TREŚĆ KSZTAŁCENIA
WYKONANIE:
Monika Bareła
Marta Bawarczyk
Anita Bednarek
Małgorzata Pędziwiatr
TREŚĆ KSZTAŁCENIA
WYKONANIE:
Monika Bareła
Marta Bawarczyk
Anita Bednarek
Małgorzata Pędziwiatr
TREŚĆ KSZTAŁCENIA
XXI w.
PROBLEM TREŚCI KSZTAŁCENIA (JEGO
OGÓLNEGO KANONU)
JASNE I WYRAŹNE OKREŚLENIE CELÓW
DZIAŁALNOSCI DYDAKTYCZNO-
WYCHOWAWCZEJ
CELE A TREŚĆ KSZTAŁCENIA I
WYCHOWANIA
Warunki XXI wieku są mocno zróżnicowane,
wymagają rozpatrywania treści ze względu na
różne czynniki; często są to opozycje o różnym
stopniu zróżnicowania, np. napięcia między:
- tym co globalne, a tym co jednostkowe
- tradycjonalizmem a nowoczesnością
-działaniem perspektywicznym a doraźnym
XXI w. wymaga od człowieka „nowego myślenia i
działania”, mobilności zawodowej i geograficznej,
solidarności miedzy ludzkiej, wzajemnego
zrozumienia i tolerancji, a przede wszystkim
systematycznego i efektywnego uczenia się przez
całe życie.
DYLEMATY DOTYCZĄCE DOBORU
TREŚCI KSZTAŁCENIA
dylematy te są ściśle powiązane z
problemem celów edukacji.
Główny spór i podział wyróżniają i różnicują :
treści ogólnokształcące i treści zawodowe.
Wyróżniamy 4 najważniejsze dylematy
dotyczące treści doboru kształcenia.
DYLEMAT PIERWSZY
JEDEN CZY KILKA KANONÓW
KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO ?
TECHNIKA, SZKOŁY ZAWODOWE, LICEA
OGÓLNOKSZTAŁCĄCE – KAŻDY TYP
REPREZENTUJE INNY ZASÓB ODBIERANEGO
WYKSZTAŁCENIA OGÓLNEGO: UBOŻSZY LUB
BOGATSZY.
WNIOSEK: PARE RÓZNYCH KANONÓW POD
WZG. TREŚCI I ZAKRESU WYKSZTAŁCENIA.
DYLEMAT DRUGI
JEDNOLITY CZY ZRÓŻNICOWANY KANON
(LUB KANONY) KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO?
ROZWIĄZANIE WYMAGA OPOWIEDZENIA SIĘ
ZA JAKIMŚ KANONEM LUB KANONAMI.
KANON JEDNOLITY – WSZYSCY PRZYJUJĄ
JEDNAKOWE KSZTAŁCENIE OGÓLNE.
KANON ZRÓŻNICOWANY - W RAMACH
KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO PODEJMOWANE SĄ
PRZEDMIOTY FAKULTATYWNE, KTÓRE
SPRZYJAJĄ ROZWOJOWI WŁASNYCH
ZAINTERESOWAŃ.
KRYTERIA RÓZNICOWANIA KANONU
ILOŚCIOWE
– NA NIŻSZYCH SZCZEBLACH
EDUKACJI ZAKRES WIEDZY OGÓLNOKSZTAŁ-
CĄCEJ POWINIEN BYĆ UBOŻSZY.
MIESZANE –
NA POSZCZEGÓLNYCH SZCZE-
BLACH KSZTAŁCENIA GRUPY PRZEDMIOTÓW
POKREWNCYH MAJĄ SIĘ RÓŻNIĆ JEDYNIE POD
WZGLĘDEM ZAKRESU I STOPNIA TRUDNOSCI.
JAKOŚCIOWE
- PROBLEMY, KTÓRYCH
ZNAJOMOŚĆ PRZESĄDZA O JAKOSCI ŻYCIA LUDZI;
NP. GLOBALNE (W TYM EKOLOGICZNE),
DEMOGRAFICZNE, KULTUROWE, TECHNICZNE.
DYLEMAT TRZECI
ZINTEGROWANY CZY PRZEDMIOTOWY
UŁAD NAUKI SZKOLNEJ?
PROGRAMOWI OGÓLNEMU ZARZUCANY BYŁ
PRZESADNY ENCYKLOPEDYZM I HASŁOWOŚĆ I
SŁABE POWIĄZANIE Z ŻYCIEM I INNYMI
NIEDOSTATKAMI.
DZIAŁANIA PODEJMOWANE W ZWIĄZKU Z
NIEDOSTATKAMI TREŚCIOWO- METODYCZNYMI NIE
PRZYNIOSŁY OCZEKIWANYCH WYNIKÓW
DYLEMAT CZWARTY
KSZTAŁCENIE OGÓLNE CZY ZAWODOWE -
ALTERNATYWA CZY KONIUNKCJA?
ALBO – ALBO (ALTERNATYWA)
KSZTAŁCENIE OGÓLNE – WYRÓŻNIK LUDZI
ZALICZAJĄCYCH SIĘ DO INTELEKTUALNEJ ELITY
KSZTAŁCENIE OGÓLNE JAKO PODSTAWA
KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO.
I-I (KONIUNKCJA)
„SZKOŁA PRZYSZŁOŚCI” E. ENDERWITZA –
KONIUNKCJA NAUKI Z PRACĄ, UKSZTAŁTOWANIE
„ PEŁNEGO CZŁOWIEKA”
ASPEKTY METODYCZNE I
STRUKTURALNE
MODEL TRADYCYJNY
:
•
„AKTYWNY NAUCZYCIEL – BIERNY UCZEŃ„
•
„SŁOWO PRZEDE WSZYSTKIM”
MODEL TEN JEST POWSZECHNIE KRYTYKOWANY.
o
MODEL GENERATYWNY:
•
NAUCZANIE PROBLEMOWE
•
PRACA ZESPOŁOWA UCZNIÓW
•
NAUCZANIE PROGRAMOWE
•
KSZTAŁCENIE WIELOSTRONNE
•
NAUCZANIE SPRAWNOŚCIOWE
W TYM MODELU POKŁADA SIĘ NADZIEJE NA
UNOWOCZEŚNIENIE METOD I ŚRODKÓW PRACY
DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZEJ.
W praktyce szkolnej stosuje się na ogół wybrane
składniki modelu generatywnego, w zależności od:
•
realizowanych zadań dydaktycznych
•
właściwości nauczanego przedmiotu
•
wieku uczniów
•
własnych preferencji
.
o
Struktura szkolna – segmenty: nauczanie
początkowe, średnie przedmaturalne i średnie
maturalne; układy te przeważnie wyraża się za
pomocą tzw. Arytmetycznych wzorów
strukturalnych, np. obecnie w Polsce :
6
+
3
+
3
szkoła podstawowa
gimnazjum
liceum
PLANY I PROGRAMY NAUCZANIA
PLAN NAUCZANIA
– OBEJMUJE PEŁNY REJESTR
REALIZOWANYCH W SZKOLE PRZEDMIOTÓW, ICH ROZKŁAD NA
POSZCZEGÓLNE LATA NAUKI, A TAKŻE NA LICZBĘ GODZIN
NAUCZANIA DLA KAŻDEGO Z NICH ZARÓWNO W PĘŁNYM
CYKLU PRACY SZKOŁT JAKI I W POSZCZEGÓLNYCH LATACH I
KLASACH. PLAN TEN STANOWI PODSTAWĘ OPRACOWYWANYCH
PROGRAMÓW NAUCZANIA OBJĘTYCH NIM PRZEDMIOTÓW
.
PRZEDMIOTY OBJĘTE PLANEM NAUCZANIA ZAZWYCZAJ DZIELI SIĘ
NA
OBOWIĄZKOWE
I
FAKULTATYWNE.
PROGRAM NAUCZANIA
–
USTALA, JAKIE
WIADOMOŚCI, UMIEJĘTNOŚCI I NAWYKI O TRWAŁYCH
WALORACH POZNAWCZYCH I WYCHOWAWCZYCH ORAZ W
JAKIEJ KOLEJNOŚCI UCZNIOWIE MAJĄ SOBIE PRZYSWAJAĆ.
NA TAKI PROGRAM SKŁADAJĄ SIĘ :
UWAGI WSTĘPNE (ogólne i szczegółowe cele)
MATERIAŁ NAUCZANIA(podst. funkcje, pojęcia, prawa, teorie,
hipotezy, metody, techniki pracy, algorytmy, reguły postępowania
itp.)
UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU(wskazówki na temat metod,
form organizacyjnych, środków umożliwiających skuteczną
realizację materiału.
PEDAGOGICZNE KONCEPCJE DOBORU
TREŚCI KSZTAŁCENIA
ISTNIEJE KILKA RÓŻNYCH KONCEPCJI DOBORU
TREŚCI KSZTAŁCENIA:
o
MATERIALIZM DYDAKTYCZNY
o
FORMALIZM DYDAKTYCZNY
o
UTYLITARYZM DYDAKTYCZNY
o
PROBLEMOWO- KOMPLEKSOWA
o
STRUKTURALIM DYDAKTYCZNY
o
EGZEMPLARYZM
o
MATERIALIZM FUNKCJONALNY
MATERIALIZM DYDAKTYCZNY
Celem pracy szkoły powinno być przekazanie
uczniom jak największego zasobu wiedzy z
możliwie różnych dziedzin.
encyklopedyzm
J.B. Basedow, 1770r. „Elementarz dla
młodzieży z lepszych stanów i jej przyjaciół”
Dörpfeld Wilhelm, 1879 r. „Materializm
dydaktyczny”
Współcześnie: „przeładowanie”
wiadomościami podręczników
FORMALIZM DYDAKTYCZNY
Głównym celem pracy szkoły powinno być nie
tyle przekazywanie uczniom bogatych
zasobów wiedzy, ile kształtowanie i rozwijanie
u dzieci i młodzieży wartościowych
zainteresowań oraz „zdolności i sił
poznawczych”.
Głównym kryterium ma być wartość
kształcąca, przydatność do rozwijania
spostrzegawczości, pamięci, uwagi, myślenia.
Zwrócenie uwagi na potrzebę rozwijania u
dzieci i młodzieży ich zainteresowań i
zdolności poznawczych.
UTYLITARYZM DYDAKTYCZNY
J. Dewey,G.; przełom XIX i XXw. -kształcenie to ciągła
„rekonstrukcja doświadczenia” uznając przy tym, że
„jego cel i proces są rzeczą jedną i tą samą” .
o
Zajęcia ekspresyjne i konstrukcyjne
o
Wyzwalanie u uczniów nowych zachowań, nawiązy-
wanie do posiadanego przez nich doświadczenia
o
Rekonstrukcja społecznych doświadczeń ludzkości jako
podstawowe kryterium doboru treści kształcenia.
o
Kształtowanie umiejętności praktycznych i
teoretycznych w toku rozwiazywania konkretnych
problemów.
o
Łączenie nauki z zabawą , później nauki z pracą .
KONCEPCJA
PROBLEMOWO- KOMPLEKSOWA
B. Suchodolski – treść kształcenia powinna
być wyznaczana przez funkcję , jaką ma
spełniać w życiu człowieka
Dobra znajomość i rozumienie świata
Jednolity układ wiedzy w szkole podstawowej,
później stopniowe różnicowanie skierowane
w stronę zainteresowań uczniów.
Uczenie przedmiotów kompleksowo-
zaznajamianie z problemami, które
wymagają wiedzy z różnych przedmiotów.
Aktywizujące metody pracy dydaktyczno-
wychowawczej.
STRUKTURALIM DYDAKTYCZNY
K. Sośnicki – programy nauczania są
przeładowane materiałem, co powoduje wiele
negatywnych skutków;
Oparcie się na trwałym, ponadczasowym dorobku
każdej dyscypliny naukowej.
Programy powinny odzwierciedlać system wiedzy
zarówno poszczególnych przedmiotów nauczania
, jak i całokształtu nauk
Strukturalność, życiowość, kultura logiczna,
łączenie teorii z praktyką.
Systematyczny układ treści.
EGZEMPLARYZM
M. Wagenschein, H. Scheuerl – wzrost
efektywności kształcenia poprzez redukcję
materiału.
Nauczanie paradygmatyczne - merytoryczne
środki ciężkości, przykłady, wzory.
Zasada egzemplarycznego układu treści –
uczniowie przyswajają wiedzę z tzw.
Egzemplarzy tematycznych; na podstawie
gruntownego opanowania wiedzy z jednego
egzemplarza charakteryzują szersze
zagadnienia.
Pars pro toto (łac. część za całość)
MATERIALIZM FUNKCJONALNY
W. Okoń „Podstawy kształcenia ogólnego”
Zapewnienie uczniom zarówno wiedzy jak i
umiejętności posługiwania się nią w życiu.
Integralny związek poznania z działaniem
Eksponowanie idei przewodnich
Konkretyzacja założeń i postulatów, oparta
na szerokich badaniach empirycznych –
zbudowanie programów odpowiadających
wymaganiom społecznym , jak i
indywidualnym potrzebom uczniów.