TREŚĆ KSZTAŁCENIA

WYKONANIE:

Monika Bareła

Marta Bawarczyk

Anita Bednarek

Małgorzata Pędziwiatr

TREŚĆ KSZTAŁCENIA

XXI w.

PROBLEM TREŚCI KSZTAŁCENIA (JEGO

OGÓLNEGO KANONU)

JASNE I WYRAŹNE OKREŚLENIE CELÓW

DZIAŁALNOSCI DYDAKTYCZNO-

WYCHOWAWCZEJ

CELE A TREŚĆ KSZTAŁCENIA I
WYCHOWANIA



Warunki XXI wieku są mocno zróżnicowane,
wymagają rozpatrywania treści ze względu na
różne czynniki; często są to opozycje o różnym
stopniu zróżnicowania, np. napięcia między:

- tym co globalne, a tym co jednostkowe
- tradycjonalizmem a nowoczesnością
-działaniem perspektywicznym a doraźnym

XXI w. wymaga od człowieka „nowego myślenia i
działania”, mobilności zawodowej i geograficznej,
solidarności miedzy ludzkiej, wzajemnego
zrozumienia i tolerancji, a przede wszystkim
systematycznego i efektywnego uczenia się przez
całe życie.

DYLEMATY DOTYCZĄCE DOBORU
TREŚCI KSZTAŁCENIA



dylematy te są ściśle powiązane z
problemem celów edukacji.



Główny spór i podział wyróżniają i różnicują :
treści ogólnokształcące i treści zawodowe.



Wyróżniamy 4 najważniejsze dylematy
dotyczące treści doboru kształcenia.

DYLEMAT PIERWSZY

JEDEN CZY KILKA KANONÓW
KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO ?



TECHNIKA, SZKOŁY ZAWODOWE, LICEA

OGÓLNOKSZTAŁCĄCE – KAŻDY TYP
REPREZENTUJE INNY ZASÓB ODBIERANEGO
WYKSZTAŁCENIA OGÓLNEGO: UBOŻSZY LUB
BOGATSZY.



WNIOSEK: PARE RÓZNYCH KANONÓW POD

WZG. TREŚCI I ZAKRESU WYKSZTAŁCENIA.

DYLEMAT DRUGI

JEDNOLITY CZY ZRÓŻNICOWANY KANON
(LUB KANONY) KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO?



ROZWIĄZANIE WYMAGA OPOWIEDZENIA SIĘ

ZA JAKIMŚ KANONEM LUB KANONAMI.



KANON JEDNOLITY – WSZYSCY PRZYJUJĄ

JEDNAKOWE KSZTAŁCENIE OGÓLNE.



KANON ZRÓŻNICOWANY - W RAMACH

KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO PODEJMOWANE SĄ
PRZEDMIOTY FAKULTATYWNE, KTÓRE
SPRZYJAJĄ ROZWOJOWI WŁASNYCH
ZAINTERESOWAŃ.

KRYTERIA RÓZNICOWANIA KANONU



ILOŚCIOWE

– NA NIŻSZYCH SZCZEBLACH

EDUKACJI ZAKRES WIEDZY OGÓLNOKSZTAŁ-
CĄCEJ POWINIEN BYĆ UBOŻSZY.



MIESZANE –

NA POSZCZEGÓLNYCH SZCZE-

BLACH KSZTAŁCENIA GRUPY PRZEDMIOTÓW
POKREWNCYH MAJĄ SIĘ RÓŻNIĆ JEDYNIE POD
WZGLĘDEM ZAKRESU I STOPNIA TRUDNOSCI.



JAKOŚCIOWE

- PROBLEMY, KTÓRYCH

ZNAJOMOŚĆ PRZESĄDZA O JAKOSCI ŻYCIA LUDZI;
NP. GLOBALNE (W TYM EKOLOGICZNE),
DEMOGRAFICZNE, KULTUROWE, TECHNICZNE.

DYLEMAT TRZECI

ZINTEGROWANY CZY PRZEDMIOTOWY
UŁAD NAUKI SZKOLNEJ?



PROGRAMOWI OGÓLNEMU ZARZUCANY BYŁ

PRZESADNY ENCYKLOPEDYZM I HASŁOWOŚĆ I
SŁABE POWIĄZANIE Z ŻYCIEM I INNYMI
NIEDOSTATKAMI.



DZIAŁANIA PODEJMOWANE W ZWIĄZKU Z

NIEDOSTATKAMI TREŚCIOWO- METODYCZNYMI NIE
PRZYNIOSŁY OCZEKIWANYCH WYNIKÓW

DYLEMAT CZWARTY

KSZTAŁCENIE OGÓLNE CZY ZAWODOWE -
ALTERNATYWA CZY KONIUNKCJA?
ALBO – ALBO (ALTERNATYWA)



KSZTAŁCENIE OGÓLNE – WYRÓŻNIK LUDZI

ZALICZAJĄCYCH SIĘ DO INTELEKTUALNEJ ELITY



KSZTAŁCENIE OGÓLNE JAKO PODSTAWA

KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO.

I-I (KONIUNKCJA)



„SZKOŁA PRZYSZŁOŚCI” E. ENDERWITZA –

KONIUNKCJA NAUKI Z PRACĄ, UKSZTAŁTOWANIE
„ PEŁNEGO CZŁOWIEKA”

ASPEKTY METODYCZNE I
STRUKTURALNE



MODEL TRADYCYJNY

:

•

„AKTYWNY NAUCZYCIEL – BIERNY UCZEŃ„

•

„SŁOWO PRZEDE WSZYSTKIM”

MODEL TEN JEST POWSZECHNIE KRYTYKOWANY.

o

MODEL GENERATYWNY:

•

NAUCZANIE PROBLEMOWE

•

PRACA ZESPOŁOWA UCZNIÓW

•

NAUCZANIE PROGRAMOWE

•

KSZTAŁCENIE WIELOSTRONNE

•

NAUCZANIE SPRAWNOŚCIOWE

W TYM MODELU POKŁADA SIĘ NADZIEJE NA

UNOWOCZEŚNIENIE METOD I ŚRODKÓW PRACY
DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZEJ.

W praktyce szkolnej stosuje się na ogół wybrane
składniki modelu generatywnego, w zależności od:

•

realizowanych zadań dydaktycznych

•

właściwości nauczanego przedmiotu

•

wieku uczniów

•

własnych preferencji

.

o

Struktura szkolna – segmenty: nauczanie

początkowe, średnie przedmaturalne i średnie
maturalne; układy te przeważnie wyraża się za
pomocą tzw. Arytmetycznych wzorów
strukturalnych, np. obecnie w Polsce :

6

+

3

+

3

szkoła podstawowa

gimnazjum

liceum

PLANY I PROGRAMY NAUCZANIA

PLAN NAUCZANIA

– OBEJMUJE PEŁNY REJESTR

REALIZOWANYCH W SZKOLE PRZEDMIOTÓW, ICH ROZKŁAD NA
POSZCZEGÓLNE LATA NAUKI, A TAKŻE NA LICZBĘ GODZIN
NAUCZANIA DLA KAŻDEGO Z NICH ZARÓWNO W PĘŁNYM
CYKLU PRACY SZKOŁT JAKI I W POSZCZEGÓLNYCH LATACH I
KLASACH. PLAN TEN STANOWI PODSTAWĘ OPRACOWYWANYCH
PROGRAMÓW NAUCZANIA OBJĘTYCH NIM PRZEDMIOTÓW

.

PRZEDMIOTY OBJĘTE PLANEM NAUCZANIA ZAZWYCZAJ DZIELI SIĘ
NA

OBOWIĄZKOWE

I

FAKULTATYWNE.

PROGRAM NAUCZANIA

–

USTALA, JAKIE

WIADOMOŚCI, UMIEJĘTNOŚCI I NAWYKI O TRWAŁYCH
WALORACH POZNAWCZYCH I WYCHOWAWCZYCH ORAZ W
JAKIEJ KOLEJNOŚCI UCZNIOWIE MAJĄ SOBIE PRZYSWAJAĆ.

NA TAKI PROGRAM SKŁADAJĄ SIĘ :



UWAGI WSTĘPNE (ogólne i szczegółowe cele)



MATERIAŁ NAUCZANIA(podst. funkcje, pojęcia, prawa, teorie,

hipotezy, metody, techniki pracy, algorytmy, reguły postępowania
itp.)



UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU(wskazówki na temat metod,

form organizacyjnych, środków umożliwiających skuteczną
realizację materiału.

PEDAGOGICZNE KONCEPCJE DOBORU
TREŚCI KSZTAŁCENIA

ISTNIEJE KILKA RÓŻNYCH KONCEPCJI DOBORU
TREŚCI KSZTAŁCENIA:

o

MATERIALIZM DYDAKTYCZNY

o

FORMALIZM DYDAKTYCZNY

o

UTYLITARYZM DYDAKTYCZNY

o

PROBLEMOWO- KOMPLEKSOWA

o

STRUKTURALIM DYDAKTYCZNY

o

EGZEMPLARYZM

o

MATERIALIZM FUNKCJONALNY

MATERIALIZM DYDAKTYCZNY



Celem pracy szkoły powinno być przekazanie
uczniom jak największego zasobu wiedzy z
możliwie różnych dziedzin.



encyklopedyzm



J.B. Basedow, 1770r. „Elementarz dla
młodzieży z lepszych stanów i jej przyjaciół”



Dörpfeld Wilhelm, 1879 r. „Materializm
dydaktyczny”



Współcześnie: „przeładowanie”
wiadomościami podręczników

FORMALIZM DYDAKTYCZNY



Głównym celem pracy szkoły powinno być nie
tyle przekazywanie uczniom bogatych
zasobów wiedzy, ile kształtowanie i rozwijanie
u dzieci i młodzieży wartościowych
zainteresowań oraz „zdolności i sił
poznawczych”.



Głównym kryterium ma być wartość
kształcąca, przydatność do rozwijania
spostrzegawczości, pamięci, uwagi, myślenia.



Zwrócenie uwagi na potrzebę rozwijania u
dzieci i młodzieży ich zainteresowań i
zdolności poznawczych.

UTYLITARYZM DYDAKTYCZNY



J. Dewey,G.; przełom XIX i XXw. -kształcenie to ciągła
„rekonstrukcja doświadczenia” uznając przy tym, że
„jego cel i proces są rzeczą jedną i tą samą” .

o

Zajęcia ekspresyjne i konstrukcyjne

o

Wyzwalanie u uczniów nowych zachowań, nawiązy-
wanie do posiadanego przez nich doświadczenia

o

Rekonstrukcja społecznych doświadczeń ludzkości jako
podstawowe kryterium doboru treści kształcenia.

o

Kształtowanie umiejętności praktycznych i
teoretycznych w toku rozwiazywania konkretnych
problemów.

o

Łączenie nauki z zabawą , później nauki z pracą .

KONCEPCJA
PROBLEMOWO- KOMPLEKSOWA



B. Suchodolski – treść kształcenia powinna
być wyznaczana przez funkcję , jaką ma
spełniać w życiu człowieka



Dobra znajomość i rozumienie świata



Jednolity układ wiedzy w szkole podstawowej,
później stopniowe różnicowanie skierowane
w stronę zainteresowań uczniów.



Uczenie przedmiotów kompleksowo-
zaznajamianie z problemami, które
wymagają wiedzy z różnych przedmiotów.



Aktywizujące metody pracy dydaktyczno-
wychowawczej.

STRUKTURALIM DYDAKTYCZNY



K. Sośnicki – programy nauczania są
przeładowane materiałem, co powoduje wiele
negatywnych skutków;



Oparcie się na trwałym, ponadczasowym dorobku
każdej dyscypliny naukowej.



Programy powinny odzwierciedlać system wiedzy
zarówno poszczególnych przedmiotów nauczania
, jak i całokształtu nauk



Strukturalność, życiowość, kultura logiczna,
łączenie teorii z praktyką.



Systematyczny układ treści.

EGZEMPLARYZM



M. Wagenschein, H. Scheuerl – wzrost
efektywności kształcenia poprzez redukcję
materiału.



Nauczanie paradygmatyczne - merytoryczne
środki ciężkości, przykłady, wzory.



Zasada egzemplarycznego układu treści –
uczniowie przyswajają wiedzę z tzw.
Egzemplarzy tematycznych; na podstawie
gruntownego opanowania wiedzy z jednego
egzemplarza charakteryzują szersze
zagadnienia.



Pars pro toto (łac. część za całość)

MATERIALIZM FUNKCJONALNY



W. Okoń „Podstawy kształcenia ogólnego”



Zapewnienie uczniom zarówno wiedzy jak i
umiejętności posługiwania się nią w życiu.



Integralny związek poznania z działaniem



Eksponowanie idei przewodnich



Konkretyzacja założeń i postulatów, oparta
na szerokich badaniach empirycznych –
zbudowanie programów odpowiadających
wymaganiom społecznym , jak i
indywidualnym potrzebom uczniów.