Struktury rynku
Konkurencja doskonała,
konkurencja monopolistyczna,
oligopol, monopol
Struktury rynku
Konkurencja doskonała,
konkurencja monopolistyczna,
oligopol, monopol
Konkurencja doskonała
Cechy rynku doskonale
konkurencyjnego
Na rynku działa bardzo wiele przedsiębiorstw
a każde z nich ma znikomy udział w całym
rynku.
Przedsiębiorstwa te oferują w sprzedaży
jednorodny produkt (doskonałe substytuty).
Nabywcy dysponują doskonałą informacją na
temat produktów oferowanych
w sprzedaży.
Nie ma barier wejścia na ten rynek, jak również
barier wyjścia z niego.
Przykłady rynków bliskich
doskonałej konkurencji
Rolnictwo:
ziemniaki
buraki
pszenica
Konsekwencje cech rynku
Cena, po jakiej przedsiębiorstwo
sprzedaje swoje produkty, nie zależy
od niego (od wielkości jego produkcji i
podaży). Jest to cena ukształtowana
na rynku. Przedsiębiorstwo działające
na rynku doskonale konkurencyjnym
jest cenobiorcą.
Konsekwencje cech rynku –
cd
Brak konkurencji cenowej i niecenowej.
Dla osiągnięcia zakładanego celu
(zmaksymalizowania zysku)
przedsiębiorstwo może jedynie
zmieniać wielkość produkcji.
Konkurencja monopolistyczna
Cechy konkurencji
monopolistycznej
Relatywnie duża liczba przedsiębiorstw
Ich oferta sprzedażowa to bliskie
substytuty
Pojedyncze przedsiębiorstwo ma wpływ
na cenę, choć ograniczony (zależny
głównie od wyróżniania się produktu)
Wiele branż cechuje się taką strukturą
Łatwość wejścia na rynek (nie oznacza to
jednak braku barier)
Przykłady rynków o
konkurencji monopolistycznej
Handel detaliczny
Przemysł odzieżowy
Przemysł obuwniczy
Przemysł meblarski
Sposoby konkurowania
Konkurencja cenowa (rzadko)
Konkurencja w zakresie jakości
produktu
Konkurencja za pomocą marketingu
Oligopol
Cechy oligopolu
Mała liczba przedsiębiorstw na rynku,
przy czym dominuje kilku graczy
Produkty przez nich oferowane są
zróżnicowane (częściej) lub jednorodne
Duże bariery wejścia na rynek
(najczęściej technologiczne i prawne)
Najczęściej spotykana struktura rynku
Przykłady rynków
oligopolistycznych
Surowce: ropa naftowa, metale, siarka
Dobra konsumpcyjne jednorazowego
użytku: kawa, herbata, środki
czystości
Dobra trwałego użytku: samochody,
sprzęt RTV i AGD, okręty
Sposoby konkurowania
Konkurencja cenowa (wyjątkowo rzadka,
bo ryzykowna; częstą praktyką jest
zmowa cenowa)
Konkurencja w zakresie jakości produktu
Konkurencja za pomocą marketingu
Konkurowanie za pomocą innowacyjności
(kreowanie nowych rodzajów popytu)
Duopol
Duopol = na rynku działa dwóch
dominujących graczy
Duopol jest skrajnym rodzajem rynku
oligopolistycznego.
Monopol
Czysty (pełny, absolutny)
monopol
Czysty monopol = na rynku działa tylko
jeden dostawca dobra
W praktyce 80-90% udział jednego
przedsiębiorstwa w rynku jest już podstawą
uznania go za zmonopolizowany.
Prywatny czysty monopol jest rzadkim
zjawiskiem. Częściej jest nim
przedsiębiorstwo państwowe.
Cechy rynku
zmonopolizowanego
Produkt monopolisty nie ma bliskiego
substytutu
Jego nabywcy są rozproszeni (mała siła wobec
monopolisty)
Monopolista jest cenotwórcą
Monopolista nie ma silnych bodźców do
stosowania promocji w celach konkurencyjnych
(ewentualnie w roli narzędzia PR)
Niewiele branż cechuje się taką strukturą
Przykłady
Duże przedsiębiorstwa użyteczności
publicznej (energia, woda, gaz)
Przemysł kosmiczny i zbrojeniowy
Microsoft?
Microsoft (Onet 22.12.05)
Microsoft będzie płacić 2 miliony euro kary dziennie?
PAP - dodane 1 godzinę i 38 minut temu
Komisja Europejska zagroziła, że nałoży na amerykański gigant
komputerowy Microsoft grzywnę w wysokości nawet dwóch milionów
euro dziennie, jeśli nie wywiąże się on z nałożonego nań w zeszłym
roku obowiązku dzielenia się pewnymi informacjami z konkurencją.
Chodzi o to, by konkurenci Microsoftu mieli dostęp do dokumentacji, która
pozwoli im na opracowanie produktów kompatybilnych z flagowym produktem
Microsoftu, czyli systemem Windows. Na razie do tych danych nie mają
dostępu, więc nie mogą w pełni konkurować z Microsoftem na rynku
oprogramowania do najpopularniejszego systemu operacyjnego.
W marcu zeszłego roku Microsoft został ukarany przez Komisję Europejską
rekordową grzywną w wysokości 497 milionów euro za stosowanie praktyk
monopolistycznych. Chodziło wówczas o zmuszanie klientów do zakupu
systemu Windows ze zintegrowaną aplikacją Media Player służąca do
odtwarzania plików audio i wideo, co utrudnia konkurencję w tym segmencie
innym firmom.
Przyczyny powstawania
monopoli
Bariery wejścia na rynek:
duże wymagania kapitałowe
ograniczony rynek („zmieści się” tylko
jeden dostawca)
bariery prawne (patenty, koncesje,
licencje)
Dyskryminacja cenowa
Dyskryminacja cenowa = zróżnicowanie
cen tego samego produktu
Rodzaje dyskryminacji cenowej:
różne ceny dla różnych grup odbiorców
różne ceny za kolejne jednostki dobra
Przyczyny stosowania
dyskryminacji cenowej
Dyskryminacja cenowa stosowana jest wtedy,
gdy popyt na produkt da się podzielić na
segmenty
o różnej elastyczności cenowej. Z punktu
widzenia monopolu (jego zysku) zasadne jest
stosowanie różnych cen dla grup odbiorców
o różnej elastyczności cenowej popytu.
Warunek: możliwość zapobiegania praktykom
odsprzedawania dobra.
Polityka antymonopolowa
Monopolista może wykorzystywać
swoją dominującą pozycję na rynku.
Dlatego państwo stosuje odpowiednie
narzędzia zapobiegające tego typu
praktykom (Urząd Ochrony
Konkurencji
i Konsumentów).