Kształtowanie się struktury kosztu i
kapitału w przedsiębiorstwie
W
procesach
decyzyjnych
niezbędna jest znajomość struktury
kosztów uwzględniająca ich podział
na stałe i zmienne. Pozwala ona
ustalić
próg
rentowności
przedsiębiorstwa
oraz
określić
stopień dźwigni operacyjnej.
Analiza progu rentowości
Próg rentowności może zostać
określony
ilościowo
lub
wartościowo. W tej analizie stosuje
się szereg założeń upraszczających,
o których należy pamiętać podczas
interpretowania
uzyskanych
wyników
Analiza progu rentowności
W
analizie
progu
rentowności
podstawową rolę odgrywa badanie
relacji między przychodami ze
sprzedaży, kosztami i zyskiem w
krótkim okresie.
Analiza progu rentowności
Założenia te są następujące:
- wielkość produkcji w analizowanym
okresie jest równa wielkości sprzedaży,
-
produkcja
ma
charakter
jednoasortymentowy,
w
wypadku
produkcji
wieloasortymentowej
jej
struktura nie ulega zmianie,
- koszty ogółem i przychody ze sprzedaży
ogółem są liniowymi funkcjami produkcji,
Analiza progu rentowności
- koszty dają się dokładnie podzielić na stałe
i zmienne,
-
całkowite
koszty
zmienne
rosną
proporcjonalnie
do
wzrostu
produkcji,
ponieważ jednostkowe koszty zmienne są
stałe,
- jednostkowe ceny poszczególnych
wyrobów nie reagują na skalę sprzedaży i w
badanym okresie pozostają na tym samym
poziomie
Próg rentowności - BEP (Break -
Even - Point)
Znajduje się w punkcie, w
którym wartość przychodów
ze sprzedaży jest równa
poziomowi
kosztów
całkowitych. Zysk operacyjny
(EBIT) = 0
Próg rentowności - BEP (Break -
Even - Point)
Można to przedstawić przy pomocy
następującego równania:
Przychody ze sprzedaży ogółem =
koszty zmienne ogółem + koszty
stałe ogółem
Zapiszemy to równanie: S = K
c
S = K
s
+ K
z
Ilościowy próg rentowności -
BEP (Break - Even - Point)
Dla produkcji jednoasortymentowej ilościowy próg
wyznaczamy:
(
x * c) = (x * z) + K
s
(x * c) – (x *z) = K
s
x * (c-z) = K
s
K
s
K
s
x
il
= --------- = --------
c – z m
b
Ilościowy próg
rentowności - BEP (Break -
Even - Point)
Ilościowy próg rentowności to
liczba
produktów,
które
sprzedając przedsiębiorstwo
nie ponosi straty, nie generuje
też zysków. Zysk operacyjny
EBIT = 0.
WARTOŚCIOWY PRÓG
RENTOWNOŚCI
Dla produkcji jednoasortymentowej wartościowy
próg rentowności obliczymy:
x
w
= x
il
* c
K
s
K
s
x
w
= -------- = -----------
1 – z W
-----
c
WARTOŚCIOWY PRÓG
RENTOWNOŚCI
Wartościowy próg rentowności to
punkt,
w
którym
wartość
przychodów ze sprzedaży pokrywa
całkowite
koszty
operacyjne
przedsiębiorstwa.
Próg rentowności - BEP (Break -
Even - Point)
Wprowadzone zostały następujące
oznaczenia:
K
c
- całkowite koszty produkcji (K
s +
K
z)
,
K
s
- całkowite stałe koszty produkcji,
K
z
- całkowite zmienne koszty produkcji (x
* z),
z
- jednostkowe koszty zmienne,
S - wartość sprzedaży (przychody ogółem)
= (x * c),
Próg rentowności - BEP (Break -
Even - Point)
c - jednostkowa cena sprzedaży,
x - liczba sprzedanych wyrobów,
EBIT - zysk operacyjny (EBIT = S – K
s
– K
z
),
x
il
- próg rentowności w ujęciu ilościowym,
x
w
- próg rentowności w ujęciu
wartościowym,
M
b
- całkowita marża brutto (S – K
z
),
m
b
- jednostkowa marża brutto (c-z),
W - współczynnik marży brutto.
Przykład
Jednostkowe
koszty
zmienne
wytwarzanego
w
przedsiębiorstwie
wyrobu
wynoszą (z) = 20 zł, koszty stałe
(Ks) = 60.000 zł, a cena sprzedaży
jednego wyrobu (c) = 30 zł.
1. Ustal ilościowy i wartościowy próg
rentowności.
Przykład
1
. Rozwiązanie:
X
il
= 60 000 zł/ (30 zł – 20 zł) = 6 000
szt.
X
w
= 6000 szt * 30 zł = 180 000 zł
Sprzedając
6 000
szt
wyrobów,
uzyskując 180 000 zł przychodów
przedsiębiorstwo nie ponosi straty, nie
generuje też zysków.
Zysk operacyjny EBIT = 0.
Przykład
2. Ustal, jak duża powinna
być skala produkcji, aby
otrzymać
zysk
operacyjny
(EBIT)
w
wysokości
30.000 zł.
2. Rozwiązanie:
Ze wzoru na EBIT = S – K
s
– K
z
= (x * c)
- K
s
– (x * z); możemy ustalić liczbę
sprzedanych
produktów,
która
generuje zysk w wysokości 30.000 zł.
x = (EBIT + K
s
)
/ (c – z)
x = (30.000 zł + 60.000 zł) / (30 zł – 20
zł)
x = 90.000 zł / 10 zł = 9 000 szt.
Przykład
2. Rozwiązanie
Dla
osiągnięcia
zysku
operacyjnego
w
wysokości
30.000
zł
niezbędna
jest
sprzedaż 9.000 sztuk wyrobów
o wartości:
9 000 szt. * 30 zł = 270 000 zł.
Wnioski: 1
Chcąc zrealizować odpowiednie
zyski - przedsiębiorstwo musi
sprzedać
produkty
przewyższające
liczbą
i
wartością próg rentowności.
Przykład
3.
Ustal, jak ukształtuje się zysk
operacyjny, gdy nastąpi 10%
redukcja kosztów zmiennych i
obniżka kosztów stałych o
10.000zł, a wielkość sprzedaży
pozostanie na dotychczasowym
poziomie?
3. Rozwiązanie
EBIT = (x* c) – (x* z) - K
s
EBIT = (6.000 szt. * 30 zł ) -
(6.000szt. * 20 zł * 0,9) -
(60.000 zł - 10.000 zł)
EBIT = 180.000 zł - 108.000 zł
- 50.000 zł = 22 000 zł
EBIT = 22.000 zł
3. Rozwiązanie
Obniżka kosztów spowoduje, że
sprzedając 6000 szt. wyrobów
przedsiębiorstwo generuje obecnie
zysk operacyjny w wysokości 22
000 zł.
Wnioski: 2
Obniżka
kosztów
powoduje
obniżenie
progu
rentowności.
Przedsiębiorstwo
sprzedając
mniejszą ilość (niższą wartość)
produktów osiąga próg rentowności
Przykład
4.
Ustal, jaka powinna być cena
sprzedaży, aby, zachowując
pozostałe pierwotne założenia,
osiągnąć zysk operacyjny w
wysokości 12.000 zł:
Rozwiązanie
EBIT = (x * c) – (x * z) - K
s
c = (EBIT + K
z
+ K
s
)/ x
(12 000 zł + 6000 szt * 20 zł +
60 000 zł) / 6 000 szt. = 192 000
zł / 6 000 szt. = 32 zł
Wzrost zysku operacyjnego o
12.000 zł zapewni cena wynosząca
32 zł.
Wnioski: 3
Wzrost ceny powoduje obniżenie się
progu
rentowności.
Przedsiębiorstwo
sprzedając
dotychczasową liczbę produktów
będącą
progiem
rentowności
generuje obecnie zysk operacyjny.
Przykład
5. Ustal, jaka powinna
być dodatkowa sprzedaż,
aby
pokryła
ona
dodatkowe koszty stałe
w wysokości 5.000 zł.
Rozwiązanie
Ustalamy nowy ilościowy i
wartościowy próg rentowności gdyż
nastąpił wzrost kosztów stałych.
x
il
= 65 000 zł / (30 zł – 20 zł) = 6 500
szt.
x = 6 500 szt – 6 000 szt = 500 szt
S = 500 szt * 30 zł = 15 000 zł.
Rozwiązanie
W
celu
pokrycia
dodatkowych
kosztów
stałych w wysokości 5000 zł
należy dodatkowo sprzedać
500
szt.
produktów
o
wartości 15 000 zł.
Wnioski: 4
Wzrost
kosztów
przedsiębiorstwa
powoduje
wzrost
progu
rentowności.
Przedsiębiorstwo
musi
zrealizować
dodatkową
sprzedać aby zysk operacyjne
EBIT = 0