LECZENIE PITNYMI

WODAMI MINERALNYMI

KRENOTERAPIA

Katedra Balneologii i Medycyny Fizykalnej

Collegium Medicum w Bydgoszczy, UMK

Kierownik: Prof. dr hab. Irena Ponikowska

krenoterapia-pijalnia.jpg

krenoterapia-pijalnia.jpg

KRENOTERAPIA

KRENOTERAPIA

jest to picie wody leczniczej

przez określony czas,

dozowanej co do ilości,

temperatury, czasu w

stosunku do posiłku i zgodnie

z zaleceniami lekarskimi.

Podział wód mineralnych

1.

Mineralne wody lecznicze,
stosowane do zabiegów
balneologicznych (podlegają prawu
farmaceutycznemu)

2.

Butelkowane wody
mineralne( zaliczane do środków
spożywczych)

WODA LECZNICZA

1.

Jest to woda podziemna,
bakteriologicznie i chemicznie czysta,
o niewielkich wahaniach w składzie
chemicznym i właściwościach
fizycznych, uznana przez Ministra
Zdrowia na podstawie udowodnionego
badaniami naukowymi lub długotrwałą
obserwacja lekarska działania
leczniczego

LECZNICZE WODY

LECZNICZE WODY

MINERALNE

MINERALNE

to wody podziemne, które

zawierają przynajmniej jeden

ze składników specyficznych

o udowodnionym działaniu

leczniczym oraz ogólnie 1000

mg składników mineralnych

w 1 l

ZŁOŻA WÓD LECZNICZYCH

ZŁOŻA WÓD LECZNICZYCH

*WODY JAKO LECZNICZE UZNAWANE SĄ

PRZEZ M.Z. NA PODSTAWIE Rozp.

Rady Min. z 2006r

*EKSPLOATACJA ZŁOŻA OBJĘTA JEST

PRZEPISAMI PRAWA

GEOLOGICZNEGO I

GÓRNICZEGO(ustawa z dnia 4 lutego

1994r)

Składniki mineralne wód

1.

Makroskładniki: Ca, Mg, Na, K, Cl,
HCO3, SO2

2.

Mikroskładniki: J, F, Fe, Mn, Cu, Zn

Składniki mineralne

niepożądane

1.

Arsen, Bor, Bar, Glin, Ołów,
Antymon, Kadm, Rtęć, Chrom,
Nikiel, Azotany, Cjanki

Najwyższe dopuszczalne

składniki mineralne w

wodach

leczniczych(mg/dcm3)

Składnik

Stęż.do

picia

Stęż.do

inhal.

Arsen

0,05

0,1

Bar

1.0

10,0

Bor

5,0

30,0

Chrom

0,01

0,01

Glin

0,1

0,1

Ołów

0,01

0,01

Rtęć

0,001

0,001

DZIAŁANIE WÓD

DZIAŁANIE WÓD

MINERALNYCH PODANYCH

MINERALNYCH PODANYCH

DOUSTNIE

DOUSTNIE

•

Miejscowe

•

Ogólne

Działanie

Działanie

miejscowe(1)

miejscowe(1)

wiąże się z fizycznym i

chemicznym działaniem

wody na błonę śluzową

przewodu pokarmowego /

zmiana czynności

wydzielniczej gruczołów błon

śluzowych, zmiana czynności

ruchowej ścian przewodu

pokarmowego /

Działanie miejscowe

wód(2)

1.

Zależy od:
*

Od temperatury wody

* Ilości wypitej wody
* Wypełnienia żołądka
* Ciśnienia osmotycznego wody i
składu chemicznego

Działanie miejscowe(3)

1.

Ciepła woda rozlużnia mięśnie
gładkie i zmniejsza wydzielanie
żołądka

2.

Woda zimna- zwiększa perystaltykę,
zwiększa wydzielanie i napięcie
mięśni gładkich

Działanie miejscowe(4)

1.

Wody

hipotoniczne

- powodują

pęcznienie nabłonka i kosmków jelita

2.

Woda

hipertoniczna-

podrażnia,

powoduje przekrwienie błony śluzowej

3.

Wody

zawierające CO2

powodują

przekrwienie miejscowe żołądka i
zwiększenie resorpcji oraz wzrost
sekrecji soku żołądkowego

Działanie miejscowe-

absorpcja wody(5)

1.

Woda swobodnie dyfunduje przez

nabłonek do krwi

2.

Największe wchłanianie występuje

przy ciśnieniu osmotycznym 280

mOsm/l tj ciśnieniu osmotycznym

osocza

3.

Wyższe stężenie- 400 mOsm/l-

powoduje zahamowanie wchłaniania

wody, która z organizmu przechodzi

do jelit, odwodnienie

Działanie miejscowe-

wchłanianie wody(6)

1.

Największe wchłanianie wody występuje

w jelicie czczym, wynosi 200- 400 ml/h

2.

Im większe wydalanie wody z moczem

(maksymalne 700 ml/h), tym wchłanianie

wody jest większe

3.

Wypełnienie pęcherza moczowego w

ilości 250 – 300 ml pobudza receptory w

ścianie pęcherza i powstaje sygnał o

potrzebie oddania moczu. Pojemność

pęcherza wynosi 400 – 500 ml

Działanie miejscowe

wody(7)

1.

Woda podana na czczo- pobudza
funkcje żołądka i jelit oraz
perystaltykę(wypróżnienie)

2.

Najszybciej opuszcza żołądek woda
o temperaturze ciała, im woda jest
zimniejsza tym dłużej utrzymuje się
w żołądku

Działanie ogólne

Działanie ogólne

1.

farmakologiczne

wynikające ze składu

chemicznego wody

2

. adaptogenne

3.

działania odruchowe

4.

działanie na bilans

wodny

1.

Działanie ogólne

Działanie ogólne

farmakologiczne - swoiste

farmakologiczne - swoiste

zależy bezpośrednio od :

1.

składu chemicznego

,składniki swoiste

2.

Stężenia składników

danej

wody.

Wody mineralne stosowane w kuracji
pitnej są w stanie w wybranych
przypadkach uzupełnić niedobory
elektrolitów lub poprawić gospodarkę
nimi.

Działanie adaptogenne -

ogólne

Występuje po kuracji pitnej trwającej

około 3-4 tygodni.

W jej efekcie

następuje zwiększone wydalanie

wody i jej składników oraz

pojawienie się ogólnoustrojowych

procesów przystosowawczych z

tendencją do stabilizacji zwłaszcza

wydalania i procesów regulacyjnych.

Działanie adaptogenne dotyczy

przede wszystkim układu

trawiennego, moczowego i

krwionośnego.

Działanie adaptogenne-

okresy

1.

Zmiany w gospodarce wodnej i
elektrolitowej, wahania – pierwszy
tydzień

2.

Zwiększone wydalanie wody i
składników mineralnych- koło 2
tygodnia

3.

Stabilizacja procesów wydalania i
regulacyjnych, od 3 tygodnia

Mechanizmy odruchowe

działają przede wszystkim na drodze

nerwowej i chemicznej dzięki sprzężeniu

odruchowo – warunkowemu.

*

Woda po dostaniu się do jamy ustnej na

drodze odruchowej wywołuje zwiększone

wydzielanie soku żołądkowego o

niewielkiej ilości kwasu solnego i pepsyny.

*

W dalszych odcinkach zmiany

odruchowe zachodzą pod wpływem

składników chemicznych, temperatury

wody itp

Wody siarczanowe na drodze odruchowej

powodują obkurczanie się pęcherzyka

żółciowego.

Bilans wodny

1.

Dostarczanie wody

(2 – 3 litrów):

– 1000- 1500 ml płyny wypijanie
– 1000- 1500 płyny dostarczane w

pokarmach

2. Wydalanie wody

( 2- 3 litrów)

- z moczem 1000- 1500 ml
- przez skórę koło 500 ml
- przez płuca koło 400 ml
- z kałem koło 100 ml

Wpływ na bilans wodny

1.

Wypicie dużej ilości wody zwiększa
objętość krwi krążącej

2.

Zwiększa objętość wyrzutową i
pojemność minutową serca

3.

powoduje przejściowe niewielkie
podwyższenie ciśnienia tętniczego
krwi

Ograniczenia w

stosowaniu krenoterapii

1.

Chorzy ze zmniejszoną frakcją
filtracyjną

2.

Chorzy z niewydolnością krążenia,
obrzękami

3.

Osoby w wieku podeszłym( spadek

wraz z wiekiem filtaracji
kłębuszkowej)

PRAKTYCZNE

STOSOWANIE KURACJI

PITNEJ

Główne zasady

krenoterapii

1.

Kuracja pitna wodami leczniczymi
powinna trwać przeciętnie 3
tygodnie, pita 6 razy w tygodniu.

2.

Kurację należy rozpoczynać od
małych dawek( stopniowanie), 1
dnia- 1/3 , 2- dnia ½, 3 dnia- ¾
dziennej dawki,

4 dnia

pełna dawka

Podział dawek stosowanych w

krenoterapii

Dawka

Dawka

Ilość wody

Ilość wody

ml/kg

ml/kg

ml/70 kg

ml/70 kg

maksymaln

maksymaln

a

a

Mała

Mała

8

8

560

560

750

750

Podstawow

Podstawow

a

a

15

15

1050

1050

1400

1400

Średnia

Średnia

20

20

1400

1400

1800

1800

Duża

Duża

30

30

2100

2100

2700

2700

Maksymaln

Maksymaln

a

a

35

35

2450

2450

3500

3500

METODY KURACJI

PITNEJ

Kuracja standardowa

stosuje się dawkę podstawową

lub średnią( koło 1400 ml) 3 razy

dziennie

Godz. 7.00

– 50% dawki

dziennej

Godz. 12.00

– 20% dawki

dziennej

Godz. 17.00

– 30% dawki

dziennej

Kuracja wspomagająca

ma zastosowanie wówczas, gdy

potrzebne jest zwiększenie

działania farmakologicznego

kąpieli leczniczych lub innych

zabiegów balneologicznych.

Godz. 7.00

– 60% dawki

dziennej

Godz. 17.00

– 40% dawki

dziennej

Kuracja frakcjonowana /

1/

jest stosowana u osób z

zaburzeniami krążenia oraz

układu moczowego i

trawiennego, u których

wskazane jest prowadzenie

kuracji pitnej. Kurację należy

stosować

w 6 porcjach,

pobierając dzienną dawkę

podstawową.

Kuracja

frakcjonowana /2/

Godz. 7.00

- 20% dawki

dziennej

Godz. 9.00

- 15% dawki

dziennej

Godz. 12.00

- 15% dawki

dziennej

Godz. 15.00

- 15% dawki

dziennej

Godz. 17.00

- 20% dawki

dziennej

Godz. 21.00

- 15% dawki

dziennej

Kuracja oszczędzająca

ma zastosowanie u osób w podeszłym

wieku z przewlekłymi schorzeniami układu

trawiennego i moczowego, zakłóceniami

diurezy nocnej, we wczesnym okresie

rekonwalescencji po zabiegach

operacyjnych i leczeniu zachowawczym.

Należy stosować dawkę małą ( koło 700

ml, w dwóch porcjach.

Godz. 7.00 - 70% dawki dziennej
Godz. 12.00 - 30% dawki dziennej

Kuracja moczopędna

zwykła

Stosuje się w celu uzyskania
krótkotrwałego, ale znaczącego
efektu diuretycznego

1.

Stosuje się dużą dawkę ( 2100ml)
podzieloną na 2 porcje

– o godz. 7 - 80% dawki dziennej
– o godz.17 – 20% dziennej dawki

Kuracja moczopędna

intensywna

zazwyczaj powinna być

stosowana wówczas, gdy jest

konieczne intensywne

przepłukanie układu

moczowego. Należy stosować

dawkę maksymalną, nie

przekraczając 3500 ml w 6

równych porcjach w ciągu doby

.

Kuracja moczopędna

uderzeniowa

może być stosowana w

wybranych przypadkach

kamicy nerkowej, polega na

stosowaniu dawki

maksymalnej do

3500 ml,

wypijanej w godzinach

rannych w czasie 2-3 godzin.

Kuracja specjalistyczna

ma zastosowanie

wówczas, gdy kuracja

pitna jest jedyną lub

podstawową formą

leczenia w uzdrowisku,

wymagającą szczególnych

wskazań(np. wody

swoiste)

RODZAJE WÓD

RODZAJE WÓD

STOSOWANYCH DO

STOSOWANYCH DO

LECZENIA PITNEGO

LECZENIA PITNEGO

•

Wody chlorkowo-sodowe, zwane słonymi

•

Wody wodorowęglanowe:

*sodowe, potasowe-

alkaliczne

*wapniowe, magnezowe

- ziemno-

alkaliczne

3.

Wody siarczkowo-siarkowodorowe:

*siarczkowe

*siarczanowe

4.

Wody swoiste:szczawy żelaziste, wody

fluorkowe,

WODY SŁONE

WODY SŁONE

Są to wody o niskim stężeniu

NaCl

Do kuracji pitnej stosuje się

wody mało zmineralizowane

0,3% – 1,5%

Wody słone

Wody słone

hipoosmotyczne

hipoosmotyczne

0,3% - 0,5%

0,3% - 0,5%

działają łagodząco w

zapaleniach śluzówki żołądka

i jelit.

Wody słone

Wody słone

hiperosmotyczne

hiperosmotyczne

1,0% - 1,5% powodują

1,0% - 1,5% powodują :

1.

zwiększenie perystaltyki jelit

2.

wzmagają wydzielanie soku

żołądkowego

3.

zwiększają kwasotę soku żołądkowego

4.

działają rozrzedzająco na śluz

Zastosowanie wód słonych

Zastosowanie wód słonych

1.

przewlekłe nieżyty żołądka z niedokwasotą

2.

zaparcia – również wody słone z

zawartością magnezu i siarczanów

3.

skaza moczanowa(jodkowo-chlorkowo-

sodowe)

4.

zatrucia metalami, alkoholem, nikotyną

5.

nadciśnienie tętnicze i miażdżyca – wody

słone z zawartością jodu.

6.

ciężka praca fizyczna w uciążliwych

warunkach

Przeciwwskazania do

Przeciwwskazania do

stosowania wód słonych

stosowania wód słonych

1.

nadkwaśność żołądka

2.

nieżyt żołądka z nadmierną perystaltyką

3.

wrzód żołądka i dwunastnicy

4.

zaburzenia przewodu pokarmowego z
biegunkami

5.

wrzodziejące zapalenie jelita grubego

6.

choroby serca i nerek, z obrzękami,
skąpomoczem

W towarzystwie soli

kuchennej często występuje

jod

. Wody z zawartością jodu

mają zastosowanie w

leczeniu niektórych chorób

tarczycy, nadciśnieniu,

miażdżycy.

Wody worowęglanowe w

krenoterapii

1. Wodorowęglanowo-sodowe lub

potasowe(alkaliczne)

2. Wodorowęglanowo-wapniowe lub

magnezowe( ziemno-alkaliczne)

WODY ALKALICZNE

WODY ALKALICZNE

wodorowęglanowe

wodorowęglanowe

Zawierają wodorowęglany

sodu i potasu (alkaliczne)

oraz wapnia i magnezu

(ziemno-alkaliczne)

Działanie wód alkalicznych polega

na

/1/ :

1.

alkalizacji kwaśnego soku żołądkowego, która

trwa bardzo krótko, zaledwie 15-20 min po

wypiciu wody. Po przejściu do dwunastnicy

powstaje dodatkowy efekt w postaci

odruchowego hamowania wydzielania soku

żołądkowego. Jednak po tym czasie następuje

wzmożone wydzielanie soku żołądkowego,

ponieważ wydzielający się CO2 działa silnie

drażniąco na czynność wydzielniczą błony

śluzowej żołądka. Wtórny wzrost kwasowości

można jednak znacznie zmniejszyć, pijąc wodę

podgrzaną małymi łykami w wielu małych

porcjach.

Działanie wód alkalicznych polega

Działanie wód alkalicznych polega

na

na

/2/

:

2.

rozluźnianiu i rozpuszczaniu śluzu w

przewodzie pokarmowym

3.

mechanicznym usuwaniu ze światła jelit

bakterii i ich toksyn, uszkodzonych

komórek nabłonka oraz zalegających

resztek pokarmowych

4.

przyspieszają ustępowanie stanów

zapalnych błony śluzowej, zwłaszcza

przez przeciwzapalne i uszczelniające

działanie jonów Ca i Mg

Wskazania do stosowania

Wskazania do stosowania

wód alkalicznych

wód alkalicznych

1.

Choroby wątroby i dróg żółciowych

2.

Choroby żołądka i dwunastnicy

3.

Choroby wydzielania wewnętrznego
i metaboliczne

Wskazania- choroby

Wskazania- choroby

wątroby

wątroby

/1/

/1/

1.

Przewlekłe stany zapalne pęcherzyka

żółciowego i dróg żółciowych bez żółtaczki,

stanów gorączkowych i nasilonych

dolegliwości bólowych

2.

Stany pooperacyjne pęcherzyka żółciowego

i dróg żółciowych w 6 miesięcy po zabiegu

lub w 3 miesiące w wyspecjalizowanych

ośrodkach w przypadkach bez powikłań i z

dobrym stanem ogólnym

3.

Zaburzenia czynnościowe pęcherzyka i

dróg żółciowych

Wskazania

Wskazania

–choroby

–choroby

wątroby/2/

wątroby/2/

4.

Stany po WZW w 3 miesiące od

ustąpienia ostrych i podostrych
objawów

5.

Stłuszczenie wątroby

6.

Przewlekłe toksyczne uszkodzenie

wątroby

7.

Marskość wątroby we wczesnym

okresie: pozapalna, toksyczna,
cholestatyczna, autoimunologiczna

Przeciwwskazania-

Przeciwwskazania-

choroby wątroby

choroby wątroby

/1/

/1/

1.

Ostre i podostre stany zapalne
pęcherzyka żółciowego i dróg
żółciowych

2.

Kamica pęcherzyka żółciowego i
dróg żółciowych z napadami
bólowymi lub odczynem zapalnym

3.

Ropniak pęcherzyka żółciowego i
ropnie wątroby

Przeciwwskazania

Przeciwwskazania

/2/

/2/

4.

Żółtaczka

5.

Niewyrównawna marskość wątroby

6.

Przewlekłe choroby jamy brzusznej

wymagające leczenia
chirurgicznego

Wskazania-choroby

Wskazania-choroby

żołądka

żołądka

/1

/1

/

/

1.

Przewlekły nieżyt żołądka z
niedokwasotą

2.

Przewlekły nieżyt jelit

3.

Zaburzenia czynnościowe żołądka i
jelit

4.

Choroba wrzodowa żołądka i jelit w
okresie remisji

Wskazania

Wskazania

/2/

/2/

5.

Stany po leczeniu operacyjnym

choroby wrzodowej żołądka i
dwunastnicy w 2-3 miesiące po
wykonaniu zabiegu

6.

Zespół poresekcyjny

7.

Zaparcia nawykowe / atoniczne /.

8.

Zaparcie spastyczne jelita grubego

Przeciwwskazania

Przeciwwskazania

/1/

/1/

1.

Wszystkie ostre stany zapalne

przewodu pokarmowego

2.

Czynna choroba wrzodowa żołądka i

dwunastnicy

3.

Znaczne zwężenie przełyku i

odźwiernika

4.

Przewlekłe zaburzenia drożności jelit

5.

Krwawienie jawne i utajone z

przewodu pokarmowego

Przeciwwskazania

Przeciwwskazania

/2/

/2/

6.

Choroby pasożytnicze przewodu

pokarmowego

7.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego

8.

Niegojące się rany i przetoki po

wykonanych zbiegach operacyjnych
jamie brzusznej

9.

Przewlekłe choroby jamy brzusznej

wymagające leczenia chirurgicznego

Szczawy

wodorowęglanowo-

sodowe,

hiperosmotyczne

typu „Zuber

” .

Wskazania(1)

Wskazania(1)

1.

Cukrzyca : łagodne postacie
cukrzycy, neuropatia cukrzycowa o
przebiegu łagodnym, cukrzyca
skojarzona z otyłością

2.

Dna

3.

Zaburzenia przemiany mineralnej.

Wskazania-c

horoby

horoby

zawodowe(2)

zawodowe(2)

1.Przewlekłe zatrucie ołowiem,
kadmem, cynkiem, tlenkiem
siarki i kwasu siarkowego

Przeciwwskazania

1. Ostre i podostre zatrucia
przemysłowe

Przeciwwskazania

Przeciwwskazania

1.

Nadciśnienie tętnicze.

2.

Niewydolność krążenia

3.

Obrzęki.

SZCZAWY

SZCZAWY

NISKOZMINERALIZOWA

NISKOZMINERALIZOWA

N

N

/SZCZAWY HIPOTONICZNE/

Działają moczopędnie w

związku z czym maja

zastosowanie głównie w

leczeniu chorób dróg

moczowych. Pobudzają one

również wydzielanie żołądka i

jelit, gdyż zawierają

naturalny dwutlenek węgla.

Wskazania(1)

Wskazania(1)

*Kamica moczowa

*Przewlekłe choroby

układu moczowego

Do leczenia kwalifikują się

chorzy z

kamicą moczanową,

cystynową i szczawianową,

natomiast nie zaleca

się

stosowania tych wód przy

kamicy

fosforanowej, ponieważ

przy intensywnej kuracji

dochodzi do alkalizacji moczu,

czego skutkiem jest krystalizacja

fosforanów.

Wskazania

Wskazania

/2/

/2/

1.

Kamica kielichów, miedniczek i

moczowodów, gdy wielkość kamieni

rokuje ich samoistne odejście.

2.

Drobne złogi i związki kamieniotwórcze w

całym przewodzie moczowym, zwłaszcza

z częstym ich odchodzeniem.

3.

Stany przed zabiegiem operacyjnym,

powikłane zapaleniem miedniczek i

miąższu nerkowego, względnie jako

przygotowanie ogólne i miejscowe do

zabiegu operacyjnego

Wskazania

Wskazania

/3/

/3/

4.

Stany po operacyjnym usunięciu

kamienia z dróg moczowych w

okresie do 2-3 miesięcy celu

zapobiegania nawrotom oraz dla

uzyskania poprawy funkcji układu

moczowego

5.

Stany po skruszeniu kamieni

6.

Stany po wydaleniu złogów, z

tendencją do ich tworzenia się, jako

profilaktyka kamicy nerkowej

Przeciwwskazania

Przeciwwskazania

/1/

/1/

1.

Ostry stan zapalny układu
moczowego.

2.

Kamica powikłana ograniczeniem
lub wyłączeniem czynności nerki,
zastojem, zakażeniem,
wodonerczem lub roponerczem.

3.

Kamica miedniczki lub moczowodu
nie rokująca odejścia kamienia

.

Przeciwwskazania

Przeciwwskazania

/2/

/2/

4.

Kamica z częstymi napadami

bólowymi lub mocznicą

5.

Kamica pęcherza lub cewki

6.

Zwężenie cewki moczowej

7.

Uporczywe zaleganie moczu w

różnych odcinkach dróg moczowych
niezależnie od przyczyny.

Przewlekłe schorzenia

Przewlekłe schorzenia

układu moczowego

układu moczowego

Leczenie infekcji dróg

moczowych z zastosowaniem

kuracji pitnej wymaga

stosowania dużych ilości wody

leczniczej w granicach 2000

ml/dobę, przyjmowanej w wielu

dawkach w ciągu dnia wraz z

dodatkowym piciem 2-3 razy w

ciągu nocy. Uzyskuje się dzięki

temu mechaniczne wypłukanie

bakterii i produktów ich

przemiany oraz zmiany pH

moczu.

Wskazania

Wskazania

/1/

/1/

1.

Nawrotowe zakażenie dróg moczowych
bez ograniczonej przeszkody w odpływie
moczu

2.

Przebyte ostre zapalenie kłębków
nerkowych po upływie 3 miesięcy od
ustąpienia objawów klinicznych z
poprawnymi wynikami badań
laboratoryjnych

3.

Łagodne stwardnienie nerek bez
nadciśnienia i obrzęków

Wskazania

Wskazania

/2/

/2/

4.

Zaburzenia neurogenne pęcherza

moczowego

6.

Przewlekłe zapalenie gruczołu

krokowego i pęcherzyków
nasiennych

7.

Stwardnienie ciał jamistych prącia

Przeciwwskazania

Przeciwwskazania

1.

Ostre i podostre stany zapalne układu
moczowego

2.

Schorzenia miąższu nerek z
towarzyszącym nadciśnieniem

3.

Uporczywe zaleganie moczu w różnych
odcinkach przewodu moczowego

4.

Nerczyca

5.

Mocznica

Szczególną postacią szczaw są

wody

żelaziste

. Wyróżnia się wody

zawierające

wodorowęglan żelazowy oraz

siarczan żelazowy. Pobudzają one

układ krwiotwórczy i są stosowane w

leczeniu niedokrwistości, w

chorobach wieku dziecięcego oraz w

zaburzeniach wydzielania gruczołów

dokrewnych

WODY SIARCZKOWO-

WODY SIARCZKOWO-

SIARKOWODOROWE

SIARKOWODOROWE

Wykazują złożony skład

chemiczny. Najbardziej aktywny

jest w tych wodach siarkowodór.

Powstaje on wskutek redukcji

siarczanów w warunkach

beztlenowych przy współudziale

bakterii redukujących.

Wody siarczkowo-

Wody siarczkowo-

siarkowodorowe mają

siarkowodorowe mają

działanie

działanie

:

:

1.

w obecności kationu wapniowego obniżają

poziom cukru we krwi i w moczu i wpływają

korzystnie na aktywność insuliny.

2.

ich stosowanie przyczynia się do zwiększonego

wydalania kwasu moczowego i obniżenia jego

poziomu we krwi, przy jednoczesnym wzroście

kreatyniny, potasu oraz wapnia w moczu.

3.

kuracja pitna prowadzona w dużych dawkach od

1500 do 2000 ml wody dziennie, prowadzi do

zwiększenia podstawowej przemiany materii.

4.

mają działanie odczulające, odtruwające

5.

pobudzają wydzielanie żółci i soku trzustkowego

Wody siarczkowo-siarkowodorowe

Wody siarczkowo-siarkowodorowe

mają zastosowanie

mają zastosowanie

:

1.

w chorobach przewodu
pokarmowego

2.

zaburzeniach przemiany materii

3.

zatruciach metalami

LECZNICZE WODY

LECZNICZE WODY

SIARCZANOWE

SIARCZANOWE

W zależności od jonu, z którym

W zależności od jonu, z którym

związany jest jon SO42- wyróżnia

związany jest jon SO42- wyróżnia

się wody

się wody

:

1.

glauberskie Na2SO4

2.

gorzkie MgSO4

3.

gipsowe CaSO4

4.

witriolowe FeSO4

Wody siarczanowo – sodowe i

siarczanowo – magnezowe oraz

wapniowe

Są stosowane głównie do kuracji

pitnych w schorzeniach jelit i dróg

żółciowych.

Siarczany magnezu, sodu i wapnia

wywierają efekt osmotyczny, który

polega na gromadzeniu wody w

świetle jelita, co wywołuje działanie

przeczyszczające

/ stężenie siarczanów powyżej

3000mg/dl /. W mniejszym stężeniu

działają żółciopędnie

łagodnie wzmagają perystaltykę

jelit

.

Specyficznym produktem

uzdrowiskowym, otrzymywanym

przez zagęszczenie roztworu soli

kamiennej z Inowrocławia jest

tzw.

Inowrocławska solanka

gorzka

- 38% roztwór chlorku

sodowego i kompleksowych soli

siarczanowo – magnezowych i

potasowych.

Wody swoiste w

krenoterapii

1.

Woda żelazista(szczawa
niskozmineralizowana)- w leczeniu
niedokrwistości i w deficycie żelaza

2.

Wody fluorkowe- w osteoporozie

3.

Wody jodkowe- w niektórych ch.
układu trawienia i oddechowego,
nadciśnieniu

Wody fluorkowe

1.

Stosowane są w Cieplicach”Marysieńka” i Lądku

Zdroju- sa to wody niskozmineralizowane

,alkaliczne, z zawartościa F 5 – 10mg/l

2.

Bezpieczna dawka dzienna F pochodząca ze

wszystkich żródeł wynosi 5mg dla dorosłych i 2,5

mg dla dzieci

3.

F wbudowuje się w kościach i zębach, stąd

wskazanie w profilaktyce osteoporozy i próchnicy(

równocześnie należy podawać związki wapnia i

wit.D3 oraz w chorobach dróg moczowych

4.

Podczas dłużej stosowane kuracji pitnej wodami F
zwiększa się wydalanie wapnia i

magnezu, jest to

działanie niepożądane

UZDROWISKA O PROFILU

UZDROWISKA O PROFILU

LECZNICZYM

LECZNICZYM

CHORÓB UKŁADU

CHORÓB UKŁADU

TRAWIENIA

TRAWIENIA

Uzdrowisko

Uzdrowisko

Nazwa tworzywa

Nazwa tworzywa

leczniczego

leczniczego

Klimat

Klimat

DŁUGOPOLE

DŁUGOPOLE

ZDRÓJ

ZDRÓJ

wody lecznicze siarczkowe

wody lecznicze siarczkowe

słone, jodkowe, bromkowe

słone, jodkowe, bromkowe

Podgórski 400m

Podgórski 400m

n.p.m.

n.p.m.

DUSZNIKI ZDRÓJ

DUSZNIKI ZDRÓJ

Szczawy wodorowęglanowe-

Szczawy wodorowęglanowe-

wapniowo-sodowe, magnezowe,

wapniowo-sodowe, magnezowe,

żelaziste

żelaziste

Górski 550m

Górski 550m

n.p.m.

n.p.m.

INOWROCŁAW

INOWROCŁAW

Solanka magnezowa

Solanka magnezowa

Nizinny 90-100m

Nizinny 90-100m

n.p.m.

n.p.m.

IWONICZ ZDRÓJ

IWONICZ ZDRÓJ

Szczawy słone, bromkowo-

Szczawy słone, bromkowo-

jodkowe

jodkowe

Górski 410m

Górski 410m

n.p.m.

n.p.m.

KRYNICA ZDRÓJ

KRYNICA ZDRÓJ

Szczawy wodorowęglanowe,

Szczawy wodorowęglanowe,

sodowe, wapniowe, jodkowe,

sodowe, wapniowe, jodkowe,

bromkowe

bromkowe

Górski 650m

Górski 650m

n.p.m.

n.p.m.

MUSZYNA

MUSZYNA

Szczawy wodorowęglanowe-

Szczawy wodorowęglanowe-

wapniowo-magnezowo-sodowe,

wapniowo-magnezowo-sodowe,

żelaziste

żelaziste

Górski 450-520m

Górski 450-520m

n.p.m.

n.p.m.

POLANICA ZDRÓJ

POLANICA ZDRÓJ

Szczawy wodorowęglanowe-

Szczawy wodorowęglanowe-

wapniowe

wapniowe

Podgórski 400m

Podgórski 400m

n.p.m.

n.p.m.

SZCZANO ZDRÓJ

SZCZANO ZDRÓJ

Szczawy wodorowęglanowe-

Szczawy wodorowęglanowe-

sodowe, sodowo-magnezowe

sodowe, sodowo-magnezowe

Górski 400m

Górski 400m

n.p.m.

n.p.m.

WYSOWA

WYSOWA

Szczawy wodorowęglanowe-

Szczawy wodorowęglanowe-

słone i wapniowe, bromkowe,

słone i wapniowe, bromkowe,

jodkowe, żelaziste

jodkowe, żelaziste

Górski 530m

Górski 530m

n.p.m.

n.p.m.

UZDROWISKA O PROFILU

UZDROWISKA O PROFILU

LECZENIA

LECZENIA

CHORÓB UKŁADU

CHORÓB UKŁADU

MOCZOWEGO

MOCZOWEGO

Uzdrowisko

Nazwa tworzywa

leczniczego

Klimat

CIEPLICE ŚLĄSKIE

Wody lecznicze termalne,

słabo

mineralizowane,fluorkowe

Podgórski 350m

n.p.m.

KRYNICA ZDRÓJ

Szczawy

wodoroweglanowe,

sodowe, wapniowe,

magnezowe, jodkowe,

bromkowe

Górski 650m n.p.m.

SZCZAWNO ZDRÓJ

Szczawy

wodoroweglanowo-sodowe,

sodowo-magnezowe,

radoczynne

Górski 340-450m

n.p.m.

ŻEGIESTÓW ZDRÓJ

Szczawy

wodorowęglanowo-

wapniowo-magnezowe i

magnezowo-sodowe,

żelaziste

Górski 480m n.p.m.

UZDROWISKA O PROFILU

UZDROWISKA O PROFILU

LECZENIA

LECZENIA

CHORÓB

CHORÓB

METABOLICZNYCH I

METABOLICZNYCH I

ENDOKRYNOLOGICZNYCH

ENDOKRYNOLOGICZNYCH

Uzdrowisko

Naturalne tworzywa

lecznicze

Klimat

KONSTANCIN

Solanki jodkowe,

bromkowe, żelaziste

Nizinny 100m

n.p.m.

KOŁOBRZEG

Solanki bromkowe,

jodkowe

Nadmorski

KRYNICA

Szczawy

wodoroweglanowe,

sodowe, wapniowe,

magnezowe, jodkowe,

bromkowe

Górski 650m

n.p.m.

KUDOWA ZDRÓJ

Szczawy

wodorowęglanowo-

wapniowo-sodowe,

żelaziste, siarczkowe lub

radoczynne

Górski 400m

n.p.m.

ŚWINOUJŚCIE

Solanki bromkowe,

jodkowe

Morski

BUTELKOWANE WODY

MINERALNE

Podział:

•

Naturalne wody mineralne

•

Naturalne wody żródlane

•

Wody stołowe

„Butelkowana woda lecznicza

przeznaczona do obrotu handlowego

w opakowaniu jednostkowym to

pierwotnie czysta

, nie uzdatniona

woda podziemna z

jednego złoża

,

której skład chemiczny i właściwości

fizyczne warunkują określone

działanie

lecznicze,

potwierdzone

wynikami badań farmakologicznych i

klinicznych. Powinna ona zawierać w

litrze nie mniej niż

1000 mg

rozpuszczonych składników stałych

lub zawierać co najmniej

jeden

swoisty składnik

leczniczy w stężeniu

warunkującym działanie lecznicze

wody.”

BUTELKOWANE WODY

MINERALNE LECZNICZE

Wielka Pieniawa z Polanicy

Zuber, Jan, Słotwinka z

Krynicy

Henryk, Józef z Wysowej

Jan, Stefan, Helena ze

Szczawnicy

Lp.

Lp.

Nazwa handlowa wody

Nazwa handlowa wody

Miejsce eksploatacji

Miejsce eksploatacji

wody

wody

Typ wody

Typ wody

1.

1.

Multi Vita

Multi Vita

Tylicz

Tylicz

Woda mineralna

Woda mineralna

2.

2.

Multi Vita

Multi Vita

Tylicz

Tylicz

Woda mineralna

Woda mineralna

niskosodowa

niskosodowa

3.

3.

Multi Vita

Multi Vita

Tylicz

Tylicz

Woda źródlana

Woda źródlana

niegazowana

niegazowana

4.

4.

Kryniczanka

Kryniczanka

Krynica

Krynica

Woda mineralna

Woda mineralna

5.

5.

Jan

Jan

Krynica

Krynica

Woda lecznicza

Woda lecznicza

6.

6.

Zuber

Zuber

Krynica

Krynica

Woda lecznicza

Woda lecznicza

7.

7.

Słotwinka

Słotwinka

Krynica

Krynica

Woda lecznicza

Woda lecznicza

8.

8.

Krynica Zdrój

Krynica Zdrój

Krynica

Krynica

Woda źródlana

Woda źródlana

9.

9.

Krynica Minerale

Krynica Minerale

Krynica

Krynica

Woda mineralna

Woda mineralna

10.

10.

Perła Krynicy

Perła Krynicy

Krynica

Krynica

Woda źródlana

Woda źródlana

11.

11.

Galicjanka

Galicjanka

Powroźnik

Powroźnik

Woda mineralna

Woda mineralna

12.

12.

Muszyna Minerale

Muszyna Minerale

Powroźnik

Powroźnik

Woda mineralna

Woda mineralna

Lp.

Lp.

Nazwa handlowa wody

Nazwa handlowa wody

Miejsce eksploatacji

Miejsce eksploatacji

wody

wody

Typ wody

Typ wody

13.

13.

Muszynianka

Muszynianka

Muszyna

Muszyna

Woda mineralna

Woda mineralna

14.

14.

Muszyna Zdrój

Muszyna Zdrój

Złockie

Złockie

Woda mineralna

Woda mineralna

15.

15.

Muszyńska

Muszyńska

Złockie

Złockie

Woda mineralna

Woda mineralna

16.

16.

Piwniczanka

Piwniczanka

Piwniczna

Piwniczna

Woda mineralna

Woda mineralna

17.

17.

Szczawniczanka

Szczawniczanka

Szczawnica

Szczawnica

Woda mineralna

Woda mineralna

18.

18.

Jan

Jan

Szczawnica

Szczawnica

Woda lecznicza

Woda lecznicza

19.

19.

Stefan

Stefan

Szczawnica

Szczawnica

Woda lecznicza

Woda lecznicza

20.

20.

Helena

Helena

Szczawnica

Szczawnica

Woda lecznicza

Woda lecznicza

21.

21.

Józefina

Józefina

Szczawnica

Szczawnica

Woda lecznicza

Woda lecznicza

22.

22.

Kinga

Kinga

Krościenko

Krościenko

Woda mineralna

Woda mineralna

niskosodowa

niskosodowa

23.

23.

Wysowianka

Wysowianka

Wysowa

Wysowa

Woda mineralna

Woda mineralna

24.

24.

Franciszek

Franciszek

Wysowa

Wysowa

Woda lecznicza

Woda lecznicza

Lp.

Lp.

Nazwa handlowa wody

Nazwa handlowa wody

Miejsce eksploatacji

Miejsce eksploatacji

wody

wody

Typ wody

Typ wody

25.

Henryk

Wysowa

Woda lecznicza

26.

Józef

Wysowa

Woda lecznicza

27.

Krystyna

Ciechocinek

Woda mineralna

28.

Kujawianka

Ciechocinek

Woda mineralna

29.

Ciechocińska

Ciechocinek

Woda mineralna

30.

Połczynianka

Połczyn

Woda mineralna

31.

Buskowianka

Busko-Solec

Woda mineralna

32.

Nałęczowianka

Nałęczów

Woda mineralna

33.

Ostromecko

Ostromecko

Woda mineralna

34.

Czantoria

Ustroń

Woda mineralna

PIJALNIA WÓD

MINERALNYCH I

URZĄDZENIA DO KURACJI

PITNEJ

Pijalnia

Obiektem do prowadzenia

kuracji pitnej wodami

mineralnymi jest

pijalnia

wód mineralnych

.

Pijalnie powinny być /1/:

1.

Usytuowane jak najbliżej źródeł wód

stosowanych do kuracji w celu
uniknięcia zmian smakowych i
wartości leczniczych wód
mineralnych.

2.

Na tyle duże, aby umożliwiły

pacjentom picie wód w trakcie
spacerów.

Pijalnie powinny być /2/

3.

Wyposażone w pomieszczenia
towarzyszące pijalni: zadaszone
hale lub trakty spacerowe na
wolnym powietrzu, sale koncertowe,
wystawowe, czytelnie.

Pijalnie (3)

4.

Wyposażone w pomieszczenia

pomocnicze na myjnie i składowanie

szklanek. Na stanowiskach do

wydawania wód leczniczych muszą

znajdować się indywidualne

podgrzewacze, zwłaszcza w przypadku

wód gazowanych, wyposażone w

termostaty umożliwiają podgrzewanie

wody do odpowiedniej temperatury

( maksymalnie 40 stopni C)

DZIĘKUJĘ

!