Charakterystyka zaburzeń

Charakterystyka zaburzeń

lękowych w postaci fobii

lękowych w postaci fobii



Lęk

Lęk

, jako przeżycie emocjonalne związane z

, jako przeżycie emocjonalne związane z

zagrożeniem, pełni ważną funkcję w życiu człowieka.

zagrożeniem, pełni ważną funkcję w życiu człowieka.

Ostrzega i ochrania przed niebezpieczeństwem.

Ostrzega i ochrania przed niebezpieczeństwem.



Zaistnienie niebezpiecznej sytuacji wyzwala

Zaistnienie niebezpiecznej sytuacji wyzwala

komponent afektywny

komponent afektywny

(strach),

(strach),

komponent

komponent

motoryczny

motoryczny

, uwarunkowany genetycznie (walka,

, uwarunkowany genetycznie (walka,

ucieczka, znieruchomienie, omdlenie) oraz

ucieczka, znieruchomienie, omdlenie) oraz

komponent autonomiczny

komponent autonomiczny

( wzmaga się aktywność

( wzmaga się aktywność

układu autonomicznego: wzrasta ciśnienie krwi,

układu autonomicznego: wzrasta ciśnienie krwi,

tętno, tempo oddechu, stężenie hormonów we krwi

tętno, tempo oddechu, stężenie hormonów we krwi

itp.)

itp.)



Lęk realny

Lęk realny

pojawia się, gdy zaistnieje sytuacja

pojawia się, gdy zaistnieje sytuacja

zagrażająca, zmniejsza się, gdy człowiek się z niej

zagrażająca, zmniejsza się, gdy człowiek się z niej

wycofuje.

wycofuje.



Lęk patologiczny

Lęk patologiczny

jest odczuwany wówczas, gdy

jest odczuwany wówczas, gdy

nie istnieje obiektywne zagrożenie. Lęk rodzi się z

nie istnieje obiektywne zagrożenie. Lęk rodzi się z

błędnej lub przesadnej oceny sytuacji

błędnej lub przesadnej oceny sytuacji

potencjalnie niebezpiecznej.

potencjalnie niebezpiecznej.



FOBIA

FOBIA

z gr.

z gr.

Phóbos

Phóbos

„ strach, lęk”.

„ strach, lęk”.



Fobie są lękami uwarunkowanymi sytuacyjnie,

Fobie są lękami uwarunkowanymi sytuacyjnie,

które występują w postaci natychmiastowych,

które występują w postaci natychmiastowych,

intensywnych i niekontrolowanych reakcji,

intensywnych i niekontrolowanych reakcji,

pojawiających się w obecności czynnika

pojawiających się w obecności czynnika

wyzwalającego lęk. Są one odczuwane przez

wyzwalającego lęk. Są one odczuwane przez

samych pacjentów jako przesadzone i

samych pacjentów jako przesadzone i

irracjonalne, prowadzą do cierpienia i w

irracjonalne, prowadzą do cierpienia i w

istotny sposób utrudniają pacjentowi

istotny sposób utrudniają pacjentowi

kierowanie własnym życiem.

kierowanie własnym życiem.



Wg. Veggeberga na fobie cierpi ok. 10% ludzi.

Wg. Veggeberga na fobie cierpi ok. 10% ludzi.



Epizod intensywnego lęku lub niepokoju, któremu

Epizod intensywnego lęku lub niepokoju, któremu

towarzyszy nagłe pojawienie się przynajmniej 4 z niżej

towarzyszy nagłe pojawienie się przynajmniej 4 z niżej

wymienionych objawów, osiągających szczytowe nasilenie

wymienionych objawów, osiągających szczytowe nasilenie

w ciągu 10 minut:

w ciągu 10 minut:

1.

1.

Przyspieszone bicie serca

Przyspieszone bicie serca

2.

2.

Pocenie się

Pocenie się

3.

3.

Drżenie lub trzęsienie się

Drżenie lub trzęsienie się

4.

4.

Uczucie braku tchu lub duszności

Uczucie braku tchu lub duszności

5.

5.

Uczucie duszenia się

Uczucie duszenia się

6.

6.

Bóle lub uczucia ucisku w klatce piersiowej

Bóle lub uczucia ucisku w klatce piersiowej

7.

7.

Nudności lub dolegliwości żołądkowo – jelitowe

Nudności lub dolegliwości żołądkowo – jelitowe

8.

8.

Zawroty głowy, niepewność, oszołomienie lub uczucie

Zawroty głowy, niepewność, oszołomienie lub uczucie

bliskości omdlenia

bliskości omdlenia

9.

9.

Derealizacja, depersonalizacja

Derealizacja, depersonalizacja

10.

10.

Lęk przed utratą kontroli lub przed obłąkaniem

Lęk przed utratą kontroli lub przed obłąkaniem

11.

11.

Lęk przed śmiercią

Lęk przed śmiercią

12.

12.

Parestezje

Parestezje

13.

13.

Uderzenia gorąca lub dreszcze z zimna.

Uderzenia gorąca lub dreszcze z zimna.

Przyczyny

Przyczyny



Analizując przyczyny fobii, bierze się pod uwagę

Analizując przyczyny fobii, bierze się pod uwagę

szereg czynników, m.in. wpływy środowiskowo-

szereg czynników, m.in. wpływy środowiskowo-

wychowawcze, predyspozycje biologiczne,

wychowawcze, predyspozycje biologiczne,

doświadczenia losowe.

doświadczenia losowe.



Teoria behawiorystyczna

Teoria behawiorystyczna

zakłada, że fobia

zakłada, że fobia

może być nabyta przez warunkowanie klasyczne –

może być nabyta przez warunkowanie klasyczne –

gdy dana osoba kojarzy obiekt wywołujący lęk z

gdy dana osoba kojarzy obiekt wywołujący lęk z

niebezpieczeństwem

niebezpieczeństwem

(Na przykład jako dziecko mogła być straszona

(Na przykład jako dziecko mogła być straszona

pająkami, zamknięta w szafie, gdzie był pająk lub

pająkami, zamknięta w szafie, gdzie był pająk lub

widziała paniczne reakcje swoich rodziców na

widziała paniczne reakcje swoich rodziców na

pająka).

pająka).



Konwencja psychoanalityczna

Konwencja psychoanalityczna

,

,

akcentując

akcentując

znaczenie nieświadomości w ludzkim życiu

znaczenie nieświadomości w ludzkim życiu

postuluje istnienie kilku mechanizmów

postuluje istnienie kilku mechanizmów

powstawania lęków fobicznych jak przeniesienie

powstawania lęków fobicznych jak przeniesienie

agresji, czy regresja. W wyniku przeniesienia

agresji, czy regresja. W wyniku przeniesienia

obiekt lęku spostrzegany jest jako zagrażający,

obiekt lęku spostrzegany jest jako zagrażający,

dochodzi do projekcji (przypisywania) własnych

dochodzi do projekcji (przypisywania) własnych

wypartych emocji obiektowi lęku. Zagrożenie

wypartych emocji obiektowi lęku. Zagrożenie

wywoływać mogą własne niechciane i

wywoływać mogą własne niechciane i

nieakceptowane emocje, jak agresja lub projekcja

nieakceptowane emocje, jak agresja lub projekcja

własnych skłonności z poprzednich faz rozwoju

własnych skłonności z poprzednich faz rozwoju

psychoseksualnego.

psychoseksualnego.



Psychologia ewolucyjna

Psychologia ewolucyjna

akcentuje

akcentuje

przystosowawczą rolę fobii. Np. lęk przed

przystosowawczą rolę fobii. Np. lęk przed

pająkami, innymi jadowitymi owadami czy

pająkami, innymi jadowitymi owadami czy

gadami był przystosowawczy z punktu widzenia

gadami był przystosowawczy z punktu widzenia

przetrwania organizmów, toteż postawa taka jest

przetrwania organizmów, toteż postawa taka jest

związana z naszym repertuarem genowym i jest

związana z naszym repertuarem genowym i jest

bardzo łatwo uaktywniana w codziennym życiu.

bardzo łatwo uaktywniana w codziennym życiu.

Agorafobia

Agorafobia



10 – 50% wszystkich fobii.

10 – 50% wszystkich fobii.



Lęki agorafobiczne

Lęki agorafobiczne

wyzwalane są typowo w wielu

wyzwalane są typowo w wielu

publicznych miejscach i sytuacjach poza domem:

publicznych miejscach i sytuacjach poza domem:

tłum, domy towarowe, supermarkety, korzystanie z

tłum, domy towarowe, supermarkety, korzystanie z

komunikacji miejskiej, innych środków komunikacji

komunikacji miejskiej, innych środków komunikacji

(samolot, statek, kolejka linowa), jazda

(samolot, statek, kolejka linowa), jazda

samochodem (przede wszystkim na autostradach),

samochodem (przede wszystkim na autostradach),

podróże, sytuacje oczekiwania, kino, teatr,

podróże, sytuacje oczekiwania, kino, teatr,

restauracje. Pacjenci z agorafobią lękają się tego, że

restauracje. Pacjenci z agorafobią lękają się tego, że

w danej sytuacji przeżyją groźny stan somatyczny,

w danej sytuacji przeżyją groźny stan somatyczny,

taki jak omdlenie, zawał serca, czy udar, że utracą

taki jak omdlenie, zawał serca, czy udar, że utracą

kontrolę nad sobą. Ich strach dotyczy tego, że w

kontrolę nad sobą. Ich strach dotyczy tego, że w

określonych warunkach zostaną zatrzymani, znajdą

określonych warunkach zostaną zatrzymani, znajdą

się w „potrzasku”, zostaną pozbawieni możliwości

się w „potrzasku”, zostaną pozbawieni możliwości

ucieczki, wycofania się albo uzyskania pomocy.

ucieczki, wycofania się albo uzyskania pomocy.



Nasilenie agorafobicznych zachowań unikających

Nasilenie agorafobicznych zachowań unikających

może być bardzo zróżnicowane: od wybiórczego

może być bardzo zróżnicowane: od wybiórczego

unikania tylko pojedynczych ze wspomnianych

unikania tylko pojedynczych ze wspomnianych

sytuacji aż do najcięższych postaci, w których

sytuacji aż do najcięższych postaci, w których

pacjenci nie opuszczają już samodzielnie domu, z

pacjenci nie opuszczają już samodzielnie domu, z

całkowitym upośledzeniem swobody poruszania

całkowitym upośledzeniem swobody poruszania

się.

się.

Fobia społeczna

Fobia społeczna



10% wszystkich fobii, początek w adolescencji.

10% wszystkich fobii, początek w adolescencji.



Głównym objawem fobii społecznej jest nadmierny

Głównym objawem fobii społecznej jest nadmierny

lęk odczuwany w sytuacjach, kiedy pacjent znajduje

lęk odczuwany w sytuacjach, kiedy pacjent znajduje

się w centrum uwagi innych ludzi i czuje się przez

się w centrum uwagi innych ludzi i czuje się przez

nich oceniany.

nich oceniany.



Pacjenci z fobią społeczną obawiają się negatywnej

Pacjenci z fobią społeczną obawiają się negatywnej

oceny, kompromitacji lub znalezienia się w przykrej

oceny, kompromitacji lub znalezienia się w przykrej

sytuacji.

sytuacji.



Pacjenci są szczególnie wrażliwi na prawdziwą lub

Pacjenci są szczególnie wrażliwi na prawdziwą lub

oczekiwaną krytykę, negatywna ocenę i odrzucenie.

oczekiwaną krytykę, negatywna ocenę i odrzucenie.



Często spotyka się u nich silne zwątpienie w siebie,

Często spotyka się u nich silne zwątpienie w siebie,

samokrytykę i obniżone poczucie własnej wartości

samokrytykę i obniżone poczucie własnej wartości



Osoby cierpiące na fobię społeczną:

Osoby cierpiące na fobię społeczną:

-

Unikają odpytywania przed tablicą i wystąpień

Unikają odpytywania przed tablicą i wystąpień

publicznych

publicznych

-

Unikają jedzenia i picia w miejscach publicznych

Unikają jedzenia i picia w miejscach publicznych

-

Nie odzywają się w towarzystwie innych

Nie odzywają się w towarzystwie innych

-

Nie umawiają się na randki

Nie umawiają się na randki

-

Unikają rozmów, zwłaszcza z osobami, które są

Unikają rozmów, zwłaszcza z osobami, które są

dla nich autorytetem

dla nich autorytetem

-

Nie mogą pracować, gdy ktoś na nich patrzy

Nie mogą pracować, gdy ktoś na nich patrzy

-

Prowadzą najczęściej samotniczy tryb życia.

Prowadzą najczęściej samotniczy tryb życia.



Podczas kontaktów z innymi ludźmi lub będąc w

Podczas kontaktów z innymi ludźmi lub będąc w

centrum uwagi osoba z fobią społeczną przeżywa

centrum uwagi osoba z fobią społeczną przeżywa

silny lęk, czasem wręcz panikę. Występuje wtedy

silny lęk, czasem wręcz panikę. Występuje wtedy

przyspieszone bicie serca, trudności z oddychaniem,

przyspieszone bicie serca, trudności z oddychaniem,

drżenie rąk, pocenie się, zawroty głowy i szum w

drżenie rąk, pocenie się, zawroty głowy i szum w

uszach, mdłości. Bardzo charakterystyczne jest

uszach, mdłości. Bardzo charakterystyczne jest

unikanie tych sytuacji, w których ten lęk występuje.

unikanie tych sytuacji, w których ten lęk występuje.



Fobia społeczna jest czynnikiem ryzyka dla innych

Fobia społeczna jest czynnikiem ryzyka dla innych

fobii, depresji i uzależnienia od alkoholu i leków.

fobii, depresji i uzależnienia od alkoholu i leków.



W leczeniu fobii społecznej stosuje się inhibitory

W leczeniu fobii społecznej stosuje się inhibitory

monoaminooksydazy (IMAO), terapię grupową,

monoaminooksydazy (IMAO), terapię grupową,

behawioralną oraz niekiedy leki beta –

behawioralną oraz niekiedy leki beta –

adrenolityczne.

adrenolityczne.

Fobie specyficzne (izolowane)

Fobie specyficzne (izolowane)



Charakteryzują się utrzymującym się

Charakteryzują się utrzymującym się

lękiem przed przypisanym obiektem lub

lękiem przed przypisanym obiektem lub

ściśle wyodrębnioną sytuacją.

ściśle wyodrębnioną sytuacją.



Wyróżnia się fobie:

Wyróżnia się fobie:

1. Dotyczące zwierząt i owadów (zoofobie) np.:

1. Dotyczące zwierząt i owadów (zoofobie) np.:

- ailurofobia (felinofobia) – lęk przed kotami,

- ailurofobia (felinofobia) – lęk przed kotami,

- batrachofobia – lęk przed żabami,

- batrachofobia – lęk przed żabami,

- kynofobia – lęk przed psami,

- kynofobia – lęk przed psami,

- reptilliofobia – lęk przed gadami,

- reptilliofobia – lęk przed gadami,

- arachnofobia – lęk przed pająkami,

- arachnofobia – lęk przed pająkami,

- equinofobia – lęk przed końmi

- equinofobia – lęk przed końmi

2. Fobie dotyczące elementów otoczenia naturalnego, np.:

2. Fobie dotyczące elementów otoczenia naturalnego, np.:

- aerofobia – lęk przed powietrzem (wiatr, przeciąg, podróż

- aerofobia – lęk przed powietrzem (wiatr, przeciąg, podróż

kolejką

kolejką

powietrzną),

powietrzną),

- antofobia – lęk przed kwiatami,

- antofobia – lęk przed kwiatami,

- blanchofobia – lęk przed śniegiem,

- blanchofobia – lęk przed śniegiem,

- brontofobia – lęk przed burzą,

- brontofobia – lęk przed burzą,

3. Fobie dotyczące urazów i chorób, np.:

3. Fobie dotyczące urazów i chorób, np.:

- arachibutyryfobia – lęk przed zarazkami,

- arachibutyryfobia – lęk przed zarazkami,

- dysmorfobia (DMF) – lęk przed deformacją, zaburzenie

- dysmorfobia (DMF) – lęk przed deformacją, zaburzenie

spostrzegania własnego ciała,

spostrzegania własnego ciała,

- hemofobia – lęk przed widokiem krwi,

- hemofobia – lęk przed widokiem krwi,

- mizofobia – lęk przed brudem (często z towarzyszącymi

- mizofobia – lęk przed brudem (często z towarzyszącymi

natręctwami),

natręctwami),

- rytifobia – lęk przed zmarszczkami,

- rytifobia – lęk przed zmarszczkami,

- tanatofobia – lęk przed śmiercią ( objawia się takimi uczuciami

- tanatofobia – lęk przed śmiercią ( objawia się takimi uczuciami

jak:

jak:

stan przedzawałowy, ustanie bicia serca, zawroty głowy,

stan przedzawałowy, ustanie bicia serca, zawroty głowy,

drętwienie kończyn, kołatanie serca, znaczny spadek lub wzrost

drętwienie kończyn, kołatanie serca, znaczny spadek lub wzrost

ciśnienia oraz pulsu, bezdech, duszności, ucisk na klatkę

ciśnienia oraz pulsu, bezdech, duszności, ucisk na klatkę

piersiową,

piersiową,

głowę lub brzuch),

głowę lub brzuch),

- tokofobia – lęk przed ciążą i porodem.

- tokofobia – lęk przed ciążą i porodem.

4. Fobie sytuacyjne (charakteryzują się lękiem który

4. Fobie sytuacyjne (charakteryzują się lękiem który

wywołują określone sytuacje), np.:

wywołują określone sytuacje), np.:

- nyktofobia – lęk przed ciemnością,

- nyktofobia – lęk przed ciemnością,

- akrofobia – lęk wysokości,

- akrofobia – lęk wysokości,

- aquafobia – lęk przed wodą,

- aquafobia – lęk przed wodą,

- amaksofobia – lęk przed prowadzeniem samochodu,

- amaksofobia – lęk przed prowadzeniem samochodu,

- awiofobia – lęk przed lataniem samolotu,

- awiofobia – lęk przed lataniem samolotu,

- glassofobia – lęk przed wystąpieniami publicznymi,

- glassofobia – lęk przed wystąpieniami publicznymi,

- technofobia – lęk przed zaawansowaną techniką.

- technofobia – lęk przed zaawansowaną techniką.

5. Fobie dotyczące relacji interpersonalnych, np.:

5. Fobie dotyczące relacji interpersonalnych, np.:

- gamofobia – lęk przed zawarciem małżeństwa,

- gamofobia – lęk przed zawarciem małżeństwa,

- ksenofobia – lęk przed obcymi ludźmi,

- ksenofobia – lęk przed obcymi ludźmi,

- nekrofobia – lęk przed umarłymi,

- nekrofobia – lęk przed umarłymi,

- androfobia – lęk przed mężczyznami,

- androfobia – lęk przed mężczyznami,

- kaligynefobia – lęk przed pięknymi kobietami.

- kaligynefobia – lęk przed pięknymi kobietami.

Metody psychoterapeutyczne

Metody psychoterapeutyczne

stosowane w leczeniu różnego rodzaju

stosowane w leczeniu różnego rodzaju

zaburzeń lękowych

zaburzeń lękowych



Terapeuci o orientacji behawioralnej zakładają, że

Terapeuci o orientacji behawioralnej zakładają, że

zaburzenia zachowania, np. nawyk reagowania lękiem

zaburzenia zachowania, np. nawyk reagowania lękiem

na poziomie reakcji motorycznej, może się wiązać ze

na poziomie reakcji motorycznej, może się wiązać ze

wzmożonym napięciem mięśniowym wyzwalającym

wzmożonym napięciem mięśniowym wyzwalającym

ucieczkę z sytuacji lękotwórczej. W zakresie procesów

ucieczkę z sytuacji lękotwórczej. W zakresie procesów

poznawczych lęk może wywoływać zawężenie pola

poznawczych lęk może wywoływać zawężenie pola

uwagi, amnezję, zaburzenia koncentracji.

uwagi, amnezję, zaburzenia koncentracji.



Zmiana nawyku reagowania lękiem oraz profilaktyka

Zmiana nawyku reagowania lękiem oraz profilaktyka

napadów paniki wymaga stosowania technik

napadów paniki wymaga stosowania technik

psychoterapeutycznych oraz relaksacyjnych.

psychoterapeutycznych oraz relaksacyjnych.



Poznawcze mechanizmy radzenia sobie z

Poznawcze mechanizmy radzenia sobie z

lękiem.

lękiem.

Metoda ta składa się z kilku etapów. Na początku

Metoda ta składa się z kilku etapów. Na początku

terapii za pomocą hiperwentylacji wprowadza się

terapii za pomocą hiperwentylacji wprowadza się

pacjenta w stan fizjologiczny podobny do napadu

pacjenta w stan fizjologiczny podobny do napadu

paniki. Pacjent rejestruje wszystkie myśli, które

paniki. Pacjent rejestruje wszystkie myśli, które

towarzyszą przykrym doznaniom somatycznym.

towarzyszą przykrym doznaniom somatycznym.

Następnie otrzymuje on instrukcję, w jaki sposób ma

Następnie otrzymuje on instrukcję, w jaki sposób ma

oddychać, aby objawy minęły. Terapeuta wyjaśnia

oddychać, aby objawy minęły. Terapeuta wyjaśnia

pacjentowi mechanizm powstania objawów paniki i

pacjentowi mechanizm powstania objawów paniki i

wspólnie z nim omawia treść katastroficznych myśli,

wspólnie z nim omawia treść katastroficznych myśli,

jakie pojawiły się w czasie napadu. Pacjent uczy się

jakie pojawiły się w czasie napadu. Pacjent uczy się

prawidłowej interpretacji objawów wegetatywnych

prawidłowej interpretacji objawów wegetatywnych

oraz uzyskuje przekonanie, że potrafi je kontrolować.

oraz uzyskuje przekonanie, że potrafi je kontrolować.

Ostatnim etapem jest ćwiczenie wolnego,

Ostatnim etapem jest ćwiczenie wolnego,

kontrolowanego oddechu podczas występowania

kontrolowanego oddechu podczas występowania

napadu.

napadu.



W terapii behawioralnej stosuje się również

W terapii behawioralnej stosuje się również

metodę oswajania pacjenta z sytuacjami

metodę oswajania pacjenta z sytuacjami

wywołującymi lęk. Terapeuta prosi pacjenta o

wywołującymi lęk. Terapeuta prosi pacjenta o

uszeregowanie sytuacji lękorodnych od

uszeregowanie sytuacji lękorodnych od

najłagodniejszej do najcięższej. Gdy pacjent

najłagodniejszej do najcięższej. Gdy pacjent

znajduje się w stanie relaksu, zaczyna ćwiczenia

znajduje się w stanie relaksu, zaczyna ćwiczenia

od wyobrażenia sobie sytuacji wywołujących

od wyobrażenia sobie sytuacji wywołujących

słaby lęk. Trudności stopniuje się, przechodząc do

słaby lęk. Trudności stopniuje się, przechodząc do

wyobrażeń wzbudzających największy lęk. Po

wyobrażeń wzbudzających największy lęk. Po

fazie wyobrażeń pacjent przechodzi do fazy

fazie wyobrażeń pacjent przechodzi do fazy

ćwiczeń w sytuacjach naturalnych. Trenerami

ćwiczeń w sytuacjach naturalnych. Trenerami

mogą być wówczas członkowie rodziny.

mogą być wówczas członkowie rodziny.



Metoda ekspozycyjna

Metoda ekspozycyjna

zakłada bezpośrednią

zakłada bezpośrednią

konfrontację z bodźcami i sytuacjami wyzwalającymi

konfrontację z bodźcami i sytuacjami wyzwalającymi

lęk. Ekspozycja stosowana jest przez dłuższy czas,

lęk. Ekspozycja stosowana jest przez dłuższy czas,

żeby umożliwić procesy habituacji. Wstrzymane

żeby umożliwić procesy habituacji. Wstrzymane

zostają zachowania typu ucieczki i unikania, więc

zostają zachowania typu ucieczki i unikania, więc

pacjent może się nauczyć innych sposobów radzenia

pacjent może się nauczyć innych sposobów radzenia

sobie z własnymi reakcjami lękowymi.

sobie z własnymi reakcjami lękowymi.

Istotne znaczenie w metodach ekspozycyjnych ma

Istotne znaczenie w metodach ekspozycyjnych ma

intensywne przygotowanie i uświadomienie

intensywne przygotowanie i uświadomienie

pacjenta. W celu redukcji patologicznych lęków musi

pacjenta. W celu redukcji patologicznych lęków musi

się on w to zaangażować, dopuścić do wyrażania

się on w to zaangażować, dopuścić do wyrażania

swoich reakcji i nie tłumić ani nie kontrolować ich za

swoich reakcji i nie tłumić ani nie kontrolować ich za

pomocą swojej woli. Chodzi tu raczej o wyuczenie

pomocą swojej woli. Chodzi tu raczej o wyuczenie

odmiennego radzenia sobie z lękami i uczuciami

odmiennego radzenia sobie z lękami i uczuciami

paniki.

paniki.



Wyróżnia się następujące sposoby ekspozycji: w

Wyróżnia się następujące sposoby ekspozycji: w

wyobraźni („in sensu”) lub w rzeczywistości („in

wyobraźni („in sensu”) lub w rzeczywistości („in

vivo”), w samotności lub w grupie, „pod opieką

vivo”), w samotności lub w grupie, „pod opieką

terapeuty” lub „pod własnym kierunkiem” oraz

terapeuty” lub „pod własnym kierunkiem” oraz

zmasowany lub stopniowy.

zmasowany lub stopniowy.



Niezależnie od wybranego sposobu niezbędne

Niezależnie od wybranego sposobu niezbędne

jest regularne przeprowadzanie ćwiczeń między

jest regularne przeprowadzanie ćwiczeń między

sesjami („zadania domowe”), a także po

sesjami („zadania domowe”), a także po

zakończeniu leczenia zadaniowego.

zakończeniu leczenia zadaniowego.



Odprężenie fizyczne i psychiczne

Odprężenie fizyczne i psychiczne

,

,

pożądane w

pożądane w

czasie ćwiczeń, pacjent może osiągać przez

czasie ćwiczeń, pacjent może osiągać przez

stosowanie technik medytacyjnych, korzystanie z

stosowanie technik medytacyjnych, korzystanie z

feed backu (sprzężenie zwrotne). Technika

feed backu (sprzężenie zwrotne). Technika

fizjologicznych sprzężeń zwrotnych (bio-feed-

fizjologicznych sprzężeń zwrotnych (bio-feed-

back) polega na przekazywaniu pacjentowi, w

back) polega na przekazywaniu pacjentowi, w

sposób wizualny lub dźwiękowy, wzmocnionych

sposób wizualny lub dźwiękowy, wzmocnionych

pomiarów tętna lub reakcji skórno – galwanicznej.

pomiarów tętna lub reakcji skórno – galwanicznej.

Pacjent uczy się sterowania reakcjami

Pacjent uczy się sterowania reakcjami

fizjologicznymi, a rezultat tych ćwiczeń sam

fizjologicznymi, a rezultat tych ćwiczeń sam

kontroluje. Dodatkowym walorem tej techniki jest

kontroluje. Dodatkowym walorem tej techniki jest

natychmiastowa „nagroda”, np. w postaci

natychmiastowa „nagroda”, np. w postaci

spowolnienia tętna, co jest dodatkowym

spowolnienia tętna, co jest dodatkowym

wzmocnieniem motywacji do ćwiczeń.

wzmocnieniem motywacji do ćwiczeń.



Hipnoza

Hipnoza

jest zmienionym stanem świadomości,

jest zmienionym stanem świadomości,

który pozwala wzmóc koncentrację i skupić

który pozwala wzmóc koncentrację i skupić

uwagę. Hipnoza pomaga pacjentowi skupić

uwagę. Hipnoza pomaga pacjentowi skupić

skoncentrować się na myślach przynoszących

skoncentrować się na myślach przynoszących

uspokojenie, a więc będących przeciwieństwem

uspokojenie, a więc będących przeciwieństwem

lęku. Pacjenci, którzy przejawiają nadmierne

lęku. Pacjenci, którzy przejawiają nadmierne

obawy przed utratą kontroli nad sobą, a także

obawy przed utratą kontroli nad sobą, a także

chorzy z organicznym uszkodzeniem mózgu są

chorzy z organicznym uszkodzeniem mózgu są

często niepodatni na hipnozę.

często niepodatni na hipnozę.

Działania pielęgniarskie wspomagające

Działania pielęgniarskie wspomagające

psychoterapię

psychoterapię



Czas i spokój podczas rozmowy z pacjentem.

Czas i spokój podczas rozmowy z pacjentem.



Powstanie relacji opartej na zaufaniu oraz poważne

Powstanie relacji opartej na zaufaniu oraz poważne

traktowanie lęków odczuwanych przez samego pacjenta jako

traktowanie lęków odczuwanych przez samego pacjenta jako

irracjonalne.

irracjonalne.



Pielęgniarka oferuje pacjentowi szacunek, daje do

Pielęgniarka oferuje pacjentowi szacunek, daje do

zrozumienia, że bezwarunkowo akceptuje jego odrębność,

zrozumienia, że bezwarunkowo akceptuje jego odrębność,

powinna również wiedzieć, że lęku podobnie jak urojeń, nie da

powinna również wiedzieć, że lęku podobnie jak urojeń, nie da

się choremu wyperswadować.

się choremu wyperswadować.



Obecność przy chorym, serdeczność i życzliwość pielęgniarki

Obecność przy chorym, serdeczność i życzliwość pielęgniarki

mogą pomóc rozładować lub zmniejszyć lęk

mogą pomóc rozładować lub zmniejszyć lęk



Pacjent i pielęgniarka powinni znać cele, które chcą osiągnąć i

Pacjent i pielęgniarka powinni znać cele, które chcą osiągnąć i

na które musi być zgoda pacjenta uświadomionego o

na które musi być zgoda pacjenta uświadomionego o

czekającej go żmudnej, często nieprzyjemnej, bardzo

czekającej go żmudnej, często nieprzyjemnej, bardzo

obciążającej psychikę pracy nad sobą.

obciążającej psychikę pracy nad sobą.



Redukcja własnego lęku, który w sposób

Redukcja własnego lęku, który w sposób

nieświadomy, przez wyraz twarzy, głos, gesty,

nieświadomy, przez wyraz twarzy, głos, gesty,

postawę ciała, pielęgniarka przekazuje

postawę ciała, pielęgniarka przekazuje

pacjentowi.

pacjentowi.



Zainteresowanie się pacjentem, rozmowa z nim,

Zainteresowanie się pacjentem, rozmowa z nim,

zmniejszą jego poczucie zagrożenia.

zmniejszą jego poczucie zagrożenia.



Potrzeby pacjenta przeżywającego lęk powinny

Potrzeby pacjenta przeżywającego lęk powinny

być zaspokojone w pierwszej kolejności. Wszelka

być zaspokojone w pierwszej kolejności. Wszelka

niepewność i oczekiwanie męczy go i drażni,

niepewność i oczekiwanie męczy go i drażni,

ponieważ jego tolerancja na wszelkiego rodzaju

ponieważ jego tolerancja na wszelkiego rodzaju

stresy jest zmniejszona.

stresy jest zmniejszona.



Zachęcanie do udziału w zajęciach nie

Zachęcanie do udziału w zajęciach nie

wymagających skupienia (aktywność rozładowuje

wymagających skupienia (aktywność rozładowuje

napięcie lękowe).

napięcie lękowe).



Obserwacja pacjenta, czy lęk nie nasila się, aby

Obserwacja pacjenta, czy lęk nie nasila się, aby

móc zapobiec czynom gwałtownym wówczas, gdy

móc zapobiec czynom gwałtownym wówczas, gdy

pacjent wpadnie w panikę (pacjent w stanie

pacjent wpadnie w panikę (pacjent w stanie

silnego lęku jest blady, widać napięcie mięśni w

silnego lęku jest blady, widać napięcie mięśni w

mimice i postawie, szpary powiek oraz źrenice są

mimice i postawie, szpary powiek oraz źrenice są

rozszerzone, usta uchylone, oddech i tętno

rozszerzone, usta uchylone, oddech i tętno

przyspieszone, może występować drżenie ciała).

przyspieszone, może występować drżenie ciała).



Pacjenta z objawami lęku zapoznaje się ze

Pacjenta z objawami lęku zapoznaje się ze

skuteczną, na ogół, metodą przerywania napadów

skuteczną, na ogół, metodą przerywania napadów

lękowych, spowodowanych hiperwentylacją.

lękowych, spowodowanych hiperwentylacją.

Polega ona na zwiększeniu ciśnienia parcjalnego

Polega ona na zwiększeniu ciśnienia parcjalnego

CO

CO

2

2

w surowicy krwi, przez oddychanie w ciągu

w surowicy krwi, przez oddychanie w ciągu

kilku minut atmosferą bogatą w ten związek

kilku minut atmosferą bogatą w ten związek

(oddychanie do uszczelnionej wokół ust

(oddychanie do uszczelnionej wokół ust

papierowej torby).

papierowej torby).

Dziękuję

Dziękuję







Kończal Agnieszka, Pielęgniarstwo III

Kończal Agnieszka, Pielęgniarstwo III

rok, grupa2

rok, grupa2