EKONOMIKA

NAUKI

Uniwersytet Pedagogiczny

im. KEN w Krakowie

Instytut Informacji Naukowej i

Bibliotekoznawstwa

Ekonomika nauki

Wielu autorów ujmuje naukę jako

jedność dwóch wyżej
określonych cech: zasobu wiedzy
naukowej oraz działalności
ludzkiej, w której rezultacie
zasób wiedzy wzrasta.

Tak definiuje naukę Stanisław

Strumilin,

S. Mikuliński, Tadeusz

Kotarbiński.

Edward Olszewski pisze, że „ nauka to
ogół działań ludzkich, których
bezpośrednim celem jest przede wszystkim
poznanie obiektywnej rzeczywistości” i
dodaje: „nauka- to całość wiedzy naukowej,
tj. uporządkowany, społecznie dostępny
system należycie uzasadnionych informacji
o obiektywnej rzeczywistości, składających
się z twierdzeń
i hipotez”.

Tak postępuje Lech Zacher.
Charakteryzuję on naukę jako
podsystem wchodzący w skład
systemu – potencjału
cywilizacyjnego. Obejmuje on
badania naukowe i ich rezultaty;
nauke według autora to „ kompleks
materialno-kadrowy, potencjał
intelektualny, duchowy”.

Niektórzy włączają do nauki sferę

kształcenia, rozumiejąc ją bądź wąsko, jako

kształcenie kadr naukowych, bądź szerzej,

jako kształcenie w ogóle.

Jest to zgodne z potocznym rozumieniem

w języku polskim terminu nauka,

utożsamianego z nauczaniem, oraz z tradycją

historyczną, kiedy to uprawianie nauki

w uniwersytetach zawsze i nierozdzielnie

związane było z nauczaniem.

John D.Bernal, który pisze, że

„nauka może być rozpatrywana:

1) jako instytucja
2) jako metoda
3) jako narastająca tradycja wiedzy
4) jako ważny czynnik utrzymania i

rozwoju produkcji, wreszcie

5) jako jeden z najpotężniejszych

wpływów kształtujących poglądy i

postawy wobec
wszechświata i człowieka”.

Nauka jest formą świadomości społecznej,

która różni się od innych form świadomości,

takich jak ideologia, religia, sztuka, tym, że:

- odzwierciedla obiektywnie istniejący świat,
- rejestruje cechy i właściwości badanych

przedmiotów posiadające charakter ogólny

i powtarzalny,

- tworzy pojęciowy obraz świata posługując się

zdaniami, które można podzielić na obserwacyjne,

ogólne, wyjaśniające zależności, interpretacyjne,

idealizacyjne i hipotetyczne,

- formułuje prawa naukowe o

obiektywnym charakterze, tworzy
kategorie naukowe, hipotezy,
teorie,

- sprawdzianem prawdziwości

teorii jest praktyka.

W pojęcie nauki należy więc włączyć
sferę badań naukowych
podstawowych
( rozszerzanie zasobu wiedzy,
doskonalenie metodologii) oraz
stosowanych ( adaptacja zdobytej
wiedzy naukowej do potrzeb
praktycznego działania).

W terminologii oficjalnej, stosowanej
w Polsce, przy planowaniu i
sprawozdawczości sferę badań i rozwoju
zalicza się częściowo do działu „nauka”
( instytuty badawcze prowadzące badania
podstawowe, instytuty resortowe
o charakterze badawczo-rozwojowym,
ośrodki badawczo-rozwojowe) oraz
częściowo do działu produkcji ( część
placówek resortowych oraz tzw. zaplecze
niewyodrębnione przedsiębiorstw
produkcyjnych).

W skład działalności

naukowej wchodzi działalność

w sferze

obsługi nauki :

− organizacja informacji naukowo-technicznej,
− działalność zatrudnionych tam ludzi,
− działalność w służbie patentowej; w sferze

wymiany naukowej z zagranicą; w tym
wymiany osobowej, stażowej, sympozjów

i konferencji, oraz transferu zawłaszczonej
myśli technicznej;

− działalność w sferze planowania i

koordynacji badań, organizowania
kontaktów
naukowych i wymiany doświadczeń
wewnątrz kraju ( spotkania, narady,
sympozja
i konferencje);

− działalność wydawnicza, dotycząca

wydawania monografii i artykułów
naukowych.

Powstanie i rozwój ekonomiki nauki jako

wyodrębnionej dyscypliny

naukoznawstwa nastąpiły w wyniku

dokonującej się współcześnie rewolucji

naukowo-technicznej.

Przed nauką stanęły jakościowo nowe

cele badawcze. Ten właśnie czynnik

należy uznać za bezpośrednią przyczynę

szybkiego rozwoju naukoznawstwa i

wyodrębnienia się w nim wielu nowych

dyscyplin, w tym ekonomiki nauki

Ogromną rolę w rozwoju
naukoznawstwa odegrali polscy uczeni.
Prekursorem naukoznawstwa w Polsce
był Stanisław Staszic. Był on twórcą
nowoczesnej metodologii naukowej.

Staszic był także historykiem nauki, w
pracy zatytułowanej „Ród ludzki”
obszerny wątek poświęcił historii nauki i
uczonych. Staszic był także gorącym
propagatorem „idei społecznej
użyteczności nauki”, był także wybitnym
organizatorem nauki w Polsce.

• W nauczaniu chodziło mu o połączenie

kształcenia z wychowaniem po to, by

szybko ukształtować dzielnych,

krytycznych pracowitych obywateli.

Stanisław Staszic 1755- 1826

• „Prawdziwa człowieka szczęśliwość

dobrej edukacji najpierwszym być

celem powinna”;

• ”końcem edukacji krajowej być

powinna użyteczność obywateli.”

W zakresie metodologii Staszic
prezentował pogląd, że nauka powinna
wykrywać prawa ogólne, powszechne,
rządzące rzeczywistością.
Postęp nauki należy mierzyć postępem
w uogólnieniu poszczególnych naszych
wiadomości, wiązania ich w całość,
sprowadzania do wspólnych przyczyn.

Polscy uczeni: Maria i Stanisław Ossowscy

oraz Tadeusz Kotarbiński, położyli

podwaliny pod nowoczesne

naukoznawstwo. Ossowscy wprowadzili do

nauki w 1936 roku pojęcie „ nauki o

nauce”.

Jednakże to co różni nowe dyscypliny
naukoznawcze od tradycyjnych, to fakt, że
obiektem ich badań nie jest wyłącznie, nauka jako
zasób wiedzy, ale nauka
w sensie czynnościowym, czyli działalność
badawcza,
i nauka w sensie instytucjonalnym (placówki,
zespoły itd.).

Natomiast dla filozofii, logiki
i historii nauki obiektem badań pozostaje nauka
w sensie treściowym ( jako zasób wiedzy), niekiedy
uzupełniona badaniami nad pracą badawczą
( np. metodologii badań ) czy też nad instytucjami
naukowymi (np. niektóre prace badawcze z zakresu
historii nauki).

Na podstawie dotychczasowych rozważań

można dojść do wniosku, iż w niniejszej

pracy termin „ naukoznawstwo”

rozumiemy szeroko, ponieważ

naukoznawstwo w sensie wąskim obejmuję

tylko tradycyjne dyscypliny naukoznawcze.

Naukoznawstwo w szerokim ujęciu

stanowi grupę nauk obejmującą wszystkie

dyscypliny, dla których obiektem badań

jest nauka.

Ekonomika nauki – jest nową dyscypliną

wchodzącą do grupy dyscyplin

naukoznawczych, powstałą w wyniku

przenikania się ekonomii i tradycyjnego

naukoznawstwa, w znacznym stopniu pod

wpływem określonych potrzeb

praktycznych.

Ekonomika nauki zajmuję się

ekonomicznymi problemami nauki jako

zasobu wiedzy, nauki jako instytucji oraz

ekonomicznymi problemami nauki w

sensie czynnościowym, czyli działalności

badawczej.

Zakres przedmiotowy ekonomiki nauki

odpowiada terminowi „ prace badawcze

i rozwojowe”. Prace badawcze ( zwane

w systematyce GUS pracami naukowo

-badawczymi) obejmują:

a) badania podstawowe – czyli prace

naukowe prowadzone w celu rozszerzenia

wiedzy, poznania zjawisk świata

obiektywnego, na ustalanie ich

wzajemnych związków i zbadanie

prawidłowości warunkujących te związki,

prace te nie maja na celu bezpośredniego

zastosowania praktycznego,

b)

stosowane – czyli prace naukowe

podporządkowane określonemu celowi
praktycznemu, najczęściej obejmujące
poszukiwania mające na celu doprowadzenie
do wykorzystania wyników prac
podstawowych dla zaspokojenia określonych
potrzeb społecznych oraz dla osiągnięcia
wyższego poziomu technicznego wytwarzania
lub eksploatacji.
Prace rozwojowe – są to prace prowadzone
w celu sprawdzania prawidłowości
rezultatów prac badawczych.

Do prac rozwojowych zalicza się

szczególnie prace:

1. konstrukcyjne, technologiczno – projektowe

i doświadczalne, w tym budowę i próbną
eksploatację instalacji, urządzeń
doświadczalnych i prototypów, mających na
celu sprawdzenie opracowanych założeń
konstrukcyjnych, technologicznych i
aparaturowych,

2. dotyczące organizacji i ekonomiki

przedsiębiorstw, branż lub gałęzi gospodarki.

3. Prace normalizacyjne.

Do zakresu ekonomiki nauki wchodzi

problematyka planowania i prognozowania

rozwoju nauki i organizacji badań na szczeblu

gospodarki narodowej w szerokim,

merytorycznym sensie, obejmująca takie

zagadnienia, jak :

-

kryteria wyznaczania kierunków rozwoju nauki oraz

- kryteria wyznaczania priorytetów w tym zakresie,
- kryteria wyznaczania wielkości nakładów na prace

badawcze i rozwojowe w sensie absolutnym oraz ich

udział w dochodzie narodowym,

- kryteria podziału nakładów na badania podstawowe

i stosowane oraz na prace rozwojowe,

- kryteria podziału nakładów między dziedziny

i dyscypliny nauki, a także między gałęzie

i branże gospodarki,

- kryteria określania zapotrzebowania na kadry

badawcze na szczeblu gospodarki narodowej oraz

w gałęziach

i branżach gospodarki, w dziedzinach i

dyscyplinach wiedzy,

- kryteria terytorialnego rozmieszczenia potencjału

naukowego i rozwojowego a także określenie

zapotrzebowania na prognozy oraz określenie

celów współpracy naukowej z zagranicą i kryteriów

podziału między zespoły współpracujące.

Ważnym element badań ekonomiki nauki stanowi

problematyka szeroko rozumianej efektywności

nauki albo – szerzej – efektywności prac

badawczych i rozwojowych.

Prowadzi się badania w zakresie:

a) Efektywności nauki na szczeblu gospodarki narodowej
b) W zakresie efektywności poszczególnych przedsięwzięć

badawczych

c) W zakresie efektywności działalności placówek i

zespołów badawczych

Zakres ekonomiki nauki obejmuje
kompleks problemów, wzajemnie ze sobą
powiązanych: badanie efektywności nauki
jest nieodłącznie związane z potencjałem
badawczo – rozwojowym i planowaniem
jako środkiem zwiększenia efektywności;
natomiast problematyki potencjału nie
można rozpatrywać inaczej jak w
powiązaniu
z przyszłością.

Historia

finansowania

nauki w Polsce.

Organizacje

Kasa im. Mianowskiego

1.

Powstała ona w Warszawie w 1881 roku

2.

Obejmowała m.in.:

• finansowanie wyjazdów w celu

kontynuowania studiów w

zagranicznych ośrodkach badawczych,

• kontynuację badań podjętych w kraju,
• badania terenowe, tzw. ówcześnie

wycieczki naukowe – botaniczne,

geologiczne, etnograficzne.

Kasa im. Mianowskiego

• W późniejszym czasie Kasa uwzględniała

także aplikacje o dotacje na zakładanie i
prowadzenie małych, najczęściej
jednoosobowych pracowni badawczych.

• Finansowa opieka Kasy zaspokajała potrzeby

wszystkich etapów drogi pracownika nauki –
Kasa dotowała najpierw studia w
zagranicznych ośrodkach badawczych, a
następnie pomagała
w zorganizowaniu i prowadzeniu własnego
laboratorium.

Fundusz Kultury Narodowej

• Działający od 1928 roku do wybuchu

wojny
w 1939 roku (a następnie do emigracji
w Wielkiej Brytanii).

• Punktem wyjścia do prac FKN były

materiały dotyczące potrzeb nauki w
Polsce, drukowane uprzednio w roczniku
Kasy im. Mianowskiego „Nauka Polska”.

Fundusz Kultury Narodowej

• Uznano za niezmiernie istotne

utworzenie wielu stypendiów.

• Stypendia te podzielono na

zagraniczne oraz krajowe, przyznawane
jako pomoc w pisaniu pracy naukowej,
która mogła być podstawą
do uzyskania doktoratu lub habilitacji.

• Jedynie w okresie 1928-1930 Fundusz

przyznał 570 stypendiów w tym 235
zagranicznych i 335 krajowych.

POLSKA AKADEMIA

NAUK

Polska Akademia Nauk

• Została utworzona w 1951 roku.

• Cel utworzenia PAN: stworzenie

instytucji, dzięki której świat polityczny
uzyska wsparcie środowiska naukowego,
a zarazem - kontrolę ułatwiającą
sterowanie tym środowiskiem. Miało to
ułatwić finansowanie badań naukowych i
koncentrowanie ich wokół problemów
uznanych za najważniejsze dla państwa.

Polska Akademia Nauk

• Przy Prezydium PAN i w wydziałach

powstały liczne komitety naukowe i
problemowe skupiające uczonych ze
wszystkich pionów nauki i środowisk
akademickich.

• Przy wydziałach rozwijała się sieć

placówek naukowych i pomocniczych:
instytuty, zakłady, pracownie, w
Warszawie i w całym kraju.

KOMITET BADAŃ

NAUKOWYCH

Komitet Badań Naukowych

• Zgodnie z zapisem Ustawy z 12 stycznia

1991 był to naczelny organ administracji
rządowej do spraw polityki naukowej i
naukowo-technicznej Polski.

• Ustawa z dnia 8 października 2004 r.

o zasadach finansowania nauki przekazała
jego zadania w zakresie finansowania
ministrowi właściwemu dla spraw nauki.

Komitet Badań Naukowych

• Najważniejszą częścią działania KBN było

rozdzielanie niemal całości środków
finansowych przeznaczanych przez budżet
państwa na rozwój i utrzymanie nauki w Polsce.

• KBN rozdzielał pieniądze na tzw. cele statutowe

uczelni i państwowych instytutów naukowych,
na rozwój infrastruktury naukowej, organizował
wymianę międzynarodową oraz uczestniczył
w pracach związanych z integracją Polski z Unią
Europejską.

Finansowanie

nauki

współcześnie.

Główne organizacje

Ministerstwo Nauki i

Szkolnictwa Wyższego

Zadania:

• strategiczne programy badań naukowych i prac

rozwojowych oraz inne zadania finansowane przez

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju;

• badania naukowe lub prace rozwojowe na rzecz

obronności i bezpieczeństwa państwa prowadzone

w ramach strategicznych programów badań

naukowych i prac rozwojowych;

• badania podstawowe i inne zadania finansowane

przez Narodowe Centrum Nauki;

• działalność statutową jednostek naukowych,

w tym służącą rozwojowi młodych naukowców oraz

uczestników studiów doktoranckich, finansowanych

w wewnętrznym trybie konkursowym;

• inwestycje w zakresie dużej infrastruktury badawczej

oraz inwestycje budowlane służące badaniom naukowym

lub pracom rozwojowym;

• zadania współfinansowane ze środków funduszy

strukturalnych Unii Europejskiej oraz

z niepodlegających zwrotowi środków z pomocy

udzielonej przez państwa członkowskie Europejskiego

Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA);

• współpracę naukową z zagranicą;
• nagrody za wybitne osiągnięcia naukowe

lub naukowo-techniczne;

• stypendia naukowe dla wybitnych młodych naukowców;

• finansowanie bibliotek naukowych nie

wchodzących w skład jednostek
naukowych.

• działalność upowszechniającą naukę;
• programy i przedsięwzięcia ustanawiane

przez Ministra;

Narodowe Centrum

Badań i Rozwoju

Zadania:

• zarządzanie realizacją badań naukowych lub prac

rozwojowych na rzecz obronności i bezpieczeństwa

państwa oraz je finansuje lub współfinansuje

• pobudzanie inwestowania przez przedsiębiorców

w działalność badawczo-rozwojową

• wspieranie komercjalizacji wyników badań

naukowych

• inicjowanie i realizacja programów obejmujących

finansowanie badań naukowych lub prac

rozwojowych oraz działań przygotowujących do

wdrożenia wyników badań naukowych lub prac

rozwojowych

• udział w realizacji międzynarodowych

programów badań naukowych lub prac
rozwojowych, w tym programów
współfinansowanych ze środków
zagranicznych

• Centrum wspiera rozwój kadry naukowej,

w szczególności przez finansowanie
programów adresowanych do osób
rozpoczynających karierę naukową

Narodowe

Centrum Nauki

Zadania:

1) finansowanie badań podstawowych w formie projektów

badawczych, w tym ogłaszanie konkursów;

2) finansowanie aparatury naukowo-badawczej;
3) monitorowanie realizacji projektów badawczych;
4) współpraca międzynarodowa w ramach finansowania

działalności dotyczącej badań podstawowych, w tym

finansowanie projektów badawczych realizowanych w

ramach programów lub inicjatyw międzynarodowych,

ogłaszanych we współpracy dwu- lub wielostronnej lub

projektów realizowanych przy wykorzystaniu przez

polskie zespoły badawcze wielkich międzynarodowych

urządzeń badawczych, niepodlegających

współfinansowaniu z zagranicznych środków

finansowych;

5) wspieranie rozwoju osób rozpoczynających

karierę naukową w formie przygotowywania
i przeprowadzenia specjalnych konkursów
na finansowanie projektów badawczych,
mających
za zadanie stworzenie unikatowego
warsztatu naukowego wraz z aparaturą lub
nowego zespołu naukowego,

6) finansowanie stypendiów doktorskich i staży

podoktorskich.

Fundacja na rzecz Nauki

Polskiej

Zadania:

• przyznawanie indywidualnych nagród i

stypendiów dla naukowców,

• przyznawanie subwencji na modernizację

warsztatów naukowych i ochronę zbiorów

naukowych,

• przyznawanie subwencji na wdrażanie

osiągnięć naukowych do praktyki

gospodarczej,

• inne formy wspierania ważnych

przedsięwzięć służących nauce (jak np.:

programy wydawnicze, konferencje).

Polska Fundacja

Kościuszkowska

• amerykańsko-polska instytucja kulturalno-

oświatowa,

• fundacja oferuje stypendia i granty

doktorantom, nauczycielom akademickim,

naukowcom i artystom,

• udziela stypendiów młodzieży i naukowcom

z Polski i USA, kieruje wymianą naukową,

a także prowadzi działalność informacyjną

i popularyzatorską w zakresie dziejów kultury

i nauki polskiej (wystawy, odczyty, konkursy).

Fundacja Rozwoju Systemu

Edukacji

Projekty:

1. Comenius

2. Erasmus

3. Leonardo da Vinci

4. Grundtvig

5. Jean Monet

Czy polityka

innowacyjna

ma wpływ na

innowacje ?

Wybrane wskaźniki innowacyjności polskiej gospodarki latach 1989-2001

1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

1.

Udział wydatków firm na

działalność innowacyjną

(w %)

0,8 0,9 0,7 0,2 2,0 2,2 2,2 3,6 4,0 4,1 4,8 3,4 3,2

2.

Udział nowych i

zmodernizowanych

wyrobów (w %)

5,3 3,0 3,3 3,4 4,8 6,9 5,4 8,4 7,9 8,2 9,5 7,6 7,8

3.

Udział produktów

zawansowanej techniki

(w %)

10,3 8,5

7,8 8,4 8,2 8,7 9,7 10,4 11,0 11,1 11,2

4.

Udział produktów

zawansowanej techniki w

eksporcie (w %)

3,2 2,1 2,0 2,3 2,2 2,0 2,4 3,1 2,9 2,7

5.

Udział produktów

zawansowanej techniki w

imporcie (w %)

8,7 10,3 9,3 9,0 9,2 10,5 9,8 12,0 12,3 11,6

6.

Krajowe zgłoszenia

patentowe

5294 4105 3389 2896 2658 2676 2595 2411 2399 2407 2285 2404 2202

7.

Przyznane patenty

krajowe

2854 3242 3418 3443 2641 1825 1619 1405 1179 1174 1022 993 851

Źródło: dane GUS oraz własne szacunki Andrzeja
H. Jasińskiego.

Podstawowe bariery dla

innowacji:

• brak własnych środków finansowych

w przedsiębiorstwach,

• zbyt wysokie oprocentowanie kredytów

bankowych,

• wysoka niepewność zbytu nowości/ryzyko

ekonomiczne,

• brak własnego zaplecza badawczo-

rozwojowego,

• wadliwe uregulowania prawne, normy,

przepisy.

Argumenty za polską polityką

innowacyjną:

• nauka i innowacje techniczne powinny

dostać dofinansowanie podobnie jak to ma

miejsce

w innych krajach wysoko rozwiniętych,

• w dużej mierze instytucje badawcze i część

przedsiębiorstw nadal ma status

państwowych, a więc podlega rządowi,

• bez wsparcia ze strony państwa polska

nauka

i myśl techniczna nie wpłynie na rozwój

gospodarki i oraz naszą działalność w UE.

Nakłady na badania i rozwój nauki/techniki w Polsce w latach 1989-2001

(w %)

1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

GERD jako %

PKB

0,90 0,96 0,81 0,81 0,86 0,82 0,69 0,71 0,71 0,72 0,75 0,67 0,65

Nakład budżetu

na badania

i rozwój jako %

PKB

-

- 0,76 0,64 0,57 0,55 0,47 0,48 0,47 0,43 0,44 0,44 0,42

Nakład budżetu

na badania

i rozwój jako %

budżetu państwa

3,6 2,5 2,5 1,9 1,8 1,7 1,6 1,7 1,7 1,7 1,9 1,9 1,8

Źródło: Roczniki statystyczne GUS oraz obliczenia
własne Andrzeja H. Jasińskiego.

Przyczyny niskich nakładów

na badania i rozwój nauki:

1) Wiara w tzw. „niewidzialną rękę” rynku,

która zapanowała w naszym kraju wraz

z początkiem transformacji czyli

przekonanie o wymuszeniu przez rynek

i konkurencje wzrostu nakładów na

badania przez przedsiębiorstwa okazało

się złudne.

2) Bieżące trudności finansowe rządu,

które wpływają na wskaźnik nakładów

wydatków z budżetu na badania i rozwój

nauki.       

3) Niski poziom społecznego zrozumienia

i akceptacji roli nauki w polskim

społeczeństwie i gospodarce nawet

wśród niektórych polityków. Brak wiary

w to, ze

na nauce i technice można „zarobić”.

4) Proces „makroekonomicznego

przystosowania”, w pełni uzasadniony

w początkowym okresie przemian

gospodarczych w naszym kraju.

Ocena działań polityki

innowacyjnej:

• zdecydowana większość to narzędzia

finansowe; pozostałe rodzaje
przedsięwzięć wydają się być
niedocenione,

• wyraźnie dominują działania strony

podażowej nad popytową,

• większość z nich jest adresowana do

przedsiębiorstw/przemysłu jako całości,

• brakuje narzędzi adresowanych do branż

wysokiej techniki,

• byt duży nacisk położony jest na wsparcie

tworzenia nowych osiągnięć naukowych

zamiast na ich wdrążanie,

• instrumenty wspierania innowacji są

zorientowane raczej na generowanie

innowacji niż na ich dyfuzje; trudno wśród

nich znaleźć takie narzędzia, które miały by

na celu wyłącznie transfer techniki.

Ocena efektów działań rządu

na rzecz nauki:

• firmy korzystały z tych narzędzi w

znikomym stopniu ( tylko 0,9% );
niektóre instrumenty
w ogóle nie były wykorzystywane,

• pewne zainteresowanie wykazały

przede wszystkim duże formy (20%
tych podmiotów, które zatrudniały po
1000 i więcej osób ),

• relatywnie największe zainteresowanie

okazywano takim przedsięwzięciom,

jak projekty celowe i zlikwidowane w 2000 r.

ulgi inwestycyjne dla firm,

• małe i średnie przedsiębiorstwa praktycznie

nie były w ogóle zainteresowane zachętami,

• firmy formułowały szereg zarzutów

w stosunku do istniejących narzędzi polityki.

Polska polityka dotycząca
innowacji przedstawiała
swoiste falowanie
w okresie transformacji
gospodarczej.

Był to wynik braku
długookresowej strategii
rozwoju nauki
i techniki w tym okresie.

1. Siły rynkowe- jeszcze zbyt słabe

i mechanizmy rynkowe nie w pełni
skuteczne: relatywnie duży udział
sektora państwowego, słaby sektor
małych i średnich przedsiębiorstw, dość
wysoki nadal poziom monopolizacji
gospodarki, chwiejna równowaga na
niektórych rynkach.

2. Państwo, które uczy się, jak prowadzić

politykę naukowo-techniczną w procesie
transformacji z gospodarki centralnie
planowanej do wolnorynkowej, ale nie
jest
w tym zbyt konsekwentnie.

Na podstawie przeprowadzony badań
przez
A. Jasinskiego możemy stwierdzić, że
w latach 1989- 2001 postęp
technologiczny
w Polsce odbywał się raczej pod
wpływem regulacji
makroekonomicznych, sił rynkowych
i napływu zagranicznej myśli
technicznej niż pod wpływem polityki
naukowo-technicznej.

Inwestowanie w

kapitał ludzki i

rozwój sektora

wiedzy w Polsce.

Społeczeństwo wiedzy obejmuje,
uwarunkowania rozwojowe: społeczne,
kulturowe, ekonomiczne i polityczne.
Termin ten wyraża kompleksowość
zmian zachodzących we współczesnym
świecie - wiedza wpływa nie tylko na
rozwój ekonomiczny, ale na wszystkie
obszary życia społecznego,
determinując szanse rozwojowe
krajów.

Sektor wiedzy jest to zbiór
instytucji zajmujących się
tworzeniem, przetwarzaniem,
udostępnianiem i wykorzystaniem
wiedzy, wraz z ich otoczeniem
warunkującym ich efektywne
działanie.

Konstytucja RP zawiera regulacje
określające wartości fundamentalne
dla kształtowania sektora wiedzy.

Należą do nich m.in. zasady:


Powszechnego i równego dostępu

do

wykształcenia,



Autonomii szkół wyższych,



Wolności badań naukowych, oraz

ogłaszania ich wyników,



Wolności nauczania.

Dla rozwoju sektora wiedzy
ogromne znaczenie mają:

Niezależność,
Aktywność,
Otwartość,
Samoorganizacja środowisk.

Główne czynniki, które mogą wpływać

na stan szkolnictwa wyższego w

Polsce w najbliższych latach to:

Skutki zmian na krajowym rynku

pracy i na rynkach zagranicznych w

krajach UE,

Uwarunkowania demograficzne i

efekty migracyjne

Skutki nadmiernego rozdrobnienia

instytucjonalnego

Utrzymujące się niedofinansowanie

szkół wyższych.

Czynniki ograniczające wzrost
innowacyjności w Polsce:

Brak tradycji wynalazczych, z czym

wiąże się niezwykle niska liczba
patentów,

Niedostateczne mechanizmy prawno-

ekonomiczne i nie korzystne
uwarunkowania kapitałowe,

Brak dostatecznie dużej liczby

działających komercyjnie
niewielkich firm badawczych,
które sprzedawałyby technologie
lub same byłby kupowane wraz ze
swoimi technologiami przez
wielkie komercje,

Brak dostatecznej wiarygodności

poszczególnych podmiotów w
procesie komercjalizacji
technologii.

Dla stworzenia warunków do poprawy
stanu kapitału ludzkiego oraz rozwoju
sektora wiedzy kluczowe są następujące
zadania:

Stymulowanie działań szkół wyższych na

rzecz poprawy jakości kształcenia i
lepszego dostosowania oferty
programowej studiów do rynku pracy

Wprowadzenie mechanizmów

internalizacji polskiej nauki oraz
zasadniczej poprawy efektywności
działania instytucji naukowych

Zespolenie funkcjonowania różnych

pionów w systemie badań naukowych
i jego połączenie z gospodarką

Podniesienie poziomu finansowania

instytucji akademickich i naukowych

Zasadnicza poprawa infrastruktury

sektora wiedzy- przyspieszenie
procesu informatyzacji państwa i
rozwój technik telekomunikacyjnych

Dla zagwarantowania jakości kadry
naukowej, przyszłe rozwiązania
powinny przestrzegać zasady
trójszczeblowości:

Nadawanie stopnia naukowego

doktora,

Przyznawanie uprawnień do udziału w

procesie promowania doktorów,

Wyróżnia uczonych o wybitnym

dorobku tytułem profesora, z czym
wiązać się powinna możliwość
przechodzenia w stan spoczynku.

Polskie szkolnictwo wyższe i nauka
powinny się stać aktywnymi
współtwórcami Europejskiej
Przestrzeni Szkolnictwa Wyższego i
Badań Naukowych.

Państwo musi prowadzić politykę
wyrównywania szans i upowszechnia
wykształcenia.

Dziękujemy za uwagę
i zapraszamy do
dyskusji...

Prezentacje przygotowały:

Małgorzata Sobol

Edyta Szałagiewicz

Natalia Szczerba

Wioletta Tarasek

Katarzyna Wątor