Rehabilitacja
Rehabilitacja
kardiologiczna
kardiologiczna
wykład II
wykład II
Dr n. med. Grzegorz Gałuszka
Rehabilitacja
Rehabilitacja
kardiologiczna
kardiologiczna
wykład II
wykład II
Dr n. med. Grzegorz Gałuszka
Choroby układu krążenia, już
od ponad kilkudziesięciu lat,
pozostają jednym z głównych
celów profilaktyki zdrowotnej
wśród społeczeństw krajów
rozwiniętych.
Dzięki licznym badaniom
epidemiologicznym,
poświeconym tej tematyce,
można obecnie
precyzyjnie ocenić jak
poszczególne parametry
wpływają na rozwój tych chorób
i przewidzieć
prawdopodobieństwo
ich wystąpienia lub powikłań.
Osiągnięcia ostatnich lat w zakresie
intensywnej terapii, kardiologii
inwazyjnej i kardiochirurgii
sprawiły, że coraz więcej pacjentów
przeżywa ostre incydenty sercowe i
pozornie zdrowych wraca do
codziennego życia.
Zatrzymać
postęp choroby, zapobiec jej
często tragicznym powikłaniom
to zadania kompleksowej
rehabilitacji kardiologicznej.
Stałymi elementami
Stałymi elementami
kompleksowej rehabilitacji
kompleksowej rehabilitacji
kardiologicznej (KRK) są:
kardiologicznej (KRK) są:
Ocena stanu klinicznego chorego
optymalizacja leczenia farmakologicznego
rehabilitacja fizyczna
rehabilitacja psychospołeczna mająca na
celu nauczenie chorego, jak sobie radzić w
sytuacjach stresowych
modyfikacja stylu życia
edukacja pacjentów i ich rodzin
monitorowanie efektów KRK.
Żądane efekty KRK:
Żądane efekty KRK:
zwiększenie aktywności fizycznej
zaprzestanie palenia tytoniu
obniżenie wartości RR
zmniejszenie masy ciała
poprawa profilu lipidowego
poprawa metabolizmu węglowodanów
zmniejszenie insulinooporności
poprawa czynności śródbłonka
zahamowanie rozwoju a nawet regresja
miażdżycy
poprawa wydolności układu krążeniowo-
oddechowego i narządu ruchu
poprawa sprawności psychofizycznej
Cel nadrzędny: poprawa
Cel nadrzędny: poprawa
jakości życia oraz
jakości życia oraz
wydłużenie życia
wydłużenie życia
1. Zmniejszenie śmiertelności z
powodu ostrych incydentów
sercowych
2. Opóźnienie rozwoju choroby
3. Skrócenie czasu leczenia po
ostrych incydentach sercowych
i zaostrzeniach.
Rehabilitacja fizyczna:
Rehabilitacja fizyczna:
Stopniowe i kontrolowane
podejmowanie wysiłku
fizycznego, dostosowane do
indywidualnych możliwości
chorego
Rehabilitacja fizyczna-
Rehabilitacja fizyczna-
Prewencja :
Prewencja :
Prewencja pierwotna
Prewencja wtórna
I ETAP – rehabilitacja szpitalna
(kończy się z wypisaniem do domu)
II ETAP- rehabilitacja szpitalna lub
ambulatoryjna lub domowa (4-12 tyg)
III ETAP- późna rehabilitacja (do końca
życia)
Pierwotna
Pierwotna
prewencja :
prewencja :
Systematyczna aktywność ruchowa
zmniejsza umieralność ogólną z
powodu chorób sercowo-naczyniowych.
U osób regularnie ćwiczących
obserwuje się korzystny wpływ wysiłku
fizycznego na takie układy jak m.In.:
Układ krążenia, narząd ruchu,
gospodarkę lipidową, węglowodanową,
hormonalną, utrzymanie prawidłowej
masy ciała, odporność organizmu
Dzia
Dzia
łanie kardio- oraz
łanie kardio- oraz
wazodepresyjne:
wazodepresyjne:
Zwolnienie spoczynkowej i wysiłkowej AS
Niższe wartości RR przy podobnych
obciążeniach
Wydłużenie okresu rozkurczu serca
Poprawa stabilności elektrycznej serca
Wzrost maksymalnej pojemności minutowej i
objętości wyrzutowej serca
Powiększenie średnicy głównych tętnic
wieńcowych
Zwiększenie gęstości naczyń wieńcowych
Wzrost przepływu wieńcowego
Pośredni wpływ
Pośredni wpływ
aktywności ruchowej na
aktywności ruchowej na
układ krążenia:
układ krążenia:
Wzrost wydolności fizycznej
Korzystne zmiany w anatomicznym
układzie nerwowym
Wzrost aktywności układu
antyoksydacyjnego
Wpływ antyzakrzepowy
Wzrost stężenia cholesterolu we
frakcji HDL i obniżenie TG
Pośredni wpływ
Pośredni wpływ
aktywności ruchowej na
aktywności ruchowej na
układ krążenia:
układ krążenia:
Wzrost wrażliwości na insulinę i
poprawa tolerancji glukozy
Obniżenie masy ciała i objętości
tkanki tłuszczowej
Obniżenie stężenia homocysteiny
Obniżenie poziomu lęku
Poprawa jakości życia
Inne korzyści:
Inne korzyści:
Poprawa odporności nieswoistej
organizmu
Poprawa czynności układu
oddechowego
Zapobieganie osteoporozie i
chorobie zwyrodnieniowej narządu
ruchu
ZALECENIA:
ZALECENIA:
Częstość treningu: min. 3 razy/tydz.
Intensywność: umiarkowana do 60% max.
Tętna
Czas: min. 30-60 min
Rodzaj treningu: wysiłek wytrzymałościowy
Ćwiczenia oporowe: uzupełnienie 10-15%
treningu
Wydatek energetyczny: 200-300
kcal/trening, 1000-2000 kcal/ tydz
ZALECENIA:
ZALECENIA:
Trening: 5-10 min. rozgrzewka,
trening (ćwiczenia
ogólnorozwojowe i rozciągające),
10-15 min. ćwiczenia wyciszające
Różne rodzaje dyscyplin,
regularność
PRZECIWWSKAZANIA:
PRZECIWWSKAZANIA:
Tachykardia spoczynkowa>110/min
Nieuregulowane farmakologicznie
nadciśnienie tętnicze
Niewydolność układu oddechowego
Niewyrównana cukrzyca
Nadwaga BMI>40
Stan zapalny w organizmie
Świeży incydent zakrzepowo- zatorowy lub w
ciągu ostatnich 2 miesięcy
Krótki okres po krwotoku wewnętrznym
PRZECIWWSKAZANIA:
PRZECIWWSKAZANIA:
Choroba wrzodowa żołądka i/lub
dwunastnicy w okresie zaostrzenia
Niewyrównana niedokrwistość
Choroby przebiegające z drgawkami lub
krótkotrwałymi stanami utraty przytomności,
niepoddające się w pełni leczeniu
Sytuacja zagrożenia życia lub niestabilny
okres choroby serca innej niż choroba
niedokrwienna
PREWENCJA WTóRNA-
PREWENCJA WTóRNA-
KINEZYTERAPIA:
KINEZYTERAPIA:
KWALIFIKACJA:
Spoczynkowe badanie EKG
Elektrokardiograficzna próba
wysiłkowa
ECHO
24h EKG
Czasami rozszerzona diagnostyka
BADANIE WSTęPNE:
BADANIE WSTęPNE:
Stabilność obrazu klinicznego
Ryzyko wystąpienia zdarzeń
sercowych
Tolerancja wysiłku
Dopuszczalnych form treningu,
intensywności i sposobu
zabezpieczenia pacjenta
INTENSYWNOść
INTENSYWNOść
TRENINGU:
TRENINGU:
Rezerwa tętna=max. Tętno
wysiłkowe-tętno spoczynkowe
Tętno treningowe=tętno
spoczynkowe+40-80% rezerwy
tętna
Max tętno: 220-wiek lub 208-
0,7*wiek
WIELKOŚĆ OBCIĄŻEŃ
WIELKOŚĆ OBCIĄŻEŃ
TRENINGOWYCH:
TRENINGOWYCH:
Określenie odsetka prawidłowego tętna
60-85% tętna maksymalnego
Określenie obciążenia w watach lub MET
40-70% max. Obciążenia tolerowanego w
próbie wysiłkowej
Określenie wielkości progu
wentylacyjnego VAT – 90% VAT w
praktyce
Określenie szczytowego zużycia tlenu
(peak VO2) 40-80% w praktyce
PRZERWAć TRENING GDY:
PRZERWAć TRENING GDY:
Ból w klatce piersiowej
Duszność
Nadmierne zmęczenie
Zawroty głowy
Uczycie osłabienia
Przyspieszenie tętna ( I ETAP o >20/min, II i III ETAP
powyżej założonego limitu)
Zwolnienie tętna
Brak przyrostu lub obniżenie RR
Wzrostu RR ( IE. Skurcz. O 40mmHg, rozkurczowe o
20mmHg, II/IIIE >200/110mmHg
Groźnych zaburzeń rytmu i przewodzenia
Obiżenia lub uniesienia ST o ponad 1mm
ETAP I: 3 okresy
ETAP I: 3 okresy
MODEL: A- niepowikłany przebieg
B- powikłany przebieg
Okres I A1:1-2 dni (A2:1-2dni B:1-7 dni)
Pozycja leżąca, półsiedząca, obracanie na boki,
jedzenie w poz. Półsiedzącej, basen w poz.
Półsiedzącej lub przyłóżkowo, mycie i golenie
w łóżku, ćwiczenia w poz. Leżącej (50-10min):
ćwiczenia oddechowe i oddechowe pogłębione,
ćwiczenia izometryczne i dynamiczne (od 2
doby), ćwiczenia rozluźniające
ETAP I:
ETAP I:
OKRES II
:
A1: 2-4 doby (A2: 3-5, B:8-10)
Czynne siadanie w fotelu z opuszczonymi
nogami
Samoobsługa w zakresie posiłków i toalety
( na siedząco), wywożenie do toalety
Pionizacja i poruszanie się w obrębie sali
Ćwiczenia w pozycji leżącej i siedzącej (10-
15 min): ćwiczenia z okresu I, ćwiczenia
dynamiczne kończyn górnych i dolnych,
ćwiczenia dynamiczne na koordynacje
ETAP I:
ETAP I:
OKRES III A1:3-7 dni ( A2:6-10dni, B:>10dni)
Pełna samoobsługa
Toaleta w łazience
Dłuższe spacery po korytarzu
Chodzenie po schodach do 1 piętra
Ćwiczenia w pozycji leżącej, siedzącej,
stojącej i w marszu (15-20min): ćwiczenia z
okresu I i II, stopniowe zwiększanie
dystansu marszu do 200m
ETAP II:
ETAP II:
Uzależniony od:
Stopnia ryzyka wystąpienia powikłań
Wydolności fizycznej
4 modele rehabilitacji: A,B,C i D
Przeprowadzany: stacjonarnie (5 dni w
tyg. Wszystkie treningi nadzorowane
medycznie) lub ambulatoryjnie (3-5
dni w tyg, a 3 dni nadzorowane
medycznie)
ETAP II MODEL A:
ETAP II MODEL A:
Ryzyko: małe
Czas: 60-90 min/dzień
Intensywność: 60-80% rezerwy tętna lub 50-
70% obciążenia max.
Typ: trening wytrzymałościowy o typie ciągłym
na cykloergometrze lub bieżni (3-5/ tydz.)
Trening oporowy (2-3 dni/tydz. 2-3 serie)
Zestaw ćwiczeń ogólnousprawniających: 5
dni/tydz.
ETAP II MODEL B:
ETAP II MODEL B:
Ryzyko: średnie
Tol. Wys: duża i średnia>= 5 MET lub 75W
Czas: 45-60 min/dzień
Intensywność: 50-60% rezerwy tętna lub 50-50%
obciążenia max.
Typ: trening wytrzymałościowy o typie ciągłym na
cykloergometrze lub bieżni ciągły lub
interwałowy (3-5/ tydz.)
Trening oporowy (2-3 dni/tydz. 1 seria)
Zestaw ćwiczeń ogólnousprawniających: 5
dni/tydz.
ETAP II MODEL C:
ETAP II MODEL C:
Ryzyko: średnie lub duże
Tol. Wys: mała 3-5 MET lub 50-75W (>=6MET
lub >75W)
Czas: 45 min/dzień
Intensywność: 40-50% rezerwy tętna lub 40-50%
obciążenia max.
Typ: średnie ryzyko: trening wytrzymałościowy o
typie ciągłym na cykloergometrze lub bieżni
(3-5/ tydz.)
Duże ryzyko:Zestaw ćwiczeń
ogólnousprawniających: 5 dni/tydz.
ETAP II MODEL D:
ETAP II MODEL D:
Ryzyko: średnie lub duże
Tol. Wys: b. mała <3 MET lub <50
(<6MET lub <=75W)
Czas: 30- 45 min/dzień
Intensywność: poniżej 20% rezerwy tętna
lub poniżej przyspieszenia o 10-15%
tętna spoczynkowego
Typ:ćwiczenia indywidualne 3-5 dni/tydz.
2-3 razy/dzień
ETAP III:
ETAP III:
3 modele A, B, C
Zakwalifikowanie do któregoś z modeli zależy
od: oceny globalnego ryzyka sercowo-
naczyniowego u danego chorego
3 okresy: I: 2-3 miesiące; 3 dni/tyg A:45min
(B:30- 40min, C: 30 min
II: 3 miesiące 3 dni/tyg po 45 min
III: bez limitu czasowego 3 dni tyg. Po 45-
60min
Intensywność:
A:60-80% (B,C: 40-50%)rezerwy tętna lub 50-
70% (B,C: 40-50%) obciążenia max.
ETAP III:
ETAP III:
Ćwiczenia: Okres I:
1.
A,B,C: Kontrolowany medycznie trening
na cykloergometrze lub bieżni-
interwałowy lub ciągły (A) (C- zapis EKG)
2.
A,B
:
Ćwiczenia dynamiczne na Sali
gimnastycznej
3.
C
:
indywidualne ćwiczenia
ogólnousprawniające na Sali
gimnastycznej
ETAP III:
ETAP III:
Ćwiczenia: Okres II:
1.
A,B,C:Trening na cykloergometrze lub
bieżni- interwałowy (B,C: kontrolowany
medycznie) lub ciągły(A)
2.
A,B: ćwiczenia dynamiczne na Sali gimn.
3.
A,B: trening oporowy w formie stacyjnej
2-3 cykle(A), 1 cykl(B)
4.
C: ćwiczenia ogólnousprawniające na
Sali gimmnastycznej
ETAP III:
ETAP III:
Ćwiczenia: Okres III:
1.
A,B,C:ćwiczenia grupowe na Sali
gimnastycznej (1-2 razy/tydz.)
2.
A,B:Elementy gier zespołowych
3.
A,B,C:Ćwiczenia indywidualne:marsz,
marszotrucht, jazda na rowerze, pływanie
4.
C: ćwiczenia ogólnousprawniające
B,C: okresowo niektóre treningi powinny być
nadzorowane medycznie
PRZECIWWSKAZANIA:
PRZECIWWSKAZANIA:
BEZWZGLĘDNE:
Stany bezpośredniego zagrożenia
życia
Niestabilny przebieg chorób
układu krążenia
PRZECIWWSKAZANIA:
PRZECIWWSKAZANIA:
WZGLĘDNE:
Źle kontrolowane RR
Ortostatyczny spadek RR o 20mmHg
Niepoddająca się leczeniu tachykardia>100/min
Złośliwe komorowe zaburzenia rytmu
Wyzwalane wysiłkiem nadkomorowe i komorowe
zaburzenia rytmu
Stały blok p-k III stopnia, jeśli upośledza tol.
wys.
Wyzwalane wysiłkiem zaburzenia przewodzenia
przedsionkowo-komorowego i śródkomorowego
PRZECIWWSKAZANIA:
PRZECIWWSKAZANIA:
Wywołana wysiłkiem bradykardia
Niedokrwienne obniżenie odcinka ST o > 2
mm w spoczynkowym EKG
Niewyrównana NS
Ostre stany zapalne i niewyrównane
choroby współistniejące
Powikłania pooperacyjne
Zwężenie zastawek znacznego stopnia
Kardiomiopatie ze zwężeniem drogi
odpływu