Formy ochrony
Formy ochrony
przyrody w Polsce
przyrody w Polsce
Formy ochrony
Formy ochrony
przyrody w Polsce
przyrody w Polsce
Formy ochrony przyrody w
Formy ochrony przyrody w
Polsce
Polsce
Parki narodowe
Parki narodowe
Rezerwaty przyrody
Rezerwaty przyrody
Parki krajobrazowe
Parki krajobrazowe
Obszary chronionego krajobrazu
Obszary chronionego krajobrazu
Obszary Natura 2000
Obszary Natura 2000
Pomniki przyrody
Pomniki przyrody
Stanowisko dokumentacyjne
Stanowisko dokumentacyjne
Użytki ekologiczne
Użytki ekologiczne
Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe
Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe
Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i
Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i
grzybów
grzybów
Parki narodowe
Parki narodowe
Według polskiej „Ustawy o ochronie przyrody” z 2004
Według polskiej „Ustawy o ochronie przyrody” z 2004
roku:
roku:
„obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi
„obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi
wartościami przyrodniczymi, naukowymi,
wartościami przyrodniczymi, naukowymi,
społecznymi, kulturowymi
społecznymi, kulturowymi
i edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1000
i edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1000
ha, na którym ochronie podlega cała przyroda oraz
ha, na którym ochronie podlega cała przyroda oraz
walory krajobrazowe. Park narodowy tworzy się w
walory krajobrazowe. Park narodowy tworzy się w
celu zachowania różnorodności biologicznej, zasobów,
celu zachowania różnorodności biologicznej, zasobów,
tworów i składników przyrody nieożywionej i walorów
tworów i składników przyrody nieożywionej i walorów
krajobrazowych, przywrócenia właściwego stanu
krajobrazowych, przywrócenia właściwego stanu
zasobów i składników przyrody oraz odtworzenia
zasobów i składników przyrody oraz odtworzenia
zniekształconych siedlisk przyrodniczych, siedlisk
zniekształconych siedlisk przyrodniczych, siedlisk
roślin, siedlisk zwierząt lub siedlisk grzybów”
roślin, siedlisk zwierząt lub siedlisk grzybów”
Parki narodowe
Parki narodowe
W ramach parku narodowego wyróżnia
W ramach parku narodowego wyróżnia
się zwykle 3 strefy
się zwykle 3 strefy
strefę ochrony ścisłej
strefę ochrony ścisłej
strefę ochrony częściowej
strefę ochrony częściowej
otulinę parku narodowego
otulinę parku narodowego
Teren parków narodowych
Teren parków narodowych
udostępniony jest do zwiedzania, lecz
udostępniony jest do zwiedzania, lecz
ruch turystyczny może się tu odbywać
ruch turystyczny może się tu odbywać
wyłącznie w wyznaczonych obszarach,
wyłącznie w wyznaczonych obszarach,
szlakach, drogach, ścieżkach
szlakach, drogach, ścieżkach
Parki narodowe
Parki narodowe
Parki narodowe finansowane są z budżetu
Parki narodowe finansowane są z budżetu
centralnego
centralnego
Zarządzają nimi dyrektorzy, a organem
Zarządzają nimi dyrektorzy, a organem
doradczym jest Rada Parku
doradczym jest Rada Parku
Do 30 kwietnia 2004 parki były nadzorowane
Do 30 kwietnia 2004 parki były nadzorowane
przez Krajowy Zarząd Parków Narodowych
przez Krajowy Zarząd Parków Narodowych
Od 1 maja 2004 jego obowiązki przejęło
Od 1 maja 2004 jego obowiązki przejęło
Ministerstwo Środowiska – Departament
Ministerstwo Środowiska – Departament
Leśnictwa, Ochrony Przyrody i Krajobrazu, a
Leśnictwa, Ochrony Przyrody i Krajobrazu, a
od 19 stycznia 2007 r. Samodzielny Wydział
od 19 stycznia 2007 r. Samodzielny Wydział
ds. Obszarów Natura 2000 i Parków
ds. Obszarów Natura 2000 i Parków
Narodowych
Narodowych
Parki narodowe w Polsce
Parki narodowe w Polsce
L.p
.
Nazwa parku narodowego
Rok
utworzenia
Powierzchnia
(km²)
Lokalizacja
siedziby
1.
Babiogórski Park
Narodowy*
1954 (1933)
33,91
Zawoja
2.
Białowieski Park
Narodowy*
1947 (1932)
105,17
Białowieża
3.
Biebrzański Park
Narodowy
1993
592,23
Osowiec
4.
Bieszczadzki Park
Narodowy*
1973
292,01
Ustrzyki Górne
5.
Park Narodowy Bory
Tucholskie
1996
47,98
Charzykowy
6.
Drawieński Park
Narodowy
1990
113,42
Drawno
7.
Gorczański Park
Narodowy
1981
70,31
Poręba Wielka
8.
Park Narodowy Gór
Stołowych
1993
63,40
Kudowa-Zdrój
9.
Kampinoski Park
Narodowy*
1959
385,49
Izabelin
10.
Karkonoski Park
Narodowy*
1959
55,81
Jelenia Góra
11.
Magurski Park Narodowy
1995
194,39
Krempna
12.
Narwiański Park
Narodowy
1996
73,50
Kurowo
13.
Ojcowski Park Narodowy
1956
21,46
Ojców
14.
Pieniński Park Narodowy
1954 (1932)
23,46
Krościenko
15.
Poleski Park Narodowy*
1990
97,62
Urszulin
16.
Roztoczański Park
Narodowy
1974
84,83
Zwierzyniec
17. Słowiński Park Narodowy*
1967
215,73
Smołdzino
18.
Świętokrzyski Park
Narodowy
1950
76,26
Bodzentyn
19.
Tatrzański Park
Narodowy*
1954 (1947)
211,64
Zakopane
20.
Park Narodowy Ujście
Warty
2001
80,38
Chyrzyno
21.
Wielkopolski Park
Narodowy
1957 (1933)
75,84
Jeziory
22.
Wigierski Park Narodowy
1989
149,86
Krzywe
23.
Woliński Park Narodowy
1960
109,37
Międzyzdroje
*rezerwat biosfery UNESCO
Rezerwaty przyrody
Rezerwaty przyrody
W brzmieniu Ustawy o ochronie przyrody
W brzmieniu Ustawy o ochronie przyrody
z 2004 r.:
z 2004 r.:
„Rezerwat przyrody obejmuje obszary
„Rezerwat przyrody obejmuje obszary
zachowane w stanie naturalnym lub mało
zachowane w stanie naturalnym lub mało
zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska
zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska
przyrodnicze, a także siedliska roślin,
przyrodnicze, a także siedliska roślin,
siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz
siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz
twory
twory
i składniki przyrody nieożywionej,
i składniki przyrody nieożywionej,
wyróżniające się szczególnymi wartościami
wyróżniające się szczególnymi wartościami
przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi
przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi
lub walorami krajobrazowymi”
lub walorami krajobrazowymi”
Rezerwaty przyrody
Rezerwaty przyrody
Przedmiotem ochrony może być
Przedmiotem ochrony może być
całość przyrody na terenie
całość przyrody na terenie
rezerwatu lub szczególne jej
rezerwatu lub szczególne jej
składniki
składniki
fauna
fauna
flora
flora
twory przyrody nieożywionej
twory przyrody nieożywionej
Rezerwaty przyrody
Rezerwaty przyrody
Cały rezerwat albo jego części mogą
Cały rezerwat albo jego części mogą
podlegać:
podlegać:
ochronie ścisłej – nieingerencja w naturalne
ochronie ścisłej – nieingerencja w naturalne
procesy
procesy
ochronie czynnej – dopuszcza się
ochronie czynnej – dopuszcza się
wykonywanie zabiegów ochronnych (np.
wykonywanie zabiegów ochronnych (np.
usunięcie drzew zacieniających stanowisko
usunięcie drzew zacieniających stanowisko
cennego gatunku rośliny)
cennego gatunku rośliny)
ochronie krajobrazowej - prowadzenie
ochronie krajobrazowej - prowadzenie
gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej w
gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej w
sposób uwzględniający potrzeby przedmiotu
sposób uwzględniający potrzeby przedmiotu
ochrony
ochrony
Rezerwaty przyrody
Rezerwaty przyrody
w województwie śląskim
w województwie śląskim
Na obszarze województwa śląskiego znajdują
Na obszarze województwa śląskiego znajdują
się 62 rezerwaty przyrody o łącznej
się 62 rezerwaty przyrody o łącznej
powierzchni 3935,27 ha
powierzchni 3935,27 ha
Najwięcej rezerwatów przyrody znajduje się
Najwięcej rezerwatów przyrody znajduje się
w południowej części województwa
w południowej części województwa
Są to głównie rezerwaty leśne, a także
Są to głównie rezerwaty leśne, a także
florystyczne, faunistyczne, krajobrazowe,
florystyczne, faunistyczne, krajobrazowe,
przyrody nieożywionej, wodny i wodno-
przyrody nieożywionej, wodny i wodno-
torfowiskowy
torfowiskowy
http://www.katowice.uw.gov.pl/urzadkatowice
http://www.katowice.uw.gov.pl/urzadkatowice
.php?wojewodztwo/rezerwaty
.php?wojewodztwo/rezerwaty
Rezerwaty przyrody
Rezerwaty przyrody
na terenie powiatu
na terenie powiatu
gliwickiego
gliwickiego
Rezerwat Hubert,
Rezerwat Hubert,
utworzony w
utworzony w
1958 r.
1958 r.
w gminach
w gminach
Wielowieś
Wielowieś
i Rudziniec
i Rudziniec
Rezerwat leśny –
Rezerwat leśny –
las mieszany o
las mieszany o
cechach
cechach
naturalnych
naturalnych
http://www.katowice.uw.gov.pl/urzadkatowice.php?wojewodztwo/rezerwaty
http://www.katowice.uw.gov.pl/urzadkatowice.php?wojewodztwo/rezerwaty
Parki krajobrazowe
Parki krajobrazowe
W brzmieniu „Ustawy o ochronie
W brzmieniu „Ustawy o ochronie
przyrody”
przyrody”
z 2004 r.:
z 2004 r.:
„Park krajobrazowy obejmuje obszar
„Park krajobrazowy obejmuje obszar
chroniony ze względu na wartości
chroniony ze względu na wartości
przyrodnicze, historyczne i kulturowe
przyrodnicze, historyczne i kulturowe
oraz walory krajobrazowe, w celu
oraz walory krajobrazowe, w celu
zachowania, popularyzacji tych wartości
zachowania, popularyzacji tych wartości
w warunkach zrównoważonego rozwoju”
w warunkach zrównoważonego rozwoju”
Parki krajobrazowe
Parki krajobrazowe
W parku krajobrazowym można
W parku krajobrazowym można
kontynuować działalność gospodarczą z
kontynuować działalność gospodarczą z
pewnymi ograniczeniami, np. nie
pewnymi ograniczeniami, np. nie
przewiduje się wznoszenia nowych
przewiduje się wznoszenia nowych
obiektów budowlanych
obiektów budowlanych
(z wyjątkiem potrzebnych miejscowej
(z wyjątkiem potrzebnych miejscowej
ludności)
ludności)
Park taki ma służyć rekreacji
Park taki ma służyć rekreacji
krajoznawczej,
krajoznawczej,
to znaczy turystyce niepobytowej,
to znaczy turystyce niepobytowej,
wypoczynkowi, a także edukacji
wypoczynkowi, a także edukacji
Parki krajobrazowe w
Parki krajobrazowe w
województwie śląskim
województwie śląskim
Na obszarze województwa śląskiego
Na obszarze województwa śląskiego
znajduje się 8 parków
znajduje się 8 parków
krajobrazowych o łącznej
krajobrazowych o łącznej
powierzchni 229821 ha
powierzchni 229821 ha
http://www.katowice.uw.gov.pl/urzad
http://www.katowice.uw.gov.pl/urzad
katowice.php?
katowice.php?
wojewodztwo/parki_krajobrazowe
wojewodztwo/parki_krajobrazowe
Cysterskie Kompozycje
Cysterskie Kompozycje
Krajobrazowe Rud Wielkich
Krajobrazowe Rud Wielkich
http://www.zpk.com.pl/parki_mapy/ckkrw_d.jpg
Cysterskie Kompozycje
Cysterskie Kompozycje
Krajobrazowe Rud Wielkich
Krajobrazowe Rud Wielkich
http://www.rybnik.pl/index.php?id=460
Obszary chronionego
Obszary chronionego
krajobrazu
krajobrazu
Obszary takie zajmują rozleglejsze tereny niż
Obszary takie zajmują rozleglejsze tereny niż
parki krajobrazowe i obejmują pełne
parki krajobrazowe i obejmują pełne
jednostki środowiska naturalnego takie jak
jednostki środowiska naturalnego takie jak
doliny rzeczne, kompleksy leśne, ciągi
doliny rzeczne, kompleksy leśne, ciągi
wzgórz, pola wydmowe, torfowiska
wzgórz, pola wydmowe, torfowiska
Obszary chronionego krajobrazu są
Obszary chronionego krajobrazu są
przeznaczone głównie na rekreację, a
przeznaczone głównie na rekreację, a
działalność gospodarcza podlega tylko
działalność gospodarcza podlega tylko
niewielkim ograniczeniom (zakaz wznoszenia
niewielkim ograniczeniom (zakaz wznoszenia
obiektów szkodliwych dla środowiska
obiektów szkodliwych dla środowiska
i niszczenia środowiska naturalnego)
i niszczenia środowiska naturalnego)
Obszary chronionego
Obszary chronionego
krajobrazu
krajobrazu
w województwie śląskim
w województwie śląskim
Nazwa obszaru
Rok
utworzenia
Powierzchnia
[ha]
Gmina
Otulina Parku Orlich
Gniazd
1980
59 386
Otulina Załęczańskiego
Parku Krajobrazowego
1983
2 629
Dobra-Wilkoszyn
1993
79,20
Jaworzno
Las Grodziecki
1993
bd
Będzin
Wzgórze Doroty
1993
bd
Będzin
Góra Zamkowa
1993
bd
Będzin
Bestwina
1995
bd
Bestwina
Przełajka
1997
39,49
Siemianowice
Śl.
Potok Ornontowicki z
dopływami
2003
bd
Ornontowice
Potok Leśny z dopływami
2003
bd
Ornontowice
Potok z Bujakowa z
dopływami
2003
bd
Ornontowice
Potok Łąkowy z dopływami
2003
bd
Ornontowice
Potok od Solarni z
dopływami
2003
bd
Ornontowice
NATURA 2000
NATURA 2000
Program utworzenia w krajach Unii
Program utworzenia w krajach Unii
Europejskiej wspólnego systemu
Europejskiej wspólnego systemu
(sieci) obszarów objętych ochroną
(sieci) obszarów objętych ochroną
przyrody
przyrody
Podstawą dla tego programu jest
Podstawą dla tego programu jest
Dyrektywa Ptasia, Dyrektywa
Dyrektywa Ptasia, Dyrektywa
Siedliskowa (Habitatowa) oraz
Siedliskowa (Habitatowa) oraz
szereg innych rozporządzeń
szereg innych rozporządzeń
i dokumentów wykonawczych
i dokumentów wykonawczych
NATURA 2000
NATURA 2000
Celem programu jest zachowanie
Celem programu jest zachowanie
określonych typów siedlisk przyrodniczych
określonych typów siedlisk przyrodniczych
oraz gatunków, które uważa się za cenne i
oraz gatunków, które uważa się za cenne i
zagrożone w skali całej Europy i wymienia
zagrożone w skali całej Europy i wymienia
w załącznikach Dyrektyw
w załącznikach Dyrektyw
W ramach programu wyznaczone zostają
W ramach programu wyznaczone zostają
tzn. Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków
tzn. Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków
(Special Protection Areas – SPA) oraz
(Special Protection Areas – SPA) oraz
Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk
Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk
(Special Areas of Conservation – SAC), na
(Special Areas of Conservation – SAC), na
których obowiązują specjalne regulacje
których obowiązują specjalne regulacje
prawne
prawne
NATURA 2000
NATURA 2000
Wg „Ustawy o ochronie przyrody” z
Wg „Ustawy o ochronie przyrody” z
2004 r.:
2004 r.:
1. Sieć obszarów Natura 2000
1. Sieć obszarów Natura 2000
obejmuje:
obejmuje:
1) obszary specjalnej ochrony ptaków
1) obszary specjalnej ochrony ptaków
2) specjalne obszary ochrony siedlisk
2) specjalne obszary ochrony siedlisk
NATURA 2000
NATURA 2000
w
w
województwie śląskim
województwie śląskim
http://www.katowice.uw.gov.pl/urzadkatowice.php?wojewodztwo/natura
Pomniki przyrody
Pomniki przyrody
W brzmieniu „Ustawy o ochronie przyrody” z
W brzmieniu „Ustawy o ochronie przyrody” z
2004 r.:
2004 r.:
„Pomnikami przyrody są pojedyncze twory
„Pomnikami przyrody są pojedyncze twory
przyrody ożywionej i nieożywionej lub ich
przyrody ożywionej i nieożywionej lub ich
skupienia o szczególnej wartości przyrodniczej,
skupienia o szczególnej wartości przyrodniczej,
naukowej, kulturowej, historycznej lub
naukowej, kulturowej, historycznej lub
krajobrazowej oraz odznaczające się
krajobrazowej oraz odznaczające się
indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je
indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je
wśród innych tworów, okazałych rozmiarów
wśród innych tworów, okazałych rozmiarów
drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub
drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub
obcych, źródła, wodospady, wywierzyska,
obcych, źródła, wodospady, wywierzyska,
skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie”
skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie”
Pomniki przyrody
Pomniki przyrody
W Polsce znajduje się ok. 33 tys.
W Polsce znajduje się ok. 33 tys.
pomników przyrody, z czego najwięcej
pomników przyrody, z czego najwięcej
jest pojedynczych drzew i grup drzew
jest pojedynczych drzew i grup drzew
Jednym z kryteriów pozwalających
Jednym z kryteriów pozwalających
uznać dąb za pomnik przyrody jest
uznać dąb za pomnik przyrody jest
jego obwód – musi wynosić minimum
jego obwód – musi wynosić minimum
370 cm; dla lipy, jodły, lub sosny
370 cm; dla lipy, jodły, lub sosny
zwyczajnej wynosi 310 cm
zwyczajnej wynosi 310 cm
Pomniki przyrody – dąb
Pomniki przyrody – dąb
Bartek
Bartek
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Dab_Bartek.jpg
Pomniki przyrody w
Pomniki przyrody w
województwie śląskim
województwie śląskim
Ok. 1200 obiektów, głównie drzewa i krzewy
Przykłady drzew
lipa drobnolistna, Cielętniki (gm. Dąbrowa
Zielona) o obwodzie 992 cm; jest to również
najgrubszy przedstawiciel rodzaju lipa w kraju
dąb szypułkowy o obwodzie 840 cm w Kończycach
Wielkich (gm. Hażlach)
5-pniowa lipa drobnolistna (750 cm obwodu) w
miejscowości Boronów
kasztan jadalny o obwodzie 730 cm w Reptach
(gm. Tarnowskie Góry)
dąb szypułkowy o obwodzie 710 cm w Rudach
(gm. Kuźnia Raciborska)
dąb szypułkowy (690 cm obwodu) w rezerwacie
Łężczok (gm. Nędza)
Pomniki przyrody w
Pomniki przyrody w
województwie śląskim
województwie śląskim
Przykłady większych układów kompozycyjnych
aleja dębów szypułkowych (313 szt.) między Pszczyną
a Piaskiem
wielogatunkowa aleja drzew (276 szt.) w miejscowości
Pilica
aleja dębów szypułkowych (204 szt.) w miejscowości
Chybie
aleja lip drobnolistnych (83 szt.) w Nakle Śląskim
(gm. Świerklaniec)
aleja dębów szypułkowych (75 szt.) w miejscowości
Ornontowice
aleja brzóz czarnych (21 szt.) w Chechle
(gm. Rudziniec)
Stanowiska
Stanowiska
dokumentacyjne
dokumentacyjne
W brzmieniu „Ustawy o ochronie przyrody” z 2004
W brzmieniu „Ustawy o ochronie przyrody” z 2004
r.:
r.:
„Stanowiskami dokumentacyjnymi są
„Stanowiskami dokumentacyjnymi są
niewyodrębniające się na powierzchni lub możliwe
niewyodrębniające się na powierzchni lub możliwe
do wyodrębnienia, ważne pod względem naukowym
do wyodrębnienia, ważne pod względem naukowym
i dydaktycznym, miejsca występowania formacji
i dydaktycznym, miejsca występowania formacji
geologicznych, nagromadzeń skamieniałości lub
geologicznych, nagromadzeń skamieniałości lub
tworów mineralnych, jaskinie lub schroniska
tworów mineralnych, jaskinie lub schroniska
podskalne wraz z namuliskami oraz fragmenty
podskalne wraz z namuliskami oraz fragmenty
eksploatowanych lub nieczynnych wyrobisk
eksploatowanych lub nieczynnych wyrobisk
powierzchniowych i podziemnych”
powierzchniowych i podziemnych”
Stanowiska
Stanowiska
dokumentacyjne
dokumentacyjne
w województwie śląskim
w województwie śląskim
Nazwa
stanowisk
a
Rok
utworzeni
a
Gmina
Przedmiot ochrony
Blachówk
a
2002
Bytom
Wyrobisko powierzchniowe
dolomitu
Skałka
2002
Rydułtow
y
Wychodnia piaskowców
karbońskich
bd
2002
Cieszyn
Odkrywka cieszynitów
Blachówka
www.um.bytom.pl/obrazy/blacho
wka.jpg
Użytki ekologiczne
Użytki ekologiczne
W brzmieniu Ustawy o ochronie przyrody z
W brzmieniu Ustawy o ochronie przyrody z
2004 r.:
2004 r.:
„Użytkami ekologicznymi są zasługujące na
„Użytkami ekologicznymi są zasługujące na
ochronę pozostałości ekosystemów, mających
ochronę pozostałości ekosystemów, mających
znaczenie dla zachowania różnorodności
znaczenie dla zachowania różnorodności
biologicznej – naturalne zbiorniki wodne,
biologicznej – naturalne zbiorniki wodne,
śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew
śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew
i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty
i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty
nieużytkowanej roślinności, starorzecza,
nieużytkowanej roślinności, starorzecza,
wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska
wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska
przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub
przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub
chronionych gatunków roślin, zwierząt, i
chronionych gatunków roślin, zwierząt, i
grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania
grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania
lub miejsca sezonowego przebywania”
lub miejsca sezonowego przebywania”
Użytki ekologiczne
Użytki ekologiczne
Istotnym powodem tworzenia użytków
Istotnym powodem tworzenia użytków
ekologicznych jest potrzeba objęcia ochroną
ekologicznych jest potrzeba objęcia ochroną
niewielkich powierzchniowo obiektów, ale
niewielkich powierzchniowo obiektów, ale
cennych pod względem przyrodniczym
cennych pod względem przyrodniczym
Nie mogły one być objęte ochroną
Nie mogły one być objęte ochroną
rezerwatową ze względu na niewielką
rezerwatową ze względu na niewielką
powierzchnię i zazwyczaj mniejszą rangę
powierzchnię i zazwyczaj mniejszą rangę
ich walorów przyrodniczych
ich walorów przyrodniczych
W Polsce znajduje się 6177 użytków
W Polsce znajduje się 6177 użytków
ekologicznych
ekologicznych
o łącznej powierzchni ok. 42 tys. ha
o łącznej powierzchni ok. 42 tys. ha
Użytki ekologiczne
Użytki ekologiczne
w województwie śląskim
w województwie śląskim
48 użytków ekologicznych utworzonych na
48 użytków ekologicznych utworzonych na
terenie 27 miast i gmin; 39 powołanych przez
terenie 27 miast i gmin; 39 powołanych przez
wojewodę,
wojewodę,
9 – przez rady miast i gmin
9 – przez rady miast i gmin
Przedmiotem ochrony są w nich głównie
Przedmiotem ochrony są w nich głównie
młaki, bagna i torfowiska – 30 obiektów
młaki, bagna i torfowiska – 30 obiektów
łąki ze stanowiskami rzadkich gatunków roślin – 8
łąki ze stanowiskami rzadkich gatunków roślin – 8
lasy łęgowe i grądowe – 3
lasy łęgowe i grądowe – 3
źródliska, doliny rzeczne i zbiorniki wodne – 9
źródliska, doliny rzeczne i zbiorniki wodne – 9
ostańce skalne – 1
ostańce skalne – 1
Ogółem powierzchnia wynosi ponad 423 ha, a
Ogółem powierzchnia wynosi ponad 423 ha, a
ich wielkość waha się od 0,15 do 42 ha
ich wielkość waha się od 0,15 do 42 ha
Użytki ekologiczne
Użytki ekologiczne
w województwie śląskim
w województwie śląskim
Zbiornik wodny Pogoria II wraz z
Zbiornik wodny Pogoria II wraz z
otoczeniem jako siedlisko ptactwa
otoczeniem jako siedlisko ptactwa
wodnego oraz miejsce występowania
wodnego oraz miejsce występowania
rzadkich i chronionych gatunków
rzadkich i chronionych gatunków
roślin i zwierząt
roślin i zwierząt
http://www.dabrowa.pl/DG_FOTO_2006/20060625_14_pldg_pieklo_pogoria-2_sciezka-rowerowa+.jpg
Zespoły przyrodniczo-
Zespoły przyrodniczo-
krajobrazowe
krajobrazowe
W brzmieniu „Ustawy o ochronie
W brzmieniu „Ustawy o ochronie
przyrody”
przyrody”
z 2004 r.:
z 2004 r.:
„Zespołami przyrodniczo-
„Zespołami przyrodniczo-
krajobrazowymi są fragmenty
krajobrazowymi są fragmenty
krajobrazu naturalnego
krajobrazu naturalnego
i kulturowego zasługujące na ochronę
i kulturowego zasługujące na ochronę
ze względu na ich walory widokowe i
ze względu na ich walory widokowe i
estetyczne”
estetyczne”
Zespoły przyrodniczo-
Zespoły przyrodniczo-
krajobrazowe w
krajobrazowe w
województwie śląskim
województwie śląskim
13 obiektów
13 obiektów
obszary źródliskowe oraz doliny rzek
obszary źródliskowe oraz doliny rzek
i potoków wraz z charakterystyczną
i potoków wraz z charakterystyczną
dla nich roślinnością
dla nich roślinnością
kompleksy stawów hodowlanych
kompleksy stawów hodowlanych
wzgórza z obiektami kulturowymi
wzgórza z obiektami kulturowymi
obszary leśne
obszary leśne
Zespoły przyrodniczo-
Zespoły przyrodniczo-
krajobrazowe
krajobrazowe
w województwie śląskim
w województwie śląskim
Uroczysko Buczyna
w Chorzowie
Obszar leśny
położony pomiędzy
dużymi
aglomeracjami
porośnięty kwaśną
buczyną niżową
i związanymi z nią
gatunkami roślin i
zwierząt oraz z
pomnikowymi
okazami drzew
http://chorzow.pttk.pl/przygoda/grafika/drzewo.jpg
Gatunkowa ochrona zwierząt
Gatunkowa ochrona zwierząt
W stosunku do dziko występujących
W stosunku do dziko występujących
zwierząt objętych ochroną gatunkową
zwierząt objętych ochroną gatunkową
wprowadzone są następujące zakazy:
wprowadzone są następujące zakazy:
zabijania
zabijania
okaleczania
okaleczania
chwytania
chwytania
transportu
transportu
pozyskiwania
pozyskiwania
przetrzymywania
przetrzymywania
posiadania żywych zwierząt
posiadania żywych zwierząt
posiadania zwierząt martwych lub ich części
posiadania zwierząt martwych lub ich części
niszczenie siedlisk i ostoi
niszczenie siedlisk i ostoi
wybieranie, posiadanie oraz przechowywanie jaj i
wybieranie, posiadanie oraz przechowywanie jaj i
inne
inne
Gatunkowa ochrona
Gatunkowa ochrona
zwierząt
zwierząt
Gatunki dziko występujących
Gatunki dziko występujących
zwierząt objętych ochroną wyliczone
zwierząt objętych ochroną wyliczone
są
są
w Rozporządzeniu Ministra
w Rozporządzeniu Ministra
Środowiska
Środowiska
z 28 września 2004 r.
z 28 września 2004 r.
żołędnica
bocian
czarny
puchacz
wilk
niedźwiedź
brunatny
Polska Czerwona Księga
Polska Czerwona Księga
Zwierząt
Zwierząt
Rejestr zagrożonych gatunków zwierząt na
Rejestr zagrożonych gatunków zwierząt na
terenie Polski
terenie Polski
Zawiera listę ginących gatunków zwierząt
Zawiera listę ginących gatunków zwierząt
z dokładnym ich opisem i mapami
z dokładnym ich opisem i mapami
rozmieszczenia
rozmieszczenia
Określa stopień zagrożenia poszczególnych
Określa stopień zagrożenia poszczególnych
gatunków, ich występowanie oraz stosowane
gatunków, ich występowanie oraz stosowane
i proponowane sposoby ochrony
i proponowane sposoby ochrony
Opracowuje ją Instytut Ochrony Przyrody PAN
Opracowuje ją Instytut Ochrony Przyrody PAN
w Krakowie, przy współpracy z
w Krakowie, przy współpracy z
kilkudziesięcioma naukowcami za całej Polski
kilkudziesięcioma naukowcami za całej Polski
Do Księgi wpisano 130 gatunków
Do Księgi wpisano 130 gatunków
Kategorie zagrożenia gatunków w
Kategorie zagrożenia gatunków w
Polskiej Czerwonej Księdze
Polskiej Czerwonej Księdze
Zwierząt
Zwierząt
EX – gatunki wymarłe (2 gatunki)
EX – gatunki wymarłe (2 gatunki)
tarpan, tur
tarpan, tur
EXP – gatunki zanikłe lub prawdopodobnie zanikłe w Polsce (14
EXP – gatunki zanikłe lub prawdopodobnie zanikłe w Polsce (14
gatunków)
gatunków)
m.in. drop, jaszczurka zielona, jesiotr zachodni, karliczka, norka europejska
m.in. drop, jaszczurka zielona, jesiotr zachodni, karliczka, norka europejska
CR – gatunki skrajnie zagrożone (22 gatunki)
CR – gatunki skrajnie zagrożone (22 gatunki)
m.in. bekasik, dzierzba rudogłowa, głuszec, kozica, kraska, łosoś,
m.in. bekasik, dzierzba rudogłowa, głuszec, kozica, kraska, łosoś,
modraszek gniady, orlik grubodzioby, rybitwa czubata, rybitwa popielata,
modraszek gniady, orlik grubodzioby, rybitwa czubata, rybitwa popielata,
sokół wędrowny, wąż Eskulapa,
sokół wędrowny, wąż Eskulapa,
EN – gatunki bardzo wysokiego ryzyka, silnie zagrożone (24 gatunki)
EN – gatunki bardzo wysokiego ryzyka, silnie zagrożone (24 gatunki)
m.in. batalion, cietrzew, koza złotawa, minóg morski, orzeł przedni,
m.in. batalion, cietrzew, koza złotawa, minóg morski, orzeł przedni,
podgorzałka, suseł perełkowany, świstak, troć jeziorowa, zając bielak, żółw
podgorzałka, suseł perełkowany, świstak, troć jeziorowa, zając bielak, żółw
błotny, żbik, żubr.
błotny, żbik, żubr.
VU – gatunki wysokiego ryzyka, narażone na wyginięcie (15 gatunków)
VU – gatunki wysokiego ryzyka, narażone na wyginięcie (15 gatunków)
m.in. gniewosz plamisty, minóg rzeczny, piekielnica, sowa błotna, wodniczka
m.in. gniewosz plamisty, minóg rzeczny, piekielnica, sowa błotna, wodniczka
NT – gatunki niższego ryzyka, ale bliskie zagrożenia (30 gatunków)
NT – gatunki niższego ryzyka, ale bliskie zagrożenia (30 gatunków)
m.in. piskorz, ryjówka średnia, ryś, wilk, niedźwiedź
m.in. piskorz, ryjówka średnia, ryś, wilk, niedźwiedź
LC – gatunki na razie nie zagrożone wymarciem, z różnych powodów
LC – gatunki na razie nie zagrożone wymarciem, z różnych powodów
wpisane do Czerwonej Księgi (23 gatunki)
wpisane do Czerwonej Księgi (23 gatunki)
m.in. mroczek posrebrzany, morświn, podkowiec duży, rzęsorek mniejszy,
m.in. mroczek posrebrzany, morświn, podkowiec duży, rzęsorek mniejszy,
traszka karpacka
traszka karpacka
Wymieranie ssaków i ptaków w relacji do
Wymieranie ssaków i ptaków w relacji do
wzrostu populacji ludzkiej w skali całego
wzrostu populacji ludzkiej w skali całego
globu
globu
Głowaciński Z. (red.) Czerwona Księga zwierząt ginących i
zagrożonych w Polsce. Zakład Ochrony Przyrody i Zasobów
Naturalnych PAN, Kraków 1992
Gatunkowa ochrona
Gatunkowa ochrona
roślin
roślin
Prawny sposób zabezpieczenia rzadko
Prawny sposób zabezpieczenia rzadko
występujących gatunków dziko rosnących roślin
występujących gatunków dziko rosnących roślin
zagrożonych wyginięciem
zagrożonych wyginięciem
Gatunków chronionych nie wolno:
Gatunków chronionych nie wolno:
niszczyć
niszczyć
zrywać
zrywać
zbierać
zbierać
niszczyć ich siedlisk
niszczyć ich siedlisk
sprzedawać
sprzedawać
nabywać
nabywać
przewozić przez granicę państwa itp.
przewozić przez granicę państwa itp.
Dla gatunków ściśle chronionych na odstępstwo od
Dla gatunków ściśle chronionych na odstępstwo od
takiego zakazu może wyjątkowo wyrazić zgodę
takiego zakazu może wyjątkowo wyrazić zgodę
Minister Środowiska, dla gatunków częściowo
Minister Środowiska, dla gatunków częściowo
chronionych – wojewoda
chronionych – wojewoda
Gatunkowa ochrona
Gatunkowa ochrona
roślin
roślin
Rozporządzenie Ministra Środowiska
Rozporządzenie Ministra Środowiska
z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie
z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie
gatunków dziko występujących
gatunków dziko występujących
roślin objętych ochroną
roślin objętych ochroną
Dz. U. Nr 168, poz. 1764
Dz. U. Nr 168, poz. 1764
podrzeń żebrowiec
sosna limba
mikołajek nadmorski
lilia złotogłów
Gatunkowa ochrona
Gatunkowa ochrona
grzybów
grzybów
Prawny sposób zabezpieczenia rzadko
Prawny sposób zabezpieczenia rzadko
występujących gatunków dziko rosnących grzybów
występujących gatunków dziko rosnących grzybów
zagrożonych wyginięciem
zagrożonych wyginięciem
Obecnie obejmuje to również porosty, ponieważ
Obecnie obejmuje to również porosty, ponieważ
zgodnie
zgodnie
z aktualną systematyką są one zaliczane do grzybów
z aktualną systematyką są one zaliczane do grzybów
Chronionych grzybów nie wolno:
Chronionych grzybów nie wolno:
zbierać ani niszczyć w inny sposób
zbierać ani niszczyć w inny sposób
niszczyć ich siedlisk
niszczyć ich siedlisk
wpływać w jakikolwiek sposób na ich rozwój
wpływać w jakikolwiek sposób na ich rozwój
sprzedawać
sprzedawać
nabywać
nabywać
wymieniać
wymieniać
darowywać
darowywać
przetrzymywać
przetrzymywać
preparować
preparować
przewozić przez granicę państwa
przewozić przez granicę państwa
Gatunkowa ochrona
Gatunkowa ochrona
grzybów
grzybów
Rozporządzenie Ministra Środowiska
Rozporządzenie Ministra Środowiska
z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie
z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie
gatunków dziko występujących
gatunków dziko występujących
grzybów objętych ochroną – Dz. U.
grzybów objętych ochroną – Dz. U.
Nr 168, poz. 1765
Nr 168, poz. 1765
mąkla odmienna
płucnica płotowa
puchlinka ząbkowata
pęcherzyca nadobna