„
„
Wprowadzenie do
Wprowadzenie do
psychologii pracy”
psychologii pracy”
Dr Marcin Ratajczak
Dr Marcin Ratajczak
1
„
„
Wprowadzenie do
Wprowadzenie do
psychologii pracy”
psychologii pracy”
Dr Marcin Ratajczak
Dr Marcin Ratajczak
1
Literatura
Literatura
Gliszczyńska X.: „Psychologia pracy”,
Gliszczyńska X.: „Psychologia pracy”,
PWN, Warszawa 1979.
PWN, Warszawa 1979.
Chmiel N.: „Psychologia pracy i
Chmiel N.: „Psychologia pracy i
organizacji”, GWP, Gdańsk 2003.
organizacji”, GWP, Gdańsk 2003.
Karney E.: „Wybrane zagadnienia z
Karney E.: „Wybrane zagadnienia z
psychologii i pedagogiki pracy”, 1998.
psychologii i pedagogiki pracy”, 1998.
Czarnecki K.: „Podstawy psychologii
Czarnecki K.: „Podstawy psychologii
pracy”, Kraków 2001.
pracy”, Kraków 2001.
2
Zakres przedmiotu
Zakres przedmiotu
Psychologia
Psychologia
(z gr. psyche – dusza i logos –
(z gr. psyche – dusza i logos –
słowo):
słowo):
Nauka o człowieku w aspekcie jego
Nauka o człowieku w aspekcie jego
zachowań.
zachowań.
Nauka o zachowaniu się człowieka w jego
Nauka o zachowaniu się człowieka w jego
egzystencjonalnym otoczeniu (warunkach
egzystencjonalnym otoczeniu (warunkach
życiowych), gdzie zachowanie to wszelka
życiowych), gdzie zachowanie to wszelka
świadoma aktywność skierowana na siebie
świadoma aktywność skierowana na siebie
i/lub otoczenie.
i/lub otoczenie.
3
Zakres przedmiotu
Zakres przedmiotu
Nauka zajmująca się opisem człowieka i
Nauka zajmująca się opisem człowieka i
procesów psychicznych, które w nim zachodzą.
procesów psychicznych, które w nim zachodzą.
Nauka zajmująca się procesami nabywania,
Nauka zajmująca się procesami nabywania,
organizowania i wykorzystywania
organizowania i wykorzystywania
doświadczenia indywidualnego jednostki.
doświadczenia indywidualnego jednostki.
Nauka o człowieku badająca cechy, postawy,
Nauka o człowieku badająca cechy, postawy,
wartości, zachowanie się oraz czynniki, które
wartości, zachowanie się oraz czynniki, które
nim sterują (genetyczne, środowiskowe czy
nim sterują (genetyczne, środowiskowe czy
aktywność własną).
aktywność własną).
4
Obszary problemowe
Obszary problemowe
Procesy poznawcze (poznawanie
Procesy poznawcze (poznawanie
otoczenia i siebie).
otoczenia i siebie).
Procesy pamięci i uczenia się
Procesy pamięci i uczenia się
(zapamiętywanie, przechowywanie).
(zapamiętywanie, przechowywanie).
Emocje i motywacje.
Emocje i motywacje.
Zagadnienia osobowości.
Zagadnienia osobowości.
Zagadnienia różnic indywidualnych.
Zagadnienia różnic indywidualnych.
5
Zadania psychologii
Zadania psychologii
Opis przedmiotu ze wskazaniem cech
Opis przedmiotu ze wskazaniem cech
wyróżniających go, pytanie - jak?
wyróżniających go, pytanie - jak?
Wyjaśnianie – udzielanie odpowiedzi
Wyjaśnianie – udzielanie odpowiedzi
na pytanie dlaczego?
na pytanie dlaczego?
Prognozowanie zjawisk psychicznych
Prognozowanie zjawisk psychicznych
– jak będzie?
– jak będzie?
6
Na co pozwala
Na co pozwala
psychologia?
psychologia?
Lepiej poznać siebie i innych ludzi, tym
Lepiej poznać siebie i innych ludzi, tym
samym co ludzi różni.
samym co ludzi różni.
Odróżniać to, co jest prawidłowe, od
Odróżniać to, co jest prawidłowe, od
tego co jest nieprawidłowe
tego co jest nieprawidłowe
(patologiczne).
(patologiczne).
Pomóc sobie i innym kierować własnym
Pomóc sobie i innym kierować własnym
rozwojem, tak aby odnaleźć sens życia.
rozwojem, tak aby odnaleźć sens życia.
7
Psychologia dynamiczna
Psychologia dynamiczna
Psychologia dynamiczna
Psychologia dynamiczna
(psychoanaliza)
(psychoanaliza)
Kładzie akcent na analizę zjawisk
Kładzie akcent na analizę zjawisk
zachodzących w psychice człowieka.
zachodzących w psychice człowieka.
Ojcem tej koncepcji był Zygmunt Freud
Ojcem tej koncepcji był Zygmunt Freud
i jego uczniowie Fromm i Horney.
i jego uczniowie Fromm i Horney.
Przedmiot badań: konflikty
Przedmiot badań: konflikty
wewnętrzne, mechanizmy obronne.
wewnętrzne, mechanizmy obronne.
Metoda: wywiad.
Metoda: wywiad.
8
Psychologia dynamiczna
Psychologia dynamiczna
ID – kieruje się zasadą przyjemności.
ID – kieruje się zasadą przyjemności.
SUPEREGO – zasada powinności.
SUPEREGO – zasada powinności.
ID i SUPEREGO zderzają się ze sobą i
ID i SUPEREGO zderzają się ze sobą i
powstaje EGO.
powstaje EGO.
9
Psychologia poznawcza
Psychologia poznawcza
Psychologia poznawcza
Psychologia poznawcza
Przedmiot badań: myślenie i
Przedmiot badań: myślenie i
podejmowanie decyzji, człowiek
podejmowanie decyzji, człowiek
świadomie planujący i przetwarzający
świadomie planujący i przetwarzający
dane zakodowane w korze mózgowej,
dane zakodowane w korze mózgowej,
samodzielny i twórczo rozwiązujący
samodzielny i twórczo rozwiązujący
problemy.
problemy.
Metoda: wszystkie dostępne.
Metoda: wszystkie dostępne.
Wada: niedocenianie roli emocji.
Wada: niedocenianie roli emocji.
10
Psychologia
Psychologia
humanistyczna
humanistyczna
Psychologia humanistyczna
Psychologia humanistyczna
(humanus –
(humanus –
ludzki)
ludzki)
Przedmiot badań: człowiek w procesie
Przedmiot badań: człowiek w procesie
pokonywania przeszkód na drodze rozwoju
pokonywania przeszkód na drodze rozwoju
i samorealizacji, człowiek jako całość a nie
i samorealizacji, człowiek jako całość a nie
sprowadzanie tylko do reakcji, myśli,
sprowadzanie tylko do reakcji, myśli,
emocji, potrzeb czy zachowań.
emocji, potrzeb czy zachowań.
Wady: brak jednolitej metodologii.
Wady: brak jednolitej metodologii.
Zalety: spójne zalecenia wychowawcze.
Zalety: spójne zalecenia wychowawcze.
11
Podział psychologii
Podział psychologii
Psychologia teoretyczna
Psychologia stosowana
Psychologia ogólna – zajmuje
się budową teorii, np. zależności
między osobowością a
zachowaniem się.
Psychologia kliniczna – zajmuje
się nie przystosowaniami, tj.
nerwicami i psychozami.
Psychofizjologia – bada wpływ
budowy i funkcjonowania mózgu i
organizmu na psychikę.
Psychologia wychowawcza –
zajmuje miejsce między
psychologią rozwojową a
pedagogiką.
Zoopsychologia – bada
podobieństwo zwierząt i ludzi.
PSYCHOLOGIA PRACY
Psychologia rozwojowa –
zajmuje się stadiami rozwoju
człowieka.
Psychologia społeczna – bada
wpływ jednostek i grup na
człowieka.
12
Psychologia pracy
Psychologia pracy
Jako nauka zajmuje się analizą przebiegu
Jako nauka zajmuje się analizą przebiegu
działalności zawodowej człowieka, jego
działalności zawodowej człowieka, jego
relacją do maszyn, narzędzi, środków
relacją do maszyn, narzędzi, środków
produkcji oraz do innych pracowników.
produkcji oraz do innych pracowników.
Jako dziedzina psychologii stosowanej
Jako dziedzina psychologii stosowanej
obejmuje różne aspekty organizacji i
obejmuje różne aspekty organizacji i
zarządzania zasobami ludzkimi; jej
zarządzania zasobami ludzkimi; jej
przedmiotem jest człowiek (pracownik)
przedmiotem jest człowiek (pracownik)
funkcjonujący w organizacji (firmie) i jego
funkcjonujący w organizacji (firmie) i jego
relacje z otoczeniem.
relacje z otoczeniem.
13
Specyfika psychologii
Specyfika psychologii
pracy
pracy
Indywidualizm
Indywidualizm
– punktem wyjścia do
– punktem wyjścia do
prowadzenia badań jest człowiek w
prowadzenia badań jest człowiek w
środowisku pracy.
środowisku pracy.
Pragmatyzm
Pragmatyzm
– kładzie nacisk na
– kładzie nacisk na
zdobycie wiedzy do zastosowania w
zdobycie wiedzy do zastosowania w
praktyce.
praktyce.
Empiryzm
Empiryzm
– odnosi się do zdobywania
– odnosi się do zdobywania
danych doświadczalnych i weryfikacji
danych doświadczalnych i weryfikacji
badań.
badań.
14