KOSZTY PRODUKCJI

Zysk księgowy – wynika z kalkulacji księgowej;

jest to różnica między przychodami ze
sprzedaży a kosztami uwzględnionymi w
rachunku wyników przedsiębiorstwa.

Przychody ze sprzedaży – wszystkie wpływy

pieniężne osiągnięte przez przedsiębiorstwo w
danym okresie, pochodzące wytworzonych
produktów i usług.

Koszty uwzględnione w rachunku wyników

przedsiębiorstwa są to wszystkie wydatki
pieniężne poniesione przez przedsiębiorstwo w
danym okresie w celu uzyskania przychodów ze
sprzedaży. Są to tzw. koszty księgowe.

W modelu neoklasycznym zakłada się, że

koszty przedsiębiorstwa są ujmowane jako
koszty alternatywne. Założenie to ma dwie
konsekwencje:

Wydatki pieniężne rzeczywiście poniesione
w celu uzyskania określonego przychodu ze
sprzedaży są najniższe z możliwych.
Gdyby bowiem istniała ewentualność
lepszego, a więc tańszego zakupu i
zastosowania czynników produkcji,
przedsiębiorca by ją wykorzystał.

Oprócz kosztów zaewidencjonowanych jako
rzeczywiście poniesione wydatki pieniężne,
uwzględnia się koszty alternatywne,
stanowiące utratę najlepszej z możliwych
korzyści w odniesieniu do zastosowania ziemi,
pracy i kapitału właściciela w danej firmie.
Ten rodzaj kosztów alternatywnych w ujęciu
pieniężnym określa się jako koszty implicite,
w przeciwieństwie do ewidencyjnych
wydatków pieniężnych, czyli kosztów
księgowych, określanych jako koszty explicite.

Zysk

księgowy

Koszt

księgowy

Przychód

ze sprzedaży

Zysk

ekonomiczny

Koszt implicite

Koszt

księgowy

t e

Rodzaje kosztów w krótkim okresie

W analizie krótkookresowej możemy koszty podzielić

na:



koszty stałe,



koszty zmienne.

Koszty stałe (KS) są to koszty, których wysokość w

danym okresie i w typowych warunkach jest
niezależna od zmian wielkości produkcji.
Są to koszty, które są ponoszone przez
przedsiębiorstwo niezależnie od wielkości
produkcji.
Występują one nawet wówczas, gdy produkcja
wynosi zero. Wykres krzywej kosztów stałych
całkowitych ma kształt linii prostej.

Koszty zmienne (KZ) są to koszty, których

wysokość w danym okresie i w typowych
warunkach zależy od zmian wielkości
produkcji.

Są to koszty związane z wykorzystaniem w

procesie produkcji czynników zmiennych,
których ilości wzrastają lub zmniejszają się w
zależności od rozmiarów produkcji.

Tempo wzrostu jest nierównomierne:

początkowo rośnie wolniej następnie po
przekroczeniu pewnego poziomu zaczyna
rosnąć szybciej.

Koszty w krótkim okresie

Co jest kosztem stałym, a co zmiennym zależy

w dużej mierze od okresu analizy. Im jest on
krótszy, tym więcej kosztów będzie
zaliczonych do stałych, a im dłuższy, tym
więcej do kosztów zmiennych.

Przykłady kosztów stałych w

przedsiębiorstwie (w ciągu

miesiąca):



koszty utrzymania budynków i budowli,



amortyzacja maszyn i urządzeń,



czynsz za wynajem gruntów, budowli,
magazynów,



wynagrodzenie pracowników stałych
zatrudnionych w systemie godzinowym,



wydatki na niektóre rodzaje ubezpieczeń,



wydatki na opłacenie niektórych podatków:
od nieruchomości, gruntowego.

Przykłady kosztów zmiennych w

przedsiębiorstwie (w ciągu

miesiąca):



wydatki na zakup surowców i materiałów,
półfabrykatów, elementów gotowych,
materiałów eksploatacyjnych,



wydatki na energię elektryczną zużywaną w
procesach produkcji,



wynagrodzenia w systemie akordowym,



wynagrodzenie za pracę w nadgodzinach,



wynagrodzenie pracowników sezonowych.

Koszty w krótkim okresie

Koszty całkowite (KC) są sumą kosztów

stałych i kosztów zmiennych.

KC = KS + KZ

Koszty przeciętne

Koszt stały przeciętny (KSP) – koszt stały

przypadający na jednostkę produktu.

Koszt stały przeciętny zmniejsza się nieustannie

wraz ze wzrostem rozmiarów produkcji, co
oznacza że krzywa kosztów stałych
przeciętnych jest nachylona w prawo w dół.

KSP nie osiąga wartości równej zero. Nawet

przy bardzo dużej produkcji na każdy
wytworzony produkt przypada jakaś część
kosztów stałych.

KSP

Koszty przeciętne

Koszt zmienny przeciętny (KZP) – koszt

zmienny przypadający na jednostkę produktu.

Koszt zmienny przeciętny zmniejsza się wraz ze

wzrostem produkcji, a następnie po
przekroczeniu pewnej wielkości zaczyna rosnąć.

Krzywa kosztu zmiennego przeciętnego jest do

pewnego momentu nachylona w prawo w dół, a
po przekroczeniu określonej wartości produkcji
zaczyna wzrastać.

KZP

Koszty przeciętne

Koszt całkowity przeciętny (KCP) – koszt

całkowity przypadający na jednostkę
produktu.
Nazywany jest kosztem jednostkowym,
ponieważ informuje, ile przeciętnie
kosztowało daną firmę wyprodukowanie
jednostki produktu.

KZP

KSP

KCP









Koszty marginalne (krańcowe)

Koszty marginalne (krańcowe) – określają,

o ile zmienią się koszty całkowite, gdy
zmienimy wielkość produkcji o dodatkową,
kolejną jednostkę.

czyli



































Koszt marginalny w pierwszej fazie maleje, co

wynika z tego, że początkowo produkcja
kolejnych jednostek wyrobu jest związana z
ponoszeniem relatywnie niewielkich
nakładów czynników zmiennych.

Po osiągnięciu minimum kosztu marginalnego

konieczne jest ponoszenie coraz większych
nakładów czynników zmiennych ze względu
na ograniczone zasoby i wymogi
technologiczne.

Zależności między kosztami

przeciętnymi a kosztami marginalnymi

Krzywa kosztów zmiennych przeciętnych nie
przecina funkcji kosztów całkowitych
przeciętnych i leży poniżej tej ostatniej. Gdyby
koszty stałe były równe 0, wtedy funkcje kosztów
całkowitych i kosztów zmiennych byłyby
identyczne, czyli tym samym i funkcje KZP i KCP
miały taki sam przebieg. Z tego wynika, e
wielkość kosztów stałych jest odpowiedzialna za
oddalenie funkcji kosztów całkowitych
przeciętnych od kosztów zmiennych przeciętnych.
Im KS jest większe, tym wyżej w stosunku do KZP
leży KCP.

Zależności między kosztami

przeciętnymi a kosztami marginalnymi

Funkcje kosztów zmiennych przeciętnych i
kosztów marginalnych rozpoczynają się w tym
samym punkcie.

Koszty marginalne przecinają funkcje kosztów

zmiennych przeciętnych i kosztów całkowitych
przeciętnych w ich minimach.

Minimalny poziom kosztu całkowitego
przeciętnego ma charakter techniczny (informuje
przy jakiej wielkości produkcji koszt
wyprodukowania jednostki produktu jest
najniższy), a więc nie jest wystarczającym
kryterium decyzji produkcyjnych dla
przedsiębiorstwa maksymalizującego zysk.

Koszty w długim okresie

W długim okresie mogą zmieniać się: rozmiary

przedsiębiorstwa, metody produkcji,
pracownicy i ich liczba, umowy z dostawcami
surowców.

Zatem w długim okresie wszystkie czynniki

produkcji są zmienne i wszystkie koszty
są zmienne.

Kształt krzywej kosztów długookresowych

wynika ze zmian skali produkcji (zjawiska
korzyści i niekorzyści skali).

korzyści skali stabilizacja kosztów

niekorzyści skali Q

łu

Jeżeli koszty całkowite rosną wolniej niż

rozmiary produkcji, krzywa
długookresowego kosztu opada – koszty
przeciętne obniżają się.

Oznacza to, że przedsiębiorstwo osiąga

korzyści skali.

Uzyskiwanie ich jest jednym z głównych

argumentów uzasadniających dominację
dużych przedsiębiorstw w gospodarce
światowej.

Wewnętrzne korzyści skali



techniczne: lepszy podział pracy, wyższa
sprawność, lepsze wykorzystanie narzędzi,



handlowe: kupno i sprzedaż na
korzystniejszych warunkach, zatrudnienie
fachowych sił sprzedaży, możliwość szerokiej
reklamy,



finansowe: dostęp do różnych źródeł
kapitału, tańszy kapitał, lepsze warunki
finansowania.

Zewnętrzne korzyści skali



praca: wyspecjalizowanie rynku pracy w danym
regionie (specjalizacja pracy oznacza niższe koszty),



kooperacja: tworzy się warunki współpracy z
lokalnymi podmiotami,



rozwój usług: rozwój danego sektora w regionie
powoduje specjalizację banków, firm
ubezpieczeniowych, itd.

Z korzyści skali nie można korzystać w

nieskończoność. Ciągłe powiększanie rozmiarów
firmy i skali produkcji może prowadzić do
narastania trudności, pojawienia się niekorzyści
skali i wzrostu kosztów przeciętnych.