1

1

Pojęcie systemu

Pojęcie systemu

partyjnego

partyjnego

Ocena sytuacji w Polsce

Ocena sytuacji w Polsce

Michał Grudecki

Michał Grudecki

2

2

Partia polityczna

Partia polityczna



Partia to dobrowolnie

Partia to dobrowolnie

zorganizowana grupa,

zorganizowana grupa,

posiadająca określony program,

posiadająca określony program,

dążąca do uzyskania poparcia

dążąca do uzyskania poparcia

społecznego dla zdobycia lub

społecznego dla zdobycia lub

utrzymania władzy w państwie

utrzymania władzy w państwie

i realizowania swoich interesów.

i realizowania swoich interesów.

3

3

System partyjny

System partyjny



Za system partyjny należy

Za system partyjny należy

uważać formy i warunki

uważać formy i warunki

współpracy lub rywalizacji

współpracy lub rywalizacji

partii politycznych w walce o

partii politycznych w walce o

zdobycie władzy politycznej

zdobycie władzy politycznej

albo w jej sprawowaniu.

albo w jej sprawowaniu.

4

4

Skład systemu

Skład systemu

partyjnego

partyjnego



Partie polityczne,

Partie polityczne,



Normy, na podstawie których

Normy, na podstawie których

partie działają,

partie działają,



Relacje pomiędzy partiami oraz

Relacje pomiędzy partiami oraz

pomiędzy nimi a otoczeniem,

pomiędzy nimi a otoczeniem,



Funkcje systemu partyjnego.

Funkcje systemu partyjnego.

5

5

Funkcje systemu partyjnego

Funkcje systemu partyjnego



stanowi on forum legalnej walki o

stanowi on forum legalnej walki o

władzę polityczną,

władzę polityczną,



jest mechanizmem umożliwiającym

jest mechanizmem umożliwiającym

organizowanie wyborów,

organizowanie wyborów,



integruje i aktywizuje politycznie

integruje i aktywizuje politycznie

społeczeństwo,

społeczeństwo,



umożliwia formowanie ośrodków

umożliwia formowanie ośrodków

władzy i wyłanianie ekip rządzących.

władzy i wyłanianie ekip rządzących.

6

6

Podstawowa klasyfikacja

Podstawowa klasyfikacja

systemów partyjnych

systemów partyjnych

•

Podstawowym

Podstawowym

kryterium jest

kryterium jest

liczba partii

liczba partii

czynnie

czynnie

uczestniczących

uczestniczących

w życiu

w życiu

politycznym.

politycznym.

•

Systemy

Systemy

monopartyjne

monopartyjne

•

Systemy

Systemy

dwupartyjne

dwupartyjne

•

Systemy

Systemy

wielopartyjne

wielopartyjne

7

7

Kryterium

Kryterium

konkurencyjności

konkurencyjności

•

Systemy

Systemy

oparte na

oparte na

zasadzie

zasadzie

konkurencyjno

konkurencyjno

ści

ści

•

Systemy

Systemy

niedopuszczają

niedopuszczają

ce

ce

konkurencyjno

konkurencyjno

sci

sci

8

8

Systemy oparte na zasadzie

Systemy oparte na zasadzie

konkurencyjności

konkurencyjności

•

Konkurencyjność polityczna

Konkurencyjność polityczna

(alternacja) to jedna z zasad i

(alternacja) to jedna z zasad i

wartości systemu

wartości systemu

demokratycznego i przejawia się

demokratycznego i przejawia się

w swobodzie tworzenia i

w swobodzie tworzenia i

działania partii politycznych.

działania partii politycznych.

9

9

Systemy niedopuszczające

Systemy niedopuszczające

konkurencyjności

konkurencyjności

•

delegalizacja jakiejś partii w systemie,

delegalizacja jakiejś partii w systemie,

•

niedopuszczenie partii do udziału w

niedopuszczenie partii do udziału w

wyborach lub taka manipulacja

wyborach lub taka manipulacja

ordynacją wyborczą, która obniża

ordynacją wyborczą, która obniża

szanse niektórych ugrupowań,

szanse niektórych ugrupowań,

•

trwałe wykluczenie partii z udziału w

trwałe wykluczenie partii z udziału w

rządach, pomimo iż jest

rządach, pomimo iż jest

reprezentowana w parlamencie.

reprezentowana w parlamencie.

10

10

„

„

System” monopartyjny

System” monopartyjny

•

System monopartyjny

System monopartyjny

charakterystyczny jest

charakterystyczny jest

dla systemów

dla systemów

niedemokratycznych,

niedemokratycznych,

władza w nim może być

władza w nim może być

sprawowana tylko

sprawowana tylko

przez jedną partię.

przez jedną partię.

•

System państwowo –

System państwowo –

partyjny (Sartori).

partyjny (Sartori).

•

System

System

niedopuszczający

niedopuszczający

konkurencji.

konkurencji.

11

11

System dwupartyjny

System dwupartyjny

•

W systemie

W systemie

dwupartyjnym istnieje

dwupartyjnym istnieje

wiele ugrupowań

wiele ugrupowań

politycznych, lecz

politycznych, lecz

szansę na uzyskanie

szansę na uzyskanie

władzy mają dwa z

władzy mają dwa z

nich. Partie te mają

nich. Partie te mają

wyraźną przewagę nad

wyraźną przewagę nad

pozostałymi i

pozostałymi i

zmieniają się w trakcie

zmieniają się w trakcie

sprawowania rządów.

sprawowania rządów.

•

System konkurencyjny.

System konkurencyjny.

12

12

System dwuipółpartyjny

System dwuipółpartyjny

•

Występują w nim

Występują w nim

dwie duże partie

dwie duże partie

oraz trzecia – mała,

oraz trzecia – mała,

znacznie słabsza,

znacznie słabsza,

jednak mająca duży

jednak mająca duży

wpływ w systemie

wpływ w systemie

partyjnym (często

partyjnym (często

nazywana jest tzw.

nazywana jest tzw.

"języczkiem u

"języczkiem u

wagi").

wagi").

13

13

Systemy wielopartyjne

Systemy wielopartyjne

•

dwublokowy

dwublokowy

•

wielopartyjny ustabilizowany

wielopartyjny ustabilizowany

•

wielopartyjny nieustabilizowany

wielopartyjny nieustabilizowany

•

partii dominującej

partii dominującej

•

partii predominującej

partii predominującej

•

wielopartyjny bez partii dominującej

wielopartyjny bez partii dominującej

•

trójblokowy

trójblokowy

•

kooperacji partii

kooperacji partii

14

14

System dwublokowy

System dwublokowy



Istnieją w nim

Istnieją w nim

dwa silne bloki

dwa silne bloki

polityczne

polityczne

składające się co

składające się co

najmniej z

najmniej z

dwóch partii,

dwóch partii,

rywalizujące ze

rywalizujące ze

sobą o władzę.

sobą o władzę.

15

15

System wielopartyjny

System wielopartyjny

ustabilizowany

ustabilizowany



Występują silne rządy

Występują silne rządy

oparte na większości

oparte na większości

parlamentarnej

parlamentarnej

osiągniętej dzięki

osiągniętej dzięki

stworzeniu koalicji po

stworzeniu koalicji po

przeprowadzonych

przeprowadzonych

wyborach. Istnieje w

wyborach. Istnieje w

nim także silna i

nim także silna i

przygotowana do

przygotowana do

sprawowania władzy

sprawowania władzy

opozycja.

opozycja.

16

16

System wielopartyjny

System wielopartyjny

nieustabilizowany

nieustabilizowany



Silne wahania w

Silne wahania w

stopniach poparcia dla

stopniach poparcia dla

poszczególnych

poszczególnych

ugrupowań. Dodatkowo

ugrupowań. Dodatkowo

występuje

występuje

rozdrobnienie poparcia,

rozdrobnienie poparcia,

dlatego parlament

dlatego parlament

często nie jest w stanie

często nie jest w stanie

wyłonić trwałej

wyłonić trwałej

większości koalicyjnej,

większości koalicyjnej,

gotowej sprawować

gotowej sprawować

stabilne rządy.

stabilne rządy.

17

17

System partii

System partii

dominującej

dominującej



Jedna z partii w

Jedna z partii w

długim okresie

długim okresie

uzyskuje znaczną

uzyskuje znaczną

przewagę nad

przewagę nad

konkurencyjnymi

konkurencyjnymi

ugrupowaniami,

ugrupowaniami,

dystansuje je, będąc

dystansuje je, będąc

od nich silniejsza.

od nich silniejsza.



Inne stronnictwa nie

Inne stronnictwa nie

są jednak w stanie

są jednak w stanie

przejąć władzy.

przejąć władzy.

18

18

System partii

System partii

predominującej

predominującej



Istota systemu partii

Istota systemu partii

predominującej

predominującej

sprowadza się do tego,

sprowadza się do tego,

że jedna z partii jest

że jedna z partii jest

zdolna do uzyskiwania

zdolna do uzyskiwania

przez dłuższy czas

przez dłuższy czas

większości mandatów

większości mandatów

(choć niekoniecznie

(choć niekoniecznie

głosów), co wyklucza

głosów), co wyklucza

sformowanie

sformowanie

alternatywnego

alternatywnego

gabinetu.

gabinetu.

19

19

Wielopartyjny bez partii

Wielopartyjny bez partii

dominującej

dominującej



W takim systemie różnice w

W takim systemie różnice w

rozmiarach (zdobyczach

rozmiarach (zdobyczach

wyborczych) pomiędzy

wyborczych) pomiędzy

poszczególnymi partiami są

poszczególnymi partiami są

niewielkie.

niewielkie.



Żadna z partii nie jest niezbędna

Żadna z partii nie jest niezbędna

przy tworzeniu koalicji, które mogą

przy tworzeniu koalicji, które mogą

pojawić się w różnych wariantach.

pojawić się w różnych wariantach.

20

20

System trójblokowy

System trójblokowy

(trójpartyjny)

(trójpartyjny)



Mają w nim

Mają w nim

znaczenie trzy

znaczenie trzy

ugrupowania (bloki

ugrupowania (bloki

polityczne), z tym

polityczne), z tym

że po wyborach

że po wyborach

jedno (jeden) z

jedno (jeden) z

nich jest zdolny do

nich jest zdolny do

stworzenia

stworzenia

samodzielnego

samodzielnego

rządu.

rządu.

21

21

System kooperacji partii

System kooperacji partii



Polega on na tym,

Polega on na tym,

że partie

że partie

konkurują ze sobą

konkurują ze sobą

w czasie kampanii

w czasie kampanii

wyborczej, aby po

wyborczej, aby po

wyborach

wyborach

zrezygnować z

zrezygnować z

konkurencji i

konkurencji i

podjąć

podjąć

współpracę.

współpracę.

22

Systemy hegemoniczne i zmienne



System
hegemoniczny to
taki, w którym jedna
partia pozostaje u
steru rządów przez
dłuższy czas. Lokuje
się on pomiędzy
systemem
jednopartyjnym a
systemem partii
dominującej.



System zmienny
charakteryzuje się
często i niejako
regularną zmianą
partii u steru rządów.

23

Systemy zideologizowane i
pragmatyczne



System

zideologizowany

należy rozumieć jako

system, w którym

konkurencja między

partiami opiera się

na różnicach

ideologicznych i te

są głównym

argumentem walki

politycznej.



W systemie

pragmatycznym

partie walczą ze

sobą przy pomocy

argumentów

nieideologicznych

(rywalizacja toczy się

wokół konkretnych

haseł programowych

i alternatyw

personalnych).

24

System rozproszony



System rozproszony to system, w którym
mamy do czynienia z względnie dużą
liczbą partii, jednak żadna z nich nie
posiada statusu organizacji dominującej.



W konsekwencji w procesie przetargów
koalicyjnych uczestniczy kilka
ugrupowań i żadne nie ma
zagwarantowanej pozycji dominującej.

25

Systemy równowagi i nierównowagi



W systemie

równowagi z kolei

mamy do czynienia z

dość wyraźną

polaryzacją sił

politycznych, jednak

z reguły przestrzeń

rywalizacji

zdominowana jest

przez jeden

dominujący typ

konfliktu, np. lewica

– prawica.



System nierównowagi

łączony jest z

pojawieniem się

partii, która zdobywa

regularnie znacznie

więcej głosów

wyborczych niż

pozostałe (choć nie

absolutną większość)

i dlatego prawie

niemożliwe wydaje

się sformowanie

stabilnego gabinetu

bez jej udziału.

26

26

Typologie oparte na kryteriach

Typologie oparte na kryteriach

relewantności i liczby partii

relewantności i liczby partii



Partie relewantne, czyli istotne dla

Partie relewantne, czyli istotne dla

funkcjonowania całego systemu partyjnego.

funkcjonowania całego systemu partyjnego.



Dwa testy relewantności: potencjał

Dwa testy relewantności: potencjał

koalicyjny partii i potencjalna możliwość

koalicyjny partii i potencjalna możliwość

użycia szantażu politycznego.

użycia szantażu politycznego.



Partia zostaje uznana za relewantną, jeżeli

Partia zostaje uznana za relewantną, jeżeli

znajduje się w pozycji umożliwiającej jej

znajduje się w pozycji umożliwiającej jej

wpływanie na kształt jednej z możliwych

wpływanie na kształt jednej z możliwych

koalicji parlamentarnych.

koalicji parlamentarnych.

27

27

Systemy wielkich i małych

Systemy wielkich i małych

partii

partii



Systemy wielkich

Systemy wielkich

partii – wielkie

partii – wielkie

partie zdobywały

partie zdobywały

przeciętnie w

przeciętnie w

takich krajach jak

takich krajach jak

Austria, Irlandia,

Austria, Irlandia,

Wielka Brytania

Wielka Brytania

oraz RFN 83, 6 %

oraz RFN 83, 6 %

głosów, podczas

głosów, podczas

gdy małe – 12,7

gdy małe – 12,7

%.

%.



Systemy małych

Systemy małych

partii – system

partii – system

duński i szwedzki

duński i szwedzki

(małe partie

(małe partie

zdobywały

zdobywały

przeciętnie 58,1 %

przeciętnie 58,1 %

głosów, natomiast

głosów, natomiast

partie duże 41 %)

partie duże 41 %)

oraz polski system

oraz polski system

partyjny po

partyjny po

wyborach z 1991 r.

wyborach z 1991 r.

28

28

Pośrednie i przejściowe

Pośrednie i przejściowe

systemy partyjne

systemy partyjne



Pośrednie

Pośrednie

systemy partyjne

systemy partyjne

– partie małe w

– partie małe w

takich systemach

takich systemach

jak: fiński, włoski,

jak: fiński, włoski,

norweski

norweski

zdobywały

zdobywały

przeciętnie 34,6 %

przeciętnie 34,6 %

głosów, podczas

głosów, podczas

gdy duże 63, 1 %.

gdy duże 63, 1 %.



Przejściowe systemy

Przejściowe systemy

partyjne – opisują one

partyjne – opisują one

sytuację, kiedy

sytuację, kiedy

występuje

występuje

transformacja jednego

transformacja jednego

z wymienionych

z wymienionych

systemów w inny, np.

systemów w inny, np.

systemu wielkich

systemu wielkich

partii w pierwszym

partii w pierwszym

okresie w Belgii w

okresie w Belgii w

system małych partii

system małych partii

w drugim okresie itp.

w drugim okresie itp.

29

29

System spolaryzowanego

System spolaryzowanego

pluralizmu

pluralizmu



Łączy się on z obstrukcyjną opozycją z lewa

Łączy się on z obstrukcyjną opozycją z lewa

i z prawa. Zaznacza się ideologizacja

i z prawa. Zaznacza się ideologizacja

systemu partyjnego i tendencja do

systemu partyjnego i tendencja do

odśrodkowej konkurencji, co w konsekwencji

odśrodkowej konkurencji, co w konsekwencji

zagraża legitymizacji systemu politycznego.

zagraża legitymizacji systemu politycznego.



Istnieje w nim około 5 – 6 partii. Na osi

Istnieje w nim około 5 – 6 partii. Na osi

lewica – prawica wyodrębnić można trzy

lewica – prawica wyodrębnić można trzy

odległe od siebie bieguny: lewicowy,

odległe od siebie bieguny: lewicowy,

centrowy i prawicowy, wszystkie zajęte

centrowy i prawicowy, wszystkie zajęte

przez partie polityczne.

przez partie polityczne.

30

30

System umiarkowanie

System umiarkowanie

spolaryzowany

spolaryzowany



Jest czymś pośrednim pomiędzy systemem

Jest czymś pośrednim pomiędzy systemem

dwupartyjnym i ekstremalnym pluralizmem.

dwupartyjnym i ekstremalnym pluralizmem.



Głównymi cechami są relatywnie mały

Głównymi cechami są relatywnie mały

dystans ideologiczny oddzielający

dystans ideologiczny oddzielający

najsilniejsze ugrupowania, tzw. bipolarna

najsilniejsze ugrupowania, tzw. bipolarna

konfiguracja koalicyjna, oznaczająca

konfiguracja koalicyjna, oznaczająca

możliwość zawierania koalicji

możliwość zawierania koalicji

centroprawicowych bądź centrolewicowych

centroprawicowych bądź centrolewicowych

oraz dośrodkowy charakter rywalizacji

oraz dośrodkowy charakter rywalizacji

politycznej.

politycznej.

31

System Somalilandu

System Somalilandu



Zgodnie z konstytucją

Zgodnie z konstytucją

mogą legalnie działać

mogą legalnie działać

w nim tylko te partie,

w nim tylko te partie,

które wystartowały w

które wystartowały w

pierwszych wyborach

pierwszych wyborach

po ogłoszeniu

po ogłoszeniu

niepodległości.

niepodległości.



Tworzenie nowych

Tworzenie nowych

partii zostało prawnie

partii zostało prawnie

zabronione.

zabronione.

32

32

System partyjny w Polsce

System partyjny w Polsce

33

33

Wybory w roku 1991

Wybory w roku 1991



Konfiguracja partyjna

Konfiguracja partyjna

w 1991 r. odpowiada

w 1991 r. odpowiada

standardom systemu

standardom systemu

ekstremalnie

ekstremalnie

wielopartyjnego,

wielopartyjnego,

nieustabilizowanego

nieustabilizowanego

z równowagą między

z równowagą między

partiami,

partiami,

rozproszonego.

rozproszonego.

34

34

Wybory w roku 1993

Wybory w roku 1993



Wybory w 1993 r.

Wybory w 1993 r.

przyniosły system

przyniosły system

umiarkowanie

umiarkowanie

wielopartyjny z

wielopartyjny z

dwiema głównymi

dwiema głównymi

partiami.

partiami.



Znacznie mniejszy

Znacznie mniejszy

poziom

poziom

fragmentaryzacji.

fragmentaryzacji.

35

35

Wybory w roku 1997

Wybory w roku 1997



System umiarkowanie

System umiarkowanie

wielopartyjny z

wielopartyjny z

dominacją dwóch

dominacją dwóch

dużych ugrupowań.

dużych ugrupowań.



Sytuacja, kiedy UW

Sytuacja, kiedy UW

może wpływać w

może wpływać w

znaczącym stopniu na

znaczącym stopniu na

politykę koalicyjną,

politykę koalicyjną,

pozwala postrzegać

pozwala postrzegać

także ówczesny system

także ówczesny system

partyjny jako tzw.

partyjny jako tzw.

system dwuipółpartyjny.

system dwuipółpartyjny.

36

36

Wybory z roku 2001

Wybory z roku 2001



Po wyborach

Po wyborach

parlamentarnych z

parlamentarnych z

2001 r. ukształtował

2001 r. ukształtował

się charakterystyczny

się charakterystyczny

dla tzw. modelu

dla tzw. modelu

skandynawskiego

skandynawskiego

system umiarkowanie

system umiarkowanie

wielopartyjny z

wielopartyjny z

dominacją jednego

dominacją jednego

ugrupowania (w tej

ugrupowania (w tej

roli Sojusz Lewicy

roli Sojusz Lewicy

Demokratycznej).

Demokratycznej).

37

37

Wybory z roku 2005

Wybory z roku 2005



Na arenie

Na arenie

parlamentarnej

parlamentarnej

ukształtował się

ukształtował się

system

system

umiarkowanie

umiarkowanie

wielopartyjny z

wielopartyjny z

dwiema głównymi

dwiema głównymi

partiami.

partiami.

38

38

Wybory z roku 2007

Wybory z roku 2007



Scena partyjna

Scena partyjna

odpowiada

odpowiada

cechom systemu

cechom systemu

umiarkowanie

umiarkowanie

wielopartyjnego z

wielopartyjnego z

dwiema głównymi

dwiema głównymi

partiami.

partiami.

39

39

Wybory z roku 2011

Wybory z roku 2011



?

?

40

40

System partyjny w Polsce

System partyjny w Polsce

rok 2013

rok 2013

41

41

Obecny system partyjny

Obecny system partyjny



System konkurencyjny, wielopartyjny, w

System konkurencyjny, wielopartyjny, w

którym PO ma przewagę nad innymi

którym PO ma przewagę nad innymi

partiami.

partiami.



System pośredni (PO + PiS = 70%)

System pośredni (PO + PiS = 70%)



System nierównowagi i silnej polaryzacji

System nierównowagi i silnej polaryzacji

na linii PO – PiS lub nawet PiS – reszta

na linii PO – PiS lub nawet PiS – reszta

partii.

partii.



System partii predominujacej.

System partii predominujacej.



System wielopartyjny ustabilizowany (?)

System wielopartyjny ustabilizowany (?)

42

Problem upartyjnienia

Problem upartyjnienia

samorządu terytorialnego

samorządu terytorialnego

43

Pojęcie samorządu

Pojęcie samorządu

terytorialnego

terytorialnego

►

Samorząd tworzy społeczność lokalna

Samorząd tworzy społeczność lokalna

zamieszkała na danym terenie,

zamieszkała na danym terenie,

zorganizowana w terytorialny związek

zorganizowana w terytorialny związek

samorządowy w celu realizacji

samorządowy w celu realizacji

własnych interesów lokalnych.

własnych interesów lokalnych.

►

Członkowie związku powołują w drodze

Członkowie związku powołują w drodze

wyborów organy, które w sposób

wyborów organy, które w sposób

bezpośredni wykonują zadania

bezpośredni wykonują zadania

nałożone na związek.

nałożone na związek.

44

Upartyjnienie polskiej polityki

Upartyjnienie polskiej polityki

lokalnej

lokalnej

►

Z międzynarodowych badań porównawczych wynika, że

Z międzynarodowych badań porównawczych wynika, że

polska polityka lokalna należy do najmniej

polska polityka lokalna należy do najmniej

upartyjnionych w Europie.

upartyjnionych w Europie.

►

Partie polityczne jednak zwłaszcza pomiędzy rokiem

Partie polityczne jednak zwłaszcza pomiędzy rokiem

2006 a 2010 umocniły swoją obecność na szczeblu

2006 a 2010 umocniły swoją obecność na szczeblu

lokalnym.

lokalnym.

45

Ostoja bezpartyjności

Ostoja bezpartyjności

►

Ostoją bezpartyjności samorządów pozostają bezpośrednie

Ostoją bezpartyjności samorządów pozostają bezpośrednie

wybory lokalnej egzekutywy. Sukces kandydatów

wybory lokalnej egzekutywy. Sukces kandydatów

lokalnych, również w dużych miastach, gdzie struktury

lokalnych, również w dużych miastach, gdzie struktury

lokalne partii politycznych są najsilniejsze, jest skutkiem

lokalne partii politycznych są najsilniejsze, jest skutkiem

bezpośrednich wyborów. Gdyby nie wybory bezpośrednie –

bezpośrednich wyborów. Gdyby nie wybory bezpośrednie –

rady miast mogłyby nie wybrać niektórych prezydentów.

rady miast mogłyby nie wybrać niektórych prezydentów.

46

Prawo wyborcze

Prawo wyborcze

►

Wybory

Wybory

większościowe do

większościowe do

rad gmin.

rad gmin.

►

Większość

Większość

względna.

względna.

►

Jednomandatowe

Jednomandatowe

okręgi wyborcze.

okręgi wyborcze.

►

Wybory

Wybory

proporcjonalne do

proporcjonalne do

rad miast na

rad miast na

prawach powiatów,

prawach powiatów,

rad powiatów i

rad powiatów i

sejmików

sejmików

wojewódzkich.

wojewódzkich.

►

Wielomandatowe

Wielomandatowe

okręgi wyborcze.

okręgi wyborcze.

47

Polityk bezpartyjny

Polityk bezpartyjny

►

Polityk niebędący

Polityk niebędący

członkiem partii

członkiem partii

politycznej,

politycznej,

niezależnie od

niezależnie od

tego, jaki komitet

tego, jaki komitet

wyborczy go

wyborczy go

wystawia jako

wystawia jako

kandydata w

kandydata w

wyborach.

wyborach.

►

Kandydat

Kandydat

wystawiony przez

wystawiony przez

niepartyjny

niepartyjny

komitet wyborczy,

komitet wyborczy,

niezależnie od

niezależnie od

tego, czy on sam

tego, czy on sam

pozostaje

pozostaje

członkiem partii

członkiem partii

czy nie.

czy nie.

48

Relacje bezpartyjnych wójtów,

Relacje bezpartyjnych wójtów,

burmistrzów i prezydentów z

burmistrzów i prezydentów z

partiami politycznymi

partiami politycznymi

►

Usamodzielnienie to

Usamodzielnienie to

sytuacja, w której

sytuacja, w której

pierwotnie wybrany

pierwotnie wybrany

został on jako

został on jako

kandydat komitetu

kandydat komitetu

partyjnego, a

partyjnego, a

ponownie jako

ponownie jako

kandydat komitetu

kandydat komitetu

niepartyjnego.

niepartyjnego.

►

Upartyjnienie zaś – to

Upartyjnienie zaś – to

sytuacja odwrotna.

sytuacja odwrotna.

►

Okazuje się, że

Okazuje się, że

reelekcji częściej

reelekcji częściej

towarzyszy

towarzyszy

usamodzielnienie

usamodzielnienie

niż upartyjnienie i

niż upartyjnienie i

dotyczy to

dotyczy to

wszystkich

wszystkich

kategorii

kategorii

wielkości gminy.

wielkości gminy.

49

Krystalizacja lokalnych

Krystalizacja lokalnych

systemów partyjnych

systemów partyjnych

►

Porównując dane dotyczące reelekcji

Porównując dane dotyczące reelekcji

podczas dwóch ostatnich wyborów

podczas dwóch ostatnich wyborów

samorządowych, można zauważyć, że

samorządowych, można zauważyć, że

wyraźnie mniej jest zmian przynależności –

wyraźnie mniej jest zmian przynależności –

zarówno z komitetów partyjnych na

zarówno z komitetów partyjnych na

niepartyjne, jak i przeciwnie.

niepartyjne, jak i przeciwnie.

►

Utrwala się również bezpartyjność jako

Utrwala się również bezpartyjność jako

równouprawniona opcja, a nie stan

równouprawniona opcja, a nie stan

przejściowy między przynależnościami

przejściowy między przynależnościami

partyjnymi.

partyjnymi.

50

Małe gminy

Małe gminy

►

Jedynie w małych gminach wzrosła liczba

Jedynie w małych gminach wzrosła liczba

przypadków upartyjnienia urzędujących do tej

przypadków upartyjnienia urzędujących do tej

pory wójtów i burmistrzów – to z kolei kolejny

pory wójtów i burmistrzów – to z kolei kolejny

dowód przemawiający za "kolonizacją"

dowód przemawiający za "kolonizacją"

najmniejszych gmin przez partie polityczne.

najmniejszych gmin przez partie polityczne.

51

Zaplecze polityczne w radzie

Zaplecze polityczne w radzie

►

W małych gminach wójtowie i burmistrzowie

W małych gminach wójtowie i burmistrzowie

wybrani z list partyjnych muszą polegać na

wybrani z list partyjnych muszą polegać na

słabszym zapleczu politycznym niż ci,

słabszym zapleczu politycznym niż ci,

których wybrano z list niepartyjnych.

których wybrano z list niepartyjnych.

►

Najsilniejsze zaplecze wójtowie i

Najsilniejsze zaplecze wójtowie i

burmistrzowie uzyskują jednak w tych

burmistrzowie uzyskują jednak w tych

małych gminach.

małych gminach.

►

Im większa gmina, tym rzadziej zdarza się

Im większa gmina, tym rzadziej zdarza się

sytuacja absolutnej dominacji jednego

sytuacja absolutnej dominacji jednego

ugrupowania.

ugrupowania.

52

Umacnianie pozycji partii

Umacnianie pozycji partii

politycznych w samorządzie

politycznych w samorządzie

lokalnym

lokalnym

►

Większość wskaźników bezpartyjności,

Większość wskaźników bezpartyjności,

zwłaszcza w gminach średniej wielkości,

zwłaszcza w gminach średniej wielkości,

stopniowo, choć powoli, spada.

stopniowo, choć powoli, spada.

►

Po 2005 r. możemy obserwować konsolidację

Po 2005 r. możemy obserwować konsolidację

systemu partyjnego na szczeblu

systemu partyjnego na szczeblu

ogólnokrajowym, co pozostaje nie bez

ogólnokrajowym, co pozostaje nie bez

wpływu na wzmocnienie pozycji partii

wpływu na wzmocnienie pozycji partii

politycznych na scenach lokalnych.

politycznych na scenach lokalnych.

►

Strategia unikania przynależności partyjnej

Strategia unikania przynależności partyjnej

przestaje więc być opłacalna.

przestaje więc być opłacalna.

53

Kres bezpartyjności?

Kres bezpartyjności?

►

Nic nie wskazuje na to, aby bezpartyjność była

Nic nie wskazuje na to, aby bezpartyjność była

wyłącznie opcją przejściową, która nieuchronnie

wyłącznie opcją przejściową, która nieuchronnie

zostanie wyeliminowana przez partie polityczne.

zostanie wyeliminowana przez partie polityczne.

►

Mamy do czynienia z poszukiwaniem sytuacji

Mamy do czynienia z poszukiwaniem sytuacji

równowagi, w której najsilniejsze lokalne komitety

równowagi, w której najsilniejsze lokalne komitety

bezpartyjne pozostaną ważnymi konkurentami

bezpartyjne pozostaną ważnymi konkurentami

lokalnych oddziałów partii politycznych.

lokalnych oddziałów partii politycznych.

54

Bezpartyjność w odwrocie

Bezpartyjność w odwrocie

►

Bezpartyjność jest w odwrocie, ale

Bezpartyjność jest w odwrocie, ale

bardzo, bardzo powolnym.

bardzo, bardzo powolnym.