1
Wykład 4:
Oprogramowanie
Wykładowca:
Prof. Anatoly
Sachenko
Technologia Informacyjna
1
Wykład 4:
Oprogramowanie
Wykładowca:
Prof. Anatoly
Sachenko
Technologia Informacyjna
2
Przegląd wykładu
Rozumienie pojęcia
software(programowanie)
Systemy operacyjne
Oprogramowanie użytkowe czy
oprogramowanie aplikacji
Budowa systemu komputerowego
Oprogramowanie do zwiększenia
komfortu pracy z komputerem
3
Rozumienie pojęcia
software(programowanie)
o
Oprogramowanie
(ang.software) – całość
informacji w postaci zestawu instrukcji,
zaimplementowanych interfejsów i
zintegrowanych danych przeznaczonych dla
komputera do realizacji wyznaczonych celów.
o
Jest integralną częścią systemu komputerowego
o
Celem oprogramowania jest przetwarzanie
danych w określonym przez twórcę zakresie
o
Oprogramowanie jest synonimem terminów
program komputerowy oraz aplikacja, przy czym
stosuje się go zazwyczaj do określania większych
programów oraz ich zbiorów.
o
Oprogramowanie tworzą programiści w procesie
programowania
.
o
Oprogramowanie jako, przejaw twórczości jest
chronione prawem autorskim twórcy zezwalają na
korzystanie z niego na warunkach określanych w
licencji.
4
Rozumienie pojęcia
software(programowanie)
o
Programy na komputerze w przeciwieństwie do
sprzętu są nienamacalne i sklasyfikowane jako
oprogramowanie
o
Czasami mówi się: sprzęt jest żelazem a
oprogramowanie miękkim żelazem
o
We współczesnych komputerach oprogramowanie
zawiera ogromną liczbę programów
o
Oprogramowanie pisane jest zazwyczaj przy
użyciu różnych
języków programowania
z
wykorzystaniem algorytmów.
o
Język programowania – zbiór zasad określających,
kiedy ciąg symboli tworzy program komputerowy
oraz jakie obliczenia opisuje
o
Niektóre popularne języku programowania:
C,Java,C++,PHP,
(Visual)Basic,Perl,JavaScript,PL/SQL,Lisp,Pascal,
Delphi/Object Pascal,MATLAB, Assembler.
5
Rodzaje oprogramowania
Oprogramowanie dzieli się ze względu na
przeznaczenie:
oprogramowanie systemowe
– realizujące
funkcje konieczne dla działania systemu
komputerowego,
oprogramowanie do tworzenia
oprogramowania
,
biblioteki programistyczne
– oprogramowanie
do wykorzystania przez inne programy,
oprogramowanie użytkowe
– mające
bezpośredni kontakt z użytkownikiem i
realizujące usługi dla tego użytkownika za
pomocą aplikacji,
z technicznego punktu widzenia jest to
oprogramowanie korzystające z usług m.in.
systemu operacyjnego, a szerzej –
oprogramowania systemowego
6
Rodzaje oprogramowania
Pojęcie oprogramowania systemowego
jest znacznie szersze niż systemy
operacyjne.
W jego skład wchodzi też
oprogramowanie serwerowe i każde
oprogramowanie, z którym użytkownik
nie ma bezpośredniej styczności.
Biblioteka programistyczna – zbiór
klas, funkcji i innych konstrukcji
programistycznych,
z których korzystają różne programy.
Biblioteki są bardzo często związane z
jednym językiem programowania.
7
Rodzaje oprogramowania
Oprogramowanie użytkowe lub
oprogramowanie aplikacyjne –
oprogramowanie oferujące bezpośredni
kontakt z człowiekiem, czyli interakcję z
użytkownikiem komputera.
Oprogramowanie użytkowe przeznaczone
jest do wykonywania czynności poleconych
przez użytkownika oraz rozwiązywania
problemów zadanych przez użytkownika.
Określenia takie jak: program użytkowy,
aplikacja czy aplikacja użytkowa są
określeniami bliskoznacznymi dla
oprogramowania użytkowego.
Oprogramowanie użytkowe wymaga
uprzedniego uruchomienia systemu
operacyjnego.
8
Systemy operacyjne
System operacyjny
(ang. Operating System,
skrót OS) – oprogramowanie zarządzające
systemem komputerowym,
tworzące środowisko do uruchamiania i
kontroli zadań użytkownika.
System Operacyjny jest koordynującym
łącznikiem pomiędzy sprzętem i
oprogramowaniem z jednej strony i
użytkownikiem z drugiej
System Operacyjny jest zapisany w
zewnętrznej jednostce pamięci-dysku
twardym
Podczas włączania komputera jest
sczytywany z dysku twardego i zapisywany
na RAM
Proces ten nazywany jest ładowaniem
systemu operacyjnego
9
Funkcje
OS
W celu uruchamiania i kontroli zadań użytkownika
OS zajmuje się:
planowaniem oraz przydziałem czasu procesora
poszczególnym zadaniom,
kontrolą i przydziałem pamięci operacyjnej dla
uruchomionych zadań,
dostarcza mechanizmy do synchronizacji zadań i
komunikacji pomiędzy zadaniami,
obsługuje sprzęt oraz zapewnia równolegle
wykonywanym zadaniom jednolity, wolny od
interferencji dostęp do sprzętu.
Dodatkowe przykładowe zadania systemu
operacyjnego:
ustalanie połączeń sieciowych
zarządzanie plikami.
Wiele systemów operacyjnych posiada środowiska
graficzne ułatwiające komunikacje maszyny z
użytkownikiem.
10
Budowa systemu operacyjnego
Przyjęto podział na trzy główne
elementy budowy systemu
operacyjnego:
Jądro systemu
wykonujące i
kontrolujące ww. zadania.
Powłoka
– specjalny program
komunikujący użytkownika z
systemem operacyjnym,
System plików
– sposób zapisu
struktury danych na nośniku.
11
12
Przykłady systemu
operacyjnego – Android
Android
– system operacyjny dla
urządzeń mobilnych takich jak telefony
komórkowe, smartfony, tablety, tablety
PC i netbooki.
Obecnie (2013)
najpopularniejszy
system mobilny
na świecie.
Android został oparty na jądrze Linux
oraz oprogramowaniu na licencji GNU.
Początkowo był rozwijany przez firmę
Android Inc (kupioną później przez
Google),
następnie przeszedł pod skrzydła
Open Handset Alliance.
13
Android
Pierwszym dostępnym w sprzedaży
urządzeniem z systemem Android był G1
(znany też jako HTC Dream).
Przeważająca część urządzeń
wyposażonych w ten system to
urządzenia z:
ekranem dotykowym,
w tym telefony komórkowe,
tablety PC oraz czytniki książek
elektronicznych.
Planowane jest również wprowadzenie
tego systemu dla urządzeń set-top box
(patrz Google TV).
14
Android
Od kwietnia 2009 roku każda wersja Androida
zostaje opracowana pod nazwą nawiązującą
do jakiegoś deseru::
Apple Pie - jabłecznik (nieoficjalne)
Banana Bread - bananowy chleb (nieoficjalne)
Cupcake - babeczka
Donut - pączek
Éclair - ekler
Froyo (frozen yogurt) - mrożony jogurt
Gingerbread - piernik
Honeycomb - plaster miodu
Ice Cream Sandwich - lodowa kanapka
Jelly Bean - żelek
KitKat - batonik Kit(Nestlé)
15
Android
Pierwsze, wstępne wersje Androida
zostały nazwane Astro i Bender.
Nazwy te jednak nie mogły być
ostatecznie użyte ze względu na spory
z właścicielami owych znaków
towarowych, dlatego też dzisiaj używa
się nazw Apple Pie i Banana Bread.
Aktualna wersja systemu to 4.3 Jelly
Bean, której oficjalna premiera
odbyła się 24 lipca 2013 roku z
premierą drugiej generacji tabletu
Google Nexus 7, czyli Nexus 7 II.
16
LynxOS RTOS
LynxOS RTOS to uniksowy system autorstwa
LynuxWorks (wcześniej: "Lynx Real-Time
Systems").
Czasami znany jako System Operacyjny Lynx,
LynxOS zaopatrzony jest w przenośny interfejs
systemu operacyjnego (POSIX) i w większą
kompatybilność z oprogramowaniem
zaprojektowanym pod jądro Linux.
System ten jest używany w lotnictwie, wojsku,
telekomunikacji.
W 2003, LynuxWorks wprowadził specjalną
wersję LynxOS-178, przeznaczoną do użytku w
aplikacjach lotniczych, które wymagają
certyfikatów (w standardach przemysłowych)
takich jak DO-178B.
Grupa dyskusyjna (Usenet): comp.os.lynx jest
poświęcona dyskusji na temat systemu LynxOS.
17
Mac OS
Mac OS
– system operacyjny komputerów
Macintosh.
Był to pierwszy ogólnodostępny system
operacyjny wyposażony w graficzny
interfejs użytkownika (GUI).
Wcześniejsze komputery Apple pracowały w
op W 2000 roku wprowadzono MAC OS X .
Jego podstawą jest opracowany w Apple
Computer system operacyjny Darwin.
Graficzny interfejs użytkownika nosi
nazwę Aqua i jest własnym rozwiązaniem
opracowanym przez Apple z
wykorzystaniem doświadczeń i wzorów
z poprzednich systemów tej firmy.
18
Microsoft i pochodne
Microsoft Windows
– rodzina systemów
operacyjnych wyprodukowanych przez firmę
Microsoft.
Systemy rodziny Windows działają na
serwerach, systemach wbudowanych oraz na
komputerach osobistych, z którymi są
najczęściej kojarzone
System operacyjny Windows po pewnym
czasie zdominowała światowy rynek
komputerów osobistych.
We wrześniu 2012 systemy z rodziny
Microsoft Windows były zainstalowane na
83,37% komputerów na świecie
[
Natomiast dane dla Polski wskazują poziom
95,34% na okres 15-21 października2012.
19
Windows 8
Windows 8 jest wersją systemu operacyjnego
Microsoft Windows,
produkowanego przez Microsoft
przeznaczoną do użytku na komputerach
osobistych, włączając w to domowe i
firmowe komputery stacjonarne, laptopy i
tablety PC.
Proces rozwoju systemu rozpoczął się w 2009
roku przed premierą jego poprzednika
Windows 7,
następnie od września 2011 do maja 2012
wydano trzy wersje rozwojowe systemu.
Razem z nim Microsoft zaprezentował
system Windows Phone 8, przeznaczony na
telefony komórkowe.
20
Oprogramowanie użytkowe czy
oprogramowanie aplikacji
Jako typowe przykłady
oprogramowania
użytkowego
mogą służyć następujące grupy
programów:
programy biurowe, w tym arkusz kalkulacyjny
i procesor tekstu;
różne edytory;
Baza danych(BD
programy do zarządzania firmą: finansowo-
księgowe, magazynowe, kadrowo-płacowe itp.;
różne programy do obsługi multimediów;
gry komputerowe
Oprogramowanie użytkowe może być też
realizowane jako aplikacja internetowa –
przykładem jest internetowy edytor o nazwie
Dysk Google (Google Drive, dawniej Google
Docs).
21
Edytor tekstu
Edytor tekstu
– program komputerowy
ukierunkowany zasadniczo na samo
wprowadzanie lub edycję tekstu, a nie na
nadawanie mu zaawansowanych cech
formatowania.
W zależności od zastosowań, edytory tekstu
nie mają w ogóle możliwości zajmowania się
wyglądem i formatowaniem tekstu, skupiając
się tylko na wprowadzaniu samych znaków, lub
też mają te możliwości bardzo ograniczone.
Edytory tekstu, podobnie jak programy wielu
innych kategorii, mogą być zarówno proste, jak
i skomplikowane Przykładowymi edytorami
tekstu w środowisku Unix są vi oraz napisany
przez Richarda Stallmana Emacs , natomiast
jednym z zaawansowanych edytorów
pracujących w trybie znakowym dla DOS jest
Aurora.
22
Procesor tekstu
Procesor tekstu
- zaawansowany edytor tekstowy
umożliwiający oprócz edycji czystej zawartości
tekstowej, także formatowanie tekstu, czyli nadanie
mu odpowiedniej szaty typograficznej stosowanie
różnych kolorów, łączenie tekstu z grafiką.
Aby to wszystko było możliwe do wykonania w
praktyce, edycja odbywa się w trybie WYSIWYG
(czyli na ekranie monitora prezentowane są efekty
wprowadzanych zmian wyglądu, i jednocześnie jest
to wygląd dokumentu taki sam, jak po
wydrukowaniu).
W przeciwieństwie do edytorów tekstowych, które
zapisują samą treść tekstową oraz najprostsze
informacje dodatkowe, pliki zapisane przez
procesor tekstu muszą zawierać także informacje o
sposobie jego wyświetlania i wyglądzie postaci
wydrukowanej
Procesory tekstów to: Microsoft Word, Writer,
WordPerfect.
23
Arkusz kalkulacyjny
Arkusz kalkulacyjny
to program komputerowy
przedstawiający dane, głównie liczbowe, w
postaci zestawu dużych tabel dwuwymiarowych,
pozwalający na automatyczną obróbkę tych
danych oraz na prezentację ich w różny sposób.
Najważniejszym narzędziem arkusza
kalkulacyjnego są funkcje (matematyczne,
statystyczne, daty i czasu, finansowe,
bazodanowe, logiczne), za pomocą których
wprowadzone do arkusza dane są automatycznie
przetwarzane.
Za pomocą arkusza kalkulacyjnego można także
wizualizować dane, prezentując je w postaci
wykresów (kolumnowych, słupkowych, kołowych,
liniowych, warstwowych itd.).
W zaawansowanych arkuszach kalkulacyjnych
dostępne są również języki makropoleceń i języki
programowania, przetwarzanie danych.
24
Arkusz kalkulacyjny
Popularnym narzędziem są Pivot tables (tabele
przestawne) pozwalające tworzyć rozmaite układy
danych w oparciu o tabelę podstawową i wyświetlać
te same dane co w tabeli podstawowej, ale
odmiennie układając zakres i położenie wierszy i
kolumn, co uwypukla zależności niewidoczne w
pierwotnym układzie.
W środowisku Windows najbardziej znanym
arkuszem kalkulacyjnym jest Microsoft Excel z
pakietu Microsoft Office.
Do najbardziej zaawansowanych produktów tej
kategorii można także zaliczyć arkusze w pakietach
biurowych WordPerfect Office (Quattro Pro) i
OpenOffice.org (OpenOffice.org Calc),
Gnumeric - arkusz kalkulacyjny dla środowiska
GNOME
Kspread - nieco mniej zaawansowany program dla
KDE
pakiet biurowy
25
Baza danych
Baza danych
– zbiór danych zapisanych zgodnie z
określonymi regułami.
W węższym znaczeniu obejmuje dane cyfrowe
gromadzone zgodnie z zasadami przyjętymi dla
danego programu komputerowego
specjalizowanego do gromadzenia i przetwarzania
tych danych.
Program taki (często pakiet programów) nazywany
jest „systemem zarządzania bazą danych” (ang.
database management system, DBMS).
Programy do obsługi bazy danych operują głównie
na danych tekstowych i liczbowych, lecz większość
współczesnych systemów umożliwia
przechowywanie danych cyfrowych różnego typu:
dane o nieokreślonej strukturze, grafika, muzyka,
obiekty itp.
26
Budowa bazy danych
Baza danych(BD)
jest złożona z różnych elementów.
Najważniejszymi z nich jest rekord podzielony na kilka
pól, w których są przechowywane info poszczególnych
kategorii.
Na przykład w książce adresowej każdy rekord to zbiór
informacji na temat jednej osoby.
Składa się on z kilku pól przechowujących takie
informacje, jak: imię, nazwisko, adres, numer telefonu
itp.
W każdym polu zapisywane są dane oddzielonej
kategorii.
Dzięki temu komputerowe BD umożliwiają szybkie
sortowanie rekordów według poszczególnych kategorii
lub wyszukiwanie informacji w obrębie tylko wybranych
pól.
Wiele systemów zarządzania BD oferuje możliwość
tworzenia masek wprowadzania danych, które służą do
bardziej wygodnego wprowadzenia nowych informacji.
27
Program do prezentacji
Grafika prezentacyjna
– rodzaj prezentacji przy
użyciu grafiki komputerowej, polegający na
tworzeniu zestawów kolejno wyświetlanych
slajdów w celu zilustrowania w systematyczny
sposób jakieś zagadnienie.
Najbardziej znane programy w środowisku MS
Windows to Microsoft PowerPoint, Corel
Presentations, Freelance Graphics (Lotus),
Harvard Graphics Impress (lub Prezentacja, w
wersji polskiej).
W Linuksie najważniejszym programem jest
Impress, wchodzący w skład pakietu biurowego
OpenOffice.org.
Zwolennicy systemu składu tekstu LaTeX mogą
przygotowywać w prosty sposób prezentacje w
formacie PDF stosując rozszerzenie Beamer.
28
Poczta elektroniczna
Poczta elektroniczna
lub krótko e-
poczta, (ang. electronic mail
krótko e-mail) – usługa
internetowa,
w nomenklaturze prawnej
określana zwrotem świadczenie
usług drogą elektroniczną,
służąca do przesyłania
wiadomości tekstowych, tzw.
listów elektronicznych – stąd
zwyczajowa nazwa tej usługi.
29
Poczta elektroniczna
Do obsługi poczty elektronicznej wykorzystuje
się wyspecjalizowane oprogramowanie,
uruchomione na stale działających serwerach.
Znane i popularne programy tego typu to np.:
Sendmail, Postfix, Exim, MDaemon, Qmail.
Program służący do redagowania, wysyłania i
odbioru mejli to klient poczty elektronicznej.
Popularne programy tego typu to np.:
tekstowe: Elmo, Gnus, Mutt, Pine,
graficzne: Eudora, Evolution, KMail, Mail,
Microsoft Outlook, Mozilla Thunderbird,
Opera, Pegasus Mail, SeaMonkey, Sylpheed,
The Bat!
Obecnie dostawcy usług internetowych
powszechnie oferują dostęp poprzez
przeglądarkę internetową WWW – ten sposób
dostępu określa się mianem Webmail.
30
Przeglądarka internetowa
Przeglądarka internetowa
lub
przeglądarka WWW (ang. web
browser)
– program komputerowy służący
do pobierania i wyświetlania stron
internetowych udostępnianych
przez serwery WWW,
a także odtwarzania plików
multimedialnych,
często przy użyciu dodatkowych
rozszerzeń, zwanych wtyczkami.
31
Graficzny interfejs użytkownika
Interfejs użytkownika jest to agregat środków,
dzięki którym ludzie(użytkownicy) oddziałują
ze szczególną maszyną, urządzeniem,
programem komputerowym
lub innym kompleksowym narzędziem,
systemem
Graficzny interfejs użytkownika(GUI-Graphical
User Interface)
to typ interfejsu użytkownika,
który pozwala ludziom oddziaływać z
komputerem i urządzeniami kontrolowanymi
przez komputer
Zawiera ikony graficzne, wizualne wskaźniki
lub specjalne graficzne elementy nazywane
formantami,
wraz z tekstem, podpisami lub tekstem
kierującym do reprezentacji informacji i
działań dostępnych dla użytkowników
Działania są zwykle przedstawiane przez
bezpośrednią kontrolę graficznych elementów
32
Interfejs tekstowy
Interfejs tekstowy
to interfejs użytkownika, w
którym prezentowane informacje mają formę
tekstu lub innych znaków wyświetlanych w
trybie tekstowym.
Użytkownik programu komputerowego z
interfejsem tekstowym może wprowadzać
polecenia z użyciem różnych urządzeń
wejściowych
Tworzenie i obsługę interfejsu tekstowego
wspomagają biblioteki programistyczne, takie
jak Turbo Vision, ncurses czy S-Lang.
Mimo tego, iż interfejs tekstowy posiada inne
możliwości prezentowania informacji dla
użytkownika niż interfejs graficzny (mniej
pokazuje, więcej opisuje), to powstają gry
wykorzystujące ten sposób interakcji z graczem.
Przykładem są gry typu Roguelike.
33
Gry komputerowe
Gra komputerowa
(gra wideo, ang. video game)
– rodzaj oprogramowania komputerowego
przeznaczonego do celów rozrywkowych bądź
edukacyjnych (rozrywka interaktywna) i
wymagającego od użytkownika (gracza)
rozwiązywania zadań logicznych lub
zręcznościowych.
Zadania stawiane przed graczem w grach
komputerowych różnią się w zależności od
gatunku i mogą polegać na przykład na
rozwiązaniu zadania logicznego, eliminacji
wirtualnych przeciwników czy też rywalizacji ze
sztuczną inteligencją bądź innymi graczami
(gra wieloosobowa);
interaktywna rozrywka w celach zawodowych
nosi nazwę sportu elektronicznego.
34
Budowa systemu
komputerowego
System komputerowy
(ang. computer system)
– układ współdziałania dwóch składowych:
sprzętu komputerowego oraz
oprogramowania, działających coraz częściej
również w ramach sieci komputerowej
Organizacja systemu komputerowego to opis
zależności sprzętowych, przedstawienie
poszczególnych podzespołów komputera,
który funkcjonuje według pewnych reguł i
zasad, współpracuje ze sobą – by osiągnąć
określony cel.
Organizacja systemu komputerowego określa
zasady, reguły, cele oraz sposób wspomagania
działań poszczególnych podzespołów.
35
Budowa systemu
komputerowego
Struktura systemu komputerowego składa się z
pięciu zasadniczych warstw : warstwa
sprzętowa, system operacyjny, programy
narzędziowe, programy użytkowe i użytkownicy.
Sprzęt
– zapewnia podstawowe możliwości
obliczeniowe (procesor, pamięć, urządzenia
wejścia/wyjścia) – podstawowe zasoby systemu
komputerowego.
Oprogramowanie systemowe
– kontroluje i
koordynuje działanie zasobów sprzętowych
przez zastosowanie różnych programów
użytkowych dla różnych użytkowników.
Warstwa tworzona przez twórców systemu
operacyjnego – są to zazwyczaj wysoko
wyspecjalizowani eksperci.
36
Budowa systemu
komputerowego
Oprogramowanie narzędziowe
– dogodne
interfejsy użytkowe wspomagające zarządzanie
zasobami sprzętowymi oraz usprawniające,
modyfikujące oprogramowanie systemowe,
zazwyczaj pisane przez niezależnych
programistów,
którzy mają na celu usprawnienia wykonywania
programów w bardziej wygodny i wydajny
sposób, a przy tym często eliminują błędy czy
też niedociągnięcia oprogramowania
systemowego.
Oprogramowanie użytkowe
– określają sposoby
użycia zasobów systemowych do rozwiązywania
problemów obliczeniowych zadanych przez
użytkownika (kompilatory, systemy baz danych,
gry, oprogramowanie biurowe), tworzone przez
programistów.
Użytkownicy
– ludzie, maszyny, inne komputery,
mający bezpośredni kontakt z oprogramowaniem
użytkowym
37
Oprogramowanie do
zwiększenia komfortu pracy z
komputerem
Rozpoznawanie mowy
– technologia pozwalająca
komputerowi wyposażonemu w urządzenie do
próbkowania dźwięku (np. karta dźwiękowa z
mikrofonem) interpretować mowę ludzką, na
przykład do celów transkrypcji lub jako
alternatywną metodę interakcji z komputerem.
Wyróżnia się kilka rodzajów rozpoznawania
mowy:
rozpoznawanie pojedynczych fonemów
rozpoznawanie izolowanych słów
rozpoznawanie łączonych słów
rozpoznawanie mowy ciągłej
rozpoznawanie mowy spontanicznej (stopa
błędów co najmniej dwukrotnie wyższa niż dla
czytania)
38
Oprogramowanie do
zwiększenia komfortu pracy z
komputerem
System Windows jest zaopatrzony w
podstawowy program do
odczytywania
zawartości ekranu
o nazwie Narrator,
który odczytuje na głos tekst
pojawiający się na ekranie i opisuje
niektóre zdarzenia (takie jak
wyświetlenie komunikatu o błędzie)
zachodzące podczas korzystania z
komputera.
Program Narrator nie jest dostępny we
wszystkich językach,
więc jeśli poniższa procedura nie działa,
program Narrator jest niedostępny dla
danego języka.
39
Oprogramowanie do
zwiększenia komfortu pracy z
komputerem
Zamiast wpisywać tekst i wprowadzać dane za
pomocą fizycznej klawiatury, można skorzystać z
programu
Klawiatura ekranowa.
Klawiatura ekranowa wyświetla wizualną
klawiaturę ze wszystkimi standardowymi
klawiszami.
Klawisze można wybierać za pomocą myszy lub
innego urządzenia wskazującego.
Można też użyć pojedynczego klawisza lub grupy
klawiszy do przechodzenia między kolejnymi
klawiszami na ekranie.
Klawiatura ekranowa to wyświetlana na ekranie
komputera wirtualna klawiatura umożliwiająca
wpisywanie danych przy użyciu urządzenia
wskazującego lub joysticka.
Klawiaturę ekranową można dostosować,
zmieniając czcionkę, dodając dźwięk kliknięcia
lub zmieniając tryb wpisywania.
40
Literatura
Europejski Certyfikat Umiejętności
Komputerowych ECDL – European Computer
Driven Licence, Syllabus wersja 5.0, 2007.
http://serwisy.gazetaprawna.pl/nowe-
technologie/artykuly/736927,mobilne-wojny-o-
tym-jak-apple-i-samsung-wrogow-
udawali.html
http://internetzona.pl/2011/12/26/iphone-4s-
traci-udzial-w-rynku-w-europie/
Brookshear J.G.: Informatyka w ogólnym
zarysie, Wydawnictwo WNT, Warszawa 2003
William Stallings. Computer Organization and
Architecture: Designing for Performance (6th
edition). Prentice Hall , 2002, 750 p.
Michalski A.: Dostępność informacji w
organizacji gospodarczej, Wydawnictwo
Politechniki Śląskiej, Gliwice 2007
.