INNE ALTERNATYWY

• We wszystkich krajach rozwijających się coraz 

poważniejszym problemem społeczno-ekonomicznym stają 
się wzrastające koszty opieki medycznej

• Na początku lat siedemdziesiątych wydatki na służbę 

zdrowia przekroczyły 10% rocznego dochodu na służbę 
zdrowia

• W Polsce liczba lekarzy wzrosła czterokrotnie
•  Zwiększenie wydatków nie oznacza, że opieka medyczna 

jest lepsza- demedykalizacja

• Z punktu widzenia pacjentów służba medyczna staje się 

coraz droższa nawet tam, gdzie teoretycznie powinna być 
bezpłatna

 

 

SELF CARE

• Proponuje częściowe odrzucenie medycyny jako instytucji 

na rzecz rozwijania własnych możliwości dbania o swoje 
zdrowie, zapobieganie oraz kurowanie posiadanych chorób 
i dolegliwości

• Nurt ten było odpowiedzią na wzrastające koszty opieki 

medycznej i coraz powszechniejsze szkodliwości 
wynikające z jej działań

• Propaguje samolecznie- warunkiem jest zapewnienie 

odpowiedniej wiedzy medycznej

 Umożliwia większą koncentrację na własnych możliwościach

 

 

UZDRAWIACZE SPOZA TERENU OFICJALNEJ MEDYCYNY

• Wzrastająca liczba przedstawicieli medycyny nieoficjalnej
• Bliski kontakt w relacji pacjent-uzdrawiacz
• W Chinach tradycyjne metody lecznicze są łączone z 

osiągnięciami uzdrawiaczy

 Chińska medycyna jest bardziej skuteczna w leczeniu chorób 

przewlekłych, degeneracyjnych i psychosomatycznych

• W kręgu naszej kultury ciężko jest znaleźć przykład 

koegzystencji lekarza z uzdrawiaczem

 Lekarze negują wartość terapeutyczną uzdrawiaczy, ponieważ 

posługują się oni środkami, których działanie jest 
niezrozumiałe

 Zarzut „nienaukowości” bronią przed obcymi wpływami

 

 

NURT KRYTYKUJĄCY MEDYCYNĘ

• Zapomina, że przeważają przykłady medykalizacji sfer 

życia ludzkiego dokonane w zgodzie i aprobacie całego 
społeczeństwa

• Zapomina, że nurt demedykalizacji życia jest możliwy, 

ponieważ medykalizacja pewnych zjawisk przygotowała do 
tego odpowiedni grunt- wyeliminowała zagrożenia 
biologiczne „naturalnych” faktów i procesów

• Postuluje się powrót do rodzenia i umierania w 

naturalnych środowiskach- w domach, wśród najbliższych 
osób

• Demedykalizacja jest produktem „imperializmu medycyny” 

całkowicie od niego uzależnionym

 

 

RELACJA PACJENT-

LEKARZ: 

NOWA JAKOŚĆ

 

 

Powody przemian relacji pacjent - 
lekarz:

• 

zmiana obrazu chorób        nowe podejście lekarza do 

pacjenta

• bardziej dostępna i powszechna opieka lekarska
• postęp w medycynie
• zawód lekarza podniósł swój status społecznyi cieszy 
się większym poszanowaniem

•dominacja chorób przewlekłych
•zmiejszająca się rola tradycji i autorytetów
•wzrost świadomości zdrowotnej u pacjentów
•wzrost krytycyzmupacjentów w stosunku do instytucji 
medycyny

 

 

Lekarz w modelach teoretycznych:

* 

model Parsonsa

    

• 

rola pacjenta i lekarza jest częścia mechanizmu 

opartego na umiejętnościach, profesjonaliźmie 
oraz dobrej woli lekarza i chęci podporządkowania 
się pacjenta

ANALIZA

1.Bloom i Fox

• konieczna dominacja profesjonalna lekarza nad pacjentem 
warunkiem satysfakcjonującej relacji terapeutycznej

2.Szasz i Hollender

• wzajemna relacja lekarz-pacjent uzależniona od kondycji 
pacjenta

• wróżnili 3 typy relacji:

° aktywność-współpraca
° kierowanie-współpraca
° obopólne uczestnictwo

Partnerstwo i 

współpodmiotowość

P 
 
A
R
A
D
Y
G
M
A
T

F

U

K

C

J

O

N

A

L

N

Y

 

 

3.Freidson

• pozycja społeczna ma wpływ na wzajemne 
zachowanie lekarza i pacjenta

•dominacja lekarza nad pacjentem wynika z kontroli 
dostępu do świadczeń medycznych

4.Waitzkin i Navarro

• konflikt interesów lekarza i pacjenta           
faworyzacja bogatszych pacjentów

T

E

O

R

I

A

K

O

N

F

L

I

K

T

U

5.Sudnow i Schef

•relacja lekarz- pacjent jako wzajemne 
negocjacje

I

N

T

E

R

A

C

J

O

N

I

Z

M

S

Y

M

B

O

L

I

C

Z

N

Y

 

 

6.Gallagher i Cassel

•relacja pacjent-lekarz z punktu widzenia 
interesów konsumenta usług medycznych

• lekarz- doradca, partner, współdecydujący

K

O

N

S

U

M

E

R

Y

Z

M

R
U
C
H

N
A

R
Z
E
C
Z

P
R
O
M
O
C

J
I 

 

Z
D
R
O
W

I

A

7.Kickbusch

• odpowiedzialność czlowieka za zdrowie (zdrowy 
styl życia, świadomość zdrowotna

•lekarz-funkcja terapeutyczna, ale też 
współdziałanie w zakresie promocji zdrowia, 
doradca ale nie ma władzy nad pacjentem

 

 

Zapoczątkowany w latach 70 

nurt antymedyczny 

( Illich, 

Carisson, Inlander, Levin, 
Weiner) podważył wiarę w 
lekarza “nieomylnego” i 
zawsze zaangażowanego w 
dobro pacjenta.

 

 

Czy zmiany te były charakterystyczne także 
dla Polski czy tylko dla społeczeństw 
zachodnich?

• Zmiana relacji lekarz-pacjent zachodziła i 
zachodzi także w Polsce

jednak

• Socjalizm panujący w Polsce zmniejszył 
drastycznie autonomię pacjentów

•Brak możliwości wyboru lekarza-
regionalizacja

•Wykształcenie bierności i akceptacji, ale 
jednocześnie zwiększająca się 
roszczeniowość pacjentów

 

 

Wpływ przemian ostatniej dekady na 
relacje lekarz pacjent?

•Reforma zdrowia jak i wprowadzenie lekarzy 
rodzinnych same w sobie nie poprawiły relacji 
lekarz-pacjent

•Miał to uczynić w 1991 zbiór praw pacjenta-
jednak korzystają z nich nieliczni z reguły 
pacjenci bardziej wykształceni

 

 

Zmiany w relacjach pacjent-lekarz 
(analiza danych)

•Pacjenci coraz częściej kontaktują się z 
lekarzem dopiero w ostateczności, co nie 
sprzyja nawiązaniu partnerskich relacji z 
lekarzem, jednak częstość kontaktów z 
lekarzem wzrasta wraz ze wzrostem 
poziomu wykształcenia.

Im bliższa pozycja społeczna pozycji 
lekarza, tym większa szansa na 
nawiązanie partnerskich relacji miedzy 
nimi.

 

 

•Wzrost optymizmu jeśli chodzi o leczenie 
poważnych chorób(np. raka wykrytego 
wcześnie), ale jednocześnie obawa ubocznych 
skutków działania leków.Jednak nie wiemy czy 
jest to skutek wzrostu autonomii pacjenta i 
wzajemnego partnerstwa czy może 
rozluźnienie kontaktów w ogóle.( Im wyższy 
poziom wykształcenia pacjenta tym mniejsze 
przekonanie, że “lekarz wie lepiej”)

•Coraz mniejszy stopień postrzegania lekarza 
jak wyłącznego eksperyta( również zależneod 
wykształcenia)

Powody:

°postrzeganie lekarza jako konsultanta a 
nie decydenta

°negacja sposobu pełnienia przez niego roli 
zawodowej

°negacja jego wiedzy i skuteczności

 

 

Ta analiza pozwala nam zauważyć, że 
przemiana relacji lekarz-pacjent ściśle 
powiązana jest z wykształceniem i 
pozycją społeczną. Im wyższa pozycja 
społeczna i poziom wykształcenia 
pacjenta tym większa autonomia 
pacjenta, negacja lekarza jako eksperta, 
lepsza komunikacja, większa częstość 
relacji partnerskich (np.zapytanie o 
zgodę na proponowaną przez lekarza 
terapię. Możemy zauważyć też, że 
lekarz nie dokłada większych starań, 
aby traktować po partnersku ogół 
pacjentów, mimo iż jest takie 
zapotrzebowanie.