G01_H01 DONOR RECRUITMENT AND MOTIVATION

POBIERANIE KRWI

PRZYGOTOWANIE MIEJSCA WKŁUCIA

NAKŁUCIE ŻYLNE I POBRANIE KRWI

PROCEDURY DOTYCZĄCE OPIEKI PO POBRANIU

PROCEDURY DOTYCZĄCE POWIKŁAŃ PODCZAS DONACJI

MARIO MUON

SIERPIEŃ/WRZESIEŃ 2009

Pobieranie krwi od dawcy
Przygotowanie miejsca wkłucia

Miejsce wkłucia żylnego powinno być tak
przygotowane aby zminimalizować ryzyko
zakażenia bakteryjnego.
Skóra dawcy w miejscu wkłucia powinna być
dokładnie i starannie przygotowana z
zastosowaniem metody która w
maksymalnym stopniu zapewnia sterylność
pojemnika krwi. Krew powinna być pobierana
z zastosowaniem aseptycznych metod w
sterylnym systemie, który może być
zamknięty lub otwarty, ale musi on
zapobiegać zakażeniu.

Przygotowanie miejsca wkłucia

Pobieranie krwi jest procedurą inwazyjną.

• Dawca podobnie jak biorca musi być
chroniony przed czynnikami zakaźnymi
poprzez odpowiednie przygotowanie miejsca
wkłucia.
• Przygotowanie powinno zapewnić w sposób
maksymalnie możliwy…
- Aseptyczność procedury.
- Uzyskanie sterylnej jednostki krwi.

Przygotowanie miejsca wkłucia

• Każda osoba pobierająca krew musi przestrzegać
wytycznych zawartych w procedurach dotyczących
przygotowania zgięcia łokciowego.

• Celem starannego przygotowania miejsca
wkłucia jest zmniejszenie liczby bakterii na skórze
dawcy w obszarze otaczającym miejsce wkłucia
żylnego, które mogłyby zostać przeniesione z
powierzchni skóry do głębiej położonych tkanek w
chwili gdy osoba pobierająca krew wprowadza igłę
pod skórę.

Przygotowanie skóry dawcy do
nakłucia

• Dobre mydło bakteriobójcze z detergentem
przygotowuje skórę do nakłucia i likwiduje większość
zanieczyszczeń bakteryjnych.

Kro

Działanie

Uzasadnienie

Zastosować opaskę uciskową lub mankiet
uciskowy, określić miejsce wkłucia do żyły i
poluzować opaskę uciskową lub mankiet

Przecierać obszar o wymiarze co najmniej 4
cm we wszystkich kierunkach w obrębie
wyznaczonego miejsca wkłucia do żyły
przez co najmniej 30 sekund stosując
wodny roztwór 0,7 % jodoforu (dotyczy
Portugalii). Nadmiar piany można usunąć,
jednak przed przeprowadzeniem kolejnego
etapu ramię nie może być suche.

Usuwanie:
-zanieczyszczeń na
powierzchni, tłuszczu,
bakterii
-ukrytych bakterii
poprzez zastosowanie
tarcia

Przygotowanie skóry dawcy do
nakłucia

Kro

Działanie

Uzasadnienie

Rozpoczynając od wyznaczonego miejsca
wkłucia do żyły i przemieszczając się na
zewnątrz z jednoczesnym wykonywaniem
ruchów okrężnych, nakładać roztwór
„przygotowujący”, pozostawić na 30 sekund,
lub zastosować się do zaleceń producenta.

-Zapewnienie
chirurgicznej sterylności
miejsca wkłucia celem
uniknięcia zakażenia
pobranej od dawcy krwi
-Zapewnia usunięcie
maksymalnej ilości
czynników zakaźnych

Zakryć zdezynfekowany obszar suchym
sterylnym gazikiem aż do chwili pobrania. Po
dezynfekcji miejsca wkłucia nie należy go
dotykać.
Nie wolno ponownie dotykać żyły w celu
”wyczucia żyły” po zdezynfekowaniu miejsca
wkłucia

Zapobieganie
zanieczyszczeniu miejsca
wkłucia

Jeśli dawca jest wrażliwy na produkty zawierające jodynę (nalewka
jodowa lub PVP) należy wykorzystać inny produkt (np.. Exidine), zalecony
przez lekarza centrum krwiodawstwa.

Nakłucie żylne i pobór krwi
Przygotowanie wyposażenia

Krok

Działanie

Uzasadnienie

Sprawdzić pojemnik do pobierania
krwi i dreny pod kątem

nieszczelności

zmiany zabarwienia płynu

konserwującego

zanieczyszczenia igły w sposób

przypadkowy (zsunięcie nasadki)

trwałych zagięć drenu

Kontrola pojemnika w tym
czasie pozwala na wysuszenie
skóry po jego przygotowaniu.
Dreny dysponują „pamięcią”:
-mogą wracać do oryginalnego,
zakręconego ustawienia
ustalonego w trakcie
oddziaływania ciepła na dren,
-jeśli na tym etapie nie zostanie
zauważona nieprawidłowa
pozycja może się to przyczynić
do zwolnienia przepływu w
drenie

Przygotować pojemnik zgodnie z
zasadami preparatyki oraz
procedurami centrum
krwiodawstwa.

Umieścić klem i zamknąć go na
drenie

Zapobiega to przedostaniu się
powietrza do drenu w chwili
gdy jest zdejmowana osłonka z
igły

Nakłucie żylne i pobranie krwi

Zacisnąć opaskę uciskową lub
mankiet (napompować do 60 mm
Hg) powyżej wybranego miejsca
wkłucia

Nacisk powinien być taki aby
tętno wyczuwane na tętnicy
promieniowej nie zaniknęło.

Podać dawcy do ręki przedmiot
dociskania –dawca zaciska razy
palce na podanym przedmiocie

Powiększenie wymiarów żyły

Jeśli zastosowano gazik do
przykrycia przygotowanego miejsca
usunąć gazik:
-usunąć go,
-umieścić gazę kierując jej sterylną
część do góry w miejscu łatwo
dostępnym

Jeśli sterylna strona gazy
zostanie położona na nie
sterylnej powierzchni, materiał
nie będzie zapewniał
sterylności.

Usunąć osłonkę igły
-jeśli nie ma zacisku na drenie z
igłą wziąć inny, nowy pojemnik,
-jeśli już wykonano wkłucie do żyły
przerwać pobieranie .
-krew pobrana bez zacisku nie
powinna zostać przetoczona
(powietrze w pojemniku)

-Po zdjęciu osłonki igły wkłucie
należy wykonać w ciągu 10
sekund
-Brak zacisku powoduje
przedostanie się powietrza do
pojemnika

Krok

Działanie

Uzasadnienie

Nakłucie żylne i pobranie krwi

Używając kciuka wolnej ręki (w
drugiej trzymamy igłę)
umieszczonego powyżej wybranego
miejsca:
-naciągnąć skórę
-poinformować dawcę o gotowości
do wykonania wkłucia do żyły

Pozwala to na uniknięcie
zaskoczenia dawcy.

-trzymając igłę pod kątem 30 do 45
stopni przebić skórę wykonując
szybkie pchnięcie, ---po przebiciu
skóry zmniejszyć kąt nachylenia do
10-12 stopni i wprowadzić do żyły

Zmniejszenie oporu tkanki
sygnalizuje, że żyła została
nakłuta prawidłowo.

Podczas pobierania przykryć igłę
sterylnym gazikiem

Zanieczyszczenia z powietrza
nie będą osiadały na igle

Zanotować czas pobierania

Na potrzeby czasu preparatyki
składników.

Krok

Działanie

Uzasadnienie

Nakłucie żylne i pobranie krwi

Zwolnić zacisk aby umożliwić
przepływ krwi.
Jeśli krew nie wypływa można
dłonią w rękawiczce sprawdzić
wkłucie (dotykać powyżej wlotu
igły).
-Nie dotykać miejsca, w którym
znajduje się igła.
-Postępować zgodnie z opisem
sposobu rozwiązywania problemów
znajdującym się w tym rozdziale

Umożliwia wprowadzenie krwi
do drenu dawcy celem
rozpoczęcia pobrania.

Poinstruować dawcę, aby rozluźnił
dłoń i ściskał mocno ale powoli
element znajdujący się w jego dłoni
co 5-10 sekund.

Zwiększenie przepływu krwi na
skutek pracy mięśni

Zabezpieczyć położenie igły i drenu
wg SOP (przyklejają je do ręki
dawcy plastrem).

Zabezpieczenie
niespodziewanego wysunięcia
igły

Poluzować opaskę lub mankiet
zwiększając ciśnienie do 40 mm
Hg.

Opaska powinna zapewnić
dawcy komfort-nie uciskać zbyt
mocno

Krok

Działanie

Uzasadnienie

Nakłucie żylne i pobranie krwi

Dopilnować zmieszania krwi z
antykoagulantem zgodnie z SOP.

Zapobieganie krzepnięciu

Zarejestrować dane z pojemnika i
dane dawcy zgodnie z SOP.

Jeśli coś nie zostało
udokumentowane to znaczy, że
nie miało miejsca

Kontrolować czas poboru, po 4
minutach pojemnik powinien być
napełniony do połowy.
-Od czasu do czasu podnosić gazę
sprawdzając czy nie utworzył się
krwiak.
-Utrzymać sterylność obszaru.

Przez cały czas pobierania
rozmawiać z dawcą i kontrolować
jego stan.
Nie pozostawiać dawcy bez
nadzoru.

-Dawca powinien czuć się
komfortowo.
-Uniknięcie wielu wypadków.

Krok

Działanie

Uzasadnienie

Przerwanie pobierania krwi

• Decyzja o przerwaniu pobierania
podejmowana jest zgodnie z wytycznymi SOP
znajdującymi się w danej jednostce
organizacyjnej służby krwi.

• Wiele instytucji określa wagę jednostek krwi
w celu potwierdzenia kiedy pobranie zostało
zakończone.

Przerwanie pobrania

Krok

Działanie

Uzasadnienie

Kiedy pobranie krwi zakończy się,
poluzować opaskę uciskową i
poinformować dawcę o zamiarze
usunięcia igły

Poluzowanie opaski jest bardzo
ważne, jeśli tego nie zrobimy
krwawienie z miejsca wkłucia
będzie większe.

Zamocować zacisk na drenie, aby
zatrzymać przepływ.

Zabrać przedmiot do ściskania z
ręki dawcy.

Przytrzymać igłę przy nasadce
usunąć plaster.

Naciągnąć skórę, chwycić kołnierz
igły, wysunąć igłę szybkim ruchem i
mocno docisnąć jałowym gazikiem
miejsce wkłucia.

Zapobieganie wystąpieniu bólu
w miejscu wkłucia do żyły.

Poinformować dawcę, że ma
przyciskać mocno gazę i trzymać
wyżej ramię zgodnie z procedurami
SOP.

Zapobieganie krwawieniu i
powstaniu krwiaka

Przerwanie pobrania

Krok

Działanie

Uzasadnienie

Odnotować czas pobierania zgodnie
z SOP jednostki

Dokumentacja na potrzeby
określenia możliwości
zastosowania produktu dla
różnych składników.

Po upływie określonego czasu
można próbować opuścić ramię
dawcy. Należy nadal utrzymywać
nacisk w miejscu wkłucia do żyły.

Skontrolować miejsce wkłucia do
żyły, ewentualnie kontynuować
nacisk.

Nadal przykrywając miejsce
wkłucia do żyły sterylną gazą,
usunąć jodynę z obszaru dookoła
zgodnie SOP.

Zastosować opatrunek uciskowy
zgodnie z SOP.

Zapobieganie krwawieniu i
krwiakom.

Procedury dotyczące okresu po
pobraniu i opieki nad dawcą

Po pobraniu krwi personel powinien dostarczyć
dawcy wszelkich niezbędnych informacji
(opieka nad dawcą).

• Osoba pobierająca krew jest odpowiedzialna
za określenie, kiedy dawca może opuścić
miejsce pobierania krwi

• Zanim dawca opuści miejsce pobierania krwi,
miejsce wkłucia powinno zostać poddane
kontroli pod kątem krwawienia.

Procedury dotyczące okresu po
pobraniu i opieki nad dawcą

• Dawca musi uzyskać odpowiednie informacje
dotyczące czynności do wykonania po pobraniu
krwi oraz wystąpienia potencjalnych reakcji
niepożądanych.

• Osoba pobierająca krew powinna zapewnić
wygodę dawcy oraz pomóc zrozumieć
wszystkie procedury.

• Dawcy należy zaoferować wodę lub inny płyn
po donacji, aby umożliwić szybkie
przywrócenie objętości krwi.

Instrukcje dotyczące okresu po pobraniu i
opieki

Krok

Działanie

Uzasadnienie

Instrukcja może zawierać:

Pozostawić plaster samoprzylepny
na 4 godziny

Zapobieganie
zanieczyszczeniom z powietrza

Poinformować dawcę, by więcej pił
płynu przez 24 godziny

Należy uzupełnić pobraną
objętość krwi

Poinformować dawcę, by unikał
danego dnia wysiłku fizycznego

Zapobieganie krwawieniu i
krwiakowi w miejscu wkłucia

Zrezygnować z palenia papierosów
na co najmniej 30 minut po
pobraniu ,nie pić alkoholu do
momentu spożycia posiłku

Możliwość wystąpienia mdłości
i zawrotów głowy

Instrukcje dotyczące okresu po pobraniu i
opieki

Krok

Działanie

Uzasadnienie

Dawca powinien siedzieć na fotelu,
łóżku, na wprost osoby pobierającej
zgodnie z SOP jednostki.

-Stabilizacja ciśnienia krwi.
-Możliwość obserwacji i reakcji
na wczesne powikłania.

W momencie wstawania trzeba
dawcy przytrzymać ramię z
którego była pobierana krew.

Dawca nie powinien obciążać
miejsca wkłucia – grozi to
wystąpieniem krwiaka.

Należy obserwować dawcę ,jeśli
dawca czuje się dobrze można go
odprowadzić do miejsca gdzie
będzie mógł się czegoś napić i
jeszcze trochę odpocząć.

Dawca powinien być pod
obserwacją personelu medycznego
do czasu opuszczenia jednostki.

Zapobiega to okaleczeniu w
przypadku późnej reakcji
organizmu (omdlenie).

Rozwiązywanie problemów podczas
pobierania krwi

Niestety podczas pobierania krwi mogą
wystąpić problemy.

• Po wprowadzeniu igły, może okazać się, że
przepływ krwi jest nieodpowiedni.
- Wymagany jest pełny przepływ aby zapewnić
pełne działanie antykoagulantu.
- W przypadku gdy krew po dłuższym czasie
dociera do antykoagulantu w pojemniku może
dojść do powstania skrzepów w całej jednostce
krwi..

Rozwiązywanie problemów podczas
pobierania krwi

Zmniejszony przepływ

Problem

Rozwiązanie

Dreszcze, niepokój lub ból które prowadzą do
zmniejszenia wypływu krwi lub zapadnięcia się
żyły

zapewnić ciepło (okryć)

rozmawiać z dawcą miło, z

humorem, odwracając jego uwagę
od własnych reakcji

jeśli był to ból, starać się wykryć

przyczynę bólu

Dawca poruszył ręką z umieszczoną w niej igłą

Poprawić ustawienie igły

Zdrętwienie ręki na skutek mocnego zaciśnięcia
opaski uciskowej i ściskania przedmiotu

Na chwilę poluzować staże i
poprosić dawcę o rozluźnienie
mięśni

Rozwiązywanie problemów podczas
pobierania krwi

Zmniejszony przepływ

Problem

Rozwiązanie

Skos (skośnie przycięty czubek) igły może
znajdować się przy ścianie igły
Igła nie leży prawidłowo w żyle

spróbować odwrócić igłę obracając

wokół własnej osi

zmienić położenia plastra

mocującego

Żyła się zapada wskutek ciśnienia ssącego
wypływającej krwi

Stymulować poszerzenie żyły
poprzez:

częste zwalnianie i zaciskanie

pięści na przedmiocie w dłoni
dawcy,

kontrolowanie zaciśnięcie opaski

pod kątem jego prawidłowości.

Rozwiązywanie problemów podczas
pobierania krwi

Brak krwi w drenie

Problem

Rozwiązanie

Problem ze sprzętem:
-Mogło dojść do zagięcia drenu
-Nie zwolniony zacisk na drenie
-Nadmiernie zaciśnięta opaska uciskowa

sprawdzić dren

zwolnić zacisk

Zredukować ciśnienie w mankiecie

do
40 mm Hg lub niższej wartości

Zła pozycja igły
Dawca mógł unieść ramię
Igła nie jest w żyle
Skos igły przy ściance żyły uniemożliwia wpływ
krwi (zasysanie))

zmienić pozycję ramienia dawcy

sprawdzić stabilność igły

skorygować pozycję igły-umieścić

w żyle

obrócić delikatnie igłę wokół

własnej osi

Rozwiązywanie problemów podczas
pobierania krwi

Ustawienie igły optymalne (wkłucie)

Kro

Procedura

Uzasadnienie

Dawca musi mocno zaciskać palce na
przedmiocie

Rozszerzenie żyły

Sprawdzić prawidłowe ustawienie i zacisk
opaski

Rozszerzenie żyły

Palpacyjnie wyczuć żyłę powyżej miejsca
wkłucia do żyły

Kontrola miejsca wkłucia

Naciągnąć skórę

Stabilizacja żyły

Obrócić obsadką igły o pół obrotu

Jeśli igła opiera się o
ścianę żyły

Wycofać szybko igłę

Jeśli igła przebiła szybę
na wylot

Wsunąć sprawnie igłę wzdłuż żyły

Najlepiej jeśli igła
znajdzie się w całości w
żyle

Rozwiązywanie problemów podczas
pobierania krwi

Ponowne wkłucie

Problem

Rozwiązanie

Jeżeli nie można uzyskać zadawalającego wkłucia należy
poprosić dawcę o pozwolenie na kolejne wkłucie do innej
żyły

Przed ponownym wkłuciem :
-Należy wykonać procedurę
dezynfekcji miejsca wkłucia
-Należy zastosować nowy
pojemnik do pobierania krwi z
igłą.

Rozwiązywanie problemów podczas
pobierania krwi

Krwiak

Problem

Rozwiązanie

Przyczyny:

przebicie „na wylot”

niecałkowite wprowadzenie czubka igły

zbyt mała siła nacisku po usunięciu igły po

pobraniu
Skutki:
Duży krwiak po nakłuciu „na wylot”,
powiększający się krwiak ,mały krwiak bez
wpływu na pobieranie.

W niektórych przypadkach można
kontynuować pobieranie, ale tylko wtedy
jeśli krwiak nie powiększa się i krew
wypływa ze stałą prędkością

Jeśli krwiak się powiększ należy przerwać
pobieranie, bo dalsze pobieranie grozi
bólem i krwiakiem, który będzie się
wchłaniał kilka dni.

Zatrzymać pobieranie krwi oraz

dokładnie wyjaśnić co się stało i dlaczego

przerwano pobieranie

zastosować opatrunek uciskowy w miejscu

wkłucia

powiadomić przełożonego o powikłaniu

(stan nadzwyczajny)

sporządzić protokół wg SOP dla danej

jednostki

wyjaśnić dawcy dalsze postępowanie z

krwiakiem aby się wchłonął bez powikłań

Rozwiązywanie problemów podczas
pobierania krwi

Silny ból lub (i) drżenie palców lub dłoni

Problem

Rozwiązanie

Przeszywający lub duży ból
Niewielki ból związany z nakłuciem jest
normalny i zanika po kilku sekundach od
nakłucia. Przedłużony ból może być
spowodowany uszkodzeniem nerwu
podczas nakłucia.

-Jeśli ból jest silny i jego czas przedłużony,
usunąć igłę aby uniknąć dalszych lub
trwałych uszkodzeń.
-Należy udokumentować incydent.

Drętwienie lub mrowienie

Mrowienie może wystąpić po zbyt silnym

lub zbyt długotrwałym zaciśnięciu opaski
Jeśli ramie dawcy leży na twardej płaskiej
powierzchni sztywno może to spowodować
nacisk na nerwy i drętwienie i mrowienie

Sprawdzić czy zaciśnięcie opaski nie jest
nadmierne, poluzować ją –objawy ustąpią
Sprawdzić położenie ręki i odpowiednio ją
poprawić ,sprawdzić wypływ
Jeśli mimo poprawiania objawy nie
ustępują zakończyć pobieranie- usunąć
igłę

Rozwiązywanie problemów podczas
pobierania krwi

Pozostałe problemy związane z pobieraniem

Problem

Przyczyny

Rozwiązanie

Silny wypływ krwi obok igły
w momencie wprowadzani
igły do żyły

Wprowadzenie:
Zbyt powolny ruch
wprowadzania igły lub
wprowadzenie igły zbyt
wysoko
Wyposażenie:
Zbyt mocna zaciśnięty
mankiet.

Próbować wsunąć igłę
głębiej wzdłuż żyły
Wprowadzać igłę
energicznym zdecydowanym
ruchem
Poluzować mankiet.

Brak możliwości
wprowadzenia igły do żyły

-Dawca ma zbyt napięte
ramiona.
-Skóra dawcy i znajdująca
się pod nią tkanka mogły
utracić turgor i elastyczność

Poprosić dawcę o
rozluźnienie mięśni
Naciągnąć bardziej skórę w
przypadku zwiotczenia

Rozwiązywanie problemów podczas
pobierania krwi

Pozostałe problemy z pobieraniem

Problem

Przyczyny

Rozwiązanie

Wydłużenie krwawienia po
pobraniu krwi , lub sączenie
się krwi z miejsca wkłucia
długo po pobraniu.

Wprowadzono igłę w zrost.

Unikać takich miejsc.

Wprowadzono igłę do żyły
pod tym samym kątem co
przebicie skóry

Skórę przebić pod kątem 30-
45 stopni, potem zmniejszyć
kąt igły do 10-15 stopni i
wprowadzić igłę do żyły

Dawca nie naciska miejsca po
wkłuciu dostatecznie mocno

Ponownie wyjaśnić dawcy w
jaki sposób uciskać miejsce
pobrania –trzema palcami a
kciuk za łokciem, z drugiej
strony ręki, uniesione ramię
powyżej głowy

U dawcy mogą występować
zaburzenia krzepnięcia o
których dawca nie wie, nie
zostały wcześniej wykryte

Jeśli sączenie nadal będzie się
utrzymywać, zwrócić się do
osoby sprawującej nadzór o
pomoc.

Document Outline