Mięśnie – ogólna budowa



Mięśnie- posiadają zdolność kurczenia się (zmniejszania 

swojej długości), zatem ich podstawową cechą jest 

generowanie ruchów.



Wyróżnia się trzy rodzaje mięśni: 

1)

Mięśnie gładkie, zbudowane są z tkanki łącznej, kurczą 

się powoli i wolno wracają do pierwotnej długości; 

znajdują się pod kontrolą autonomicznego układu 

nerwowego, zatem poza naszą świadomością

2)

Mięśnie poprzecznie prążkowane, zbudowane z włókien 

kurczących się szybko pod wpływem bodźców, są 

podległe naszej woli

3)

Mięsień sercowy, składa się z włókien poprzecznie 

prążkowanych, które kontroluje autonomiczny układ 

nerwowy  



Pod względem położenia wyróżniamy mięśnie:

1)

Powierzchowne lub skórne, znajdują się 

bezpośrednio pod skórą, przyczepiają się do niej 

jednym lub oboma końcami; występują w formie 

szczątkowej na głowie, twarzy, szyi oraz na 

powierzchni dłoniowej rąk

2)

Głębokie bądź szkieletowe, położone są pod 

powięzią powierzchowną; w większości oboma 

końcami przyczepiają się do szkieletu 

3)

nieliczne mięśnie przyczepiają się narządów 

zmysłu- mięśnie gałki ocznej i kosteczek 

słuchowych oraz, znajdują się w związku z 

niektórymi trzewiami- językiem, krtanią, 

odbytnicą 

Budowa makroskopowa



Kształt mięsni: 

1)

Mięśnie długie, głównie na kończynach

2)

Mięśnie szerokie, są zwykle cienkie i spłaszczone 
i biorą udział w wytwarzaniu wielkich jam ciała: 
klatki piersiowej, brzucha i miednicy

3)

Mięśnie krótkie, występują w okolicach, gdzie 
zachodzą niewielkie ruchy a wymagana jest duża 
siła (kręgosłup, okolice stawów)

4)

Mięśni mieszanych nie można zaliczyć do żadnej 
grupy (np. prosty brzucha- długi i szeroki)



Powierzchnie przyczepu: wewnętrzna 

powierzchnia skóry (mięśnie skórne), błona 

śluzowa (mięśnie języka czy warg), powięź bądź 

torebka stawowa, szkielet



Mięsień łączy się z kością zazwyczaj dwoma 

końcami przyczepem początkowym bądź 

przyczepem końcowym



Skład mięśnia:

1)

Brzusiec, kurczliwa masa mięśniowa zbudowana 

z włókien poprzecznie prążkowanych

2)

Ścięgno- za jego pośrednictwem (bądź bez) 

mięsień łączy się z miejscem przyczepu; 

przenosi pracę mięśnia na kość; twór włóknisty 

zbudowany z tkanki włóknistej zbitej, o 

nieznacznej oporności



Podział mięśni ze względu na przebieg włókien 

względem ścięgna:



Płaskie- kierunek przebiegu włókna ścięgna 

stanowi prostolinijne przedłużenie kierunku 

włókien mięśniowych



Wrzecionowate- włókna przebiegają równolegle 

(podobny przebieg ale inny kształt mięśnia)  



Półpierzaste-  włókna skośnie odchodzą od 

mięśnia po jednej stronie ścięgna



Pierzaste – włókna skośnie odchodzą od 

mięśnia po obu stronach ścięgna



Podział mięśni ze względu na kierunek 

działania siły mięśniowej: 



Synergistyczne, współdziałają w wykonywaniu 

tego samego ruchu



Antagonistyczne, mięśnie wykonujące ruchy 

przeciwne

Budowa mikroskopowa



Podstawową jednostką strukturalną mięśnia jest 

komórka mięśniowa, zwana też włóknem 

mięśniowym



Włókno mięśniowe otacza błona komórkowa- 

sarkolema



W mięśniu szkieletowym komórki mięśniowe 

zgrupowane są w pęczki, które otacza 

śródmięsna 



Pęczki komórek mięśniowych otacza omięsna



Cały mięsień otoczony jest namięsną



Wnętrze każdej komórki mięśniowej wypełniają 

ułożone równolegle włókna kurczliwe- miofibryle;



Podstawową jednostką morfologiczną 
miofibryli jest sarkomer, jest on zbudowany z 
dwóch rodzajów filamentów białkowych:



Miofilamentów cienkich, utworzonych przez 
aktynę, 



Miofilamentów grubych, zbudowanych z 
miozyny

Poszczególne miofilamenty oddziela od siebie 

prążek (zwany prążkiem granicznym)



Rodzaje włókien mięśniowych: 



Typ I, wolnokurczliwe ST (slow twich), 

czerwone, bogate w mioglobinę; kurczą się 

powoli, są zdolne do dłuższej pracy i wykazują 

odporność na zmęczenie



Typ II, szybkokurczliwe FT (fast twich), białe, 

zawierają niewiele mioglobiny, energię do 

skurczu czerpią z beztlenowej glikolizy; ich 

skurcz jest szybki i krótkotrwały a wytrzymałość 

na zmęczenie mała 

Konwersja to proces przekształcania jednych 

włókien w drugie 

Narządy pomocnicze mięśni



Powięzie- błony zbudowane z tkanki łącznej włóknistej, 

które otaczają poszczególne mięśnie, grupy mięśni bądź 

całą mięśniówkę ciała; włókna przebiegają równolegle do 

siebie a prostopadle do mięśnia (w większości); funkcja: 

ustala wzajemne położenie włókien czy poszczególnych 

mięśni, utrwala położenie ścięgien bądź ich 

przytwierdzenie do podłoża



Kaletki maziowe- uwypuklenie na zewnątrz błony 

maziowej; ułatwiają ślizganie się ścięgien i mięśni



Pochewka ścięgien- to kaletki obejmujące  mięśnie,  

zatem zmniejszają tarcie ślizgającego się ścięgna na 

kości oraz przytrzymują je we właściwym położeniu



Bloczki mięśni- wokół nich owijają się ścięgna mięśni, 

powodując zmianę przebiegu i pociągania mięśnia



Trzeszczki- są to kostki włączone w przebieg ścięgna, 

powodują one zmianę kierunku przebiegu ścięgna