CHOROBY PRZEWODU

CHOROBY PRZEWODU

POKARMOWEGO

POKARMOWEGO

Dr n. med. Krzysztof Gutkowski

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

ANATOMIA UKŁAD POKARMOWY

ANATOMIA UKŁAD POKARMOWY

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

ANATOMIA PRZEŁYK

ANATOMIA PRZEŁYK

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

ANATOMIA

ANATOMIA

JELITO CIENKIE

JELITO CIENKIE

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

ANATOMIA

ANATOMIA

JELITO GRUBE

JELITO GRUBE

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

ANATOMIA ŻOŁĄDEK

ANATOMIA ŻOŁĄDEK

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

PRZEŁYK

PRZEŁYK

Główne objawy chorób przełyku:

Główne objawy chorób przełyku:

1.

1.

Utrudnione połykanie ( dysfagia) – jest to uczucie utrud-

Utrudnione połykanie ( dysfagia) – jest to uczucie utrud-

nienienia połykania, bez bólów, spowodowane zaburze –

nienienia połykania, bez bólów, spowodowane zaburze –

niem przechodzenia połkniętych pokarmów.

niem przechodzenia połkniętych pokarmów.

Najczęstsze przyczyny to:

Najczęstsze przyczyny to:

►

rak przełyku > 45 lat w 40%

rak przełyku > 45 lat w 40%

► uchyłki, ciała obce zbliznowacenia i zwężenia 25%
► zapalenie - zarzucanie treści żołądkowej 15%
► rzadko achalazja, twardzina, guzy gardła, śródpiersia,
wole tarczycowe zamostkowe, tętniak aorty, tężec
2. Zwracanie pokarmu i wymioty
► zwężenie spowodowane chorobą wrzodową, rak, uchyłki,
achalazja,
3. Zgaga – refluks żołądkowo-przełykowy

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

PRZEŁYK

PRZEŁYK

Główne objawy chorób przełyku:

Główne objawy chorób przełyku:
4. Ból zamostkowy
► zapalenie spowodowane zarzucaniem treści żołądkowej,
► kurcze przełyku ( różnicować z chorobą wieńcową )
5. Kaszel
► aspiracja pokarmu w schorzeniach neurologicznych
► przetoka przełykowo – tchawicza

Rozpoznanie:
► badanie jamy ustno-gardłowej
► endoskopia
► ultrasonografia endoskopowa
► Rtg z kontrastem
► badania czynnościowe, manometria, pomiar pH

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

ACHALAZJA PRZEŁYKU

ACHALAZJA PRZEŁYKU

Definicja:

Definicja:

zwyrodnienie splotu warstwy mięśniowej w dolnym odcinku

zwyrodnienie splotu warstwy mięśniowej w dolnym odcinku

przełyku, powodujące odruchowe zwiotczenie dolnego zwieracza

przełyku, powodujące odruchowe zwiotczenie dolnego zwieracza

przełyku.

przełyku.

Epidemiologia:

Epidemiologia:

1:100 000/ rok. Dotyczy osób w średnim wieku, 30-50 lat

1:100 000/ rok. Dotyczy osób w średnim wieku, 30-50 lat

Etiologia:

Etiologia:

achalazja pierwotna – przyczyny nieznane ( wirusy ospy

achalazja pierwotna – przyczyny nieznane ( wirusy ospy

wietrznej, półpaśca?)

wietrznej, półpaśca?)

achalazja wtórna – rak wpustu, zespoły paranowotworowe np.:

achalazja wtórna – rak wpustu, zespoły paranowotworowe np.:

rak oskrzela,

rak oskrzela,

Klinika:

Klinika:

dysfagia, zwracanie pokarmów, uczucie ucisku za mostkiem

dysfagia, zwracanie pokarmów, uczucie ucisku za mostkiem

Powikłania:

Powikłania:

aspiracyjne zapalenie płuc, zmniejszenie masy ciała

aspiracyjne zapalenie płuc, zmniejszenie masy ciała

Rozpoznanie:

Rozpoznanie:

badanie rtg przełyku z kontrastem, ezofagoskopia

badanie rtg przełyku z kontrastem, ezofagoskopia

Leczenie:

Leczenie:

Farmakologiczne – nifedypina podana na 30 min posiłkiem

Farmakologiczne – nifedypina podana na 30 min posiłkiem

Chirurgiczne – rozszerzenie balonem, miotomia dolnego

Chirurgiczne – rozszerzenie balonem, miotomia dolnego

zwieracza przełyku laparoskopowo lub metodą klasyczną

zwieracza przełyku laparoskopowo lub metodą klasyczną

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

CHOROBA REFLUKSOWA PRZEŁYKU

CHOROBA REFLUKSOWA PRZEŁYKU

Definicja:

Definicja:

zarzucanie treści żołądka do przełyku z powodu niesprawności

zarzucanie treści żołądka do przełyku z powodu niesprawności

mechanizmu zamykania dolnego zwieracza przełyku

mechanizmu zamykania dolnego zwieracza przełyku

Epidemiologia:

Epidemiologia:

Dotyczy około 10 % populacji

Dotyczy około 10 % populacji

Etiologia:

Etiologia:

pierwotna – nieznana przyczyna zaburzenia mechanizmu

pierwotna – nieznana przyczyna zaburzenia mechanizmu

zamykania dolnego zwieracza przełyku

zamykania dolnego zwieracza przełyku

wtórna – ciąża, stan po operacyjnym leczeniu achalazji,

wtórna – ciąża, stan po operacyjnym leczeniu achalazji,

zwężenie odźwiernika, twardzina układowa.

zwężenie odźwiernika, twardzina układowa.

Klinika:

Klinika:

zgaga ( 75%), puste odbijania, trudności w połykaniu, zwracanie

zgaga ( 75%), puste odbijania, trudności w połykaniu, zwracanie

resztek pokarmowych, bóle i pieczenie w nadbrzuszu, posmak

resztek pokarmowych, bóle i pieczenie w nadbrzuszu, posmak

soli lub mydła po odbijaniu, nudności, wymioty, bóle dławicowe,

soli lub mydła po odbijaniu, nudności, wymioty, bóle dławicowe,

kaszel. DOLEGLIWOŚCI NASILAJĄ SIĘ PRZY POCHYLANIU

kaszel. DOLEGLIWOŚCI NASILAJĄ SIĘ PRZY POCHYLANIU

Powikłania:

Powikłania:

Owrzodzenia, krwawienia, aspiracja treści żołądkowej

Owrzodzenia, krwawienia, aspiracja treści żołądkowej

podczas snu. Metaplazja nabłonka błony śluzowej przełyku tzw.

podczas snu. Metaplazja nabłonka błony śluzowej przełyku tzw.

przełyk Barreta – zwiększone ryzyko zwyrodnienia rakowego.

przełyk Barreta – zwiększone ryzyko zwyrodnienia rakowego.

Zwężenie przełyku

Zwężenie przełyku

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

CHOROBA REFLUKSOWA PRZEŁYKU

CHOROBA REFLUKSOWA PRZEŁYKU

Rozpoznanie:

Rozpoznanie:

wywiad, obraz kliniczny, badanie endoskopowe

wywiad, obraz kliniczny, badanie endoskopowe

Leczenie:

Leczenie:

Zachowawcze

Zachowawcze

1. Postępowanie ogólne – normalizacja masy ciała, małe objętościowo

1. Postępowanie ogólne – normalizacja masy ciała, małe objętościowo

posiłki, unikanie jedzenia późnym wieczorem. Unikanie słodyczy, wina,

posiłki, unikanie jedzenia późnym wieczorem. Unikanie słodyczy, wina,

nikotyny, mocnych trunków, nie spać bezpośrednio po posiłku

nikotyny, mocnych trunków, nie spać bezpośrednio po posiłku

2. Farmakologiczne – inhibitory pompy protonowej, blokery receptora H2,

2. Farmakologiczne – inhibitory pompy protonowej, blokery receptora H2,

leki zobojętniające kwas solny, przyspieszające opróżnianie żołądka.

leki zobojętniające kwas solny, przyspieszające opróżnianie żołądka.

U chorych z Helikobacter pylori – eradykacja.

U chorych z Helikobacter pylori – eradykacja.

Chirurgiczne – zabieg operacyjny – wytworzenie ze ściany dna żołądka

Chirurgiczne – zabieg operacyjny – wytworzenie ze ściany dna żołądka

mankietu otaczającego przełyk.

mankietu otaczającego przełyk.

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

INNE CHOROBY PRZEŁYKU

INNE CHOROBY PRZEŁYKU

Przepukliny rozworu przełykowego

Przepukliny rozworu przełykowego

Uchyłki przełyku

Uchyłki przełyku

Zapalenia przełyku

Zapalenia przełyku

Rak przełyku

Rak przełyku

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

CHOROBY ŻOŁĄDKA – ZAPALENIE ŻOŁĄDKA OSTRE

CHOROBY ŻOŁĄDKA – ZAPALENIE ŻOŁĄDKA OSTRE

Etiologia:

Etiologia:

►

czynniki szkodliwe- błędy pokarmowe, alkohol, NLPZ, gliko-

czynniki szkodliwe- błędy pokarmowe, alkohol, NLPZ, gliko-

kortykosteroidy, gronkowce, salmonella i inne bakterie.

kortykosteroidy, gronkowce, salmonella i inne bakterie.

►

stres: urazy, oparzenia, wstrząs,

operacje,

udar mózgu

► zakażenie błony śluzowej żołądka przez H. pylori

Klinika:

Klinika:

►

nudności, wymioty, brak łaknienia, odbijania, nieprzyjemny

nudności, wymioty, brak łaknienia, odbijania, nieprzyjemny

smak w ustach,

smak w ustach,

►

uczucie ucisku w nadbrzuszu,

uczucie ucisku w nadbrzuszu,

► bóle w dołku podsercowym,

Powikłania:

Powikłania:

krwawienia z żołądka w przypadku nasilonych zmian.

krwawienia z żołądka w przypadku nasilonych zmian.

Rozpoznanie różnicowe:

Rozpoznanie różnicowe:

►

inne choroby żołądka i dwunastnicy,

inne choroby żołądka i dwunastnicy,

►

pęcherzyka żółciowego,

pęcherzyka żółciowego,

► trzustki i inne.

Rozpoznanie:

Rozpoznanie:

►

obraz kliniczny oraz badanie endoskopowe,

obraz kliniczny oraz badanie endoskopowe,

Leczenie :

Leczenie :

►

unikanie szkodliwych czynników zewnętrznych,

unikanie szkodliwych czynników zewnętrznych,

►

czasowe ograniczenia dietetyczne,

czasowe ograniczenia dietetyczne,

► leki zobojętniające kwas solny

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY

CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY

Definicja:

Definicja:

► nadżerka – ubytek błony śluzowej żołądka nie obejmujący

jej warstwy mięśniowej.
► wrzód – ubytek błony śluzowej żołądka obejmujący również
warstwę mięśniową a najczęściej jeszcze głębsze warstwy
ściany żołądka.

Epidemiologia:

Epidemiologia:

wrzód żołądka 150/100 000/rok

wrzód żołądka 150/100 000/rok

wrzód dwunastnicy 50/100 000/rok

wrzód dwunastnicy 50/100 000/rok

Etiologia:

Etiologia:

związek z występowaniem H. Pylori. Kolonizację HP stwierdza

związek z występowaniem H. Pylori. Kolonizację HP stwierdza

się u 99% chorych z wrzodem dwunastnicy i 75% z wrzodem

się u 99% chorych z wrzodem dwunastnicy i 75% z wrzodem

żołądka.

żołądka.

►

Owrzodzenia dwunastnicy częściej u chorych z gr.

Owrzodzenia dwunastnicy częściej u chorych z gr.

krwi O.

krwi O.

►

U chorych niezakażonych HP NSLPZ – osłabiają dzia-

U chorych niezakażonych HP NSLPZ – osłabiają dzia-

łanie ochronne prostaglandyn. Ich stosowanie zwiększa ryzyko

łanie ochronne prostaglandyn. Ich stosowanie zwiększa ryzyko

zachorowania 4 krotnie.

zachorowania 4 krotnie.

►

Palenie papierosów.

Palenie papierosów.

►Wrzód ostry spowodowany sytuacją stresową najczęściej
rozwija się po urazach wielonarządowych, udarach mózgu itp.

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY

CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY

Umiejscowienie:

Umiejscowienie:

► żołądek ¾ wrzodów lokalizuje się na krzywiźnie małej,

szczególnie w odźwierniku i okolicy kąta. Wrzody nietypowo
umiejscowione na krzywiźnie dużej budzą podejrzenie raka.
► opuszka dwunastnicy – najczęściej ściana przednia, niekiedy
dwa położone naprzeciwko siebie tzw „kissing ulcers”

Klinika:

Klinika:

► na podstawie objawów klinicznych nie można ustalić pewnego

rozpoznania ale można wstępnie określić umiejscowienie
patologii. tj.
- wrzód dwunastnicy – bóle w nadbrzuszu, późne, nocne i na
czczo, poprawa po posiłku, okresowa tendencja do nawrotów
- wrzód żołądka – bóle bezpośrednio po posiłku

Powikłania:

Powikłania:

►

Krwawienia - 25% wszystkich chorych z wrzodem, częściej

Krwawienia - 25% wszystkich chorych z wrzodem, częściej

we wrzodach spowodowanych stersem, krwawe wymioty,

we wrzodach spowodowanych stersem, krwawe wymioty,

smoliste stolce,

smoliste stolce,

►perforacja – tzw. ostry brzuch
► penetracja do trzustki – bóle pleców, zapalenie trzustki
► bliznowate zwężenie odźwiernika – wymioty, chudnięcie,
► rak żołądka – u 3% chorych z przewlekłym owrzodzeniem.

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY

CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY

Rozpoznanie:

Rozpoznanie:

► endoskopia z biopsją – badanie histologiczne oraz

badanie na obecność H. Pylori
► badanie radiologiczne – pasaż żołądkowo- jelitowy z połknięciem papki
cieniującej

Rozpoznanie różnicowe:

Rozpoznanie różnicowe:

► choroba refluksowa – zgaga, endoskopia,

► rak żołądka - endoskopia
► kamica pęcherzyka żółciowego – USG jamy brzusznej
► zapalenie trzustki – lipaza, amylaza
► rak trzustki – USG, KT, ERCP- endoskopowa wsteczna cholangiopan-
kreatografia,
► choroby jelita grubego – badanie radiologiczne, endoskopowe.

Leczenie:

Leczenie:

►zachowawcze – jeśli HP + to eradykacja, ponadto

inhibitory pompy protonowej, blokery receptora histaminowego H2,
odstawienie czynników szkodliwych np. NSLPZ
► chirurgiczne – gdy krwotok tętniczy, którego nie można zatamować
endoskopowo, perforacja ( przebicie wrzodu ), zwężenie odźwiernika

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY

CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY

Prawidłowy obraz błony śluzowej żołądka

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY

CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY

Owrzodzenie żołądka

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY

CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY

Owrzodzenie żołądka

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY

CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY

Owrzodzenie żołądka po stosowaniu NSLPZ

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY

CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY

Rak żołądka

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY

CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY

Owrzodzenie dwunastnicy

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY

CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY

Rak dwunastnicy

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

RAK ŻOŁĄDKA

RAK ŻOŁĄDKA

Częstość występowania:

Częstość występowania:

w Europie 35/100 000/rok. M:K 1,5:1.

najczęściej chorują ludzie powyżej 50 r.ż.

Etiologia:

Etiologia:

►

czynniki genetyczne – obciążający wywiad rodzinny.

czynniki genetyczne – obciążający wywiad rodzinny.

► czynniki żywieniowe – zwiększona zawartość azotanów w potrawach
wędzonych i solonych. Przekształcenie azotanów w azotyny przez
bakterie jelitowe oraz tworzenie nitrozoamin zwiększa ryzyko rozwoju
nowotworu.
► choroby zwiększające ryzyko rozwoju raka:
- przewlekłe zapalenie żołądka z HP dodatnim,
- stan po resekcji żołądka – po 15-20 latach,
- gruczolakowate polipy żołądka

Umiejscowienie:

Umiejscowienie:

- okolica

- okolica

przed i odźwiernikowa – 35 %

przed i odźwiernikowa – 35 %

- krzywizna mniejsza – 30%

- krzywizna mniejsza – 30%

- okolica wpustu – 25 %

- okolica wpustu – 25 %

- inne umiejscowienie – 10%

- inne umiejscowienie – 10%

Powikłania:

Powikłania:

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

RAK ŻOŁĄDKA

RAK ŻOŁĄDKA

Drogi szerzenia przerzutów:

Drogi szerzenia przerzutów:

►

układ limfatyczny – u 70% chorych w

układ limfatyczny – u 70% chorych w

momencie rozpoznania stwierdza się obecność przerzutów w

momencie rozpoznania stwierdza się obecność przerzutów w

węzłach chłonnych.

węzłach chłonnych.

► układ krwionośny –> wątroba –> płuca –> kości – > OUN,
► przez ciągłość – przełyk, dwunastnica, okrężnica, trzustka,
► przez styczność – rakowe zapalenie otrzewnej i wodobrzusze,

► ściekanie komórek nowotworowych raka żołądka do jajników
tzw. guz Krukenberga lub zagłębienia odbytniczo-macicznego
tzw. przeżuty odpryskowe

Klasyfikacja Laurena:

Klasyfikacja Laurena:

►typ jelitowy – nowotwór rośnie w formie polipa, dobrze
odgraniczony od otoczenia- rokowanie pomyślne
►typ rozlany – nowotwór nacieka podłoże, jest słabo odgraniczony
od otoczenia- rokowanie gorsze, wczesne przeżuty do węzłów
chłonnych.

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

RAK ŻOŁĄDKA

RAK ŻOŁĄDKA

Klinika:

Klinika:

►

wywiad krótki lub brak,

wywiad krótki lub brak,

► chudnięcie, niechęć do spożywania pokarmów mięsnych,
►uczucie ucisku w nadbrzuszu, pogorszenie sprawności fizycznej,
►stany podgorączkowe,
►

badalny guz w nadbrzuszu w stadiach zawansowanych

badalny guz w nadbrzuszu w stadiach zawansowanych

►oznaki przerzutów – powiększona wątroba, puchlina brzuszna,
►powiększenie węzłów w okolicy nadobojczykowej lewej tzw. węzły
Virchowa,
►krwotok z żołądka
►zwężenie odźwiernika

Badania laboratoryjne:

Badania laboratoryjne:

►niedokrwistość z niedoboru żelaza,
►dodatni wynik badania kału na obecność krwi utajonej,
►dodatnie markery nowotworowe- CA72-4, CA19-9 i CEA

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

RAK ŻOŁĄDKA

RAK ŻOŁĄDKA

Rozpoznanie:

Rozpoznanie:

►gastroskopia z licznym pobraniem wycinków do badania hist-pat.
►badania diagnostyczne dla wykluczenia przerzutów – USG brzucha,
rtg klatki piersiowej, KT jamy brzusznej i klatki piersiowej

Rozpoznanie różnicowe:

Rozpoznanie różnicowe:

►choroba wrzodowa - endoskopia,
►choroba refluksowa - endoskopia
►choroby dróg żółciowych, wątroby, trzustki – USG, KT, badania
biochemiczne: AST, ALT, FA, GGTP, lipaza amylaza

Leczenie:

►chirurgiczne – doszczętne usunięcie guza,
► chemioterapia – cytostatyki,
►leczenie paliatywne u chorych w zaawansowanych stadiach choroby,
założenie stentu u chorych z rakiem wpustu, chemioterapia paliatywna

Zapobieganie:

►propagowanie zasad zdrowego żywienia, leczenie zakażenia H. Pylori,
►wykonywanie kontrolnych endoskopii u chorych z gr. ryzyka.

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBA LEŚNIOWSKIEGO-CROHNA

CHOROBA LEŚNIOWSKIEGO-CROHNA

Definicja:

Definicja:

Odcinkowe zapalenie wszystkich warstw przewodu pokarmowe-

Odcinkowe zapalenie wszystkich warstw przewodu pokarmowe-

go z najczęstszą lokalizacją w końcowym odcinku jelita krętego

go z najczęstszą lokalizacją w końcowym odcinku jelita krętego

i bliższym odcinku okrężnicy.

i bliższym odcinku okrężnicy.

Częstość występowania:

Częstość występowania:

2-8/100 000/rok

najczęściej chorują pacjenci pomiędzy 20-40 r.ż.

Etiologia:

Etiologia:

nie jest znana

Patologia:

Patologia:

zmiany chorobowe mogą pojawić się w każdym odcinku

zmiany chorobowe mogą pojawić się w każdym odcinku

przewodu pokarmowego od ust do odbytu. Przeważa jednak

przewodu pokarmowego od ust do odbytu. Przeważa jednak

umiejscowienie w końcowym odcinku jelita krętego i okrężnicy.

umiejscowienie w końcowym odcinku jelita krętego i okrężnicy.

►wyłącznie jelito kręte 30%
►wyłącznie okrężnica 25%
► jelito kręte i okrężnica 45%
Obraz makroskopowy – zapalenie wszystkich warstw ściany
przewodu pokarmowego, obrzęk i zgrubienia włókniste ściany
jelita z odcinkowymi zwężeniami.
Obraz histopatologiczny – ziarniniaki z komórek nabłonkowatych
i wielojądrowe komórki olbrzymie, owrzodzenia błony śluzowej
tworzące szczeliny i przetoki

i

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

CHOROBA LEŚNIOWSKIEGO-CROHNA

CHOROBA LEŚNIOWSKIEGO-CROHNA

Klinika:

Klinika:

► wzdęcia, bóle brzucha i biegunka zwykle bez domieszki krwi,

► bóle o charakterze kolki w prawym podbrzuszu, sugerujące
zapalenie wyrostka robaczkowego
► niewysoka gorączka
► jeśli zajęte są wyższe odcinki przewodu pokarmowego bóle
o innej lokalizacji

Badania laboratoryjne:

Badania laboratoryjne:

niedokrwistość, leukocytoza, przyspieszony OB.

niedokrwistość, leukocytoza, przyspieszony OB.

Powikłania:

Powikłania:

► zaburzenia wzrostu w wieku dziecięcym

► objawy pozajelitowe: rumień guzowaty, zapalenie twardówki
i jagodówki, zapalenie stawów, ZZSK, zapalenie dróg
żółciowych
► zespół upośledzonego wchłaniania – wit B, tłuszcze, białka
► zwężenie jelit z niedrożnością, rzadko perforacja
► przetoki i ropnie okołoodbytnicze,
► powikłanie późne – rak okrężnicy i odbytnicy, skrobiawica.

Przebieg:

rzuty choroby

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

CHOROBA LEŚNIOWSKIEGO-CROHNA

CHOROBA LEŚNIOWSKIEGO-CROHNA

Rozpoznanie:

Rozpoznanie:

►kolonoskopia z biopsją

►wlew do jelita cienkiego- nitkowate zwężenia, błona
śluzowa o wyglądzie kamienie brukowych.
►USG brzucha – poszukiwanie zwężeń i ropni
►badanie bakteriologiczne stolca- wykluczenie zakaźnej
choroby jelit.

Leczenie:

►

Dieta i leczenie podtrzymujące- w przypadku nietolerancji

laktozy dieta bezmleczna. Zespół złego wchłaniania –
odpowiednia podaż witamin A,D,E,K i B12, żelaza, wapnia itd.
►kwas 5 –aminosalicylowy- MESALAZYNA
► glikokorytkosteroidy w okresach zaostrzenia
► leki immunosupresyjne
►przeciwciała monoklonalne np. anty TNF alfa np. INFLIXIMAB
►metronidazol
►leczenie chirurgiczne – perforacja, zapalenie otrzewnej, niedrożność,
►leczenie endoskopowe – rozszerzenie zwężonego odcinka za pomocą
balonu,

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

WRZODZIEJĄCE ZAPALENIE JELITA GRUBEGO

WRZODZIEJĄCE ZAPALENIE JELITA GRUBEGO

Definicja:

Definicja:

Przewlekła zapalna choroba jelita grubego, szerząca się w

Przewlekła zapalna choroba jelita grubego, szerząca się w

w sposób ciągły z wytwarzaniem owrzodzeń obejmujących

w sposób ciągły z wytwarzaniem owrzodzeń obejmujących

powierzchowne warstwy błony śluzowej.

powierzchowne warstwy błony śluzowej.

Częstość występowania:

Częstość występowania:

2-8/100 000/rok

Etiologia:

Etiologia:

►nie jest znana

Patogeneza:

Choroba autoimmunologiczna. Zaburzenia immunoregulacji

w błonie śluzowej jelita ze zwiększeniem aktywności limfo-
cytów T pomocniczych u pacjentów z predyspozycją gene-
tyczną

Patologia:

Choroba zaczyna się zwykle w odbytnicy i szerzy się na okrę-

żnicę,
► obraz makroskopowy – zaczerwieniona zapalenie błona śluzowa.
obecność owrzodzeń, zniszczenie i zanik fałdów błony śluzowej,
powstanie pseudopolipów.
► obraz histologiczny – tzw. ropnie kryptowe- nacieki granulocytowe
błony śluzowej ze skupieniami granulocytów w zachyłkach. W stanach
przewlekłych nacieki limfocytów i histiocytów, dysplazja nabłonka-rak

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

WRZODZIEJĄCE ZAPALENIE JELITA GRUBEGO

WRZODZIEJĄCE ZAPALENIE JELITA GRUBEGO

Klinika:

Klinika:

►śluzowo- krwista biegunka – objaw zasadniczy

►bóle brzucha z bolesnym parciem na stolec
►stany podgorączkowe

Badania laboratoryjne:

niedokrwistość, leukocytoza, przyspieszone OB.,

czasami trombocytoza ze skłonnością do tworzenia zakrzepów

Powikłania:

Powikłania:

► zaburzenia wzrostu w wieku dziecięcym

► objawy pozajelitowe: rumień guzowaty, zapalenie twardówki
i jagodówki, zapalenie stawów, ZZSK, zapalenie dróg
żółciowych
► zespół upośledzonego wchłaniania – wit B, tłuszcze, białka
►utrata masy ciała
►masywne krwotoki
► megacolon toxicum z gorączką i niebezpieczeństwem
perforacji
► powikłanie późne – rak okrężnicy i odbytnicy,
► skrobiawica

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

WRZODZIEJĄCE ZAPALENIE JELITA GRUBEGO

WRZODZIEJĄCE ZAPALENIE JELITA GRUBEGO

Przebieg:

Przebieg:

►przewlekle nawrotowy >80%

►ciągły, bez remisji 10%
►Ostry, piorunujący 5 % - śmiertelność 30%

Rozpoznanie różnicowe:

►zakaźne zapalenie okrężnicy – bakterie, wirusy, pasożyty
►Choroba L-Ch
► zapalenie uchyłków, wyrostka robaczkowego
► rak okrężnicy
► rakowiak
► zespół jelita drażliwego

Rozpoznanie:

wywiad + obraz kliniczny

►rektoskopia, kolonoskopia – biopsja + badanie hist-pat.
►USG – pogrubienie ściany jelita
►wlew kontrastowy jelita grubego

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

WRZODZIEJĄCE ZAPALENIE JELITA GRUBEGO

WRZODZIEJĄCE ZAPALENIE JELITA GRUBEGO

Leczenie:

Leczenie:

►

Dieta i leczenie podtrzymujące- w przypadku nietolerancji

laktozy dieta bezmleczna. Zespół złego wchłaniania –
odpowiednia podaż witamin A,D,E,K i B12, żelaza, wapnia itd.
►kwas 5 –aminosalicylowy- MESALAZYNA
►sulfasalazyna
► glikokorytkosteroidy w okresach zaostrzenia
► leki immunosupresyjne
►przeciwciała monoklonalne np. anty TNF alfa np. INFLIXIMAB
►metronidazol
►leczenie chirurgiczne – piorunujące zapalenie okrężnicy z posocznicą,
megacolon toxicum, perforacja, zapalenie otrzewnej, krwotok,

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

ZESPÓŁ JELITA DRAŻLIWEGO

ZESPÓŁ JELITA DRAŻLIWEGO

Synonimy:

Synonimy:

Irritable bowel syndrome ( IBS), okrężnica drażliwa,

Irritable bowel syndrome ( IBS), okrężnica drażliwa,

okrężnica spastyczna

okrężnica spastyczna

Częstość występowania:

Częstość występowania:

bardzo częsty zespół – cierpi około 10% popu-

lacji i około 50% wszystkich chorych z dolegliwościami
żołądkowo- jelitowymi. K:M= 2:1

Etiologia:

Etiologia:

►konstytucyjne i psychiczne czynniki obciążające. Jelito

staje się psychosomatycznym polem projekcyjnym.
Zwykle dolegliwości ulegają nasieniu po zdenerwowaniu
i w stresie.

Patogeneza:

zaburzenie motoryki jelit.

Klinika:

►

zaparcia na zmianę z biegunką,

►kurczowe, kłujące, piekące bóle brzucha,
►uczucie ucisku w nadbrzuszu, czasami w okolicy prawego lub lewego
zgięcia okrężnicy.
►uczucie „pełności”, przelewanie, dolegliwości ulegają zmniejszeniu
po wypróżnieniu

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

ZESPÓŁ JELITA DRAŻLIWEGO

ZESPÓŁ JELITA DRAŻLIWEGO

Badania laboratoryjne:

Badania laboratoryjne:

OB, obraz krwi prawidłowe. Kał na obecność krwi

OB, obraz krwi prawidłowe. Kał na obecność krwi

utajonej – test ujemny.

utajonej – test ujemny.

Rozpoznanie różnicowe:

organiczne choroby jelit.

Rozpoznanie:

wywiad, objawy kliniczne ( zdrowi pacjenci bez utraty masy

ciała) diagnostyka endoskopowa jelita grubego,
w przypadkach niejasnych rozszerzona diagnostyka.

Leczenie:

Nie istnieje jedna skuteczna metoda leczenia.

►dieta – unikanie pokarmów powodujących wzdęcia,
►mała psychoterapia – rozmowa z lekarzem wyjaśnienie charakteru
dolegliwości
► Tegaserod – agonista rec. 5-HT

4

► Hipnoza

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

RAK OKRĘŻNICY I ODBYTNICY

RAK OKRĘŻNICY I ODBYTNICY

Określenie:

Określenie:

granica pomiędzy rakiem okrężnicy i odbytnicy jest 16 cm

granica pomiędzy rakiem okrężnicy i odbytnicy jest 16 cm

pomiędzy linia guza a linią odbytu.

pomiędzy linia guza a linią odbytu.

Częstość występowania:

Częstość występowania:

30/100 000 /rok. Drugi po raku stercza nowotwór

30/100 000 /rok. Drugi po raku stercza nowotwór

u mężczyzn i drugi po raku sutka u kobiet.

u mężczyzn i drugi po raku sutka u kobiet.

90% przypadków występuje po 50 roku życia.

90% przypadków występuje po 50 roku życia.

Etiologia:

Etiologia:

►czynniki genetyczne.

►gruczolakowata polipowatość rodzinna
►obciążający wywiad rodzinny
►czynniki pokarmowe- dieta bogatotłuszczowa i bogatobiałkowa
►przewlekłe zapalne choroby jelit ( wrzodziejące zapalenie j. grubego)
►rak sutka, jajników, macicy,
►wieloletnie palenie papierosów i nadużywanie alkoholu,
► CZYNNIKI OCHRONNE – dieta ubogotłuszczowa z ograniczeniem
mięsa, bogatoowocowa, bogatojarzynowa,
witamina C, kwas acetylosalicylowy.

Patogeneza:

gruczolak - > dysplazja - > rak

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

RAK OKRĘŻNICY I ODBYTNICY

RAK OKRĘŻNICY I ODBYTNICY

Umiejscowienie:

Umiejscowienie:

►odbytnica – 60%
► esica – 20%
►kątnica i okrężnica wstępująca – 10%
►pozostałe odcinki okrężnicy – 10 %

Klinika:

Klinika:

►domieszka krwi w stolcu
►nagła zmiana w oddawaniu stolca u osób po 40 roku życia
►chudnięcie, gorączka
►objawy niedrożności w raku esicy i odbytnicy
►przewlekła niedokrwistość

Rozpoznanie:

►badanie per rectum oraz kolonoskopia
►badanie radiologiczne metodą podwójnego kontrastu
►USG brzucha
►poszukiwanie przerzutów – USG, KT,
►CEA – antygen rakowopłodowy

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO

•

RAK OKRĘŻNICY I ODBYTNICY

RAK OKRĘŻNICY I ODBYTNICY

Leczenie operacyjne:

Leczenie operacyjne:

1. Leczenie radykalne

2. Leczenie dodatkowe – radio i chemioterapia

2. Leczenie dodatkowe – radio i chemioterapia

3. Leczenie uzupełniające – leczenie przez 6 miesięcy 5 fluorouracylem

3. Leczenie uzupełniające – leczenie przez 6 miesięcy 5 fluorouracylem

i kwasem foliowym zwiększa szansę 5 – letniego przeżycia

i kwasem foliowym zwiększa szansę 5 – letniego przeżycia

4. Leczenie paliatywne – zespolenie omijające z wytworzeniem

4. Leczenie paliatywne – zespolenie omijające z wytworzeniem

sztucznego odbytu, endoskopowe zabiegi przy zagrażającej

sztucznego odbytu, endoskopowe zabiegi przy zagrażającej

niedrożności

niedrożności

Rokowanie:

Rokowanie:

5 letnie przeżycie:

5 letnie przeżycie:

►zależnie od zaawansowania 75 % w okresie I i 5% w okresie IV

Zapobieganie

Zapobieganie:

►coroczne badania profilaktyczne u osób powyżej 45 roku życia
próba na krew utajoną w stolcu
►badanie per rectum

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ