WSPÓŁCZESNE IDEOLOGIE

WYCHOWANIA

„romantyczna”

„transmisji kulturowej”

„progresywna”

1. Prekursorzy i przedstawiciele, ideologia

J. J. Rosseau, Z. Freud,

M. Montessori, S. Neill,

J. Korczak, S. Ruciński

To, co pochodzi od dziecka, jest

najważniejszym aspektem jego

rozwoju.

W wersji klasycznej –

J. F. Herbart; twórcy

i kontynuatorzy scjentyzmu,

behawioryzmu:

H. Muszyński, K. Sośnicki,

Z. Mysłakowski

Wychowanie jest transmisją

zdobyczy kulturowych

J. Dewey, J. Piaget, L. Kohlberg

Wychowanie powinno

podtrzymywać naturalne

interakcje dziecka z rozwijającym

się społeczeństwem lub

środowiskiem

WSPÓŁCZESNE IDEOLOGIE

WYCHOWANIA

„romantyczna”

„transmisji kulturowej”

„progresywna”

2. Założenia epistemiczne

Wiedzą jest to, co stanowi

bezpośrednie, wewnętrzne

doświadczenie jednostki

(egzystencjalizm, fenomenologia).

Wiedzą jest to, co obiektywne,

sprawdzone, uznane,

powtarzalne

(scjentyzm, neopozytywizm).

Wiedzą jest to, co pozwala

równoważyć relacje między

jednostką a światem, czyli

posiadane kompetencje poznawcze

i instrumentalne – stosowane

sposoby równoważenia relacji

(funkcjonalizm, pragmatyzm).

WSPÓŁCZESNE IDEOLOGIE

WYCHOWANIA

„romantyczna”

„transmisji kulturowej”

„progresywna”

3. Założenia psychologiczne – teorie rozwoju człowieka

Teoria rozwoju rozumianego jako

dojrzewanie – „organiczny

wzrost”.

Rozwój organiczny jest wzrostem

rozwoju fizycznego, poznawczego,

emocjonalnego

i wolicjonalnego poprzez stadia,

mające uprzednio ustalone wzory.

ROŚLINA

Asocjacyjna teoria uczenia się

lub teoria zależności

środowiskowych.

Behawioralna koncepcja

rozwoju jako stymulowanej z

zewnątrz aktywności

podmiotu. Rozwój

pojmowany jest jako asocjacja

pojedynczych bodźców ze

sobą, z reakcjami podmiotu.

MASZYNA, PIECZĘĆ

I WOSK

Teorie rozwojowe o charakterze

interakcyjnym: „model postępu idei

w dyskursie i konwersacji”.

Rozwój przebiega według stadiów

J. Piageta czy E. Eriksona.

FILOZOF, NAUKOWIEC,

POETA

WSPÓŁCZESNE IDEOLOGIE

WYCHOWANIA

„romantyczna”

„transmisji kulturowej”

„progresywna”

4. Strategie definiowania celów wychowania

Strategia „pożądanych cech”,
„zasobu cnót”. Standardy cech.

Humanistyczne kryteria

wewnętrznej jakości doświadczeń

dziecka, które sprzyjają jego

rozwojowi (np. zainteresowania).

Strategia „przepowiadania
sukcesu, psychologii

przemysłowej”. Standardy

wiedzy i zachowań. Zgodność

zachowań dziecka ze

standardami kulturowymi (np.

stopnie szkolne).

Strategia „logiki rozwojowej”.
Standard adekwatności,

odpowiedniości. Integracja

zachowań i stanów wewnętrznych

dziecka.

WSPÓŁCZESNE IDEOLOGIE

WYCHOWANIA

„romantyczna”

„transmisji kulturowej”

„progresywna”

5. Podstawowe kategorie pojęciowe stosowane w badaniach empirycznych

nad efektami wychowania

Samorozwój, samoaktualizacja,

autonomiczność, tożsamość

.

Różnice indywidualne

w wymiarze:

a/ osiągnięć, sukcesu,

b/ uspołecznienia, zachowania

społecznego, osobowości

społecznej

.

Posiadane kompetencje poznawcze

i instrumentalne np. rodzaj

(typ)stosowanych operacji

myślowych

WSPÓŁCZESNE IDEOLOGIE

WYCHOWANIA

„romantyczna”

„transmisji kulturowej”

„progresywna”

6. Pojęcie wychowania

STANOWIONE CELE WYCHOWANIA:

Rozwój jednostki, jej tożsamości, ujawnienie

wrodzonych możliwości, dyspozycji,

wzorca, zasób cnót.

wewnętrznych stanach jednostki

jednostkowe, osobiste, nowe

ochrona wewnętrznego „ja” dziecka poprzez
stwarzanie mu warunków dla pełnego

rozwoju tego „ja”

Standardy wiedzy i zachowań.

Różnicowanie indywidualne,

stworzenie bezkonfliktowego
środowiska.

cele wychowania skupione są na:

zachowaniach i funkcjonowaniu

zewnętrznym jednostki

najważniejsze jest to, co:

wspólne i ustalone kulturowo

zadaniem wychowania jest:

przekazywanie zasobów wiedzy i
umiejętności, norm i wartości

nagromadzonych w przeszłości -

transmisja zdobyczy określonej kultury

Celem wychowania jest logika rozwojowa

człowieka: aktywność jednostki w

rozwiązywaniu problemów.

aktywności w rozwiązywaniu konfliktów

między jednostką a środowiskiem.

nowy, wyższy poziom interakcji

człowieka ze światem (kompetencje

instrumentalne
i komunikacyjne).

pomoc wychowankowi w osiąganiu coraz

wyższych stadiów rozwoju poznawczego,
a przez to także rozwoju moralnego,

społecznego i estetycznego, czyli

reorganizacja struktur psychicznych

umożliwiająca funkcjonowanie na coraz
wyższych poziomach rozwoju

WSPÓŁCZESNE IDEOLOGIE

WYCHOWANIA

„romantyczna”

„transmisji kulturowej”

„progresywna”

7. Wartości

Maksymalizacja wolności

jednostki, dającej się pogodzić

z wolnością innych.

Wolność w obowiązującym

systemie społecznym

Zasady etyczne wyznaczają cele

i środki wychowania

.

Rozwinięcie: L. Kohlberg, R. Mayer: Rozwój jako cel wychowania, (w:) Spory o edukację. Dylematy

i kontrowersje we współczesnych pedagogiach, pod red. Z. Kwiecińskiego

i L. Witkowskiego, Edytor, Warszawa 1993.