Prawo własności

intelektualnej

dr Tomasz Bojar -

Fijałkowski

Sylabus

1.

Sprawy organizacyjne.

2.

Ogólna charakterystyka praw autorskich i pokrewnych.

3.

Utwór jako przedmiot prawa autorskiego.

4.

Podmiot prawa autorskiego.

5.

Rodzaje utworów.

6.

Autorskie prawa majątkowe.

7.

Dozwolony użytek osobisty i publiczny.

8.

Ograniczenia zbiorowego zarządzania prawami
autorskimi lub prawami pokrewnymi.
…

Sylabus

…

9.

Umowy prawnoautorskie.

10.

Autorskie prawa osobiste.

11.

Plagiat.

12.

Odpowiedzialność cywilna z tytułu naruszenia

autorskich praw majątkowych i osobistych.

13.

Odpowiedzialność karna.

14.

Ogólna charakterystyka własności przemysłowej.

15.

Prawo patentowe.

16.

Prawo znaków towarowych.

17.

Prawo wzorów przemysłowych.

Zaliczenie

Zaliczenie

Zaliczenie w formie testu P/F
na ostatnich
zajęciach.

20 pytań, zaliczenie od 11
punktów (dst), od 13
(dst+), od 15 (db),od 17 (db+),
od 19 (bdb).

W przypadkach losowych
zaliczenie w innym terminie przed
lub po ostatnich zajęciach ustnie
lub w formie opisowej.

Literatura

Literatura

Joanna Sieńczyło-
Chlabicz (red.), Prawo
własności
intelektualnej,
LexisNexis, Warszawa
2009.

Tomasz Bojar - Fijałkowski

Tomasz Bojar - Fijałkowski

•

Doktor nauk prawnych (WPiA UG 2011)

•

Magister prawa (UG 2006)

•

Magister zarządzania (UG 2005)

•

Matura w USA (1999), matura w Polsce

(2000)

•

Współredaktor 2 monografii, autor 30

publikacji w książkach, 25 artykułów

prasowych, uczestnik ponad 50 konferencji

naukowych

•

Nauczyciel akademicki w SSW, WSTiH

oraz EWSPA

•

Urzędnik administracji rządowej: asystent

wojewody w Pomorskim Urzędzie

Wojewódzkim oraz dyrektor departamentu

w Ministerstwie Budownictwa (2006)

•

Konsultant, doradca i szkoleniowiec,

manager

Powszechne źródła prawa

Hierarchia
powszechnych
źródeł prawa w
Polsce:



Konstytucja RP



Umowy
międzynarodowe
i
ustawy zwykłe



Rozporządzenia



Prawo lokalne

Konstytucj
a

Ratyfikowane

umowy

międzynarodo

we

i ustawy

zwykłe

Akty wykonawcze do

ustaw

(rozporządzenia)

Akty prawa lokalnego ustanawiane

przez gminę, powiat i

województwo

Międzynarodowe źródła
prawa autorskiego

•

Konwencja Berneńska

•

Akt paryski konwencji berneńskiej o ochronie dzieł

literackich i artystycznych, sporządzony w

Paryżu 24 lipca 1971 roku,

•

Międzynarodowa konwencja o ochronie wykonawców,

producentów fonograficznych oraz organizacji

nadawczych, sporządzona w Rzymie 16 październik 1961

roku,

•

Traktat WIPO (World Intellectual Property Organization)

o artystycznych wykonaniach i fonogramach,

sporządzony w Genewie 20 grudnia 1996

roku,

•

Traktat WIPO o prawie autorskim, sporządzony w Genewie

20 grudnia 1996 roku,

•

Porozumienia w sprawie handlowych aspektów praw

własności intelektualnej, załącznik do porozumienia WTO z

Marakeszu sporządzonego 15 kwietni 1994 roku.

Wspólnotowe źródła
prawa autorskiego

•

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 2009/24/WE

z 23 kwietnia 2009 roku w sprawie ochrony

prawnej programów komputerowych,

•

Dyrektywa Rady Nr 93/83/EWG z 27 września 1993 roku w

sprawie koordynacji niektórych zasad dotyczących prawa

autorskiego oraz praw pokrewnych stosowanych w odniesieniu

do przekazu satelitarnego oraz retransmisji drogą kablową,

•

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 96/9/WE

z 11 marca 1996 roku w sprawie ochrony

prawnej baz danych,

•

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 2001/84/WE

z 29 kwietnia 2004 roku w sprawie egzekwowania

praw własności intelektualnej,

•

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 2006/116/WE

z 12 grudnia 2006 roku w sprawie czasu ochrony

prawa autorskiego i niektórych praw pokrewnych.

Polskie źródła prawa
autorskiego

•

Ustawa z 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach

pokrewnych,

•

Ustawa z 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks Cywilny,

•

Ustawa z 18 lipca 2002 roku o świadczeniu usług drogą

elektroniczną,

•

Ustawa z dnia 27 lipca 2001 roku o ochronie baz danych,

•

Rozporządzenia Ministra Kultury w sprawie: kategoryzacji

urządzeń i nośników służących do utrwalania utworów oraz

opłat od tych urządzeń i nośników z tytułu ich sprzedaży;

wysokości procentu wpłat na Fundusz Promocji Twórczej;

podmiotów uprawnionych do występowania z

wnioskiem o przyznanie środków z Funduszu Promocji

Twórczej; szczegółowych zasad i trybu działania Komisji

Prawa Autorskiego.

Historia prawa autorskiego
w Polsce

Po I Wojnie Światowej system obejmował:

•

Normy niemieckie: ustawa z 1901 roku o prawie autorskim

do utworów literackich i muzycznych oraz ustawa z 1907

roku o prawie autorskim do utworów sztuk plastycznych i

fotograficznych,

•

Normy austriackie: ustawa z 1895 roku o prawie

autorskim do utworów, literatury, sztuki i

fotografii,

•

Normy rosyjskie: ustawa z 1911 roku

o prawie autorskim,

•

Normy węgierskie: ustawa z 1884 roku

o prawie autorskim.

Historia prawa autorskiego
w Polsce

Ustawa z 29 marca 1926 roku o prawie autorskim, była

konsekwencją przystąpienia II RP do konwencji berneńskiej z

28 stycznia 1920 roku i narzędziem ujednolicenia różnych

systemów ochrony praw autorskich terenów różnych

zaborów.

Przedmiot praw autorskich został ujęty w niej bardzo

szeroko jako „każdy przejaw działalności duchowej noszący

piętno osobiste”. Ochrona wygasał po 50 latach od śmierci

autora.

Ustawa została znowelizowana ustawą z 22 marca 1935

roku precyzującą pewne sformułowania oraz dostosowującą

do nowego KK, KPC oraz nowelizacji konwencji berneńskiej.

Historia prawa autorskiego
w Polsce

Ustawa z 10 lipca 1952 roku o prawie autorskim wyraźnie

nawiązywała do wzorców radzieckich. M.in. ograniczała

ona prawa podmiotowe jednostki

(autora/twórcy) na rzecz czynnika

administracyjnego oraz sektora uspołecznionego

jak związki i zrzeszenia twórców.

Ustawa ta była dwukrotnie nowelizowana:

•

Ustawą z 23 października 1975 roku o zmianie ustawy o

prawie autorskim,

•

Ustawą z 30 maja 1989 roku o zmianie

upoważnień do wydawania aktów

wykonawczych.

Historia prawa autorskiego
w Polsce

Aktualnie obowiązująca ustawa z dnia 4 lutego 1994 roku o
prawie autorskim i prawach pokrewnych, wiązała się z
koniecznością radykalnej zmiany systemu praw autorskich
PRL oraz okresem kandydackim do Unii Europejskiej.

W tym czasie ustawę nowelizowano
19 razy, ostatni ustawą z dnia 8 lipca
2010 roku o zmianie
ustawy o prawie
autorskim i prawach pokrewnych oraz
ustawy o kosztach sądowych
w sprawach
cywilnych.

Pojęcie prawa autorskiego

PA stanowi cześć prawa własności intelektualnej i oznacza
zbiór przepisów chroniących interesy twórców oraz stosunki
prawne związane z tworzeniem utworów, korzystaniem z
nich i ich ochroną. W ujęciu szerszym prawa autorskie
obejmują także prawa pokrewne przynależne wyłącznie
artystom wykonawcom, producentom fonograficznym,
nadawcom radiowym i telewizyjnym.

PA to dział prawa cywilnego obejmujący normy
ustawy o prawach autorskich oraz umów
międzynarodowych.

Pojęcie prawa autorskiego

PA to praw podmiotowe bezwzględne, wnikające z faktu
stworzenia utworu w postaci zdatnej do postrzegania przez
osoby trzecie.

PA w znaczeniu przedmiotowym to zespół norm prawnych
regulujących stosunki związane z dokonywaniem,
eksploatacją i ochroną utworów oraz tzw.
prawa pokrewne, natomiast w ujęciu podmiotowym to
zespół osobistych i
majątkowych uprawnień związanych z utworem.

Uzasadnienie prawa
autorskiego

Uzasadnienie ustanowienia praw autorskich:

•

Przyznanie twórcy praw do stworzonego utworu,

•

Wyłączenie określonego dobra z powszechnej dostępności,
o ile nie narusza to interesu
powszechnego,

•

Podkreślenia, że dzieło jest uzewnętrznieniem indywidualnej
osobowości twórcy.

Systemy prawa autorskiego

Dwa podstawowe systemy praw autorskich:

•

Romański system droit d’autuer chroni interesy osobiste i
majątkowe twórcy,

•

Anglosaski system copyright traktuje PA jako zespół
uprawnień majątkowych służących ochronie interesów
uprawnionego podmiotu zapewniający rozwój
nauki i sztuki.

Modele prawa autorskiego

Wyróżnia się dwa podstawowe modele prawa autorskiego:

•

Monistyczny traktujący PA jako jedni prawo podmiotowe
zarówno osobiste jak i majątkowe, które nie może być
przenoszone, np. RFN,

•

Dualistyczny traktujący PA jako dwie odrębne
części: prawa osobistego i prawa
majątkowego, np. Francja,
Włochy, Hiszpania i Polska.

Konstrukcja prawa autorskiego

Na prawa autorskie, w ujęciu prawa polskiego składają się:

1.

Autorskie prawa osobiste

a)

prawo do autorstwa utworu

b)

prawo do oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub
pseudonimem albo do udostępnienia go anonimowo

c)

prawo do nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego
rzetelnego wykorzystywania

d)

prawo do decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu
publiczności,

e)

prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu,
…

Konstrukcja prawa autorskiego

Na prawa autorskie, w ujęciu prawa polskiego składają się:
…

•

Autorskie prawa majątkowe

a)

prawo do korzystania z utworu,

b)

prawo do rozporządzania utworem na
wszystkich polach eksploatacji,

c)

prawo do wynagrodzenia za korzystanie
z utworu.

Zasady prawa autorskiego

Ochroną prawa autorskiego objęte są utwory i przedmioty
praw pokrewnych, ochrona ta dotyczy nie
rzeczy lecz dóbr niematerialnych.

Prawa pokrewne obejmują prawa wykonawców, prawa do
fotogramów i wideogramów, prawa do nadań programów,
prawa do pierwszych wydań oraz wydań
naukowych i krytycznych.

Zasady prawa autorskiego

Ustalenie utworu jest jednym z warunków powstania
ochrony, nie jest konieczne ani oznaczenie
egzemplarza, ani rejestracja, ani wniesienie opłaty, ani
nadanie symbolu czy numeru, w
odróżnieniu od modelu copyright, gdzie wymagane jest
utrwalenie utworu na nośniku.

Zasady prawa autorskiego

Autorskie prawa osobiste powstają zawsze na rzecz
twórcy, są nieprzenoszalne i bezterminowe.

W odniesieniu do praw pokrewnych, autorskie prawa
osobiste przynależą wyłącznie wykonawcom.

Zasady prawa autorskiego

Autorskie prawa majątkowe powstają z reguły na rzecz
twórcy, wyjątek stanowią utwory zbiorowe i programy
komputerowe stworzone przez pracownika w wyniku
wykonywania obowiązków służbowych.

Okres ochrony tych praw wynosi, najczęściej, 70 lat od
śmierci autora, w przypadku praw pokrewnych od 25 do
50 lat.

Zasady prawa autorskiego

Zakres ochrony praw autorskich jest zróżnicowany.

Autorskie prawa majątkowe nie dają uprawnionemu pełnej
wyłączności w zakresie korzystania z utworu, może być on
użytkowany ze względu na interes społeczny.

Naruszenia praw autorskich wiążą się zarówno
z odpowiedzialnością cywilną jak i karną.

Ochrona praw autorskich i praw pokrewnych ma charakter
terytorialny. Polskie utwory są chronione zagranicą norami
tamtych państw oraz zawartymi umowami
międzynarodowymi.

Pojęcie utworu

Utwór to taki wytwór niematerialny, który spełnia
kumulatywnie następujące cechy:

•

stanowi rezultat pracy twórcy (wyłącznie człowieka),

•

ma indywidualny, oryginalny charakter (bez odpowiednika
w przeszłości),

•

jest przejawem działalności twórczej o charakterze
kreatywnym,

•

został ustalony, czyli uzewnętrzniony w formie
umożliwiającej jego odbiór przez co najmniej jedną osobę,
w dowolnej formie np. wykonanie improwizacji muzycznej,
wygłoszenie referatu, wyrecytowanie wiersza etc.

Pojęcie utworu

Po ustaleniu utworu możliwe, acz nie konieczne, jest jego
utrwalenie, czyli trwałe ustalenie jego treści na nośniku
materialnym umożliwiające wielokrotne odtwarzanie
dowolną techniką: maszynopis, taśma, film, zdjęcia etc.

Katalog utworów

•

Wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami
graficznymi w formie ustanej lub pisemnej,

•

Plastyczne np. obrazy, rzeźba, grafika,

•

Fotograficzne od amatorskich i okazjonalnych po
artystyczne,

•

Lutnicze (raczej hipotetyczna możliwość zaprojektowania
nowego instrumentu),

•

Wzornictwa przemysłowego nazywane „dziełami sztuki
użytkowej”,

•

Architektoniczne (budowle i krajobraz) i urbanistyczne,

•

Muzyczne i słowno – muzyczne,

•

Sceniczne i choreograficzne,

•

Audiowizualne.

Graniczne wytwory intelektu

Są to utwory o niskim poziomie twórczości, jak tabele,
prospekty, slogany reklamowe, książki adresowe i
kucharskie, formularze, rozkłady jazdy, które nie są objęte
ochroną praw autorskich jeśli działalność ich twórcy nie
posiada cech oryginalności.

Z zasady poza ochroną prawa autorskiego są:

•

odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania,

•

akty normatywne i projekty urzędowe, np. ustawy,
orzeczenia sądów, decyzje administracyjne i wzory pism,

•

urzędowe znaki, materiały i symbole,

•

proste informacje prasowe, np. kursy walut, kroniki,
prognozy pogody.

Twórca

Twórca to osoba fizyczna, która wniosła twórczy wkład do
utworu, bez względu czy jest to osoba pełnoletnia czy nie,
posiadająca pełną zdolność czy czynności prawnych czy
też nie.

Ustawodawca ustanawia domniemanie, że twórcą jest
osoba, której nazwisko w tym charakterze zostało
uwidocznione na egzemplarzu utworu lub której autorstwo
podano do publicznej
wiadomości. Jest to
domniemanie wzruszalne, czyli można je
obalić udowadniając inny stan rzeczy.

Nabycie praw autorskich

Z zasady prawa autorskie przysługują twórcy, poza tzw.
nabyciem pierwotnym przez: producenta utworu
zbiorowego np. encklopedii; pracodawcę w odniesieniu do
programów komputerowych stworzonych w ramach
stosunku pracy.

Każdorazowo prawa autorskie pochodne
nabywa pracodawca wobec utworów
wytworzonych w ramach stosunku
pracy.

Nabycie praw autorskich

Instytucja naukowa (uczelnia, instytut) nabywa trzy różne
uprawnienia wobec utworu naukowego swojego
pracownika:

1.

Pierwszeństwo opublikowania utworu za wynagrodzeniem.

2.

Prawo do korzystania z materiału naukowego zawartego w
utworze bez wynagrodzenia.

3.

Prawo udostępniania utworu osobom trzecim bez
wynagrodzenia.

W przypadku utajnienia autorstwa w wykonywaniu praw
twórcę zastępuje producent lub wykonawca, a w ich braku
właściwa organizacja zbiorowego zarządzania prawami
autorskimi.

Utwory współautorskie

Utwory współautorskie dzielimy na:

•

Rozłączne, w których na się wyodrębnić z całości dzieła
części możliwe do samodzielnej eksploatacji, np. melodia i
tekst, powieść i ilustracja.

•

Nierozłączne, których części nie da się rozdzielić i
eksploatować osobno.

Prawa autorskie wobec utworów współautorskich są
prawami wspólnymi z domniemaniem równych udziałów

Utwory połączone

Utwory połączone, to takie gdzie dwa osobne utwory
zostały przez autorów złączone celem wspólnego
rozpowszechniania, np. muzyka i tekst w
piosence, kilka utworów na jednej płycie CD.

W utworach połączonych każdemu
autorowi przysługują własne prawo
autorskie do utworu
połączonego.

Utwory zbiorowe

Utwory zbiorowy to taki, na którego zawartość składają się
utwory przygotowane przez różnych autorów wybrane i
połączone przez wydawcę (producenta, redaktora) na
zasadzie twórczego układu, np. encyklopedie, słowniki,
zbiorowe prace naukowe, komentarze.

Szczególną rolę odgrywa tu wydawca inicjujący
stworzenie dzieła, organizujący jego
finansowanie, koordynujący prace,
decydujący o kształcie dzieła.
Jemu też przysługuje prawo do
utworu zbiorowego, acz do jego części
poszczególnym autorom.

Utwory zależne i inspirowane

Utwory zależne to dzieła odnoszące się do innej,
pierwotnej pracy innego autora, cechują się twórczą
integracją w cudzy utwór, prowadzącą do powstania
utworu nowego, np. przeróbki, tłumaczenia czy adaptacje.
Rozpowszechnianie utworu zależnego uwarunkowane jest
zgodą i zezwoleniem twórcy utworu pierwotnego.

Utworem inspirowanym jest np.
wariacja czy improwizacja muzyczna.
Powstał on pod wpływem
cudzego dzieła. Nie
jest on jednak dziełem
zależnym a odrębnym.

Autorskie prawa majątkowe

Autorskie prawa majątkowe to cywilne prawa podmiotowe
o charakterze bezwzględnym, obejmują prawo
do korzystania z utworu i rozporządzania
nim na wszystkich polach eksploatacji oraz prawo do
wynagrodzenia.

Są to prawa czasowe, odpowiadają prawo
własnościowemu.

Autorskie prawa majątkowe

Autorskie

prawa

majątkowe

Prawo do

korzystania z

utworu

Prawo do

rozpowszechnia

nia utworu

Prawo do

wynagrodzenia

za korzystanie z

utworu

Eksploatacja

w

postaci

materialnej

(np.reprodukcja)

Eksploatacja

w

postaci

niematerialnej

(np.

wykonanie)

Zbywalność autorskich
praw
majątkowych

Nabycie

autorskich praw

majątkowych

Dziedziczenie

Umowa

Umowa o

przeniesieniu

prawa

majątkowego

Umowa licencyjna

(korzystanie z

utworu)

Trwanie autorskich
praw majątkowych

Autorskie prawa osobiste trwają bezterminowo.

Autorskie prawa majątkowe wygasają po upływie
ustawowego okresu czasu. Okresem tym wg konwencji
berneńskiej jest min. 50 lat, natomiast
polska ustawa wprowadza okres
lat 70 od śmierci autora lub ostatniego współautora
dzieła zbiorowego.

Okres ten liczy się także od pierwszego upublicznienia
dzieła nieznanego autora.

Dozwolony użytek

Dozwolony użytek stanowi ograniczenie monopolu
autorskiego, polega na upoważnieniu do korzystania z
chronionego utworu bez zgody osoby uprawnionej,
odpłatnego lub bezpłatnego.

Dozwolony użytek może być publiczny
(informacyjny, dokumentacyjny,
edukacyjny) lub prywatny (rozrywkowy,
naukowy, edukacyjny,
kolekcjonerski).

Dozwolony użytek prywatny

Przesłanki dozwolonego użytku osobistego:

•

Korzystanie z utworu już rozpowszechnionego,

•

Użytek własny oraz osób bliskich, spokrewnionych lub w
stosunku towarzyskim,

•

Wykorzystywanie jednego egzemplarza,

•

Nieodpłatność.

Dozwolony użytek publiczny

Rodzaje dozwolonego użytku publicznego:

•

W celach informacyjnych, prawo przedruku publikacji już
rozpowszechnionych, bieżących tematów społecznych,
publicznych wystąpień,

•

W celach oświatowych i naukowych, m.in. biblioteki
udostępniające nieodpłatnie egzemplarze dzieł,

•

Cytat, stanowiący część własnej twórczości cytującego, w
celu wyjaśnienia, krytyki, nauczania, w odpowiedniej
proporcji cytatu do tekstu głównego, z przywołaniem
twórcy i źródła cytatu.

Umowy prawnoautorskie

Rodzaje umów

dotyczących

praw

autorskich

Przenoszące

prawa autorskie

majątkowe

O korzystanie
z utworu

Umowa wydawnicza

Umowa licencyjna

wyłączna (bez

możliwości dalszego

korzystanina przez

licencjodawcę)

Umowa licencyjna

niewyłączna

(z

możliwością

dalszego

korzystania przez

licencjodawcę)

Plagiat

Słowo „plagiat” pochodzi od łacińskiego „plagiatus” czyli
skradziony, czy „plagium” oznaczającym porwanie i
kradzież.

Plagiat to niedozwolona ingerencja w sferę autorskich
praw osobistych (do autorstwa, do pierwszego wydania,
do treści).

Plagiaty dzielą się na:

•

Jawne, kiedy przejmuje się całość cudzego utworu lub
wprowadza się doń minimalne zmiany, w tym plagiat
cytatowy,

•

Ukryty polegający na reprodukcji cudzego utworu w
istotnych elementach przekształconych.

Plagiat

Za plagiat grozi zarówno odpowiedzialność cywilna
jak i karna.

Roszczeniami cywilnymi są roszczenia o zaniechanie
plagiatu oraz o usunięcie skutków naruszenia
(niemajątkowe) i roszczenie o zadośćuczynienie oraz
zapłatę sumy na
cele społeczne
(majątkowe).

Plagiat

Odpowiedzialność karna z tytułu plagiatu grozi za
przywłaszczenie sobie autorstwa i wprowadzenie w błąd co
do autorstwa.

Za popełnienie takiego czynu grozi kara: grzywny,
ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności od 1
miesiąca doi 3 lat.

Przestępstwo takie ścigane jest zarówno na wniosek jak i z
urzędu.

Ochrona wizerunku

Wizerunkiem są cechy twarzy jak i postaci pozwalające na
jej identyfikację. Szczególnymi rodzajami wizerunku są
karykatury, maski, głos.

Rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby
na wizerunku przedstawionej. Dopuszczalne jest
rozpowszechnianie bez zgody osoby sportretowanej
wizerunków pozowanych (gdy za pozowanie
wypłacono wynagrodzenie), wizerunków osób publicznych,
wizerunków osób stanowiących
szczegół całości.

Prawo własności
przemysłowej

Źródłami prawa własności przemysłowej są:

•

Konwencja paryska o ochronie własności przemysłowej z
1883 roku,

•

Porozumienie o ochronie wynalazków z Moskwy z 1973
roku,

•

Konwencja monachijska o udzielaniu patentów
europejskich z 1973 roku,

•

Porozumienie madryckie o międzynarodowej rejestracji
znaków towarowych z 1989 roku,

•

Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 roku „Prawo własności
przemysłowej”.

Prawo własności
przemysłowej

Mianem „własności przemysłowej” konwencja paryska
określa grupę dóbr niematerialnych:

•

Patenty na wynalazki,

•

Wzory użytkowe,

•

Wzory przemysłowe,

•

Znaki towarowe,

•

Znaki usługowe,

•

Nazwy handlowe,

•

Oznaczenia pochodzenia lub nazwy pochodzenia.

Prawo własności
przemysłowej

PWP w znaczeniu podmiotowym to prawo do dóbr
niematerialnych: wynalazków, wzorów użytkowych,
wzorów przemysłowych, znaków towarowych i
usługowych, nazw handlowych, geograficznych oznaczeń
pochodzenia, topografii układów scalonych oraz nowych
odmian roślin.

W znaczeniu przedmiotowym to zespół przepisów
regulujących powstanie, treść, zmianę ustanie i ochronę
praw podmiotowych do wymienionych dóbr
niematerialnych oraz zwalczanie nieuczciwej konkurencji.

Prawo własności
przemysłowej

PWP obejmuje:

•

Stosunki materialne, czyli prawa i obowiązki stron,

•

Stosunki procesowe, czyli procedury sądowe i
administracyjne,

•

Zagadnienia ustrojowe i organizacyjne dotyczące
funkcjonowania Urzędu Patentowego i samorządu
zawodowego rzeczników patentowych.

Własność przemysłowa to dziś pojęcie szerokie
obejmujące także nowe odmiany roślin, układy scalone czy
know – how.

Urząd Patentowy

UP realizuje zadania w zakresie:

•

Przyjmowania i badania zgłoszeń patentowych w celu
uzyskania ochrony,

•

Orzekania w sprawach udzielania patentów, praw
ochronnych na wzory użytkowe i znaki towarowe, praw
rejestracji wzorów przemysłowych, geograficznych etc,

•

Rozstrzygania spraw w postępowaniu spornym,

•

Prowadzenia rejestrów,

•

Wydawania biuletynu,

•

Udziału w pracach międzynarodowych
organów patentowych.

Wynalazek

Jest to twórczym, nowym i oryginalnym rozwiązaniem
pewnego zagadnienia technicznego mającym
zastosowanie w produkcji.

W znaczeniu podmiotowym jest to wytwór ludzkiego
umysłu, ale nie zjawiska przyrody i wyłącznie
sztuki manualnej.

W znaczeniu przedmiotowym jest to proponowany
przez wynalazcę sposób postępowania
zmierzający do osiągnięcia celu
praktycznego.

Wynalazek

Rodzajami wynalazków są:

•

Produkty np. lekarstwa,

•

Urządzenia np. maszyny i
narzędzia,

•

Sposoby np. procesy
produkcji,

•

Zastosowania polegające na
nowym
użyciu już
użytkowanych produktów.

Wynalazek

Prawo do uzyskania patentu
przysługuje:

•

Twórcy wynalazku,

•

Współtwórcom wynalazku,

•

Pracodawcy lub
zamawiającemu,

•

Przedsiębiorcy lub innemu
podmiotowi
posiadającemu licencję
od twórcy.

Zdolność patentowa

Patenty są udzielane na wynalazki wszelkich dziedzin,
które:

•

Są nowe, czyli rozwiązanie techniczne wynalazku nie
zostało dotąd upublicznione lub opatentowane,

•

Posiadają poziom wynalazczy, czyli wynalazek ten nie
wynika dla znawcy (eksperta UP) w sposób oczywisty ze
stanu techniki,

•

Posiada zastosowanie przemysłowe, czyli może być
zastosowany w jakiejś dziedzinie przemysłowej, w tym w
rolnictwie.

Procedura

Zgłoszenie wynalazku musi obejmować:

•

Podanie zawierające co najmniej oznaczenie
zgłaszającego, określenie przedmiotu zgłoszenia oraz
wniosek o udzielenie patentu,

•

Opis wynalazku,

•

Zastrzeżenia patentowe,

•

Skrót opisu,

•

Rysunki jeśli są integralną częścią opisu.

Opłata

Procedura patentowa wiąże się z opłatami jednorazowymi
i okresowymi.

Opłaty jednorazowe obejmują zgłoszenie wynalazku (500
zł), każdą stronę opisu powyżej stron 20 (25 zł), zmian w
rejestrze (70 zł).

Opłaty okresowe pobierane są za rok ochrony wynalazku:
trzy pierwsze lata – 480 zł, czwarty rok
– 250 zł i każdy następny 50 zł więcej, czyli
np. 12 rok – 800 zł, a 20 – 1550 zł.

Europejski Urząd Patentowy

Zgłoszenia patentu europejskiego dokonać należy
wyłącznie w języku angielskim, francuskim lub
niemieckim w jednej z pięciu
siedzib European Patent Office (Monachium, Wiedeń,
Berlin, Haga, Bruksela) lub on-line pod adresem

www.epo.org

.

Zgłoszenie do EPO zawierać powinno: podanie z zakresem
państw w których pragnie się uzyskać ochronę, opis
wynalazku, zastrzeżenia, rysunki i skrót opisu.

Obrót własnością
przemysłową

Umowami w obrocie prawami własności przemysłowej są:

•

Umowa o dokonywanie wynalazku,

•

Umowa o zbycie patentu,

•

Umowa o przeniesienie praw do patentu,

•

Umowa o obciążenie praw wyłącznych,

•

Umowa upoważniająca do korzystania
z wynalazku – umowa licencyjna.

Umowy licencyjne

Umowa licencyjna stanowi szczególną, pozakodeksową
umowę, w drodze której właściciel opatentowanego
wynalazku upoważnia inną osobę do korzystania z
wynalazku.

Wyróżnia się umowy licencyjne zwykłe, opierające się na
zasadzie swobody umów, oraz szczególne z prawa
patentowego:

•

Licencji otwartej,

•

Licencji dorozumianej,

•

Licencji przymusowej.

Prawo znaków towarowych

Znak towarowy o każde oznaczenie, najczęściej
opracowane w sposób graficzny, służące
odróżnieniu towarów jednego przedsiębiorcy od towarów
innego przedsiębiorcy, czy też samych przedsiębiorców.

Znak towarowy może obejmować wyraz, rysunek,
ornament, kompozycję kolorystyczną, formę
przestrzenną także opakowania, melodię lub
sygnał dźwiękowy.

Funkcje znaków towarowych

Znaki towarowe pełnią funkcje:

•

Informujące o pochodzeniu towaru,

•

Gwarancji jakościowej,

•

Reklamową.

Prawo znaków towarowych

Rodzaje znaków towarowych według kryterium percepcji:

•

Słowne, złożone z liczb, słów, sloganów, liter,

•

Graficzne, w tym rysunki, portrety, monogramy,

•

Plastyczne, w tym kształty opakowań,

•

Dźwiękowe,

•

Kombinowane.

Prawo znaków towarowych

Rodzaje znaków towarowych według kryterium używania:

•

Znaki fabryczne używane przez producentów,

•

Znaki usługowe,

•

Znaki handlowe, używane przez sprzedawców,

•

Znaki firmowe, zawierające nazwę przedsiębiorcy.

Rejestracja znaku
towarowego

Rejestracji znaku towarowego dokonuje UP, jeśli jest on
inny od już zarejestrowanych znaków oraz nie ma
innych przeszkód.

Opłaty za znak towarowy

Opłatami jednorazowymi są opłaty za:

•

Zgłoszenie znaku towarowego – 550 zł,

•

Zgłoszenie w formie elektronicznej – 500 zł,

•

Przeniesienie rejestracji międzynarodowej – 550 zł,

•

Dokonanie zmiany w rejestrze – 70 zł,

•

Przekształcenie znaku w znak wspólny – 500 zł,

•

Wniosek o przedłużenie ochrony – 200 zł.

Opłata za 10 lat ochrony – 400 zł.

Znak towarowy w UE

Zgłoszenia wspólnotowego znaku towarowego dokonuje
się do Urzędu Harmonizacji w ramach Rynku
Wewnętrznego (Office for Harmonization in the Internal
Market) w Alicante w Hiszpanii, lub własnych
krajowym urzędzie odpowiedzialnym za rejestrację
znaków towarowych.

Prawo znaków towarowych

Problemem są znaki towarowe zawierające nazwisko
osoby.
Balcerzak utracił prawo do znaku towarowego z
własnym nazwiskiem, tak samo Wojciech Kruk czy Emil
Wedel.

KONIEC

Dziękuję za uwagę i proszę o

Dziękuję za uwagę i proszę o

pytania

pytania