Ryzyko zawodowe
Ryzyko zawodowe
ujęcie europejskie
ujęcie europejskie
Co roku miliony osób w UE odnoszą urazy w
Co roku miliony osób w UE odnoszą urazy w
miejscu pracy albo doznają tam poważnego
miejscu pracy albo doznają tam poważnego
uszczerbku na zdrowiu.
uszczerbku na zdrowiu.
Dlatego właśnie ocena ryzyka jest tak ważna.
Dlatego właśnie ocena ryzyka jest tak ważna.
Jest to sposób na zdrowe i bezpieczne miejsce
Jest to sposób na zdrowe i bezpieczne miejsce
pracy.
pracy.
Ocena ryzyka jest procesem dynamicznym,
Ocena ryzyka jest procesem dynamicznym,
który umożliwia przedsiębiorstwom i
który umożliwia przedsiębiorstwom i
organizacjom wprowadzenie proaktywnej
organizacjom wprowadzenie proaktywnej
polityki zarządzania zagrożeniami w miejscu
polityki zarządzania zagrożeniami w miejscu
pracy.
pracy.
Jeżeli ocena ryzyka — początek
Jeżeli ocena ryzyka — początek
podejścia skierowanego na zarządzanie
podejścia skierowanego na zarządzanie
bezpieczeństwem i higieną pracy — nie
bezpieczeństwem i higieną pracy — nie
zostanie przeprowadzona prawidłowo
zostanie przeprowadzona prawidłowo
lub w ogóle nie nastąpi, mało
lub w ogóle nie nastąpi, mało
prawdopodobne jest określenie lub
prawdopodobne jest określenie lub
wprowadzenie właściwych środków
wprowadzenie właściwych środków
prewencyjnych.
prewencyjnych.
Ważne jest, żeby przedsiębiorstwa
Ważne jest, żeby przedsiębiorstwa
wszystkich typów i wielkości dokonywały
wszystkich typów i wielkości dokonywały
regularnych ocen ryzyka.
regularnych ocen ryzyka.
Właściwa ocena ryzyka obejmuje m.in.
Właściwa ocena ryzyka obejmuje m.in.
dopilnowanie, aby uwzględnione zostały
dopilnowanie, aby uwzględnione zostały
wszystkie istotne rodzaje ryzyka (nie tylko
wszystkie istotne rodzaje ryzyka (nie tylko
oczywiste i bezpośrednie), sprawdzenie
oczywiste i bezpośrednie), sprawdzenie
skuteczności przyjętych środków
skuteczności przyjętych środków
bezpieczeństwa, sporządzenie dokumentacji
bezpieczeństwa, sporządzenie dokumentacji
wyników oceny oraz regularne aktualizacje
wyników oceny oraz regularne aktualizacje
oceny.
oceny.
Najważniejszym europejskim aktem prawnym
Najważniejszym europejskim aktem prawnym
odnoszącym się do oceny ryzyka jest
odnoszącym się do oceny ryzyka jest
.
.
Dyrektywa ta została transponowana do
Dyrektywa ta została transponowana do
prawodawstwa
krajowego.
Państwa
prawodawstwa
krajowego.
Państwa
członkowskie mają jednak prawo przyjmować
członkowskie mają jednak prawo przyjmować
bardziej rygorystyczne przepisy chroniące
bardziej rygorystyczne przepisy chroniące
pracowników (z tego powodu należy sprawdzać
pracowników (z tego powodu należy sprawdzać
konkretne przepisy prawa odnoszące się do
konkretne przepisy prawa odnoszące się do
oceny ryzyka w danym
oceny ryzyka w danym
).
).
Komisja
Europejska
opracowała
Komisja
Europejska
opracowała
mające pomóc państwom
mające pomóc państwom
członkowskim, a także pracodawcom
członkowskim, a także pracodawcom
i pracownikom wywiązać się z ciążących na
i pracownikom wywiązać się z ciążących na
nich obowiązków w zakresie oceny ryzyka,
nich obowiązków w zakresie oceny ryzyka,
określonych w dyrektywie ramowej 89/391.
określonych w dyrektywie ramowej 89/391.
Informacje przedstawione w niniejszej
Informacje przedstawione w niniejszej
prezentacji są oparte na tych wytycznych.
prezentacji są oparte na tych wytycznych.
Etapowe podejście do oceny ryzyka
Etapowe podejście do oceny ryzyka
–
Jak należy przeprowadzać ocenę ryzyka zawodowego?
Jak należy przeprowadzać ocenę ryzyka zawodowego?
1.
1.
Etap 1. Ustalenie zagrożeń i wskazanie osób zagro
Etap 1. Ustalenie zagrożeń i wskazanie osób zagro
2.
2.
Etap 2. Ocena rodzajów ryzyka i uporządkowanie i
Etap 2. Ocena rodzajów ryzyka i uporządkowanie i
3.
3.
Etap 3. Podjęcie decyzji w sprawie działania zapo
Etap 3. Podjęcie decyzji w sprawie działania zapo
4.
4.
5.
5.
Sporządzanie dokumentacji oceny ryzyka
Sporządzanie dokumentacji oceny ryzyka
Co muszę zrobić?
Co muszę zrobić?
–
–
–
Porady dla osób przeprowadzających ocen
Akty prawne
Akty prawne
stanowi ramy prawne, określając
stanowi ramy prawne, określając
“
“
ogólne zasady dotyczące ochrony przed zagrożeniami
ogólne zasady dotyczące ochrony przed zagrożeniami
zawodowymi… jak również zawiera ona ogólne wytyczne
zawodowymi… jak również zawiera ona ogólne wytyczne
odnoszące się do wprowadzenia w życie wymienionych
odnoszące się do wprowadzenia w życie wymienionych
zasad
zasad
” (art. 1 ust. 2).
” (art. 1 ust. 2).
Nakłada ona na pracodawców odpowiedzialność w zakresie
Nakłada ona na pracodawców odpowiedzialność w zakresie
zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy pracownikom w
zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy pracownikom w
każdym aspekcie odnoszącym się do ich pracy, a ocena ryzyka
każdym aspekcie odnoszącym się do ich pracy, a ocena ryzyka
jest integralnym aspektem obowiązkowego zarządzania
jest integralnym aspektem obowiązkowego zarządzania
bezpieczeństwem i higieną pracy.
bezpieczeństwem i higieną pracy.
Zgodnie z tą dyrektywą ocena ryzyka musi być punktem
Zgodnie z tą dyrektywą ocena ryzyka musi być punktem
wyjścia kompleksowego procesu zarządzania bezpieczeństwem
wyjścia kompleksowego procesu zarządzania bezpieczeństwem
i higieną pracy. Odgrywa ona kluczową rolę, ponieważ
i higieną pracy. Odgrywa ona kluczową rolę, ponieważ
umożliwia pracodawcom wprowadzenie środków koniecznych
umożliwia pracodawcom wprowadzenie środków koniecznych
do ochrony zdrowia i bezpieczeństwa ich pracowników.
do ochrony zdrowia i bezpieczeństwa ich pracowników.
Dyrektywa ramowa została
Dyrektywa ramowa została
transponowana do prawodawstwa
transponowana do prawodawstwa
krajowego
krajowego
. Państwa członkowskie
. Państwa członkowskie
mają jednak prawo uchwalać bardziej
mają jednak prawo uchwalać bardziej
rygorystyczne przepisy chroniące
rygorystyczne przepisy chroniące
pracowników (z tego powodu należy
pracowników (z tego powodu należy
sprawdzać konkretne przepisy prawa
sprawdzać konkretne przepisy prawa
odnoszące się do oceny ryzyka w
odnoszące się do oceny ryzyka w
danym państwie).
danym państwie).
Definicje
Definicje
Zagrożenia:
Zagrożenia:
Zagrożeniem może być wszystko
Zagrożeniem może być wszystko
— materiały, urządzenia, metody pracy
— materiały, urządzenia, metody pracy
lub stosowane praktyki — wszystko, co
lub stosowane praktyki — wszystko, co
może spowodować wypadek lub chorobę.
może spowodować wypadek lub chorobę.
Ryzyko
Ryzyko
Ryzyko to małe lub duże
Ryzyko to małe lub duże
prawdopodobieństwo, że ktoś może zostać
prawdopodobieństwo, że ktoś może zostać
poszkodowany w wyniku narażenia.
poszkodowany w wyniku narażenia.
Definicje
Definicje
Ocena ryzyka
Ocena ryzyka
Ocena ryzyka zawodowego jest to proces
Ocena ryzyka zawodowego jest to proces
szacowania ryzyka, jakie dla zdrowia i
szacowania ryzyka, jakie dla zdrowia i
bezpieczeństwa pracowników wynika z zagrożeń w
bezpieczeństwa pracowników wynika z zagrożeń w
miejscu pracy. Polega na systematycznym badaniu
miejscu pracy. Polega na systematycznym badaniu
wszelkich aspektów pracy i analizie:
wszelkich aspektów pracy i analizie:
ewentualnych przyczyn urazów lub uszkodzeń ciała
ewentualnych przyczyn urazów lub uszkodzeń ciała
sposobów likwidacji zagrożeń, a jeżeli nie jest to
sposobów likwidacji zagrożeń, a jeżeli nie jest to
możliwe,
możliwe,
środków zapobiegawczych lub ochronnych, które są
środków zapobiegawczych lub ochronnych, które są
lub powinny zostać wprowadzone w celu
lub powinny zostać wprowadzone w celu
kontrolowania ryzyka.
kontrolowania ryzyka.
Definicje
Definicje
Cel oceny ryzyka zawodowego
Cel oceny ryzyka zawodowego
Pracodawcy w każdym miejscu pracy mają
Pracodawcy w każdym miejscu pracy mają
obowiązek zapewnienia pracownikom
obowiązek zapewnienia pracownikom
bezpieczeństwa i ochrony zdrowia we wszystkich
bezpieczeństwa i ochrony zdrowia we wszystkich
aspektach związanych z pracą. Celem
aspektach związanych z pracą. Celem
przeprowadzania oceny ryzyka jest umożliwienie
przeprowadzania oceny ryzyka jest umożliwienie
pracodawcy przedsięwzięcia koniecznych
pracodawcy przedsięwzięcia koniecznych
środków do zapewnienia pracownikom
środków do zapewnienia pracownikom
bezpieczeństwa i ochrony zdrowia.
bezpieczeństwa i ochrony zdrowia.
Definicje
Definicje
Środki te obejmują:
Środki te obejmują:
zapobieganie ryzyku zawodowemu;
zapobieganie ryzyku zawodowemu;
zapewnianie pracownikom informacji;
zapewnianie pracownikom informacji;
zapewnianie pracownikom szkoleń;
zapewnianie pracownikom szkoleń;
wprowadzenie rozwiązań
wprowadzenie rozwiązań
organizacyjnych i metod
organizacyjnych i metod
umożliwiających wdrożenie
umożliwiających wdrożenie
koniecznych środków.
koniecznych środków.
Cel oceny ryzyka
Cel oceny ryzyka
zawodowego
zawodowego
Chociaż jednym z celów oceny ryzyka jest
Chociaż jednym z celów oceny ryzyka jest
zapobieganie ryzyku zawodowemu i to powinno być
zapobieganie ryzyku zawodowemu i to powinno być
zawsze celem nadrzędnym, w praktyce nie zawsze
zawsze celem nadrzędnym, w praktyce nie zawsze
będzie to możliwe do zrealizowania. Tam, gdzie
będzie to możliwe do zrealizowania. Tam, gdzie
eliminacja ryzyka nie jest możliwa, należy je
eliminacja ryzyka nie jest możliwa, należy je
ograniczać, a ryzyko resztkowe kontrolować. Na
ograniczać, a ryzyko resztkowe kontrolować. Na
dalszym etapie, w ramach programu przeglądu oceny
dalszym etapie, w ramach programu przeglądu oceny
ryzyka, takie ryzyko resztkowe zostanie ponownie
ryzyka, takie ryzyko resztkowe zostanie ponownie
ocenione i można wtedy ponownie rozważać, być
ocenione i można wtedy ponownie rozważać, być
może w świetle nowej wiedzy, możliwość jego
może w świetle nowej wiedzy, możliwość jego
eliminacji.
eliminacji.
Cel oceny ryzyka
Cel oceny ryzyka
zawodowego
zawodowego
Ocena ryzyka powinna być uporządkowana i
Ocena ryzyka powinna być uporządkowana i
wykorzystana w taki sposób, żeby pomogła
wykorzystana w taki sposób, żeby pomogła
pracodawcom:
pracodawcom:
ustalić zagrożenia występujące w pracy i oszacować
ustalić zagrożenia występujące w pracy i oszacować
ryzyko związane z tymi zagrożeniami, aby określić środki,
ryzyko związane z tymi zagrożeniami, aby określić środki,
jakie należy przedsięwziąć w celu ochrony zdrowia i
jakie należy przedsięwziąć w celu ochrony zdrowia i
bezpieczeństwa swoich pracowników i innych osób
bezpieczeństwa swoich pracowników i innych osób
pracujących w danym miejscu, z należytym
pracujących w danym miejscu, z należytym
uwzględnieniem obowiązujących przepisów;
uwzględnieniem obowiązujących przepisów;
ocenić poziomy ryzyka, aby na podstawie posiadanych
ocenić poziomy ryzyka, aby na podstawie posiadanych
informacji dokonać jak najlepszego wyboru sprzętu i
informacji dokonać jak najlepszego wyboru sprzętu i
urządzeń, stosowanych substancji lub preparatów
urządzeń, stosowanych substancji lub preparatów
chemicznych, wyposażenia stanowiska pracy oraz
chemicznych, wyposażenia stanowiska pracy oraz
organizacji pracy;
organizacji pracy;
sprawdzić, czy wprowadzone środki są odpowiednie;
sprawdzić, czy wprowadzone środki są odpowiednie;
Definicje
Definicje
ustalić hierarchię działania, jeśli w wyniku oceny
ustalić hierarchię działania, jeśli w wyniku oceny
uznano, że konieczne są dalsze środki;
uznano, że konieczne są dalsze środki;
udowodnić sobie, właściwym organom, pracownikom
udowodnić sobie, właściwym organom, pracownikom
i ich przedstawicielom, że wszystkie istotne czynniki
i ich przedstawicielom, że wszystkie istotne czynniki
związane z pracą zostały uwzględnione i że
związane z pracą zostały uwzględnione i że
doprowadziło to do powstania przekonywającej,
doprowadziło to do powstania przekonywającej,
opartej na faktach opinii o ryzyku i środkach
opartej na faktach opinii o ryzyku i środkach
koniecznych do ochrony zdrowia i bezpieczeństwa;
koniecznych do ochrony zdrowia i bezpieczeństwa;
dopilnować, aby środki zapobiegawcze oraz metody
dopilnować, aby środki zapobiegawcze oraz metody
pracy i produkcji, które uznano za konieczne i
pracy i produkcji, które uznano za konieczne i
wprowadzono w wyniku oceny ryzyka gwarantowały
wprowadzono w wyniku oceny ryzyka gwarantowały
poprawę poziomu ochrony pracownika.
poprawę poziomu ochrony pracownika.
Narzędzia oceny ryzyka
Narzędzia oceny ryzyka
zawodowego
zawodowego
•
listy kontrolne
listy kontrolne
,
,
•
przewodniki,
przewodniki,
•
dokumenty zawierające wytyczne,
dokumenty zawierające wytyczne,
•
podręczniki,
podręczniki,
•
broszury,
broszury,
•
Kwestionariusze,
Kwestionariusze,
•
“
“
Narzędzia interaktywne”
Narzędzia interaktywne”
(bezpłatne
(bezpłatne
interaktywne oprogramowanie, w tym aplikacje do
interaktywne oprogramowanie, w tym aplikacje do
pobrania zwykle dotyczące konkretnych sektorów).
pobrania zwykle dotyczące konkretnych sektorów).
Narzędzia te mogą mieć charakter ogólny bądź być
Narzędzia te mogą mieć charakter ogólny bądź być
specyficzne dla jakiejś branży/rodzaju ryzyka.
specyficzne dla jakiejś branży/rodzaju ryzyka.
Jak przeprowadzać ocenę ryzyka
Jak przeprowadzać ocenę ryzyka
zawodowego
zawodowego
Na poziomie UE nie ma wyznaczonych zasad sposobu
Na poziomie UE nie ma wyznaczonych zasad sposobu
przeprowadzania ocen ryzyka (należy sprawdzić
przeprowadzania ocen ryzyka (należy sprawdzić
konkretne prawodawstwo odnoszące się do oceny ryzyka
konkretne prawodawstwo odnoszące się do oceny ryzyka
w danym kraju). Jednak, kiedy podejmuje się ocenę
w danym kraju). Jednak, kiedy podejmuje się ocenę
ryzyka, zawsze należy pamiętać o dwóch zasadach:
ryzyka, zawsze należy pamiętać o dwóch zasadach:
uporządkować ocenę, aby zagwarantować, że zostały nią
uporządkować ocenę, aby zagwarantować, że zostały nią
objęte wszystkie istotne zagrożenia i rodzaje ryzyka (np.
objęte wszystkie istotne zagrożenia i rodzaje ryzyka (np.
żeby nie pominąć prac takich jak sprzątanie, które mogą
żeby nie pominąć prac takich jak sprzątanie, które mogą
odbywać się poza normalnymi godzinami pracy, albo
odbywać się poza normalnymi godzinami pracy, albo
działów pomocniczych, np. zajmujących się
działów pomocniczych, np. zajmujących się
zagęszczaniem odpadów);
zagęszczaniem odpadów);
gdy ryzyko jest ustalone, jego ocenę należy rozpocząć od
gdy ryzyko jest ustalone, jego ocenę należy rozpocząć od
pierwszej zasady, pytania, czy ryzyko da się zlikwidować.
pierwszej zasady, pytania, czy ryzyko da się zlikwidować.
Etapowe podejście do oceny
Etapowe podejście do oceny
ryzyka
ryzyka
W europejskim poradniku do
W europejskim poradniku do
proponuje się
proponuje się
podejście oparte na kilku różnych etapach.
podejście oparte na kilku różnych etapach.
Nie jest to jedyna metoda dokonywania oceny
Nie jest to jedyna metoda dokonywania oceny
ryzyka, ponieważ istnieją różne metodologie
ryzyka, ponieważ istnieją różne metodologie
prowadzące do tego samego celu. Nie ma jedynego
prowadzące do tego samego celu. Nie ma jedynego
"słusznego" sposobu przeprowadzania oceny ryzyka
"słusznego" sposobu przeprowadzania oceny ryzyka
i w różnych sytuacjach mogą się sprawdzać różne
i w różnych sytuacjach mogą się sprawdzać różne
podejścia.
podejścia.
14 kroków oceny
14 kroków oceny
1.
1.
Ustalenie programu oceny ryzyka w miejscu pracy
Ustalenie programu oceny ryzyka w miejscu pracy
2.
2.
Uporządkowanie oceny (wybór podejścia:
Uporządkowanie oceny (wybór podejścia:
geograficznego/funkcjonalnego/ze względu na rodzaj procesu/przepływu)
geograficznego/funkcjonalnego/ze względu na rodzaj procesu/przepływu)
3.
3.
Zgromadzenie informacji
Zgromadzenie informacji
4.
4.
Ustalenie zagrożeń
Ustalenie zagrożeń
5.
5.
Wskazanie osób zagrożonych
Wskazanie osób zagrożonych
6.
6.
Ustalenie schematów narażenia wśród osób zagrożonych
Ustalenie schematów narażenia wśród osób zagrożonych
7.
7.
Ocena poziomów ryzyka (prawdopodobieństwa doznania urazu oraz
Ocena poziomów ryzyka (prawdopodobieństwa doznania urazu oraz
ciężkości jego następstw w danych okolicznościach)
ciężkości jego następstw w danych okolicznościach)
8.
8.
Zbadanie możliwości eliminowania lub kontrolowania ryzyka
Zbadanie możliwości eliminowania lub kontrolowania ryzyka
9.
9.
Ustalenie priorytetów działania i podjęcie decyzji w sprawie środków
Ustalenie priorytetów działania i podjęcie decyzji w sprawie środków
kontroli
kontroli
10.
10.
Wdrożenie środków kontroli
Wdrożenie środków kontroli
11.
11.
Sporządzenie dokumentacji oceny ryzyka
Sporządzenie dokumentacji oceny ryzyka
12.
12.
Zmierzenie skuteczności działania
Zmierzenie skuteczności działania
13.
13.
Przegląd (jeśli wprowadzono zmiany lub okresowy)
Przegląd (jeśli wprowadzono zmiany lub okresowy)
14.
14.
Monitorowanie programu oceny ryzyka
Monitorowanie programu oceny ryzyka
W większości przedsiębiorstw,
W większości przedsiębiorstw,
zwłaszcza w małych i średnich
zwłaszcza w małych i średnich
przedsiębiorstwach, powinno sprawdzić
przedsiębiorstwach, powinno sprawdzić
się proste pięcioetapowe podejście
się proste pięcioetapowe podejście
(obejmujące elementy zarządzania
(obejmujące elementy zarządzania
ryzykiem), jakie przedstawiono poniżej.
ryzykiem), jakie przedstawiono poniżej.
5 etapów
5 etapów
W większości przedsiębiorstw, zwłaszcza
W większości przedsiębiorstw, zwłaszcza
w małych i średnich przedsiębiorstwach,
w małych i średnich przedsiębiorstwach,
powinno sprawdzić się proste
powinno sprawdzić się proste
pięcioetapowe podejście (obejmujące
pięcioetapowe podejście (obejmujące
elementy zarządzania ryzykiem), jakie
elementy zarządzania ryzykiem), jakie
przedstawiono poniżej.
przedstawiono poniżej.
5 etapów oceny
5 etapów oceny
Etap 1. Ustalenie zagrożeń i wskazanie osób zagrożonych
Etap 1. Ustalenie zagrożeń i wskazanie osób zagrożonych
Ustalenie, co może spowodować urazy oraz którzy pracownicy mogą
Ustalenie, co może spowodować urazy oraz którzy pracownicy mogą
być narażeni na zagrożenia.
być narażeni na zagrożenia.
Etap 2. Ocena rodzajów ryzyka i uporządkowanie ich według
Etap 2. Ocena rodzajów ryzyka i uporządkowanie ich według
ważności
ważności
Oszacowanie istniejących rodzajów ryzyka (ciężkości ich następstw i
Oszacowanie istniejących rodzajów ryzyka (ciężkości ich następstw i
ich prawdopodobieństwa…) oraz uporządkowanie ich według
ich prawdopodobieństwa…) oraz uporządkowanie ich według
ważności.
ważności.
Etap 3. Podjęcie decyzji w sprawie działania
Etap 3. Podjęcie decyzji w sprawie działania
zapobiegawczego
zapobiegawczego
Określenie środków koniecznych do eliminowania lub kontroli ryzyka.
Określenie środków koniecznych do eliminowania lub kontroli ryzyka.
Etap 4. Podjęcie działania
Etap 4. Podjęcie działania
Wprowadzenie środków zapobiegawczych i ochronnych zgodnie z
Wprowadzenie środków zapobiegawczych i ochronnych zgodnie z
planem priorytetów.
planem priorytetów.
Etap 5. Monitorowanie i przegląd
Etap 5. Monitorowanie i przegląd
Ocena powinna być regularnie aktualizowana.
Ocena powinna być regularnie aktualizowana.
Etap I
Etap I
Ustalenie zagrożeń i wskazanie
Ustalenie zagrożeń i wskazanie
osób zagrożonych
osób zagrożonych
Przy ustalaniu zagrożeń we wszystkich aspektach
Przy ustalaniu zagrożeń we wszystkich aspektach
pracy należy skorzystać z następujących zaleceń:
pracy należy skorzystać z następujących zaleceń:
obejrzeć dokładnie miejsce pracy, głównie pod kątem
obejrzeć dokładnie miejsce pracy, głównie pod kątem
występowania ewentualnych zagrożeń
występowania ewentualnych zagrożeń
porozmawiać z pracownikami i/lub ich przedstawicielami
porozmawiać z pracownikami i/lub ich przedstawicielami
o problemach, z którymi się zetknęli podczas pracy.
o problemach, z którymi się zetknęli podczas pracy.
Często najszybszym i najpewniejszym sposobem
Często najszybszym i najpewniejszym sposobem
dokładnego ustalenia rzeczywistej sytuacji jest
dokładnego ustalenia rzeczywistej sytuacji jest
zapytanie pracowników wykonujących ocenianą
zapytanie pracowników wykonujących ocenianą
czynność. Będą oni znać kolejne etapy procesu, w
czynność. Będą oni znać kolejne etapy procesu, w
którym biorą udział, wiedzieć, czy są jakieś działania na
którym biorą udział, wiedzieć, czy są jakieś działania na
skróty lub sposoby poradzenia sobie z trudnym
skróty lub sposoby poradzenia sobie z trudnym
zadaniem i jakie środki zaradcze sami podejmują
zadaniem i jakie środki zaradcze sami podejmują
Etap I
Etap I
Systematycznie badać wszystkie aspekty pracy, tj.:
Systematycznie badać wszystkie aspekty pracy, tj.:
patrzeć, co rzeczywiście dzieje się w miejscu pracy lub w czasie wykonywania
patrzeć, co rzeczywiście dzieje się w miejscu pracy lub w czasie wykonywania
czynności związanych z pracą (rzeczywista praktyka może różnić się od instrukcji
czynności związanych z pracą (rzeczywista praktyka może różnić się od instrukcji
odnoszących się do danej pracy),
odnoszących się do danej pracy),
pomyśleć o czynnościach nierutynowych i sporadycznych (np. czynnościach
pomyśleć o czynnościach nierutynowych i sporadycznych (np. czynnościach
konserwacyjnych, zmianach cyklów produkcyjnych),
konserwacyjnych, zmianach cyklów produkcyjnych),
uwzględnić nieplanowane ale przewidywalne zdarzenia, takie jak przerwy w
uwzględnić nieplanowane ale przewidywalne zdarzenia, takie jak przerwy w
wykonywaniu pracy
wykonywaniu pracy
rozważyć długofalowe zagrożenia dla zdrowia, np. wysoki poziom hałasu lub
rozważyć długofalowe zagrożenia dla zdrowia, np. wysoki poziom hałasu lub
działanie substancji szkodliwych, a także bardziej złożone lub mniej oczywiste
działanie substancji szkodliwych, a także bardziej złożone lub mniej oczywiste
rodzaje zagrożeń, np. czynniki psychospołeczne lub związane z organizacją pracy
rodzaje zagrożeń, np. czynniki psychospołeczne lub związane z organizacją pracy
zapoznać się z zakładową dokumentacją dotyczącą wypadków i chorób
zapoznać się z zakładową dokumentacją dotyczącą wypadków i chorób
zawodowych;
zawodowych;
postarać się o informacje z innych źródeł, takich jak:
postarać się o informacje z innych źródeł, takich jak:
- instrukcje obsługi lub karty charakterystyk dostarczane przez
- instrukcje obsługi lub karty charakterystyk dostarczane przez
producentów
producentów
i dostawców
i dostawców
- witryny internetowe poświęcone bezpieczeństwu i higienie pracy
- witryny internetowe poświęcone bezpieczeństwu i higienie pracy
- organy krajowe, stowarzyszenia branżowe lub związki zawodowe
- organy krajowe, stowarzyszenia branżowe lub związki zawodowe
- regulacje prawne i normy techniczne.
- regulacje prawne i normy techniczne.
Etap I
Etap I
Wskazanie osób, które mogą być narażone na zagrożenia
Wskazanie osób, które mogą być narażone na zagrożenia
W przypadku każdego zagrożenia istotne jest jednoznaczne
W przypadku każdego zagrożenia istotne jest jednoznaczne
określenie, kto może zostać poszkodowany; pomoże to w
określenie, kto może zostać poszkodowany; pomoże to w
ustaleniu najlepszego sposobu zarządzania ryzykiem.
ustaleniu najlepszego sposobu zarządzania ryzykiem.
Należy uwzględnić zagrożonych pracowników, bez względu na
Należy uwzględnić zagrożonych pracowników, bez względu na
to, czy będzie to zagrożenie bezpośrednie czy pośrednie, np.
to, czy będzie to zagrożenie bezpośrednie czy pośrednie, np.
pracownik malujący powierzchnię jest bezpośrednio narażony
pracownik malujący powierzchnię jest bezpośrednio narażony
na działanie rozpuszczalników, natomiast inni pracownicy
na działanie rozpuszczalników, natomiast inni pracownicy
znajdujący się w pobliżu, wykonujący inne czynności są
znajdujący się w pobliżu, wykonujący inne czynności są
narażeni mimowolnie i pośrednio.
narażeni mimowolnie i pośrednio.
Nie chodzi tu o sporządzenie pełnej listy imiennej, lecz o
Nie chodzi tu o sporządzenie pełnej listy imiennej, lecz o
wskazanie grup osób, np. "osoby pracujące w magazynie" lub
wskazanie grup osób, np. "osoby pracujące w magazynie" lub
"przechodnie". Zagrożenie może także dotyczyć osób
"przechodnie". Zagrożenie może także dotyczyć osób
sprzątających, kontrahentów i osób postronnych.
sprzątających, kontrahentów i osób postronnych.
Etap I
Etap I
Szczególną uwagę należy zwrócić na:
Szczególną uwagę należy zwrócić na:
kwestie płci
kwestie płci
grupy pracowników, którzy mogą być narażeni na
grupy pracowników, którzy mogą być narażeni na
podwyższone ryzyko lub mają szczególne potrzeby:
podwyższone ryzyko lub mają szczególne potrzeby:
- pracownicy niepełnosprawni
- pracownicy niepełnosprawni
- pracownicy migrujący
- pracownicy migrujący
- młodzi i starsi pracownicy
- młodzi i starsi pracownicy
- kobiety ciężarne i matki karmiące piersią
- kobiety ciężarne i matki karmiące piersią
- pracownicy nieprzeszkoleni i niedoświadczeni
- pracownicy nieprzeszkoleni i niedoświadczeni
- pracownicy tymczasowi i pracujący w niepełnym wymiarze
- pracownicy tymczasowi i pracujący w niepełnym wymiarze
czasu
czasu
Istotne jest określenie ewentualnego zagrożenia dla zdrowia
Istotne jest określenie ewentualnego zagrożenia dla zdrowia
tych osób, tj. rodzaju urazu lub choroby zawodowej.
tych osób, tj. rodzaju urazu lub choroby zawodowej.
Etap II.
Etap II.
Ocena rodzajów ryzyka
Ocena rodzajów ryzyka
i uporządkowanie ich według
i uporządkowanie ich według
ważności
ważności
Kolejny etap to ocena ryzyka wynikającego z każdego
Kolejny etap to ocena ryzyka wynikającego z każdego
zagrożenia. Można ją przeprowadzić, analizując:
zagrożenia. Można ją przeprowadzić, analizując:
prawdopodobieństwo, że dane zagrożenie spowoduje
prawdopodobieństwo, że dane zagrożenie spowoduje
określone skutki (np. czy jest to nieprawdopodobne,
określone skutki (np. czy jest to nieprawdopodobne,
możliwe ale mało prawdopodobne, prawdopodobne
możliwe ale mało prawdopodobne, prawdopodobne
lub nieuniknione w którymś momencie)
lub nieuniknione w którymś momencie)
stopień ciężkości przewidywanych skutków (np.
stopień ciężkości przewidywanych skutków (np.
nieznaczne uszkodzenia ciała, wypadek, w którym nie
nieznaczne uszkodzenia ciała, wypadek, w którym nie
doszło do obrażeń, ale mogą wystąpić późniejsze
doszło do obrażeń, ale mogą wystąpić późniejsze
skutki, nieznaczne obrażenia (stłuczenie,
skutki, nieznaczne obrażenia (stłuczenie,
skaleczenie), poważne obrażenia (złamanie,
skaleczenie), poważne obrażenia (złamanie,
amputacja, chroniczna choroba), wypadek śmiertelny
amputacja, chroniczna choroba), wypadek śmiertelny
lub wypadek zbiorowy z ofiarami śmiertelnymi)
lub wypadek zbiorowy z ofiarami śmiertelnymi)
częstotliwość narażenia i liczebność grup narażonych
częstotliwość narażenia i liczebność grup narażonych
pracowników.
pracowników.
Etap II.
Etap II.
Wystarczający może się okazać prosty proces
Wystarczający może się okazać prosty proces
oszacowania ryzyka oparty na ocenie sytuacji i
oszacowania ryzyka oparty na ocenie sytuacji i
niewymagający żadnych specjalistycznych
niewymagający żadnych specjalistycznych
umiejętności czy skomplikowanych technik.
umiejętności czy skomplikowanych technik.
Dotyczy to działalności związanej z małym ryzykiem
Dotyczy to działalności związanej z małym ryzykiem
lub ze stanowiskami pracy, na których ryzyko jest
lub ze stanowiskami pracy, na których ryzyko jest
dobrze znane lub łatwe do ustalenia, a także
dobrze znane lub łatwe do ustalenia, a także
przypadków łatwego dostępu do środków kontroli.
przypadków łatwego dostępu do środków kontroli.
Prawdopodobnie będzie to się odnosić do większości
Prawdopodobnie będzie to się odnosić do większości
przedsiębiorstw (przede wszystkim małych i średnich
przedsiębiorstw (przede wszystkim małych i średnich
przedsiębiorstw - MŚP).
przedsiębiorstw - MŚP).
Etap II.
Etap II.
W niektórych innych przypadkach może
W niektórych innych przypadkach może
okazać się, że nie da się ustalić zagrożeń i
okazać się, że nie da się ustalić zagrożeń i
oszacować ryzyka bez wiedzy
oszacować ryzyka bez wiedzy
specjalistycznej, profesjonalnego wsparcia i
specjalistycznej, profesjonalnego wsparcia i
doradztwa. Tak może się stać w przypadku
doradztwa. Tak może się stać w przypadku
bardziej złożonych procesów i technologii w
bardziej złożonych procesów i technologii w
danym miejscu pracy lub zagrożeń, np.
danym miejscu pracy lub zagrożeń, np.
związanych ze zdrowiem, których nie da się
związanych ze zdrowiem, których nie da się
ustalić łatwo lub od razu i może to wymagać
ustalić łatwo lub od razu i może to wymagać
analizy lub przeprowadzenia pomiarów.
analizy lub przeprowadzenia pomiarów.
Etap III.
Etap III.
Podjęcie decyzji w sprawie
Podjęcie decyzji w sprawie
działania zapobiegawczego
działania zapobiegawczego
Po oszacowaniu ryzyka następnym etapem
Po oszacowaniu ryzyka następnym etapem
jest wprowadzenie środków zapobiegawczych
jest wprowadzenie środków zapobiegawczych
i ochronnych.
i ochronnych.
Na tym etapie należy rozważyć m.in.:
Na tym etapie należy rozważyć m.in.:
–
Czy danemu ryzyku da się zapobiegać lub uniknąć
Czy danemu ryzyku da się zapobiegać lub uniknąć
go.
go.
–
Czy da się wyeliminować to ryzyko?
Czy da się wyeliminować to ryzyko?
Można to zrealizować na przykład przez:
Można to zrealizować na przykład przez:
zastanowienie się, czy dane zadanie lub praca są
zastanowienie się, czy dane zadanie lub praca są
konieczne,
konieczne,
usunięcie zagrożenia,
usunięcie zagrożenia,
zastosowanie innych substancji lub procesów pracy.
zastosowanie innych substancji lub procesów pracy.
Etap III.
Etap III.
Przy określaniu strategii ograniczania i
Przy określaniu strategii ograniczania i
kontrolowania ryzyka pracodawcy powinni być
kontrolowania ryzyka pracodawcy powinni być
świadomi następujących dodatkowych ogólnych
świadomi następujących dodatkowych ogólnych
zasad zapobiegania:
zasad zapobiegania:
eliminowanie zagrożeń u źródła
eliminowanie zagrożeń u źródła
adaptacja procesów stosownie do potrzeb
adaptacja procesów stosownie do potrzeb
indywidualnych, w szczególności z uwzględnieniem
indywidualnych, w szczególności z uwzględnieniem
specyfiki systemu funkcjonowania miejsca pracy,
specyfiki systemu funkcjonowania miejsca pracy,
wyboru narzędzi pracy i doboru metod pracy i metod
wyboru narzędzi pracy i doboru metod pracy i metod
produkcji, co ma na celu w szczególności uniknięcie
produkcji, co ma na celu w szczególności uniknięcie
monotonii podczas wykonywania operacji roboczych
monotonii podczas wykonywania operacji roboczych
przy określonej szybkości wykonywania tych czynności,
przy określonej szybkości wykonywania tych czynności,
jak również zredukowanie ich niekorzystnego wpływu na
jak również zredukowanie ich niekorzystnego wpływu na
stan zdrowia
stan zdrowia
stosowanie nowych rozwiązań naukowo-technicznych
stosowanie nowych rozwiązań naukowo-technicznych
Etap III.
Etap III.
zastępowanie niebezpiecznych procesów, urządzeń,
zastępowanie niebezpiecznych procesów, urządzeń,
materiałów, itd. bezpiecznymi lub mniej
materiałów, itd. bezpiecznymi lub mniej
niebezpiecznymi (zastępowanie maszyn lub materiałów
niebezpiecznymi (zastępowanie maszyn lub materiałów
lub innych elementów stwarzających zagrożenie innymi)
lub innych elementów stwarzających zagrożenie innymi)
opracowanie spójnej całościowej polityki zapobiegania,
opracowanie spójnej całościowej polityki zapobiegania,
obejmującej technologię, organizację pracy, warunki
obejmującej technologię, organizację pracy, warunki
pracy, stosunki społeczne i wpływ czynników
pracy, stosunki społeczne i wpływ czynników
związanych ze środowiskiem pracy
związanych ze środowiskiem pracy
nadawanie priorytetu środkom ochrony zbiorowej przed
nadawanie priorytetu środkom ochrony zbiorowej przed
środkami ochrony indywidualnej (np. ograniczenie
środkami ochrony indywidualnej (np. ograniczenie
narażenia na pary i gazy poprzez stosowanie instalacji
narażenia na pary i gazy poprzez stosowanie instalacji
wentylacyjnej, a nie masek przeciwpyłowych)
wentylacyjnej, a nie masek przeciwpyłowych)
odpowiednie instruowanie pracowników.
odpowiednie instruowanie pracowników.
Etap III.
Etap III.
Pracodawcy mogą znaleźć wytyczne dotyczące
Pracodawcy mogą znaleźć wytyczne dotyczące
kontrolowania ryzyka przez wprowadzanie tych środków
kontrolowania ryzyka przez wprowadzanie tych środków
w specyfikacjach, w krajowych aktach prawnych,
w specyfikacjach, w krajowych aktach prawnych,
normach krajowych, opublikowanych poradnikach i
normach krajowych, opublikowanych poradnikach i
innych tego rodzaju materiałach publikowanych przez
innych tego rodzaju materiałach publikowanych przez
organy krajowe.
organy krajowe.
Kolejną ważną zasadą ogólną, o której powinni wiedzieć
Kolejną ważną zasadą ogólną, o której powinni wiedzieć
pracodawcy jest to, że nie należy dopuszczać do
pracodawcy jest to, że nie należy dopuszczać do
przenoszenia ryzyka.
przenoszenia ryzyka.
Oznacza to, że znajdując rozwiązanie jednego problemu,
Oznacza to, że znajdując rozwiązanie jednego problemu,
nie należy tworzyć innego.
nie należy tworzyć innego.
Na przykład wątpliwą korzyść przyniosłoby podwójne
Na przykład wątpliwą korzyść przyniosłoby podwójne
oszklenie okien w biurze w celu zmniejszenia poziomu
oszklenie okien w biurze w celu zmniejszenia poziomu
hałasu dochodzącego z zewnątrz,
hałasu dochodzącego z zewnątrz,
o ile nie zapewniono by odpowiedniej wentylacji.
o ile nie zapewniono by odpowiedniej wentylacji.
Etap IV.
Etap IV.
Podjęcie działania
Podjęcie działania
Po ustaleniu najbardziej odpowiednich środków
Po ustaleniu najbardziej odpowiednich środków
zapobiegawczych i ochrony następnym etapem jest
zapobiegawczych i ochrony następnym etapem jest
skuteczne ich wprowadzenie.
skuteczne ich wprowadzenie.
Elementem skutecznej realizacji przedsięwzięć jest
Elementem skutecznej realizacji przedsięwzięć jest
opracowanie planu, w którym należy określić:
opracowanie planu, w którym należy określić:
środki, jakie mają zostać wdrożone
środki, jakie mają zostać wdrożone
przyznane zasoby (czas, wydatki, itp.)
przyznane zasoby (czas, wydatki, itp.)
wskazanie, kto, co i kiedy robi;
wskazanie, kto, co i kiedy robi;
przewidywany termin zakończenia oraz
przewidywany termin zakończenia oraz
datę przeprowadzenia przeglądu środków kontroli.
datę przeprowadzenia przeglądu środków kontroli.
Etap IV.
Etap IV.
Istotne jest włączenie pracowników i
Istotne jest włączenie pracowników i
ich przedstawicieli w ten proces:
ich przedstawicieli w ten proces:
informowanie ich o wprowadzonych
informowanie ich o wprowadzonych
środkach, o tym w jaki sposób zostaną
środkach, o tym w jaki sposób zostaną
wdrożone i kto będzie odpowiedzialny
wdrożone i kto będzie odpowiedzialny
za ich wdrożenie
za ich wdrożenie
szkolenie lub instruowanie ich w
szkolenie lub instruowanie ich w
zakresie środków lub procedur, które
zakresie środków lub procedur, które
zostaną wprowadzone.
zostaną wprowadzone.
Etap V.
Etap V.
Monitorowanie i przegląd
Monitorowanie i przegląd
Po przeprowadzeniu oceny ryzyka należy dokonać ustaleń
Po przeprowadzeniu oceny ryzyka należy dokonać ustaleń
dotyczących monitorowania i przeglądu środków
dotyczących monitorowania i przeglądu środków
zapobiegawczych i ochrony, aby zapewnić utrzymanie
zapobiegawczych i ochrony, aby zapewnić utrzymanie
skuteczności tych środków oraz kontrolowanie ryzyka.
skuteczności tych środków oraz kontrolowanie ryzyka.
Informacje uzyskane w czasie czynności związanych z
Informacje uzyskane w czasie czynności związanych z
monitorowaniem należy wykorzystywać przy przeprowadzaniu
monitorowaniem należy wykorzystywać przy przeprowadzaniu
przeglądu i dokonywaniu korekty oceny ryzyka.
przeglądu i dokonywaniu korekty oceny ryzyka.
Ocena ryzyka nie powinna być czynnością jednorazową. Ocenę
Ocena ryzyka nie powinna być czynnością jednorazową. Ocenę
należy poddawać przeglądowi i w razie potrzeby korygować z
należy poddawać przeglądowi i w razie potrzeby korygować z
wielu powodów, np.:
wielu powodów, np.:
stopnia prawdopodobnych zmian w działalności
stopnia prawdopodobnych zmian w działalności
zmian, które mogą zmienić postrzeganie ryzyka w miejscu
zmian, które mogą zmienić postrzeganie ryzyka w miejscu
pracy, takich jak nowy proces, nowe urządzenia lub materiały,
pracy, takich jak nowy proces, nowe urządzenia lub materiały,
zmiana organizacji pracy oraz nowe obiekty w miejscu pracy,
zmiana organizacji pracy oraz nowe obiekty w miejscu pracy,
np. nowe warsztaty lub inne pomieszczenia,
np. nowe warsztaty lub inne pomieszczenia,
Etap V.
Etap V.
po wprowadzeniu w wyniku takiej oceny nowych środków
po wprowadzeniu w wyniku takiej oceny nowych środków
należy ocenić nowe warunki pracy w celu dokonania
należy ocenić nowe warunki pracy w celu dokonania
przeglądu konsekwencji zmiany. Zasadnicze znaczenie ma
przeglądu konsekwencji zmiany. Zasadnicze znaczenie ma
niedopuszczenie do przeniesienia ryzyka, tj. żeby rozwiązując
niedopuszczenie do przeniesienia ryzyka, tj. żeby rozwiązując
jeden problem, nie tworzyć innego
jeden problem, nie tworzyć innego
ocena nie jest już adekwatna, ponieważ zdezaktualizowały się
ocena nie jest już adekwatna, ponieważ zdezaktualizowały się
dane lub informacje, na których była oparta
dane lub informacje, na których była oparta
wprowadzone aktualnie środki zapobiegawcze i ochronne
wprowadzone aktualnie środki zapobiegawcze i ochronne
okazały się niewystarczające lub już nieadekwatne, np.
okazały się niewystarczające lub już nieadekwatne, np.
dlatego, że dostępne są nowe informacje dotyczące
dlatego, że dostępne są nowe informacje dotyczące
konkretnych środków kontroli
konkretnych środków kontroli
w wyniku ustaleń dochodzenia w związku z wypadkiem bądź
w wyniku ustaleń dochodzenia w związku z wypadkiem bądź
zaistnieniem sytuacji grożącej wypadkiem (sytuacja grożąca
zaistnieniem sytuacji grożącej wypadkiem (sytuacja grożąca
wypadkiem to nieprzewidziane zdarzenie, które nie
wypadkiem to nieprzewidziane zdarzenie, które nie
spowodowało urazu, choroby lub szkody - lecz mogło takie
spowodowało urazu, choroby lub szkody - lecz mogło takie
skutki wywołać)
skutki wywołać)
Dokumentacja
Dokumentacja
oceny ryzyka zawodowego
oceny ryzyka zawodowego
Należy prowadzić dokumentację wyników
Należy prowadzić dokumentację wyników
oceny ryzyka w pracy.
oceny ryzyka w pracy.
Tego rodzaju dokumentacja może stanowić
Tego rodzaju dokumentacja może stanowić
podstawę dla:
podstawę dla:
informacji przekazywanej osobom
informacji przekazywanej osobom
zainteresowanym
zainteresowanym
kontroli wprowadzania niezbędnych środków
kontroli wprowadzania niezbędnych środków
materiału dowodowego przedkładanego
materiału dowodowego przedkładanego
organom nadzoru
organom nadzoru
korekty w razie zaistnienia zmian.
korekty w razie zaistnienia zmian.
Dokumentacja ORZ
Dokumentacja ORZ
Zaleca się, aby w ewidencji znalazły się wyczerpujące
Zaleca się, aby w ewidencji znalazły się wyczerpujące
dane na temat:
dane na temat:
osoby (osób) dokonującej(ych) oceny (nazwisko i
osoby (osób) dokonującej(ych) oceny (nazwisko i
stanowisko)
stanowisko)
charakteru zagrożeń i poziomu ryzyka
charakteru zagrożeń i poziomu ryzyka
narażenia konkretnych grup pracowników
narażenia konkretnych grup pracowników
niezbędnych środków ochrony
niezbędnych środków ochrony
wprowadzania środków ochrony, m.in. nazwisko
wprowadzania środków ochrony, m.in. nazwisko
osoby odpowiedzialnej i data
osoby odpowiedzialnej i data
monitorowania i przeglądów procesu oceny, w tym
monitorowania i przeglądów procesu oceny, w tym
daty i nazwiska uczestniczących osób;
daty i nazwiska uczestniczących osób;
udziału pracowników i ich przedstawicieli w procesie
udziału pracowników i ich przedstawicieli w procesie
oceny.
oceny.
Konsultacje
Konsultacje
Dokumentację ocen ryzyka należy
Dokumentację ocen ryzyka należy
sporządzać w konsultacji z pracownikami
sporządzać w konsultacji z pracownikami
i/lub ich przedstawicielami i przy ich
i/lub ich przedstawicielami i przy ich
udziale oraz udostępniać im ją w celu
udziale oraz udostępniać im ją w celu
zapewnienia informacji. Zainteresowani
zapewnienia informacji. Zainteresowani
pracownicy powinni być w każdym
pracownicy powinni być w każdym
przypadku poinformowani o wynikach
przypadku poinformowani o wynikach
każdej oceny, która jest związania z ich
każdej oceny, która jest związania z ich
stanowiskiem pracy oraz o działaniach,
stanowiskiem pracy oraz o działaniach,
które zostaną podjęte w wyniku takiej
które zostaną podjęte w wyniku takiej
oceny. 8. Role i obowiązki pracodawców
oceny. 8. Role i obowiązki pracodawców
Planowanie
Planowanie
Pracodawcy powinni starannie zaplanować to, co
Pracodawcy powinni starannie zaplanować to, co
zamierzają zrobić, aby wywiązać się ze swoich
zamierzają zrobić, aby wywiązać się ze swoich
obowiązków związanych z przeprowadzaniem
obowiązków związanych z przeprowadzaniem
oceny ryzyka oraz wprowadzić środki konieczne
oceny ryzyka oraz wprowadzić środki konieczne
do zapewnienia pracownikom bezpieczeństwa i
do zapewnienia pracownikom bezpieczeństwa i
ochrony zdrowia. Zaleca się, żeby robili to
ochrony zdrowia. Zaleca się, żeby robili to
zgodnie z planem działania w celu
zgodnie z planem działania w celu
wyeliminowania lub kontrolowania różnych
wyeliminowania lub kontrolowania różnych
rodzajów ryzyka.
rodzajów ryzyka.
Planowanie
Planowanie
Taki plan działania powinien obejmować:
Taki plan działania powinien obejmować:
zlecenie, zorganizowanie i koordynowanie oceny
zlecenie, zorganizowanie i koordynowanie oceny
wyznaczenie kompetentnych osób do przeprowadzania ocen
wyznaczenie kompetentnych osób do przeprowadzania ocen
–
osobami przeprowadzającymi ocenę ryzyka mogą być:
osobami przeprowadzającymi ocenę ryzyka mogą być:
- sami pracodawcy
- sami pracodawcy
- pracownicy wyznaczeni przez pracodawcę
- pracownicy wyznaczeni przez pracodawcę
- eksperci zewnętrzni i służby zewnętrzne, jeśli w miejscu pracy nie
- eksperci zewnętrzni i służby zewnętrzne, jeśli w miejscu pracy nie
ma kompetentnych pracowników
ma kompetentnych pracowników
–
osoby te mogą udowodnić swoje kompetencje, wykazując:
osoby te mogą udowodnić swoje kompetencje, wykazując:
- zrozumienie ogólnego podejścia do oceny ryzyka
- zrozumienie ogólnego podejścia do oceny ryzyka
- umiejętność zastosowania tego zrozumienia do konkretnego
- umiejętność zastosowania tego zrozumienia do konkretnego
miejsca pracy
miejsca pracy
- umiejętność identyfikowania sytuacji, w których odpowiednia
- umiejętność identyfikowania sytuacji, w których odpowiednia
ocena ryzyka nie będzie możliwa bez pomocy oraz zdolności do
ocena ryzyka nie będzie możliwa bez pomocy oraz zdolności do
udzielania porad w sprawie dalszej pomocy
udzielania porad w sprawie dalszej pomocy
konsultowanie się z przedstawicielami pracowników w sprawie
konsultowanie się z przedstawicielami pracowników w sprawie
ustaleń dotyczących wyznaczania osób do przeprowadzania tych
ustaleń dotyczących wyznaczania osób do przeprowadzania tych
ocen
ocen
zapewnianie potrzebnych informacji, szkoleń, zasobów, czasu i
zapewnianie potrzebnych informacji, szkoleń, zasobów, czasu i
wsparcia ekspertom będącym pracownikami pracodawcy
wsparcia ekspertom będącym pracownikami pracodawcy
zapewnianie odpowiedniej koordynacji między ekspertami (w
zapewnianie odpowiedniej koordynacji między ekspertami (w
odpowiedniej sytuacji)
odpowiedniej sytuacji)
włączenie kierownictwa i zachęcanie do udziału pracowników
włączenie kierownictwa i zachęcanie do udziału pracowników
określenie ustaleń dotyczących przeglądu i korekty oceny
określenie ustaleń dotyczących przeglądu i korekty oceny
ryzyka
ryzyka
dopilnowanie, aby środki zapobiegawcze i środki ochrony
dopilnowanie, aby środki zapobiegawcze i środki ochrony
uwzględniały wyniki oceny ryzyka
uwzględniały wyniki oceny ryzyka
zapewnienie sporządzenia dokumentacji oceny ryzyka
zapewnienie sporządzenia dokumentacji oceny ryzyka
monitorowanie środków zapobiegawczych i środków ochrony
monitorowanie środków zapobiegawczych i środków ochrony
w celu utrzymania ich skuteczności
w celu utrzymania ich skuteczności
informowanie pracowników i/lub ich przedstawicieli o
informowanie pracowników i/lub ich przedstawicieli o
wynikach oceny i o wprowadzonych środkach (udostępnianie
wynikach oceny i o wprowadzonych środkach (udostępnianie
im tych dokumentów).
im tych dokumentów).
Udział pracowników
Udział pracowników
Ważne jest, żeby w ocenie ryzyka uczestniczyli
Ważne jest, żeby w ocenie ryzyka uczestniczyli
pracownicy. Znają oni problemy i posiadają
pracownicy. Znają oni problemy i posiadają
szczegółowe informacje o rzeczywistej sytuacji podczas
szczegółowe informacje o rzeczywistej sytuacji podczas
wykonywania przez nich zadania lub czynności, a więc
wykonywania przez nich zadania lub czynności, a więc
powinni być zaangażowani w taką ocenę. Ich wiedza
powinni być zaangażowani w taką ocenę. Ich wiedza
praktyczna lub kompetencje często także są potrzebne
praktyczna lub kompetencje często także są potrzebne
do opracowania możliwych do zrealizowania środków
do opracowania możliwych do zrealizowania środków
zapobiegawczych.
zapobiegawczych.
Udział pracowników jest nie tylko ich prawem, ale ma
Udział pracowników jest nie tylko ich prawem, ale ma
fundamentalne znaczenie dla skutecznego i sprawnego
fundamentalne znaczenie dla skutecznego i sprawnego
zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy przez
zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy przez
pracodawcę.
pracodawcę.
Obowiązki pracowników
Obowiązki pracowników
Pracownicy i/lub ich przedstawiciele mają
Pracownicy i/lub ich przedstawiciele mają
prawo/obowiązek:
prawo/obowiązek:
konsultacji w sprawach dotyczących organizacji
konsultacji w sprawach dotyczących organizacji
oceny ryzyka oraz wyznaczenia osób
oceny ryzyka oraz wyznaczenia osób
wykonujących to zadanie
wykonujących to zadanie
uczestniczenia w ocenie ryzyka
uczestniczenia w ocenie ryzyka
powiadamiania przełożonych i pracodawców o
powiadamiania przełożonych i pracodawców o
zauważonym ryzyku
zauważonym ryzyku
informowania o zmianach w miejscu pracy
informowania o zmianach w miejscu pracy
informowania się o zagrożeniach dla ich zdrowia
informowania się o zagrożeniach dla ich zdrowia
i bezpieczeństwa oraz o środkach wymaganych
i bezpieczeństwa oraz o środkach wymaganych
do wyeliminowania lub ograniczenia tych
do wyeliminowania lub ograniczenia tych
zagrożeń
zagrożeń
Obowiązki pracowników
Obowiązki pracowników
włączania ich w proces podejmowania decyzji w sprawie
włączania ich w proces podejmowania decyzji w sprawie
wprowadzanych środków zapobiegawczych i środków ochrony
wprowadzanych środków zapobiegawczych i środków ochrony
zwracania się do pracodawcy z prośbą o wprowadzenie
zwracania się do pracodawcy z prośbą o wprowadzenie
odpowiednich środków i przedstawiania propozycji
odpowiednich środków i przedstawiania propozycji
zminimalizowania zagrożeń lub zlikwidowania ich u źródła
zminimalizowania zagrożeń lub zlikwidowania ich u źródła
współpracy, aby pomóc pracodawcy w zapewnieniu bezpiecznego
współpracy, aby pomóc pracodawcy w zapewnieniu bezpiecznego
środowiska pracy
środowiska pracy
szkolenia/otrzymywania instrukcji dotyczących wprowadzanych
szkolenia/otrzymywania instrukcji dotyczących wprowadzanych
środków
środków
troszczenia się w miarę możliwości o zdrowie i bezpieczeństwo
troszczenia się w miarę możliwości o zdrowie i bezpieczeństwo
swoje oraz innych osób, których dotyczą skutki ich działań
swoje oraz innych osób, których dotyczą skutki ich działań
zgodnie ze szkoleniem i instrukcjami otrzymanymi od pracodawcy
zgodnie ze szkoleniem i instrukcjami otrzymanymi od pracodawcy
Ponadto ważne jest przeszkolenie przedstawicieli pracowników,
Ponadto ważne jest przeszkolenie przedstawicieli pracowników,
żeby rozumieli, na czym polega ocena ryzyka i jaka odgrywają w
żeby rozumieli, na czym polega ocena ryzyka i jaka odgrywają w
niej rolę.
niej rolę.
Porady
Porady
dla osób przeprowadzających ocenę
dla osób przeprowadzających ocenę
ryzyka
ryzyka
Osoby przeprowadzające oceny ryzyka w pracy powinny
Osoby przeprowadzające oceny ryzyka w pracy powinny
dysponować wiedzą i/lub informacjami na temat:
dysponować wiedzą i/lub informacjami na temat:
znanych już zagrożeń i rodzajów ryzyka oraz sposobów ich
znanych już zagrożeń i rodzajów ryzyka oraz sposobów ich
powstawania
powstawania
materiałów, urządzeń i technologii wykorzystywanych w pracy
materiałów, urządzeń i technologii wykorzystywanych w pracy
procedur roboczych oraz organizacji pracy, a także kontaktu
procedur roboczych oraz organizacji pracy, a także kontaktu
pracowników ze stosowanymi materiałami
pracowników ze stosowanymi materiałami
typu, prawdopodobieństwa, częstotliwości i czasu trwania
typu, prawdopodobieństwa, częstotliwości i czasu trwania
narażenia na zagrożenia. W niektórych przypadkach może to
narażenia na zagrożenia. W niektórych przypadkach może to
oznaczać posłużenie się nowoczesnymi, zatwierdzonymi
oznaczać posłużenie się nowoczesnymi, zatwierdzonymi
technikami pomiarowymi
technikami pomiarowymi
związku między narażeniem na zagrożenie a jego skutkiem
związku między narażeniem na zagrożenie a jego skutkiem
norm i wymagań prawnych odnoszących się do rodzajów ryzyka
norm i wymagań prawnych odnoszących się do rodzajów ryzyka
występujących w danym miejscu pracy
występujących w danym miejscu pracy
tego, co uważa się za dobre praktyki w dziedzinach, w których
tego, co uważa się za dobre praktyki w dziedzinach, w których
nie ma określonych norm prawnych.
nie ma określonych norm prawnych.
Porady
Porady
Pracodawcy powinni dopilnować, aby osoba
Pracodawcy powinni dopilnować, aby osoba
dokonująca oceny ryzyka, bez względu na to, czy
dokonująca oceny ryzyka, bez względu na to, czy
jest to pracownik czy zewnętrzny konsultant,
jest to pracownik czy zewnętrzny konsultant,
porozmawiała z pracownikami lub innymi osobami,
porozmawiała z pracownikami lub innymi osobami,
np. aktualnie pracującymi kontrahentami.
np. aktualnie pracującymi kontrahentami.
Tam, gdzie w jednym miejscu pracują pracownicy
Tam, gdzie w jednym miejscu pracują pracownicy
zatrudniani przez różnych pracodawców, może
zatrudniani przez różnych pracodawców, może
okazać się, że eksperci muszą udostępniać sobie
okazać się, że eksperci muszą udostępniać sobie
nawzajem informacje o rodzajach ryzyka oraz
nawzajem informacje o rodzajach ryzyka oraz
środkach z zakresu BHP wprowadzonych w celu ich
środkach z zakresu BHP wprowadzonych w celu ich
wyeliminowania. Do pracodawcy należy ułatwienie
wyeliminowania. Do pracodawcy należy ułatwienie
tego.
tego.