenia, kiedy porównujemy nasze życie i osoby,

która wzbudziła nasze uczucia. Czy jednak tak samo

patrzylibyśmy na wartość życia, gdyby to było nasze

życie. Jednak obok naszego stanu fizycznego,

najbardziej dla człowieka, jako istoty społecznej liczy

się stosunek otoczenia wobec niego.

Jakość życia i

jego wartość może być oceniana tylko przez osobe,

której dotyczy. Dla lekarza warta jest podtrzymania

każda resztka tlącego się zycia. Nie musi to oznaczać

nieuzasadnionej medycznie uporczywej terapii, która

może być jedynie przedłużaniem cierpienia.

Granice walki o życie

Lekarz nie powinien rezygnować z walki o zycie nigdy,

kiedy istnieje jeszcze jakakolwiek szansa na jego

podtrzymanie, a pacjent się temu nie sprzeciwia. Walka

o życie ma jednak swoje granice. W przypadku

pacjenta, u którego dochodzi do zatrzymania krążenia,

w przebiegu rozsianego procesu nowotworowego, brak

potencjalnej zdolności do życia nie budzi wątpliwości.

Podobnie jest w sytuacji, kiedy mamy do czynienie z

pacjentem, u którego choroba, po wyczerpaniu

możliwości terapeutycznym, zbliża go nieuchronnie do

śmierci. Nie ma wówczas uzasadnienia dalszej walki o

przedłużenie życia, ponieważ staje się to tylko

przedłużeniem cierpień i agonii. Mówimy wówczas o

nieuzasadnionej uporczywej terapii.

2, 3

Opieka terminalna

O chorym, u którego postępowanie terapeutyczne nie może dać

już rezultatów i choroba prowadzi wprost do śmierci, mówimy

jako o chorym w stanie terminalnym. Głównym celem

medycyny w opiece terminalnej jest łagodzenie bólu przez

leczenie objawowe i właściwą pielęgnację.

Niekiedy ból i cierpienie przekraczają granice wytrzymałości

człowieka. Możemy mieć do czynienia z sytuacja, w której

pacjent nie tylko nie życzy sobie przedłużania życia, zwłaszcza

za wszelką cenę, ale wręcz żąda od lekarza, aby dopomógł mu

w jego skróceniu. Do korzystania z takiego postępowania ma

prawo nieuleczalnie chory i umierający. Walka o przedłużenie

życia powinna trwać tylko w takich granicach, do jakich

upoważnia nas sam chory. Podtrzymywanie życia za wszelką

cenę, nie liczące się z wola chorego nie ma nic wspólnego z

humanitaryzmem i rolą lekarza. Humanitarny sens

podtrzymywana życia istnieje wówczas, kiedy będzie ono

pozbawione przedłużających się cierpień, utraty poczucia

godności, życiem godnym człowieka.

Opieka terminalna

Sprawowanie opieki nad chorym w stanie

terminalnym to szczególna sytuacja, w której

lekarz nie może oczekiwać leczenia pacjenta,

ale uczynienia ostatnich dni człowieka

łatwiejszymi do zniesienia co jest równie

istotne.

„

Gdyby medycyna nie posiadała żadnego

skutecznego środka w walce z chorobom, to i

wtedy lekarze byliby potrzebni, jako

pocieszyciele w chorobie, w tej wielkiej

niedoli ludzkiej”.

Opieka paliatywna

Na pojęcie opieki paliatywnej składa

się: medyczna opieka terminalna,

opieka psychologiczna, duchowa i

socjalna, a także, wsparcie rodziny w

obliczu zbliżającej się śmierci

chorego i po niej.

Założenia opieki

paliatywnej

Opieka paliatywna ofiarowuje system wsparcia

chorego i jego rodziny, umożliwiając choremu

prowadzenie aż do zgonu życia tak czynnego,

jak jest to tylko możliwe, jednocześnie

pomagający rodzinie w radzeniu sobie z

chorobom bliskiej osoby i wspomagając ją w

okresie osierocenia. Otacza chorego opieką

psychologiczną i duchową, służąc w miarę

potrzeby posługą religijną i zapewniając

wsparcie psychiczne przez wykwalifikowanych

psychologów i wolontariuszy. Opieka

paliatywna uznaje umieranie za proces

naturalny, dlatego nie przyśpiesza ani nie

opóźnia zgonu.

Eutanazja

Chociaż określenie eutanazja ( dobra

śmierć) pochodzi z języka greckiego, nie

oznaczało zadawania śmierci- oznaczało

śmierć bez cierpień i bólu. Nie

wprowadza się tu zadawania śmierci

jako celu a raczej jako wynik podwójnego

skutku. Celem jest łagodzenie cierpienia

i skutek ten jest osiągnięty, ale skutkiem

wtórnym jest śmierć chorego.

Różne definicje eutanazji

Polski kodeks karny:

Eutanazja- zabicie człowieka na jego

żądanie i pod wpływam współczucia dla

niego.

Etyka lekarska:

Eutanazja- działanie lub wstrzymanie się

od działania, powodujące śmierć z samej

swej natury lub dokonane w intencji

spowodowania śmierci w celu

wyeliminowania wszelkiego bólu.

Podział eutanazji



Czynna- czynny udział w śmierci np.

podanie leków



Bierna- nieuzasadnione medycznie

zaprzestanie leczenia w celu

przyśpieszenia zgonu, motywowanie

współczuciem dla cierpiącego.

Eutanazja

Dystanazja- utrzymywanie przy zyciu

człowieka wyłącznie dzięki zastosowaniu

ciągłemu środków nadzwyczajnych. Z

pewnością postępowaniem takim jest np.

utrzymywanie tlącego się życia przy użyciu

respiratora. Poważnym problemem

etycznym jest, co należy czynić, jeśli

postępowanie to przedłuża się w czasie, bez

trwałego efektu leczniczego. Zaprzestanie

podjętej dystanazji powodującej smierć

pacjenta, określane jest jako ortotanazja.

Legalizacja eutanazji

W Polskim prawie nie jest

zalegalizowana.

Od tego sformułowania kodeksu

karnego rozpoczęła się w Holandii

legalizacja eutanazji. Eutanazja ma

swoich zwolenników i przeciwników.

Każdy kieruje się innymi

argumentami. 7

Document Outline