Skutki przyjęcia przez

Polskę wspólnej polityki

rolnej UE

Dr Wanda Dugiel

Plan

• Istota wspólnej polityki rolnej UE
• Negocjacje Polski o członkostwo w

UE: okresy przejściowe

• Skutki przyjęcia filara rynkowego:

zmiany wielkości produkcji, zmiany
cen, koncentracja produkcji, zmiany
salda handlu zagranicznego

• Skutki przyjęcia filara strukturalnego

Zmiany wspólnej polityki rolnej

po 2004 r.

• W dniu 20 maja 2008 r. Komisja Europejska

przedstawiła pakiet projektów aktów
prawnych w celu usprawnienia działań w
ramach regulacji Health-Check.

– Stopniowe wycofywanie kwot mlecznych:

ponieważ z założeń Komisji Europejskiej
wynika, że kwoty mleczne wygasną do
kwietnia 2015 r., „miękkie lądowanie” dla
producentów ma być zapewnione dzięki
zwiększaniu kwot o jeden procent każdego
roku od roku 2009/2010 do roku 2013/2014.

Zmiany wspólnej polityki rolnej

po 2004 r.

• Przedłużenie okresu stosowania systemu

jednolitej płatności obszarowej: Państwa

członkowskie stosujące uproszczony system

jednolitej płatności obszarowej będą mogły nadal go

stosować do 2013 r. zamiast podlegać

obowiązkowemu systemowi płatności jednolitej do

2010 r.

• Przeniesienie środków z budżetu płatności

bezpośrednich do budżetu przeznaczonego na

rozwój obszarów wiejskich: Obecnie płatności

wszystkich rolników, którzy otrzymują pomoc

bezpośrednią w wysokości powyżej 5 000 euro,

obniżane są o 5 proc., a uzyskane środki

przekazywane są do budżetu przeznaczonego na

rozwój obszarów wiejskich.

Zmiany produkcji

Wyszczególnie

nie

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Pszenica

7858

9892

8771

7060

8317

9275

8634

Żyto

3172

4281

3404

2622

3126

3449

3022

Jęczmień

2832

3571

3181

3161

4008

3619

3493

Owies

4790

5752

5240

4414

5720

4935

4871

Pszenżyto

2812

3723

3903

3197

4147

460

4103

Razem

21463 27219 24900 20453 25318 25738 24402

Kukurydza

1884

2343

1945

1261

1722

1844

1856

Razem zboża 23347 29561 26846 21714 27040 27582 26258

Zbiory zbóż (w tys. ton)

Źródło: dane GUS

Zmiany cen

Zmiany cen

Kwotowanie produkcji:

mleko

• Przystępując do Unii Europejskiej Polska otrzymała

kwotę mleczną na rok gospodarczy 2004/2005 w

wysokości 8964 tys. ton.

• Ustalona w czasie negocjacji kwota w pierwszym

roku kwotowym nie została przekroczona. W roku

gospodarczym 2005/2006, przyznano Polsce kwotę

w wysokości 8964 tys. ton, jednak okazała się ona

niewystarczająca, co doprowadziło do przekroczenia

przez producentów limitów produkcji i konieczności

uiszczenia opłaty w wysokości 63 mln euro.

• W roku 2005/2006 limit wykorzystania kwoty

hurtowej został przekroczony przez krajowych

producentów mleka o 3,2%. W kolejnych latach

2006/2007 i 2007/2008 krajowa kwota mleczna

wynosiła 9 380 143 tys. kg, a limit nie został

przekroczony.

Kwotowanie produkcji:

mleko

• Pozytywnym efektem wprowadzenia

limitowania produkcji mleka jest
obserwowana od 5 lat tendencja do
większej koncentracji produkcji, co
przyczynia się do podniesienia
jakości produkowanego surowca oraz
podniesienia rentowności
gospodarstw.

Kwotowanie produkcji:

mleko

• W pierwszych latach członkostwa

Polski w UE liczba gospodarstw
produkujących mleko uległa
zmniejszeniu o 37% do około 550
tys., natomiast dostawców mleka do
mleczarni o ponad 39%, do 221 tys.,
w tym dostawców hurtowych 201 tys

Liczba producentów rolnych

zatrudnionych w sektorze

mleka

Źródło: dane Komisji Europejskiej

Kwotowanie produkcji:

cukier

• Kwota produkcji jaką zaproponowała Polska w negocjacjach

w wysokości 1866 tys. ton była o około 40% niższa od

potencjalnych możliwości produkcyjnych cukrowni.

• W pierwszych latach akcesji, aż do 2006 r. – w którym

zreformowano wsparcie tego sektora - rynek cukru w Polsce

był regulowany według zasad obowiązujących wówczas w

UE. W kolejnych latach obowiązywały następujące limity

produkcji:

• w roku 2004/05 kwota A produkcji cukru wynosiła 1580 tys.

ton, a kwota B – 92 tys. ton,

• w roku 2005/06 kwoty produkcji cukru w UE zostały

zredukowane w celu poprawy sytuacji podażowo-popytowej i

zapobiegania dalszym zakupom interwencyjnym,

zapoczątkowanym w roku 2004/05. Zredukowana kwota A

wyniosła 1495 tys. ton, a kwota B – 87 tys. ton. Nadal

istniała możliwość eksportu cukru C bez dopłat. Rozmiary

kontraktacji surowca w Polce zostały utrzymane na poziomie

podobnym jak przed integracją. W rezultacie w roku 2004/05

wyprodukowano 2 mln ton cukru, a w roku 2005/06 – ok. 2,1

mln ton (dokładnie 2068 tys. ton),

Kwotowanie produkcji:

cukier

• Od roku 2006/07 Polska przyjęła regulacje reformy

unijnego systemu rynku cukru. W roku 2006/07

przysługiwała Polsce kwota produkcji cukru w

wysokości 1597,5 tys. ton, a w roku 2007/08 – 1533,2

tys. ton. Cukier pozakwotowy mógł być

wykorzystywany w kraju na cele niespożywcze, np. do

produkcji bioetanolu, wyrobów chemicznych itp.

Ponadto Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 924 /2008 z

dnia 19 września 2008 roku w odniesieniu do roku

gospodarczego 2008/09 dopuszczało wyeksportowanie

z obszaru Unii 650 tys. ton cukru pozakwotowego.

• W roku 2009/2010 kwota produkcji cukru w Polsce

wynosi 1405 tys. ton. Szacuje się, że produkcja cukru

w Polsce przekroczy 1500 tys. ton, co oznacza

przekroczenie obowiązującego limitu o 100 tys. ton.

Kwotowanie produkcji:

cukier

• Członkostwo Polski w UE ujemnie wpłynęło na

poziom produkcji cukru.

• Członkostwo Polski w Unii Europejskiej przyspieszyło

procesy koncentracji w branży cukrowniczej. Z 76

czynnych cukrowni w roku gospodarczym

2001/2002 działalność w 2009 r. prowadziło jedynie

19 zakładów. Procesy koncentracji nie ominęły

również plantatorów buraka cukrowego, których

liczba w okresie członkostwa Polski w UE

zmniejszyła się dziesięciokrotnie z 400 tys. do około

41 tys. w 2009 r. Ewolucyjne zmiany koncentracji

produkcji cukru w „starej UE” doprowadziły do

racjonalizacji zatrudnienia w większym stopniu niż w

Polsce. W Niemczech czy Francji przypada około 1,5

razy mniej pracowników na cukrownię niż w Polsce,

co przy większej skali produkcji prowadzi do wzrostu

dysproporcji w wydajności pracy.

Dynamika eksportu rolno-

spożywczego Polski w latach

2003-2008 w ujęciu

geograficznym (w %)