Emptio-venditio

skutki

•

Wyłącznie zobowiązujące

Wyłącznie zobowiązujące!!!!!

• Emptio-venditio nie przenosi

własności!

• 2 zobowiązania:
• Venditor: wydanie rzeczy i zapewnienie

spokojnego posiadania

• Emptor: zapłata ceny

Pacta adiecta

•

In diem addictio

In diem addictio – zastrzeżenie lepszej

oferty: strona może odstąpić od kontraktu,

jeśli w określonym czasie ktoś zaoferuje jej

lepszą cenę

•

Pactum displicentiae

Pactum displicentiae – sprzedaż na próbę –

kupujący może odstąpić przez jakiś czas od

umowy

•

Lex commissoria

Lex commissoria – klauzula przepadku przy

zapłacie ratalnej: brak kolejnej raty =

rozwiązanie umowy bez zwrotu zapłaconych

rat

•

Pactum de retrovendendo

Pactum de retrovendendo – zastrzeżenie

prawa pierwokupu

Essentialia negotii - towar

• Merx – prawie wszystko 
• Rzecz, która jest w obrocie, masa

majątkowa

• A zatem również:

– Rzecz cudza
– Rzecz przyszła
– szansa

Essentialia negotii -

pretium

• Spory Sabinianie – Prokulianie:
• W czym określona jest cena: czy tylko

w pieniądzu, czy również w innych
rzeczach

• Kto określa wysokość ceny: tylko

strony, czy również osoba trzecia

• G. 3.139-140: Kupno i sprzedaż zawiera

się, kiedy ułoży się co do ceny, chociażby

cena nie została jeszcze odliczona, ani

zadatek nie został dany. Ale jeśli coś jest

dane tytułem zadatku, można

argumentować, że kupno i sprzedaż

zostały zawarte.

• 140. Cena zaś musi być pewna. Albowiem

jeśli tak między nami zostanie

uzgodnione, że rzecz zostanie kupiona, za

tyle, za ile ustali Titius, Labeo zaprzeczył,

aby ta czynność miała jakąkolwiek moc, a

tę opinię potwierdza Cassius. Ofilius

sądził, że jest to kupno, i za tym zadaniem

poszedł Proculus.

Sprzedaż a zamiana

• D. 18.1.1.1 (Paulus ks. trzydziesta trzecia

komentarza do Edyktu)

• I dziś wątpić można czy da się nazwać sprzedażą

(transakcję) bez pieniędzy, na przykład kiedy dałem

ci togę, po to by otrzymać tunikę. Sabinus i Cassius

sądzą, że jest to kupno-sprzedaż. Nerwa i Proculus,

że zamiana, nie kupno.

• […]

• Prawdziwsze jest jednak zdanie Nerwy i Proculusa.

Co innego bowiem jest kupować, co innego

sprzedać, kim innym jest kupiec, kim innym

sprzedawca, tak też czym innym jest towar, a czym

innym cena. W zamianie nie można bowiem

rozróżnić, który z dwóch jest kupcem, a który

sprzedawcą.

• D. 18.1.7.1. (Ulpian, ks. dwudziesta

ósma komentarza do dzieł Sabinusa)

• Kupno w ten sposób „za tyle, za ile ty

go kupiłeś“, „ile ceny będę miał w
skarbcu“ jest ważne: cena nie
pozostaje bowiem nieokreślona przy
tak oczywistej sprzedaży. Nie cena
bowiem jest nieokreślona, tylko za ile
zostanie kupione.

Consensus a błąd

• D .18.1.9 (Ulpian ks. dwudziesta ósma komentarza do dzieł

Sabinusa) pr. Oczywiste jest, że w kupnach i sprzedażach
musi dojść do porozumienia. I jeśli (strony) nie zgadzają się
czy to co do (warunków) samej sprzedaży, czy to co do ceny
czy w czymś innym, nie dochodzi do zawarcia sprzedaży.
Jeśli więc ja sądziłbym, że kupuję grunt korneliański, a ty
byś sądził, że sprzedajesz grunt semproniański, nie doszło
do kupna jako, że różnimy się co do przedmiotu.

• 1. Oczywiste jest jednak, że jeśli różnimy się co do nazwy,

zaiste zaś co do przedmiotu doszło do ugody, nie ma
wątpliwości, że sprzedaż i kupno są ważne. Nic nie czyni
bowiem błąd co do nazwy, jeśli jest zgoda co do przedmiotu.

Między zawarciem a

wykonaniem

•

Periculum est emptoris

Periculum est emptoris –

– Po zawarciu kontraktu ryzyko przypadkowej

utraty rzeczy przechodzi na kupującego

• jeśli sprzedawca nie odpowiada za niemożność

świadczenia, jego zobowiązanie wygasa, ale
może domagać się zapłaty

• Jeśli sprzedawca nie świadczy wskutek

okoliczności, za które odpowiada, płaci
odszkodowanie.

Cuius commodum eius periculum

Za co odpowiada sprzedawca

• D. 18.6.8 pr. (Paulus ks. trzydziesta trzecia

komentarza do Edyktu)

• Koniecznie trzeba wiedzieć kiedy dokonano

kupna. Wtedy bowiem wiedzieć możemy, kto

ponosi ryzyko. Po dokonaniu bowiem kupna,

ryzyko przechodzi na kupującego. Kupno zaś jest

dokonane kiedy ustali się, jaka jest rzecz, ile jej

jest, jaka jest cena, i kiedy zostaną spełnione

wszystkie warunki…

• D. 18.6.3 (Paulus ks. piąta komentarza do dzieł

Sabinusa)

• Sprzedawca odpowiada za custodia jak ci, który

oddaje się rzecz w użyczenie. Jego staranność

winna być wyższa niż ta, którą ma w swoich

sprawach.

• D. 19.1.54 pr (Labeo ks. druga poprawnych poglądów (Pithana)

• Jeśli niewolnik, którego sprzedałeś, na twoje polecenie coś

zrobił i z tej przyczyny złamał sobie nogę, ta szkoda nie policzy

się na twoje ryzyko, jeśli poleciłeś zrobić to, co niewolnik miał

zwyczaj czynić i przed sprzedażą, i jeśli to, co poleciłeś uczynić,

poleciłbyś i niesprzedanemu niewolnikowi. Paulus: Bynajmniej!

Jeśli bowiem miał zwyczaj czynić coś niebezpiecznego przed

sprzedażą, wydaje się, że szkoda dokonała się za przyczyną

twego niedbalstwa. I weź sobie na przykład niewolnika-

linoskoczka lub czyściciela kloak. I podobnie jest zgodne [z

samym] prawem: jeśli (przed sprzedażą) miałbyś zwyczaj zlecać

temu niewolnikowi coś, czego nie poleciłby mu roztropny i

sumienny ojciec rodziny. Co się jednak stanie jeśli zostanie

zawarte jakieś porozumienie co do tych spraw? Wtedy może

temu niewolnikowi polecić rzecz zupełnie nową, której by nie

polecił gdyby go nie sprzedał. Na przykład mógłbyś mu polecić,

by szedł do nabywcy, który znajdowałby się poza granicami.

Oczywiście z tej przyczyny nie ponosisz ryzyka. I tak cała ta

sprawa, ściśle biorąc, powinna być sprowadzono do winy

umyślnej i nieumyślnej sprzedawcy.

Zatem:

• Sprzedawca może korzystać ze

sprzedanej rzeczy do momentu jej
wydania,

• jeśli korzysta z niej w zwykły sposób,
• który nie stanowi zagrożenia

pogorszenia lub zniszczenia rzeczy

Po wydaniu rzeczy – wady prawne

rzeczy sprzedanej

• Pierwotnie przy sprzedaży mancypacyjnej:
• Actio auctoritatis na duplum

• Przy sprzedaży konsensualnej:
• W przypadku evictio

– Albo condictio certae creditae pecuniae gdy

doszło do zawarcia stypulacji gwarancyjnej
(stipulatio duplae)

– Albo actio empti – gdy brak stypulacji;

odszkodowanie za niewykonanie kontraktu
(zapewnienie spokojnego posiadania.

Wady fizyczne

• Tylko za UKRYTE wady fizyczne
• Odpowiedzialność zależna od ŚWIADOMOŚCI

sprzedawcy

• Gdy sprzedawca wiedział o wadzie (i ją zataił)

– Odpowiada za wszelkie szkody wyrządzone przez

rzecz

– Tak samo jeśli zapewniał o cechach, które nie

istnieją (świadome wprowadzenie kupującego w

błąd)

– Actio empti. [jeśli przyjął stypulację gwarancyjną:

dodatkowo cccp.]

• Gdy sprzedawca nie wiedział o wadzie:

– odpowiada na kwotę, o jaką kupujący kupiłby

taniej, gdyby wiedział o wadzie

• D. 19.1.13 pr. (Ulpian, ks. trzydziesta komentarza do

Edyktu).

• Julian wskazuje w księdze piętnastej na różnicę w

zasądzeniu z actio empti między tym, który sprzedaje

świadomie i nieświadomie.

• Twierdzi bowiem, że jeśli ktoś sprzeda nieświadomie

chorą trzodę lub wadliwe belki, jest zobowiązany

z tytułu actio empti tylko do świadczenia tyle o ile

mniej bym zapłacił gdybym wiedział o wadzie.

• Jeśli jednak świadomie zataił i oszukał kupca,

odpowiada za wszelkie szkody jakie by z tego powodu

poniósł kupujący. I tak jeśli dom się zawali z powodu

wadliwego budulca, tyle ma świadczyć, ile dom by był

warty; jeśli zaś owce padną zaraziwszy się od chorej

owcy, tyle ile byłoby korzyści ze sprzedaży zdrowych.

Odpowiedzialność na podstawie

edyktu edylów kurulnych

• Odpowiedzialność obok „standardowej”

realizowanej przez actio empti

• Odpowiedzialność niezależna od

świadomości sprzedawcy

• Dotyczy: bydła i niewolników; kupionych

na targu; wada wskazana w edykcie

•

Actio redhibtoria

Actio redhibtoria – odstąpienie od

umowy za wzajemnym zwrotem świadczeń

•

Actio quanti minoris

Actio quanti minoris – skarga o

obniżenie ceny

Document Outline