SOCJALIZACJA JAKO

PODSTAWOWY PROCES

SPOŁECZNY

PROCES SPOŁECZNY - seria oddziaływań

ludzi

na

siebie

lub

seria

zjawisk

zachodzących w organizacji i strukturze

grup, zmieniające stosunki między ludźmi,

bądź

zmieniające

stosunki

miedzy

elementami społeczeństwa.

(Prof. Jan Szczepański. Elementarne pojęcia

socjologii. Warszawa 1966.)

dr Katarzyna Ferszt-Piłat

Procesy społeczne:

• dokonujące się w obrębie jednostki ( np.

proces socjalizacji, proces samokształcenia)

• 

zachodzące

pomiędzy

grupami

społecznymi ( np. współpraca, konflikty,

rywalizacja)

• zachodzące w obrębie większej części lub

całego

społeczeństwa

(proces

industrializacji, urbanizacji, globalizacji)

dr Katarzyna Ferszt-Piłat

Życie społeczne można poddać analizie w

ramach trzech systemów

ŻYCIE SPOŁECZNE

dr Katarzyna Ferszt-Piłat

SYSTEM
SPOŁECZNY

STATYKA SPOŁ.

DYNAMIKA SPOŁ.

SYSTEM
KULTURY

OSOBOWOŚĆ
SPOŁECZNA
JEDNOSTKI

PROCES SOCJALIZACJI JAKO PODSTAWOWY

PROCES SPOŁECZNY

• Socjalizacja

to

proces

wyłaniania

się,

kształtowania i rozwoju osobowości ludzkiej.

• Socjalizacja - proces w toku którego istota

ludzka,

ze

swoimi

specyficznymi

biologicznymi i psychicznymi dyspozycjami,

staje się dojrzałą społecznie jednostką,

wyposażoną w dynamicznie podtrzymywane

w okresie całego życia zdolności i

umiejętności

skutecznego

działania

w

obrębie społeczeństwa

[1]

.

•

]

K. Hurrelmann. Struktura społeczna a rozwój osobowości. Wprowadzenie do teorii

socjalizacji. Poznań 1994.

 

dr Katarzyna Ferszt-Piłat

PROCES SOCJALIZACJI JAKO PODSTAWOWY

PROCES SPOŁECZNY

• Dzięki procesowi socjalizacji człowiek

rozwija swoją osobowość, to znaczy, że
w ciągu całego życia jednostki następują
długotrwałe

zmiany

w

zasadniczych

elementach tej struktury, a ich efektem
powinno

być

powstanie

dojrzałej

społecznie jednostki

dr Katarzyna Ferszt-Piłat

Kiedy można stwierdzić, że

jednostka jest dojrzała społecznie?

• świadomość i odpowiedzialność przy

wypełnianiu ról społecznych

• posiada kompetencje techniczno-

intelektualne oraz emocjonalno-
społeczne

• nastąpiła integracja wszystkich

elementów składowych osobowości
społecznej

dr Katarzyna Ferszt-Piłat

W toku procesu socjalizacji:

• jednostka przyswaja sobie społecznie

aprobowane sposoby zaspakajania potrzeb

• człowiek uzyskuje sprawności techniczne

niezbędne do życia w danej cywilizacji

• jednostka zapoznaje się ze sposobami

interakcji oraz komunikowania się w danej

zbiorowości

• jednostka uczy się aprobowanych sposobów

wyrażania emocji oraz sposobów odczuwania

• jednostka internalizuje upowszechnione we

własnym społeczeństwie wartości, cele

działania, aspiracje, normy. Staje się zdolna

do odgrywania ról społecznych

dr Katarzyna Ferszt-Piłat

Sposoby socjalizacji obserwowane

w rzeczywistości społecznej:

• uczenie się pod wpływem sankcji
• naśladownictwo
• internalizacja (całkowite

utożsamienie się)

dr Katarzyna Ferszt-Piłat

UWAGA: socjalizacja = wychowanie ?

• Od pojęcia „socjalizacji” powinniśmy

odróżnić termin „wychowanie”

• Jest on zakresowo węższy i oznacza

działania i czynności, poprzez które

pewne jednostki usiłują wpływać na

rozwój osobowości innych jednostek,

kształtując je zgodnie z określonymi

wartościami.

• Socjalizacja zamierzona i

niezamierzona

dr Katarzyna Ferszt-Piłat

dr Katarzyna Ferszt-Piłat

WYCHOWANIE

SOCJALIZACJA

Od momentu urodzin dana jednostka poddawana

jest oddziaływaniom otaczającego ją świata

społecznego

Podstawowe

agendy

(czynniki,

instytucje, grupy) socjalizacji to:

Rodzina
Szkoła
 Grupa rówieśnicza


Środki

społecz.

komunikowania

(media)

Inne (instytucje religijne, organizacje,

sąsiedztwo)

dr Katarzyna Ferszt-Piłat

Prof. Zbigniew Kwieciński

• zjawisko „przejścia socjalizacyjnego”

dr Katarzyna Ferszt-Piłat

Wyróżniamy 3 podstawowe

rodzaje socjalizacji:

• Pierwotna
• Wtórna
• Resocjalizacja

dr Katarzyna Ferszt-Piłat

Schemat osobowości społecznej

jednostki

SFERA SPOŁECZNA

SFERA SPOŁECZNA

SFERA INDYWIDUALNA

SFERA INDYWIDUALNA

dr Katarzyna Ferszt-Piłat

Rola społeczna

Dyrektywy
kulturowe

Koncepcja
„własnego
ja”

SFERA POŚREDNICZĄCA

i

integrująca

Koncepcja „własnego ja”

Koncepcja „własnego ja”

JAŹŃ SUBIEKTYWNA + JAŹŃ

ODZWIERCIEDLONA

dr Katarzyna Ferszt-Piłat

JAŹŃ SUBIEKTYWNA

• zespół wyobrażeń o sobie
• subiektywne wyobrażenie o naszym

wewnętrznym, prawdziwym JA

• stanowi

istotny

element

osobowości

człowieka

• na treść takich wyobrażeń wpływ mają

oddziaływania

pierwszych

opiekunów,

rodziców (którzy wytwarzają w nim

poczucie własnej wartości albo poczucie

niższości), znajomych, rówieśników

dr Katarzyna Ferszt-Piłat

JAŹŃ ODZWIERCIEDLONA

• zespół wyobrażeń, jaki wytwarzamy

sobie na podstawie tego, co naszym

zdaniem inni o nas sądzą (tzn. lustro

społeczne)

Składa się ona z trzech elementów:
• wyobrażenia o tym, jak spostrzegają nas inni
• wyobrażenia o tym jak inni ludzi nas oceniają

(wygląd, zachowanie, działania)

• reakcja na te wyobrażenia (w postaci dumy,

zadowolenia, wstydu)

dr Katarzyna Ferszt-Piłat

Jaźń subiektywna a odzwierciedlona -

różnice

• Jaźń odzwierciedlona nie pokrywa się z

jaźnią subiektywną

• Jaźń subiektywna zazwyczaj to wyobrażenia

dodatnie o sobie samym, które czasem

przeciwstawiają się ocenom otoczenia

• Jaźń subiektywna stanowi więc niezbędną

podstawę równowagi psychicznej

jednostki

• Jaźń odzwierciedlona, natomiast stanowi

kontrolę społeczną naszego wykonywania ról

społecznych

dr Katarzyna Ferszt-Piłat

Dyrektywy kulturowe

• to

charakterystyczne

standardy,

wzory

osobowościowe

(kulturowe

ideały osobowości) lansowane przez
elity pewnej zbiorowości społecznej

• system wartości i norm (wyznacza on

kryterium społecznego szacunku)

• zróżnicowane przestrzennie
• zróżnicowane czasowo

dr Katarzyna Ferszt-Piłat

ROLA SPOŁECZNA

• zespoły oczekiwań (zadań), jakie

powinien wypełniać członek danej
zbiorowości

• Mogą być role społeczne:
• określone

szczegółowo

-

sformalizowane (rola obywatela państwa,
kierownika działu administracji, sekretarki)

• określone luźno (rola członka koła

ekologów)

dr Katarzyna Ferszt-Piłat