Metody
dokonywania
oszustw
kryminalnych

Kom. Maciej Sostek

Tezy nauczania

1.

Charakterystyka oszustw i ich
sprawców

2.

Stan zagrożenia oszustwami

3.

Charakterystyka sprawców i ich ofiar

4.

Rodzaje i sposoby dokonywania
oszustw

5.

Możliwości zapobiegania oszustwom

Literatura



Marek A., Prawo karne, Kraków 2007



Wąsek A. (red.), Kodeks karny. Część

szczególna. Komentarz, , Warszawa 2005



Hołyst B., Kryminalistyka, Warszawa 2007



Stolarczyk I., Przestępstwo oszustwa a zamiar

ewentualny, „Prokuratura i Prawo” 2007 nr 3 s.

58-73.



Preibisz A., Niekorzystne rozporządzenie

mieniem jako znamię oszustwa (art. 286 §1

kk), „Prokuratura i Prawo” 2005 nr 10 s. 63-81



M. Kulicki: Przestępstwa przeciwko własności,

część II Szczytno 1995

Rozdział XXXV art. 286 § 1 KK
Oszustwo

Korzyść majątkowa

Doprowadzenie innej osoby do

niekorzystnego rozporządzenia

własnym lub cudzym mieniem

Wyzyskanie niezdolności do należytego

pojmowania przedsiębranego działania

Wyzyskanie błędu

Wprowadzenie w błąd

Korzyść majątkowa



Nie tylko mienie w znaczeniu rzeczy
materialnej, lecz także mienie w
szerszym znaczeniu jako wszelkie dobro
majątkowe, a więc rzeczy i prawa
majątkowe przysługujące danej osobie z
tytułu umów, darowizn, praw
rzeczowych itp..

Doprowadzenie do
niekorzystnego
rozporządzenia mieniem



należy rozumieć jako wywołanie
niekorzystnej dla pokrzywdzonego
decyzji rozporządzającej w
odniesieniu do jego mienia

Wprowadzenie w błąd



polega na podjęciu przez sprawcę
podstępnych zabiegów prowadzących
do wywołania u pokrzywdzonego
mylnego wyobrażenia o rzeczywistości.

Wyzyskanie błędu



zachodzi wtedy, kiedy pokrzywdzony już
ma błędne wyobrażenie o
rzeczywistości, zaś sprawca
wyobrażenie to wykorzystuje



Takim właśnie zachowaniem jest na
przykład doprowadzenie do wypłaty z
rachunku bankowego z wykorzystaniem
niewiedzy pracownika banku o braku
pokrycia na rachunku na wystawiony
czek własny

Wyzyskanie niezdolności do
należytego pojmowania
przedsiębranego działania



Oddziaływanie na psychikę osoby
niezdolnej do należytego zrozumienia
istoty, znaczenia i skutków tego
działania z powodu młodego wieku,
niedorozwoju lub upośledzenia
psychicznego, a także przejściowych
zaburzeń psychicznych, oszołomienia
narkotykiem lub alkoholem

Oszustwo 286 § 1 i 3 kk

Art. 286. § 2.



Wystarczające jest, aby osoba żądająca
korzyści majątkowej posiadała
informacje o bezprawnie zabranej
rzeczy, w szczególności o miejscu jej
przechowywania oraz możliwości jej
odzyskania po przekazaniu określonej w
żądaniu korzyści majątkowej.

Odpowiada z art. 286 § 2 zarówno:



Osoba stawiająca żądanie wprost,

wyjawiając pokrzywdzonemu fakt

bezprawnego zaboru rzeczy i żądając

korzyści majątkowej za jej zwrot.



Osoba używa podstępu np.: żąda

wynagrodzenia za oddanie rzeczy,

twierdząc że ją znalazła.

Oszustwo art. 286 § 2 i 3 kk

CHARAKTERYSTYKA SPRAWCÓW OSZUSTW



występuje specjalizacja w rodzaju i metodach oszustw,



oszustwa stanowią podstawowe źródło utrzymania,



oszuści wywodzą się ze środowisk kryminogennych,



duży udział recydywistów,



duży udział przestępców wędrownych,



część sprawców wywodzi się ze środowisk o wysokim

statusie społecznym,



oszuści posiadają umiejętności nawiązywania kontaktów

z ofiarami,



bezgraniczny tupet.

CHARAKTERYSTYKA OSÓB POKRZYWDZONYCH



Osoby naiwne i łatwowierne,



Osoby poszukujące okazji do łatwego
wzbogacenia się,



Osoby, które znalazły się w trudnej
sytuacji życiowej,



Osoby skłonne do zawierania
nieuczciwych transakcji,

Oszustwa

Zawodowe

Trikowe

Inseratowe

Na „inkaso”

Inne

Oszustwa trikowe



przy sprzedaży waluty (sprzedaż imitacji
banknotów, sprzedaż sfałszowanych bądź
bezwartościowych zagranicznych środków
płatniczych, złota czy monet kolekcjonerskich)



Przy sprzedaży biżuterii



Oszustwa na kupon (np.. Zamiana metek)



Oszustwo „na friko” (zamiana banknotu o
wysokim nominale na banknoty o nominałach
niższych)



Oszustwa hazardowe (np.. gra oznaczonymi
kartami, pozorne tasowanie kart, gra w trzy karty)

VOLTA



Zamiana jednej rzeczy większej wartości
na drugą o mniejszej wartości lub
bezwartościową (np. obrączkę ze złota
na wykonaną z tombaku)

Oszustwa zawodowe

Pracownik organów ścigania

Pracownik organów ścigania

Pracownik organu administracji

Pracownik organu administracji

Pracownik służby zdrowia

Pracownik służby zdrowia

Akwizytor

Usługi budowlane

Kominiarz

Osoba duchowna

Oszustwa inseratowe



Oszustwa z ogłoszeń w prasie

-

Przy wynajmie lokali

-

„na udziałowca”

-

Przy załatwianiu pracy

-

Oszustwa matrymonialne

Oszustwa „na inkaso”



Oszustwa w obrocie towarowym



Tworzenie fikcyjnych spółek



Fałszowanie dokumentów

Definicja modus
operandi



Modus operandi (wg. M.Kulickiego) to

charakterystyczne przedmiotowe, taktyczne i

techniczne elementy celowego działania i w mniemaniu

sprawcy optymalnego postępowania, bezpośrednio

związanego z realizacją przestępstwa, determinowane

cechami oraz właściwościami przestępcy i z tej racji

pozwalające na wersyjne wnioskowanie o nim.



Modus operandi (wg. T. Hanauska) jest to szczególny

charakterystyczny i z reguły powtarzalny taki sposób

zachowania się sprawcy, w którym odbijają się

indywidualne cechy, właściwości i możliwości człowieka,

który ten sposób stosuje.