___________________
Kamila Szlagowska
Wioleta Peplińska
Magdalena Kubicka
Paweł Górski
Podstawowym organem trybu mandatowego
są finansowe organy postępowania
przygotowawczego, którymi, zgodnie z art. 53
§ 37 KKS, są:
1) urząd skarbowy;
2) inspektor kontroli skarbowej;
3) urząd celny.
Zasady wymierzania grzywien w drodze
mandatu karnego i ich uiszczanie określa
Rozporządzenie Rady Ministrów z 31 stycznia
2006 roku
W komórkach realizacyjnych uprawnieni
do stosowania trybu mandatowego są
wyłącznie pracownicy powołani przez
GIKS na stanowisko inspektora kontroli
skarbowej.
Warunkiem wymierzenia kary grzywny w
drodze mandatu karnego jest wyrażenie
przez sprawcę wykroczenia skarbowego
zgody na przyjęcie mandatu. W razie
odmowy przyjęcia mandatu karnego,
finansowy organ postępowania
przygotowawczego wnosi do sądu akt
oskarżenia. Mandatem karnym można
wymierzyć karę grzywny jedynie w
granicach nieprzekraczających podwójnej
wysokości minimalnego wynagrodzenia,
tj. w 2014 r. do kwoty 3.360 zł.
W postępowaniu mandatowym występują dwa
rodzaje mandatów karnych, tj.:
1) tzw. Gotówkowy - wydany ukaranemu po
uiszczeniu kary grzywny bezpośrednio
upoważnionemu podmiotowi, który ją nałożył,
2) kredytowany - wydawany za potwierdzeniem
odbioru ukaranemu.
Mandat karny gotówkowy może być nałożony
jedynie na osobę:
1) czasowo tylko przebywającą na terytorium
Polski,
2) niemającą stałego miejsca zamieszkania
lub stałego miejsca pobytu w kraju,
3) na osobę, która czasowo opuszcza kraj.
Nałożenie kary grzywny w drodze mandatu karnego nie
jest obowiązkiem finansowego organu postępowania
przygotowawczego, a jest tylko jedną z form zakończenia
postępowania przygotowawczego - obok dobrowolnego
poddania się odpowiedzialności oraz wniesienia aktu
oskarżenia do sądu i może być stosowane tylko wtedy,
gdy zostaną spełnione dodatkowe warunki, np. wina
sprawcy nie budzi wątpliwości oraz wyraża on zgodę na
ukaranie mandatem.
Postępowania mandatowego nie stosuje się, jeżeli:
1) w związku z wykroczeniem skarbowym nastąpiło
uszczuplenie należności publicznoprawnej, chyba że do
chwili przyjęcia mandatu karnego wymagalna należność
została w całości uiszczona,
2) zachodzi zbieg przepisów określony w art. 7 § 1 KKS,
a ten sam czyn sprawcy wykroczenia skarbowego
wyczerpuje zarazem znamiona przestępstwa
skarbowego,
3) za wykroczenie skarbowe należałoby orzec przepadek
przedmiotów.
Tryb postępowania mandatowego
reguluje Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001
r. Kodeks postępowania w sprawach o
wykroczenia.
Postępowanie mandatowe prowadzi
Policja, a inne organy wtedy, gdy przepis
szczególny tak stanowi. Jest ono
najbardziej uproszczonym trybem
postępowania w sprawach o
wykroczenia.
§ 4. Jeżeli uprawnienie dla funkcjonariuszy
określonego organu do nakładania grzywien
wynika z innej ustawy, a ustawa ta nie określa
wykroczeń, do których stosuje się
postępowanie mandatowe, zakres wykroczeń,
za które można nałożyć grzywnę w drodze
mandatu karnego, określi, w drodze
rozporządzenia, właściwy minister, w
porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości,
mając na względzie konieczność zapewnienia
szybkiej reakcji na fakt popełnienia
wykroczenia, a także potrzebę należytej
ochrony dóbr szczególnie narażonych na
naruszenia ze strony sprawców wykroczeń.
Rozporządzenie to określa jednocześnie
warunki i sposób wydawania upoważnień do
nakładania grzywien w drodze mandatu
karnego.
Postępowanie mandatowe jest postępowaniem
uproszczonym, gdzie następuje
natychmiastowa reakcja na ujawnione
wykroczenia. Karą jest grzywna w wysokości
od 20-500 zł, a przy zbiegu przepisów
ustawy – do 1000 zł (art.9 §1 K.W.).
Wszystkie czynności w tym postępowaniu
wykonuje jedna osoba, która:
Ujawnia wykroczenie,
Rozpatruje sprawę,
Wymierza karę,
Sprawca postępowania mandatowego podlega
ukaraniu mandatem karnym, co następuje za
jego zgodą.
§ 5. Prezes Rady Ministrów, na wniosek
ministra właściwego do spraw wewnętrznych,
złożony w porozumieniu z Ministrem
Sprawiedliwości, może nadać, w drodze
rozporządzenia, uprawnienia do nakładania
grzywien w drodze mandatu karnego
funkcjonariuszom innych organów, określając
jednocześnie wykaz wykroczeń, za które
funkcjonariusze ci uprawnieni są do nakładania
grzywien, oraz zasady i sposób wydawania
upoważnień do nakładania grzywien, mając na
względzie zakres ustawowych uprawnień
takich organów, potrzebę szybkiej reakcji na
fakt popełnienia wykroczenia oraz potrzebę
ochrony dóbr szczególnie narażonych na
naruszenia ze strony sprawców wykroczeń.
POSTĘPOWANI
POSTĘPOWANI
E
E
SPRAWDZAJĄC
SPRAWDZAJĄC
E
E
W zależności od stanowiska lub
wykonywania czynności zleconych
przeprowadza się :
1) zwykłe postępowanie sprawdzające – przy
stanowiskach i pracach związanych z dostępem do
informacji niejawnych o klauzuli „poufne”
2) poszerzone postępowanie sprawdzające:
a) przy stanowiskach i pracach związanych z dostępem do
informacji niejawnych o klauzuli „tajne” lub „ściśle tajne”,
b) wobec pełnomocników ochrony, zastępców
pełnomocników ochrony oraz kandydatów na te
stanowiska,
c) wobec kierowników jednostek organizacyjnych, w
których są przetwarzane informacje niejawne o klauzuli
„poufne”
d) wobec osób ubiegających się o dostęp do informacji
niejawnych międzynarodowych lub o dostęp, który ma
wynikać z umowy międzynarodowej zawartej przez
Rzeczpospolitą Polską
Zwykłe postępowanie sprawdzające
obejmuje:
1) sprawdzenie, w niezbędnym zakresie, w ewidencjach, rejestrach i
kartotekach, w szczególności w Krajowym Rejestrze Karnym, danych
zawartych w wypełnionej i podpisanej przez osobę sprawdzaną ankiecie, a
także sprawdzenie innych informacji uzyskanych w toku postępowania
sprawdzającego, w zakresie niezbędnym do ustalenia, czy osoba sprawdzana
daje rękojmię zachowania tajemnicy;
2) sprawdzenie w ewidencjach i kartotekach niedostępnych powszechnie
danych zawartych w ankiecie oraz innych informacji uzyskanych w toku
postępowania sprawdzającego, w zakresie niezbędnym do ustalenia, czy
osoba sprawdzana daje rękojmię zachowania tajemnicy.
Poszerzone postępowanie sprawdzające obejmuje czynności, o
których wyżej wspomniano a ponadto:
1) rozmowę z przełożonymi osoby sprawdzanej oraz z innymi osobami;
2) przeprowadzenie wywiadu w miejscu zamieszkania osoby sprawdzanej;
3) sprawdzenie stanu i obrotów na rachunku bankowym oraz zadłużenia
osoby sprawdzanej, w szczególności wobec Skarbu Państwa.
W toku postępowania sprawdzającego nie
można wykonywać żadnych czynności
procesowych jak np. oględzin, przesłuchań
świadków, przesłuchania podejrzanego, czy
powoływania biegłych. Co istotne nie można
również przesłuchać ujawnionego
pokrzywdzonego, chyba że jest on osobą
zawiadamiającą. W takim przypadku przepis
art. 307 k.p.k. dopuszcza możliwość
sporządzenia protokołu ustnego
zawiadomienia o przestępstwie lub wniosku
o ściganie oraz pozwala na dodatkowe
przesłuchanie w charakterze świadka
zawiadamiającego. Celem ponownego
przesłuchania zawiadamiającego musi być
jednak uzupełnienie danych zawartych w
zawiadomieniu.
Postępowanie sprawdzające podlega kontroli
w zakresie prawidłowości ich realizacji przez:
Prezesa Rady Ministrów- w odniesieniu do
postępowań realizowanych przez ABW albo
SKW
Odpowiednio ABW lub SKW – w odniesieniu
do postępowań zrealizowanych przez
pełnomocników ochrony
POSTĘPOWANIE SPRAWDZAJĄCE W
TRYBIE ART. 307 KPK
Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego
przeprowadza przede wszystkim
postępowania:
specjalne – przy ubieganiu się o
dopuszczenie do informacji o klauzuli
„ściśle tajne”, oraz odpowiadających
tej klauzuli informacji niejawnych Unii
Europejskiej
poszerzone – przy ubieganiu się o
dopuszczenie do informacji o klauzuli
„tajne” oraz odpowiadających tej
klauzuli informacji niejawnych Unii
Europejskiej oraz Unii
Zachodnioeuropejskiej
• Artykuł 307 KPK przewiduje
instytucję czynności sprawdzających
•Czynności prowadzone na podstawie
art. 307 KPK służą podejmowaniu
przedsięwzięć mających na celu
potwierdzenie informacji o popełnieniu
przestępstw zawartych w
zawiadomieniach, które dotarły do
organów ścigania, w tym organów
kontroli skarbowej.
Informacje o prawdopodobieństwie popełnienia
przestępstwa, które pozwalają na zastosowanie
art. 307 KPK mają różny charakter, tj:
zawiadomienie o podejrzeniu zaistnienia
przestępstwa – jest to żądanie określonej osoby czy
instytucji sprawdzenia przez organ ścigania, czy
istnieją podstawy do ścigania karnego w danym stanie
faktycznym;
własne informacje organów ścigania,
nasuwające przypuszczenie, że popełniono
przestępstwo (art. 307 § 5) - obejmuje czynności
sprawdzające informacje, które nie stanowią
zawiadomienia o przestępstwie;
anonimowy donos - anonimowe zawiadomienie o
przestępstwie, które nie może stanowić podstawy do
wszczęcia postępowania przygotowawczego bez
uprzedniego sprawdzenia przytoczonych okoliczności;
Sprawdzenie zawiadomienia o
przestępstwie (w tym również
anonimowego) ma na celu zbadanie,
czy istnieje podstawa wszczęcia
procesu karnego lub zastosowania
przepisów KKS( Kodeksu Karnego
Skarbowego), którą stanowi
uzasadnione podejrzenie
popełnienia przestępstwa. Z tych
względów sprawdzenie danych
powinno koncentrować się przede
wszystkim na sprawdzeniu
prawdziwości treści anonimu, a nie
ustaleniu jego autora.
Czynności sprawdzające podejmowane są przez grupy
realizacyjne na podstawie przesyłanych wniosków z
innych komórek organizacyjnych kontroli skarbowej lub
na podstawie własnych informacji uzyskanych w drodze
prowadzonego rozpoznania z art. 307 § 5 KPK.
W przypadku posiadania niewystarczających
uprawnień do zweryfikowania posiadanych informacji
powinny być one przekazane w formie notatki służbowej
do właściwej komórki wywiadu skarbowego mającego
możliwość ich sprawdzenia metodami operacyjnymi, do
innej komórki kontroli skarbowej lub do innych
właściwych organów ścigania
Czynności sprawdzające, o których mowa w
art. 307 KPK, mogą polegać w szczególności
na osobistym sprawdzeniu przez
inspektorów kontroli skarbowej faktów i
informacji o przestępstwie, pochodzących z
innych źródeł niż samo zawiadomienie,
polegającym na rozpytaniu osób,
zlustrowaniu miejsca zdarzenia,
przeprowadzeniu wywiadów, obserwacji.
Czynności wchodzące w skład postępowania
sprawdzającego dokumentowane są w
formie notatek urzędowych.
Postępowaniem sprawdzającym są czynności
prowadzone przed wszczęciem
postępowania przygotowawczego określone
w art. 307 kodeksu postępowania karnego.
Postępowanie sprawdzające przeprowadzają
organy ścigania w celu:
uzupełnienia danych zawartych w
zawiadomieniu o przestępstwie,
sprawdzenia faktów podanych w
zawiadomieniu o przestępstwie,
sprawdzenia własnych informacji,
nasuwających przypuszczenie, że
popełniono przestępstwo.
Czynności sprawdzające mogą
przekształcić się w czynności
procesowe w trybie art. 308 KPK w
niezbędnym zakresie. Dotyczyć to
będzie sytuacji, gdy inspektorzy
kontroli skarbowej, w ramach
sprawdzania własnych informacji,
ujawnią dokonanie przestępstwa lub
wykroczenia skarbowego.
Postępowanie w niezbędnym zakresie
uregulowane zostało w art. 308 KPK. Stanowi
ono zespół czynności dowodowych typowych dla
postępowania przygotowawczego, które na
skutek złożonego zawiadomienia lub z urzędu
mogą być wykonywane przez organy ścigania,
jeszcze przed wydaniem postanowienia o
wszczęciu śledztwa lub dochodzenia.
Czynności dowodowe w trybie art. 308 KPK
mogą być podjęte w każdej sprawie o
przestępstwo ścigane z urzędu, nawet jeśli
organ ścigania nie jest właściwym miejscowo lub
rzeczowo do prowadzenia tego postępowania
przygotowawczego. Zgodnie z art. 308 KPK
prokurator albo Policja mogą w każdej sprawie
przeprowadzić w niezbędnym zakresie czynności
procesowe.
Dopuszczalność wykonywania czynności w ramach
postępowania w niezbędnym zakresie ograniczona
jest wyłącznie do wypadków niecierpiących zwłoki,
czyli sytuacji, gdzie tylko podjęcie natychmiastowych
działań pozwoli zabezpieczyć ślady i dowody
przestępstwa przed ich utratą, zniekształceniem lub
zniszczeniem. Dodatkowo muszą istnieć dane
uzasadniające podejrzenie, że popełniono
przestępstwo i nieznane są organowi ścigania żadne
przesłanki ujemne postępowania karnego. Zakres i
rodzaj dopuszczalnych czynności wynika z
okoliczności konkretnego przypadku.
Postępowanie przygotowawcze,
prowadzone w sprawie o ujawnione
wykroczenie skarbowe, może być
zainicjowane w warunkach
wykonywania czynności z art. 308 KPK.
Zgodnie z art. 152 KKS postępowanie
takie ograniczy się tylko do
przesłuchania podejrzanego oraz, w
razie potrzeby, także do innych
czynności w zakresie niezbędnym do
wniesienia aktu oskarżenia lub innego
zakończenia postępowania.
Do podjęcia tych czynności konieczne jest istnienie
podstawy faktycznej oraz pozytywnych przesłanek.
Organ postępowania, podejmując te czynności, musi
posiadać wiarygodną wiadomość o popełnionym
przestępstwie skarbowym lub wykroczeniu
skarbowym, które określa kwalifikację prawną czynu.
Podjęcie czynności procesowych w trybie art. 308 § 1
KPK jest również traktowane jako wszczęcie
postępowania przygotowawczego w drodze dokonania
czynności faktycznych. W toku dalszych czynności po
przekazaniu zgromadzonych materiałów procesowych
do właściwej komórki merytorycznej - (Urząd Kontroli
Skarbowej) - inspektor prowadzący postępowanie
wydaje postanowienie o wszczęciu postępowania.
Podejmowane w tym trybie czynności mają charakter
procesowy, gdyż zmierzają do realizacji wszystkich
celów postępowania przygotowawczego, które
powinny być utrwalone w formie protokołu.
O podjęciu czynności niecierpiących zwłoki
decyduje organ procesowy. Obawa utraty
lub zniszczenia dowodów musi być realna.
W związku z tym podjęcie czynności w
niezbędnym zakresie nie może
następować z opóźnieniem. W trakcie
wykonywania czynności niecierpiących
zwłoki organ ścigania może ujawnić
również brak podstaw do dalszego
działania. W takiej sytuacji wydaje
postanowienie o umorzeniu postępowania;
nie może on natomiast wydać
postanowienia o odmowie wszczęcia
postępowania z powodu braku faktycznej
podstawy wszczęcia procesu karnego
Postępowanie sprawdzające kończy się:
Postępowanie sprawdzające kończy się:
1) wydaniem poświadczenia bezpieczeństwa;
2) odmową wydania poświadczenia bezpieczeństwa;
3) umorzeniem.
Poświadczenie bezpieczeństwa powinno zawierać:
Poświadczenie bezpieczeństwa powinno zawierać:
numer poświadczenia, podstawę prawną, wskazanie wnioskodawcy
postępowania sprawdzającego, określenie organu, który przeprowadził
postępowanie sprawdzające, datę i miejsce wystawienia, imię, nazwisko i datę
urodzenia osoby sprawdzanej, określenie rodzaju przeprowadzonego
postępowania sprawdzającego ze wskazaniem klauzuli tajności informacji
niejawnych, do których osoba sprawdzana może mieć dostęp, stwierdzenie, że
osoba sprawdzana daje rękojmię zachowania tajemnicy, termin ważności,
imienną pieczęć i podpis upoważnionego funkcjonariusza ABW albo
funkcjonariusza lub żołnierza SKW, albo pełnomocnika ochrony, który
przeprowadził postępowanie sprawdzające
.
Poświadczenie bezpieczeństwa wydaje się na okres:
Poświadczenie bezpieczeństwa wydaje się na okres:
10 lat – w przypadku dostępu do informacji niejawnych o klauzuli „poufne”;
7 lat – w przypadku dostępu do informacji niejawnych o klauzuli „tajne”;
5 lat – w przypadku dostępu do informacji niejawnych o klauzuli „ściśle tajne”.
Postępowanie należy zakończyć najpóźniej
Postępowanie należy zakończyć najpóźniej
w terminie 30 dni od otrzymania
w terminie 30 dni od otrzymania
zawiadomienia.
zawiadomienia.
W postępowaniu sprawdzającym nie
przeprowadza się dowodu z opinii biegłego ani
czynności wymagających spisania protokołu, z
wyjątkiem przyjęcia ustnego zawiadomienia o
przestępstwie lub wniosku o ściganie oraz
przesłuchania w charakterze świadka osoby
zawiadamiającej.
Postępowanie sprawdzające kończy się wydaniem
postanowienia o wszczęciu albo odmowie
wszczęcia śledztwa lub dochodzenia.